Cách m ng Tháng M i Nga và mô hình ch nghĩa xã h i hi n th c đu ạ ườ ủ ộ ệ ự ầ
tiên trên th gi iế ớ
I. Cách m ng Tháng M i Nga (1917)ạ ườ
1. V n t tắ ắ
Th i gian: ngày 24 tháng 10 năm 1917ờ
Đa đi m: n c Ngaị ể ướ
Các bên tham gia: đng Bolshevik, đng Menshevikả ả
K t qu : Th ng l i thu c v đng Bolshevikế ả ắ ờ ộ ề ả
2. Hoàn c nhả
Cu i th k XIX đu XX Nga, Ch nghĩa t b n đã phát tri n nhanh chóng. ố ế ỉ ầ ở ủ ư ả ể
Đu XX Nga đã phát tri n sang giai đo n t b n đc quy n. Tuy nhiên, nh ng ầ ể ạ ư ả ộ ề ữ
nhi m v c a Cách m ng dân ch t s n v n ch a đc gi i quy t.ệ ụ ủ ạ ủ ư ả ẫ ư ượ ả ế
Bên c nh quan h s n xu t T b n ch nghĩa thì quan h s n xu t phong ạ ệ ả ấ ư ả ủ ệ ả ấ
ki n, nông nô v n t n t i n ng n . S phát tri n c a Ch nghĩa t b n Nga đã ế ẫ ồ ạ ặ ề ự ể ủ ủ ư ả
làm cho các mâu thu n giai c p tr nên ch ng chéo và sâu s c.ẫ ấ ở ồ ắ
Nga là m t n c quân ch chuyên ch , quy n l c n m trong tay Nga Hoàng. ộ ướ ủ ế ề ự ằ
T t c các quy n t do dân ch b th tiêu, nhân dân Nga không đc h ng ấ ả ề ự ủ ị ủ ượ ưở
m t quy n l i chính tr nào.ộ ề ợ ị
N c Nga là m t nhà tù c a các dân t c. Nga Hoàng l i th c thi chính sách kìướ ộ ủ ộ ạ ự
th dân t c đã làm cho mâu thu n dân t c tr nên sâu s c. Đu th k XX, Nga là ị ộ ẫ ộ ỡ ắ ầ ế ỉ
m t th c th kinh t - chính tr - xã h i ph c t p, Nga h i t đy đ mâu thu n ộ ự ể ế ị ộ ứ ạ ộ ụ ầ ủ ẫ
c b n c a th i đi, nó đu lên đn đnh đi m và yêu c u ph i gi i quy t : t ơ ả ủ ờ ạ ề ế ỉ ể ầ ả ả ế ư
s n và vô s n, đa ch phong ki n và nông dân….ả ả ị ủ ế Nh ng mâu thu n bao trùm làư ẫ
mâu thu n gi a nhân dân Nga v i Đ qu c Nga Hoàng. N c Nga tr thành ẫ ữ ớ ế ố ướ ở
khâu y u nh t trong s i dây chuy n ĐQCN.Vi c n c Nga tham gia chi n tranhế ấ ợ ề ệ ướ ế
th gi i th nh t là đi u ki n khách quan, ch t xúc tác làm cho nh ng y u t ế ớ ứ ấ ề ệ ấ ữ ế ố
mâu thu n n c Nga ngày càng phát tri n.ẫ ướ ể Lúc này Nga, Đng C ng S n ở ả ộ ả
Bônsêvích đc thành l p là đi tiên phong c a giai c p vô s n Nga.ượ ậ ộ ủ ấ ả
Nh v y cu i th k XIX đu XX Nga đã h i t đy đ đi u ki n cho cu c ư ậ ố ế ỉ ầ ộ ụ ầ ủ ề ệ ộ
cách m ng di n ra. Nó v a mang tính đc thù v a mang tính ph bi n.ạ ễ ừ ặ ừ ổ ế
3. DI N BI N C A CU C CÁCH M NG THÁNG M I NGAỄ Ế Ủ Ộ Ạ ƯỜ
Sau cách m ng dân ch t s n Tháng Hai 1917, Nga t n t i tình tr ng hai ạ ủ ư ả ở ồ ạ ạ
chính quy n song song, m t bên là Chính ph lâm th i t s n (chuyên ch c a ề ộ ủ ờ ư ả ế ủ
giai c p t s n) và m t bên là Soviet các đi bi u công nhân và binh sĩ, đng ấ ư ả ộ ạ ể ứ
đu là Soviet Petrograd (chuyên chính vô s n).ầ ả
Tháng 4-1917, V.I.Lenin v n c đ tr c ti p lãnh đo Cách m ng Nga, tìm cáchề ướ ể ự ế ạ ạ
đa n c Nga chuy n t cách m ng dân ch t s n t i cách m ng xã h i ch ư ướ ể ừ ạ ủ ư ả ớ ạ ộ ủ
nghĩa, đng th i xóa b tình tr ng hai chính quy n b ng con đng hòa bình. ồ ờ ỏ ạ ề ằ ườ
Ngày 16-4-1917, V.I.Lenin đn Th đô Petrograd đ trình bày Lu n c ng Thángế ủ ể ậ ươ
T , m t văn ki n mang tính c ng lĩnh đ ra đng l i giành chi n th ng cho ư ộ ệ ươ ề ườ ố ế ắ
cu c cách m ng xã h i ch nghĩa v i kh u hi u "T t c chính quy n v tay cácộ ạ ộ ủ ớ ẩ ệ ấ ả ề ề
Soviet!".
+ Ðu tháng 7-1917, Chính ph lâm th i công khai đàn áp các phong trào đu ầ ủ ờ ấ
tranh qu n chúng, kh ng b các Soviet. N c Nga lâm vào cu c kh ng ho ng ầ ủ ố ướ ộ ủ ả
chính tr nghiêm tr ng. V.I.Lenin bu c ph i rút vào ho t đng bí m t t i vùng ị ọ ộ ả ạ ộ ậ ạ
Ra-d -líp (Ph n Lan), cách Petrograd (nay là Saint Petersburg) 34 km đ tránh sơ ầ ể ự
truy lùng c a Chính ph lâm th i. T n i ho t đng bí m t, V.I.Lenin th ng ủ ủ ờ ừ ơ ạ ộ ậ ườ
xuyên ch đo phong trào cách m ng n c Nga. V.I.Lenin v ch rõ, th i k đu ỉ ạ ạ ướ ạ ờ ỳ ấ
tranh hòa bình đã ch m d t, các l c l ng cách m ng n c Nga ph i tích c c ấ ứ ự ượ ạ ở ướ ả ự
chu n b đ ti n hành kh i nghĩa vũ trang giành chính quy n.ẩ ị ể ế ở ề
+ Ðu tháng 8-1917, Ði h i l n th VI Ðng Công nhân Xã h i Dân ch ầ ạ ộ ầ ứ ả ộ ủ
(CNXHDC) Nga (Bolshevik) h p bán công khai Petrograd, V.I.Lenin tuy không ọ ở
tham d nh ng v n lãnh đo Ði h i ti n hành và thông qua đng l i kh i ự ư ẫ ạ ạ ộ ế ườ ố ở
nghĩa vũ trang giành chính quy n. Trong th i gian này, V.I.Lenin vi t xong cu n ề ờ ế ố
Nhà n c và cách m ng đ ra nhi m v cho giai c p vô s n ph i giành chính ướ ạ ề ệ ụ ấ ả ả
quy n b ng con đng đu tranh vũ trang.ề ằ ườ ấ
+ Theo quy t đnh c a y ban Trung ng Ðng Bolshevik, ngày 7-10-1917, ế ị ủ Ủ ươ ả
V.I.Lenin t Ph n Lan bí m t tr v Petrograd đ tr c ti p lãnh đo cu c kh i ừ ầ ậ ở ề ể ự ế ạ ộ ở
nghĩa. Ngày 10-10-1917, d i s ch đo c a Lenin, H i ngh y ban Trung ngướ ự ỉ ạ ủ ộ ị Ủ ươ
Ðng Bolshevik đã h p và thông qua k ho ch kh i nghĩa vũ trang do V.I.Lenin ả ọ ế ạ ở
đ ra.ề
+ Ngày 12-10-1917, Soviet Petrograd đã c ra y ban Quân s cách m ng đ ch ử Ủ ự ạ ể ỉ
đo công tác chu n b và ti n hành kh i nghĩa vũ trang Th đô.ạ ẩ ị ế ở ở ủ
+ Ngày 16-10-1917, y ban Trung ng Ðng Bolshevik thành l p Trung tâm Ủ ươ ả ậ
quân s cách m ng đ lãnh đo cu c kh i nghĩa trong c n c. Các t ch c ự ạ ể ạ ộ ở ả ướ ổ ứ
đng Bolshevik đã tích c c tri n khai nh ng công vi c c n thi t trên các m t ả ự ể ữ ệ ầ ế ặ
chính tr - t t ng, t ch c và k thu t - quân s đ ti n t i kh i nghĩa vũ ị ư ưở ổ ứ ỹ ậ ự ể ế ớ ở
trang.
+ Trong khi đó, Chính ph lâm th i ráo ri t thi hành nh ng bi n pháp kh n c p ủ ờ ế ữ ệ ẩ ấ
nh m "bóp ch t" cu c kh i nghĩa vũ trang c a giai c p vô s n. Theo đó, 70 ti u ằ ế ộ ở ủ ấ ả ể
đoàn xung kích và m t s trung đoàn đc l p c a quân đi đã đc Chính ph ộ ố ộ ậ ủ ộ ượ ủ
lâm th i đi u đng t m t tr n v b o v nh ng trung tâm l n nh Petrograd, ờ ề ộ ừ ặ ậ ề ả ệ ữ ớ ư
Moscow...
+ Ngày 24-10-1917, Chính ph lâm th i b t giam các y viên c a y ban Quân ủ ờ ắ ủ ủ Ủ
s cách m ng, l c soát và đóng c a các t báo c a Ðng Bolshevik, ra l nh ự ạ ụ ử ờ ủ ả ệ
chi m đi n Smolnui... Th t ng Chính ph lâm th i A. Kerenski tuyên b s ế ệ ủ ướ ủ ờ ố ẽ
áp d ng m i bi n pháp đ tiêu di t cu c kh i nghĩa Petrograd.ụ ọ ệ ể ệ ộ ở ở
+ Tr c tình hình tr nên h t s c kh n tr ng và c c k nghiêm tr ng, ướ ở ế ứ ẩ ươ ự ỳ ọ
V.I.Lenin ch tr ng ph i ti n hành kh i nghĩa ngay. Trong ngày 24-10-1917, ủ ươ ả ế ở
V.I.Lenin ba l n g i th t i y ban Trung ng Ðng Bolshevik yêu c u ph i ầ ử ư ớ Ủ ươ ả ầ ả
ti n hành kh i nghĩa ngay trong đêm đó.ế ở
+ T i 24-10-1917 (theo l ch Nga cũ, t c t i 6-11-1917), V.I.Lenin đn Cung đi n ố ị ứ ố ế ệ
Smolnui tr c ti p ch đo cu c kh i nghĩa vũ trang nh m l t đ Chính ph t ự ế ỉ ạ ộ ở ằ ậ ổ ủ ư
s n lâm th i và thi t l p chính quy n Soviet. Ðêm 24-10-1917, kh i nghĩa vũ ả ờ ế ậ ề ở
trang n ra Th đô Petrograd (nay là TP Saint Petersburg). Quân kh i nghĩa, ổ ở ủ ở
g m các đn v C n v đ c a công nhân Petrograd, binh sĩ cách m ng và th y ồ ơ ị ậ ệ ỏ ủ ạ ủ
th H m đi Baltic (t t c kho ng 200 nghìn ng i), d i s lãnh đo c a ủ ạ ộ ấ ả ả ườ ướ ự ạ ủ
Ðng Bolshevik do V.I.Lenin đng đu, đã đánh chi m các v trí then ch t th ả ứ ầ ế ị ố ở ủ
đô, g m các c u qua sông Neva, nhà ga xe l a, trung tâm b u đi n, nhà máy ồ ầ ử ư ệ
đi n, Ngân hàng qu c gia và các c quan quan tr ng khác Th đô.ệ ố ơ ọ ở ủ
+ R ng sáng 25-10-1917 (7-11-1917), tr Cung đi n Mùa Ðông và m t vài n i, ạ ừ ệ ộ ơ
các l c l ng kh i nghĩa đã làm ch tình hình Th đô Petrograd. 10 gi sáng, ự ượ ở ủ ở ủ ờ
Trung tâm quân s cách m ng c a Soviet Petrograd công b l i kêu g i "G i cácự ạ ủ ố ờ ọ ử
công dân n c Nga" do V.I.Lenin d th o, trong đó tuyên b Chính ph lâm th iướ ự ả ố ủ ờ
đã b l t đ, chính quy n đã v tay các Soviet. Ti p đn 21 gi 40 phút, sau pháoị ậ ổ ề ề ế ế ờ
l nh c a chi n h m "R ng đông", quân kh i nghĩa ti n công Cung đi n Mùa ệ ủ ế ạ ạ ở ế ệ
Ðông - n i c th cu i cùng c a Chính ph lâm th i. T i 2 gi 10 phút đêm - ơ ố ủ ố ủ ủ ờ ớ ờ
r ng sáng 26-10-1917, Cung đi n Mùa Ðông b chi m, các b tr ng trong Chínhạ ệ ị ế ộ ưở
ph lâm th i b b t gi . Th t ng Chính ph lâm th i A. Kerenski tr n ch y raủ ờ ị ắ ữ ủ ướ ủ ờ ố ạ
n c ngoài.ướ
+ Cũng trong ngày 25-10-1917, Ði h i các Soviet toàn Nga l n th II khai m c. ạ ộ ầ ứ ạ
Ði h i thông qua l i kêu g i "G i công nhân, binh sĩ và nông dân" do V.I.Lenin ạ ộ ờ ọ ử
d th o. Ði h i ra quy t ngh : Các Soviet đi bi u công nhân, binh sĩ và nông ự ả ạ ộ ế ị ạ ể
dân có trách nhi m b o đm tr t t cách m ng.ệ ả ả ậ ự ạ
T i phiên h p di n ra đêm 26 r ng sáng 27-10-1917 (đêm 8 r ng sáng 9-11-ạ ọ ễ ạ ạ
1917), Ði h i đã thông qua hai văn ki n đu tiên c a Chính quy n Soviet: "S c ạ ộ ệ ầ ủ ề ắ
l nh hòa bình" và "S c l nh ru ng đt" do V.I.Lenin d th o. "S c l nh hòa ệ ắ ệ ộ ấ ự ả ắ ệ
bình" tuyên b nh ng nguyên t c v chính sách đi ngo i c a Chính quy n ố ữ ắ ề ố ạ ủ ề
Soviet, lên án cu c chi n tranh đ qu c ch nghĩa là "m t t i ác l n nh t đi ộ ế ế ố ủ ộ ộ ớ ấ ố
v i nhân lo i" và kêu g i các n c tham chi n trong cu c chi n tranh th gi i ớ ạ ọ ướ ế ộ ế ế ớ
th nh t nhanh chóng đàm phán đ ký k t m t hòa c dân ch và công b ng. ứ ấ ể ế ộ ướ ủ ằ
"S c l nh ru ng đt" tuyên b th tiêu không b i th ng ru ng đt c a giai ắ ệ ộ ấ ố ủ ồ ườ ộ ấ ủ
c p đa ch quý t c và c a các s h u l n khác, qu c h u hóa toàn b ru ng ấ ị ủ ộ ủ ở ữ ớ ố ữ ộ ộ
đt và chia ru ng đt cho nông dân. Ði h i đã b u ra Chính ph Soviet đu ấ ộ ấ ạ ộ ầ ủ ầ
tiên, đc g i là H i đng các y viên nhân dân do V.I.Lenin đng đu.ượ ọ ộ ồ Ủ ứ ầ
+ Ngày 15-11-1917, Chính quy n Soviet đc thi t l p t i Moscow. Ðn tháng ề ượ ế ậ ạ ế
3-1918, Chính quy n Soviet giành đc th ng l i hoàn toàn trên ph m vi c ề ượ ắ ợ ạ ả
n c Nga r ng l n. Cách m ng Tháng M i Nga toàn th ng.ướ ộ ớ ạ ườ ắ
4. Ý nghĩa l ch s c a Cách m ng tháng 10 Ngaị ử ủ ạ .
Cách m ng tháng 10 có ý nghĩa l ch s tr ng đi đi v i n c Nga và Th ạ ị ử ọ ạ ố ớ ướ ế
gi i.ớ
a. V i n c Nga:ớ ướ
- Cách m ng tháng 10 m ra m t k nguyên m i và làm thay đi hoàn toàn tình ạ ở ộ ỉ ớ ổ
hình đt n c và s ph n hàng tri u con ng i Nga.ấ ướ ố ậ ệ ườ ở
+ L n đu tiên trong l ch s n c Nga, giai c p công nhân, nhân dân lao đng vàầ ầ ị ử ướ ấ ộ
các dân t c đc gi i phóng. Thoát kh i m i gông xi ng nô l , đng lên làm ộ ượ ả ỏ ọ ề ệ ứ
ch đt n c và v n m nh c a mình.ủ ấ ướ ậ ệ ủ
+ L ch s n c Nga b c sang m t trang m i – m t ch đ xã h i m i đc ị ử ướ ướ ộ ớ ộ ế ộ ộ ớ ượ
thi t l p – ch đ xã h i ch nghĩa v i m c tiêu cao c là xóa b ch đ ng i ế ậ ế ộ ộ ủ ớ ụ ả ỏ ế ộ ườ
bóc l t ng i; xây d ng m t xã h i t do, h nh phúc, bình đng và công b ng ộ ườ ự ộ ộ ự ạ ẳ ằ
cho m i ng i lao đng.ọ ườ ộ