
SỞ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN TP. HỒ CHÍ MINH
TRUNG TÂM KHUYẾN NÔNG
CẨM NANG
ỨNG DỤNG TMR CHO
CHĂN NUÔI BÒ SỮA
********
- NĂM 2015 -

SỞ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT TP. HỒ CHÍ MINH
TRUNG TÂM KHUYẾN NÔNG
********
Cẩm nang
ỨNG DỤNG TMR
CHO CHĂN NUÔI BÒ SỮA
NHÀ XUẤT BẢN NÔNG NGHIỆP

2Cẩm nang Ứng dụng TMR cho chăn nuôi bò sữa
MỤC LỤC
Lời mở đầu...................................................................4
Phần 1. Đặc điểm bộ máy tiêu hóa của bò sữa.........7
Phần 2. Nhu cầu dinh dưỡng và thức ăn chăn nuôi bò
sữa..........................................................................11
1. Nhu cầu dinh dưỡng..............................................11
1.1 Chất dinh dưỡng cung cấp năng lượng.......11
1.2 Chất dinh dưỡng cung cấp đạm..................13
1.3 Chất dinh dưỡng cung cấp béo...................14
1.4 Chất dinh dưỡng cung cấp khoáng.............14
1.5 Chất dinh dưỡng cung cấp vitamin.............15
1.6 Nhu cầu nước uống.....................................15
2. Thức ăn chăn nuôi bò sữa....................................16
2.1 Thức ăn thô.................................................16
2.2 Thức ăn củ quả............................................22
2.3 Thức ăn tinh................................................23
2.4 Phụ phế phẩm trong công nghiệp chế biến.24
2.5 Thức ăn bổ sung..........................................27
3
Cẩm nang Ứng dụng TMR cho chăn nuôi bò sữa
Phần 3. Nuôi bò sữa theo khẩu phần phối trộn hỗn
hợp tổng số (TMR)....................................................36
1. Một số phương thức cho bò ăn............................36
1.1 Cho ăn riêng từng loại thực liệu.................36
1.2 Cho ăn theo khẩu phần phối trộn hỗn hợp tổng
số (TMR).....................................................................37
2. Một số khẩu phần thức ăn TMR khuyến cáo sử
dụng............................................................................41
2.1 Khẩu phần thức ăn TMR đang áp dụng thành
công tại Trại Trình diễn và Thực nghiệm bò sữa công
nghệ cao – Trung tâm Quản lý và Kiểm định giống cây
trồng – vật nuôi...........................................................42
2.2 Một số khẩu phần thức ăn TMR cho bò sữa
khuyến cáo sử dụng trên các nông hộ.........................46
2.3 Một số khẩu phần dành cho bò tơ...............48
3. Phương pháp phối trộn thức ăn TMR và thời điểm
cho ăn..........................................................................49
4. Cách thay thế các thực liệu trong khẩu phần thức
ăn................................................................................55
Phần 4. Một số quy trình chế biến thức ăn chăn
nuôi.............................................................................57
Một số địa chỉ cần liên hệ.........................................63
Tài liệu tham khảo....................................................64

4Cẩm nang Ứng dụng TMR cho chăn nuôi bò sữa
LỜI MỞ ĐẦU
Trong những năm gần đây, chăn nuôi bò sữa ở
TP. Hồ Chí Minh phát triển khá mạnh, góp phần đáng kể
trong việc chuyển đổi cơ cấu sản xuất nông nghiệp, tạo
việc làm, tăng thu nhập, cải thiện đời sống nông thôn
ngoại thành; nhiều hộ đã tích lũy tăng quy mô nuôi trở
thành doanh nghiệp, trang trại nuôi bò sữa. Tính đến
thời điểm 01/10/2015, tổng đàn bò sữa tại TP. Hồ Chí
Minh đạt 101.134 con, trong đó đàn cái vắt sữa là
49.530 con, năng suất sữa bình quân đạt 5.657
kg/con/năm (16,07 kg/con/ngày).
Do ảnh hưởng của quá trình đô thị hóa, diện tích
đất nông nghiệp ngày càng thu hẹp, người chăn nuôi
chưa chủ động được nguồn cung cấp thức ăn thô xanh
cho bò sữa, và để khai thác được nhiều sữa, các hộ chăn
nuôi có xu hướng “bồi bổ” cho bò như tăng nhiều thức
ăn tinh (cám hỗn hợp, hèm bia, xác mì,…), giảm thức ăn
thô xanh hoặc thêm thức ăn tinh để bù vào lượng thức ăn
thô bị thiếu hụt nên dẫn đến mất cân đối dinh dưỡng
trong khẩu phần. Điều này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến
quá trình lên men ở dạ cỏ, từ đó ảnh hưởng đến năng
suất, chất lượng sữa và kèm theo là hàng loạt bệnh do sự
mất cân đối dinh dưỡng (tiêu chảy, chướng hơi,…), suy
giảm khả năng sinh sản (chậm động dục, khó thụ thai,
tăng khoảng cách lứa đẻ,…). Ngoài ra, tập quán khi cho
5
Cẩm nang Ứng dụng TMR cho chăn nuôi bò sữa
bò ăn của nông hộ thường tách riêng từng loại thức ăn
(cỏ, cám, hèm bia, xác mì,…), làm cho môi trường dạ cỏ
thay đổi theo loại thức ăn khác nhau ăn vào, ảnh hưởng
đến hoạt động của hệ vi sinh vật dạ cỏ, nếu mỗi lần cung
cấp thức ăn gây xáo trộn môi trường dạ cỏ sẽ ảnh hưởng
ngay đến kết quả tiêu hóa.
Tạo môi trường dạ cỏ luôn ổn định, góp phần tăng
sinh khối hệ vi sinh vật để chuyển hóa hiệu quả nhất
thức ăn thành sữa, nâng cao khả năng sinh sản, giảm
thiểu bệnh tật thông qua việc sử dụng khẩu phần thức ăn
phối trộn hỗn hợp tổng số (TMR) trong chăn nuôi bò
sữa, mà nhiều nước có nền chăn nuôi bò sữa tiên tiến đã
ứng dụng.
Nhằm hỗ trợ kiến thức cho người chăn nuôi, qua
kinh nghiệm thực tiễn, chúng tôi giới thiệu đến bạn đọc
Cẩm nang “Ứng dụng TMR cho chăn nuôi bò sữa” do
Trung tâm Khuyến nông TP. Hồ Chí Minh phối hợp với
Trung tâm Kiểm định giống cây trồng – vật nuôi biên
soạn. Nội dung cuốn sách trình bày về những vấn đề
mấu chốt về khẩu phần thức ăn hợp lý trong chăn nuôi
bò sữa để giúp người chăn nuôi áp dụng góp phần nâng
cao hiệu quả, đồng thời đáp ứng yêu cầu của nhà thu
mua về chất lượng sữa. Chúng tôi hy vọng quyển cẩm
nang này sẽ giúp ích cho những bạn đọc muốn gắn bó
với nghề chăn nuôi bò sữa có được những kiến thức cơ
bản để đi đến thành công trong chăn nuôi.

6Cẩm nang Ứng dụng TMR cho chăn nuôi bò sữa
Trong quá trình biên soạn sẽ không tránh khỏi
những thiếu sót, rất mong nhận được nhiều ý kiến đóng
góp của Quý bạn đọc để chất lượng cẩm nang ngày càng
tốt hơn.
Chúc bạn đọc thành công.
TRUNG TÂM KHUYẾN NÔNG TP. HỒ CHÍ MINH
7
Cẩm nang Ứng dụng TMR cho chăn nuôi bò sữa
PHẦN 1
ĐẶC ĐIỂM BỘ MÁY TIÊU HÓA
CỦA BÒ SỮA
Bò là gia súc nhai lại nên cơ quan tiêu hóa có cấu
tạo đặc biệt:
- Miệng: chức năng lấy thức ăn, tiết nước bọt và
nhai lại.
- Dạ dày bò: được chia làm 4 túi gồm dạ cỏ, dạ tổ
ong, dạ lá sách và dạ múi khế. Trong đó, dạ cỏ và dạ tổ
ong là thùng lên men lớn, chứa rất nhiều vi sinh vật cộng
sinh tiêu hóa chất xơ; dạ lá sách giúp hấp thu và lọc thức
ăn; dạ múi khế giúp tiêu hóa thức ăn bằng dịch vị giống
như ở gia súc dạ dày đơn.
Khi bò ăn, thức ăn được nhai và thấm nước bọt rồi
nuốt xuống dạ cỏ. Khoảng 20 – 30 phút sau khi ăn, bò
bắt đầu quá trình nhai lại. Đó là quá trình thức ăn được
ợ từ dạ cỏ lên miệng và tại đây, trong vòng một phút,
thức ăn được nhai nghiền mịn, trộn lẫn với nước bọt và
được nuốt trở lại. Nhờ nhai lại, tất cả các loại thức ăn thô
đều được nghiền nhỏ, mịn. Cùng với sự phân giải vi sinh
vật trong thời gian thức ăn lưu lại ở dạ cỏ, độ bền của
thành tế bào các loại thức ăn bị giảm và phá hủy, các
thành phần dinh dưỡng được giải phóng dần, các phần
thức ăn chìm sâu dần xuống phần dưới túi bụng dạ cỏ.

