Kỷ yếu Hội thảo Khoa học: “An ninh Sinh viên trong thời kỳ Chuyển đổi số”
276
CÁC GIẢI PHÁP GIẢM THIỂU TỆ NẠN XÃ HỘI
TRONG SINH VIÊN
Phạm Thị Khánh Ly
Trường Đại học Luật Hà Nội
THÔNG TIN
TÓM TẮT
Từ khóa:
Giải pháp. tệ nạn xã hội,
giảm thiểu tệ nạn xã hội,
sinh viên.
Keywords:
Solution. social evils,
reduce social evils, student.
Tệ nạn xã hội là một trong những căn bệnh xã hội
nguy hiểm, nó ảnh hưởng xấu đến sự phát triển nhân cách
của nhân, sự ổn định của xã hội và bước tiên của nhân loại.
Hiện nay, thực trạng về tệ nạn xã hội trong sinh viên đang
diễn biến hết sức phức tạp với tỉ lệ ngày một tăng cao. Do
vậy, bài viết tập trung nghiên cứu các giảm pháp giảm thiểu
tệ nạn xã hội cho sinh hiện nay, làm cơ sở đề xuất biện pháp
quản lý hoạt động giáo dục phòng ngừa tệ nạn xã hội cho
sinh viên, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo nguồn
nhân lực ở các đơn vị đào tạo sinh viên hiện nay.
ABSTRACT
Social evils are one of the dangerous social diseases,
it negatively affects the personality development of people,
the stability of society and the advancement of humanity.
Currently, the situation of social evils among students is
becoming extremely complicated with an increasing rate.
Therefore, the article focuses on researching solutions to
reduce social evils for students today, as a basis for
proposing measures to manage educational activities to
prevent social evils for students, contributing to improving
education. quality of human resource training in current
student training units.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Tệ nạn xã hội, mà những loại hình cụ thể của nó như nghiện hút ma túy, mại dâm, cờ
bạc, say rượu, các loại bệnh xã hội, quậy phá do quá khích, đua đòi ăn chơi thái quá..., về bản
chất, là những hành vi sai lệch tiêu cực, thể hiện thái độ lệch lạc, coi thường các giá trị truyền
thống đạo lý, xem nhẹ các nguyên tắc, quy định của pháp luật hiện hành. Nó đã và đang là
những vấn nạn gây nhức ' nhối, bức xúc trong dư luận xã hội, sự lo lắng trong các gia đình,
nhà trường và là mối bận tâm của các cơ quan chức năng nhà nước.
Hậu quả tiêu cực mà tệ nạn xã hội có thể gây ra là rất khó lường. Một mặt, người
dính líu vào các tệ nạn xã hội có thể tự hủy hoại sức khỏe, đánh mất danh dự, nhân cách
Kỷ yếu Hội thảo Khoa học: “An ninh Sinh viên trong thời kỳ Chuyển đổi số”
277
của chính mình; buông thả mình theo lối sống phóng túng, trụy lạc và thực dụng. Mặt
khác, khoảng cách giữa tệ nạn xã hội và hành vi phạm pháp, phạm tội chỉ gần nhau trong
gang tấc. Để thoả mãn các nhu cầu ảo, bất chính, lợi ích phi pháp của bản thân, người
ta có thể dính líu vào các hành vi phạm tội như trộm cắp, lừa đảo, cướp giật tài sản…
Giới trẻ nói chung và sinh viên nói riêng, thuộc lớp thanh niên có độ tuổi từ 18 đến 23
- 25, đang trong giai đoạn chuyển từ sự chín muồi về thể chất sang sự trưởng thành về phương
diện tâm lý - xã hội. Đây là giai đoạn phát triển mạnh nhất về tình cảm, đạo đức và thẩm mỹ;
hình thành, ổn định về tính cách và có vai trò “người lớn” thực sự (có các quyền công dân,
chịu trách nhiệm về hành vi của mình, độc lập trong suy nghĩ, phán đoán...). Đây cũng là thời
kỳ ở mỗi sinh viên có nhiều biến động mạnh mẽ về thái độ, động cơ và thang giá trị xã hội,
xác định con đường sống và lập nghiệp trong tương lai.
Tuy nhiên, thời kỳ sinh viên còn được gọi là “thời kỳ bão táp và căng thẳng”. Trí
thức tích lũy chưa đầy đủ, tự ý thức còn thấp, thiếu kinh nghiệm đối nhân xử thế, dễ
“nổi khùng” khi bị phê bình, ham muốn khám phá những điều “mới lạ” một cách thái
quá cùng với cuộc sống xa gia đình, thiếu sự quản lý của cha mẹ... thường là nguyên
nhân khiến sinh viên dễ dính líu vào các thói hư, tật xấu, tham gia vào các loại tệ nạn xã
hội, thậm chí là phạm tội.
Chính vì vậy, giáo dục, định hướng để sinh viên nhận thức đầy đủ về thực trạng,
nguyên nhân và những tác hại của tệ nạn xã hội trong sinh viên, xây dựng các giải pháp có
tính khả thi và hiệu quả nhằm phòng chống tệ nạn xã hội trong sinh viên là vấn đề có ý nghĩa
thực tiễn rất quan trọng và mang tính cấp thiết. Đó cũng là lý do tôi chọn vấn đề “ các giải
pháp giảm thiểu tệ nạn xã hội trong sinh viên” để đến với hội thảo khoa học lần này.
Mục đích của bài viết là nghiên cứu lý luận và thực tiễn nhằm làm sáng tỏ thực trạng,
các nguyên nhân làm phát sinh cũng như những hậu quả tiêu cực mà các loại hình tệ nạn xã
hội có thể gây ra cho sinh viên hiện nay; trên cơ sở đó, bài viết đề xuất và luận giải một số
giải pháp khả thi nhằm ngăn chặn, phòng chống các tệ nạn xã hội trong sinh viên hiện nay.
Để đạt được mục đích nghiên cứu đặt ra trên đây, đề tài tập trung giải quyết các
nhiệm vụ sau:
- Nghiên cứu lý luận một số vấn đề đề chung về tệ nạn xã hội cũng như tình hình
tệ nạn xã hội trong sinh viên ở nước ta hiện nay
- Thu thập thông tin phục vụ việc đánh giá thực trạng các loại tệ nạn xã hội xảy
ra trong sinh viên, ý thức phòng chống tệ nạn xã hội trong sinh viên
- Đề xuất và luận chứng tính khả thi của một số giải pháp nhằm phòng chống,
giảm thiểu có hiệu quả các loại tệ nạn xã hội và nâng cao ý thức phòng chống tệ nạn xã
hội của sinh viên trong giai đoạn hiện nay.
Kỷ yếu Hội thảo Khoa học: “An ninh Sinh viên trong thời kỳ Chuyển đổi số”
278
Đây là một vấn đề vừa mang tính lý luận, vừa mang tính thực tiễn; vì vậy, phương
pháp nghiên cứu của bài viết là sử dụng các phương pháp phân tích và tổng hợp, khái
quát hóa, trừu tượng hóa và thu thập các dữ liệu... để nghiên cứu các vấn đề lý luận.
II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TỆ NẠN XÃ HỘI
1. Khái niệm
Xét theo nghĩa gốc của thuật ngữ, thuật ngữ “tệ nạn” được cấu tạo bởi hai từ: “tệ”
và “nạn”; trong đó, “tệ” có nghĩa là sai trái, xấu xa, trái với luân thường đạo lý, truyền
thống của cộng đồng, đáng bị coi thường, cần phải bị lên án; “nạn” có nghĩa là những
lề tật, thói quen có tác động xấu, ảnh hưởng tiêu cực tới lối sống lành mạnh, tiến bộ
trong các cộng đồng người, trong xã hội nói chung. Tính từ “xã hội” đứng sau thuật ngữ
“tệ nạn” nói lên rằng, những thói hư, tật xấu, hành vi tiêu cực... thường phổ biến, lan
truyền trong các cá nhân, các nhóm xã hội nhất định, trở thành những vấn đề xã hội
nghiêm trọng: hủy hoại phẩm chất, nhân cách, sức khỏe cá nhân; gây tổn thất về kinh
tế, tiền bạc của các gia đình, nhà nước và xã hội; gây hoang mang, lo lắng và bức xúc
trong dư luận xã hội; ảnh hưởng tiêu cực tới trật tự, kỷ cương, an toàn xã hội. Như vậy,
Tệ nạn xã hội là hiện tượng xã hội có tính tiêu cực, biểu hiện thông qua các loại hành
vi sai lệch chuẩn mực xã hội, vi phạm đạo đức, pháp luật hiện hành, phá vỡ thuần phong
mỹ tục, lối sống lành mạnh, tiến bộ trong xã hội, gây ra hoặc có thể gây những tác hại,
hậu quả nghiêm trọng cho các cá nhân, gia đình và xã hội.
2. Các loại tệ nạn xã hội
Hiện nay trong xã hội đã có những tệ nạn xã hội nguy hiểm và đang xuất hiện
thêm không ít những biến thể của tệ nạn cũ khiến cho những người không vững vàng dễ
dàng sa bẫy.
2.1 Tệ nạn ma túy
Ma túy là một chất gây nghiện cực mạnh đối với con người, khi sử dụng người
đó sẽ mất đi thần trí, mất ý thức và bị chất gây nghiện làm cho ảo giác. Người nghiện
ma túy sẽ bị chúng điều khiển hành vi, ảnh hưởng đến sức khỏe, và tinh thần của bản
thân cũng như người thân. Bởi khi đã nghiện thì phải sử dụng chất đó thường xuyên nếu
không cơ thể sẽ tạo nên một cảm giác khó chịu, khiến kẻ nghiện đó vật vã.
Mà để mua được chất đó cần số tiền cũng khá cao, trong khi người nghiện mất
đi khả năng làm việc, cơ thể mệt mỏi nên thường nảy ra ý định xấu xa như trộm cắp,
cướp giật để có tiền mua chúng.Có thể thấy tệ nạn ma túy nguy hiểm đến xã hội nhường
nào, khi một người nghiện thì những người xung quanh sẽ có nguy cơ bị xâm phạm,
trộm cắp.
Người nghiện/lệ thuộc vào ma tuý còn bị ma túy gây tác hại lâu dài cho con cái,
nòi giống; các chất ma tuý ảnh hưởng đến hệ thống hoocmon sinh sản, làm giảm khả
Kỷ yếu Hội thảo Khoa học: “An ninh Sinh viên trong thời kỳ Chuyển đổi số”
279
năng sinh hoạt tình dục, ảnh hưởng đến quá trình phân bào hình thành các giao tử, tạo
cơ hội cho các gen độc có điều kiện hoạt hoá, dẫn tới suy yếu giống nòi
34
.
Ngoài ra ma túy chính là nguồn lây nhiễm nhân cho đại dịch HIV, căn bệnh thế
kỷ khiến người nhiễm chết dần, chết mòn mà y học chưa có thuốc đặc trị.
2.2 Tệ nạn mại dâm
Mại dâm là một tệ nạn trái ngược với thuần phong mỹ tục của con người Việt.
Mại dâm là hoạt động cung cấp dịch vụ tình dục ngoài hôn nhân. Những mua dâm và
bán dâm thực hiện hành vi trao đổi vật chất để thỏa mãn nhu cầu. . Nói đến “mại dâm”
là người ta thường nghĩ đến người phụ nữ, nhưng trên thực tế có cả nam giới hành nghề
này. Con số trên thực tế cho thấy, có 95% người làm nghề mại dâm là phụ nữ và 5%
người làm nghề này là nam giới. Điều đó cho thấy, phụ nữ chiếm phần lớn hơn trong
nghề này (bán dâm)
35
.
Tệ nạn này chính là nguồn cơn mất đi hạnh phúc gia đình, cùng với đó là con
đường lây truyền HIV nhanh chóng. Do những người bán dâm và mua dâm thực hiện
quan hệ với nhiều người chưa an toàn khiến cho dễ lây lan nhanh. Những người có gia
đình còn có nguy cơ lây lan cho vợ và con mình trong cuộc sống hằng ngày.
2.3 Tệ nạn cờ bạc
Cờ bạc là cũng là một hoạt động khiến người chơi nghiện chúng, khi chơi cờ bạc
có tính chất đỏ đen thì người chơi sẽ có một khoản tiền lớn nếu thắng mà không phải
làm gì. Điều này đã đánh vào tâm lý ham chơi lười làm của nhiều người. Khi đã đổ tiền
vào cờ bạc, nếu bị thua sẽ có xu hướng mong muốn gỡ lại nhưng không biết rằng sẽ
càng lún sâu hơn vào vũng bùn ấy. Từ đó thì sẽ bán hết tài sản, vay mượn để chơi.
Tệ nạn cờ bạc hiện nay được biến thể với nhiều hình thức nhất như bài bạc, đá
gà, xóc đĩa, tài xỉu, đặt cược bóng, cá cược,…
2.4 Tệ nạn mê tín dị đoan
Mê tín dị đoan là tệ nạn xuất hiện trong chính văn hóa tâm tinh của con người,
tin tưởng vào những điều mơ hồ, siêu nhiên không có thực khiến cho những người tin
vào điều đó dễ bị lừa gạt mất tiền bạc, sức khỏe sa sút.
Bởi nhiều người không tin vào khoa học chữa trị mà chỉ tin và chữa bệnh bởi
thầy bà, cùng với đó là hoạt động xem bói đoán tương lai. Lợi dụng tâm lý đó thì những
kẻ hành nghề sai trái đã lợi dụng lòng tin để chiếm đoạt tài sản nhanh chóng.
2.5 Tệ nạn rượu bia
34
http://www.lamdong.gov.vn/vi-VN/a/phongchongmatuy/tachai/Pages/Tac-hai-ma-
tuy.aspx, truy cập ngày 13/09/2023
35
http://www.ict-dongthap.gov.vn/Detail.aspx?Channel=11&RecID=683, , truy cập ngày
13/09/2023
Kỷ yếu Hội thảo Khoa học: “An ninh Sinh viên trong thời kỳ Chuyển đổi số”
280
Rượu bia là chất gây hại cơ thể con người với vô vàn căn bệnh như ung thư gan,
xơ gan, viêm gan, máu loãng, thận yếu,…
Nếu các tác động ức chế của rượu cứ lặp đi lặp lại nhiều lần (uống liên tục, thường
xuyên), sẽ có sự thay thay đổi về chuyển hóa cơ bản (basal metabolism) của các tế bào
não. Các tế bào não sau đó sẽ lệ thuộc vào rượu, nó chỉ hoạt động khi có rượu thấm vào
não và hoạt động bất thường theo tác dụng của rượu. Đó chính là cơ chế của chứng
nghiện rượu
36
. Rượu bia có thể khiến người sử dụng chúng bị mất đi khả năng kiểm soát
và tỉnh táo để lái xe nên thường gây ra những vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng, gia
đình bị bạo hành bởi người uống rượu bia, hoặc các vụ hiếp dâm diễn ra do không kiểm
soát sự thú tính của bản thân.
3. Tác hại của tệ nạn xã hội
Tệ nạn xã hội có tác hại vô cùng lớn đến các nhóm chủ thể trong xã hội như:
3.1 Tác hại đối với chính bản thân người tham gia các tệ nạn xã hội
Các tệ nạn xã hội có thể gây những tổn thương nghiêm trọng đối với sức khỏe của chính
bản thân người tham gia (gây các bệnh về hệ hô hấp, hệ tim mạch, hệ thần kinh đối với
người nghiện ma túy…); làm tha hóa về nhân cách, rối loạn về hành vi, rơi vào lối sống
buông thả, dễ vi phạm pháp luật và phạm tội.
3.2 Tác hại đối với gia đình
Đối với các gia đình có người thân tham gia các tệ nạn xã hội sẽ có thể bị khủng hoảng
về mặt tài chính cũng như tinh thần. Ví dụ như: tệ nạn về ma tuý, cờ bạc khiến cho các
gia đình bị mâu thuẫn dẫn đến đổ vỡ nhất là những cặp vợ chồng trẻ hay là bạo lực gia
đình do áp lực kinh tế vì nợ nần cờ bạc hoặc vì không có tiền sử dụng ma tuý.
3.3 Tác hại đối với xã hội
- Có tính lây lan nhanh trong xã hội: tệ nạn xã hội là những hiện tượng có tính
chất cộng đồng nên thường dễ nhanh chóng lan tỏa trong một khoảng thời gian ngắn.
- Tồn tại và phát triển dưới nhiều hình thức như mại dâm, ma túy, cờ bạc… Đối
tượng tham gia rất đa dạng và phức tạp về thành phần.
- Các đối tượng hoạt động có nhiều phương thức, thủ đoạn tinh vi để đối phó với
lực lượng chức năng và che mắt quần chúng nhân dân thường cấu kết với nhau thành
đường dây, ổ nhóm.
- Tệ nạn xã hội thường có quan hệ chặt chẽ với tội phạm hình sự như các tội
phạm xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người, các tội phạm
về ma túy, các tội xâm phạm an toàn công cộng, trật tự công cộng. Đó là biểu hiện của
các hiện tượng tiêu cực xã hội và có sự chuyển hóa lẫn nhau.
36
TS. DS. Nguyễn Hữu Đức (Trường Đại học Y-Dược Thành phố Hồ Chí Minh), Tệ nạn nghiện rượu: vấn đề y học
và xã hội, Bài viết đăng tại: http://www.ykhoanet.com/xahoi/ytecongcong/30_133.htm.
