CHẤT XÚC TÁC ĐƯỢC COI LÀ
VÀNG CỦA NGÀNH CÔNG NGHIỆP
HÓA HỌC
Chất xúc tác là những chất có thể làm thay đổi vận tốc của phản ứng
hoá học, nhưng chất xúc tác lại không hề thay đổi gì (về chất cũng như
lượng) sau khi phản ứng hoá học đã xảy ra.Chất xúc tác có vai trò quan
trọng trong công nghiệp hoá học. Chất xúc tác có thể tăng tốc độ phản
ứng hoá học lên nhiều lần, hàng chục lần, hàng trăm lần, nên rút ngắn
được thời gian, tăng cao hiệu suất sản xuất. Ví dụ trong các nhà máy
sản xuất phân đạm người ta thường dùng sắt làm chất xúc tác để tăng
vận tốc phản ứng giữa nitơ và hyđro qua tác dụng xúc tác bề mặt, nhờ
đó nitơ và hyđro trong hỗn hợp dễ tạo thành amoniac.
Nếu không có chất xúc tác thì trong cùng điều kiện nhiệt độ và áp suất,
phản ứng tổng hợp amoniac sẽ xảy ra với tốc độ rất chậm, không thể
tiến hành sản xuất với lượng lớn.
Chất xúc tác còn có khả năng chọn lịch trình cho phản ứng hoá học.
Chất xúc tác có thể giúp chọn các bước phản ứng phù hợp với con
đường mà người ta đã thiết kế, phản ứng sẽ xảy ra theo con đường
thuận lợi nhất cho quá ưình sản xuất. Ví dụ khi dùng rượu etylic làm
nguyên liệu thì tuỳ thuộc việc chọn chất xúc tác và điều kiện phản ứng
mà ta có thể nhận được các sản phẩm phản ứng khác nhau. Nếu chọn
bạc làm chất xúc tác và đưa nhiệt độ lên đến 550°c, rượu etylic sẽ biến
thành axetalđehyd; nếu dùng nhôm oxit làm xúc tác và ở nhiệt độ 350°c
ta sẽ nhận được etylen; nếu dùng hỗn họp kẽm oxit và crom (III) oxit
làm chất xúc tác và ở nhiệt độ 450°c ta sẽ thu được butylen; nếu dùng
axit sunfuric đặc làm xúc tác và giữ nhiệt độ 130 - 140°c ta sẽ có ete
etylic. Từ đó có thể thấy chất xúc tác có vai trò rất to lớn trong sản xuất
công nghiệp hoá học, và quả là "hòn đá chỉ vàng" trong ngành công
nghiệp này.
Chất xúc tác quả đã mở rộng cánh cửa cho sản xuất hoá học. Trong
không khí ở thành thị thường bị ô nhiễm do khí thải của ô tô, thành
phần khí có hại trong khí thải chủ yếu là nitơ oxit, monoxit cacbon và
hyđrocacbon thừa... Ngày nay các nhà khoa học đã tìm được chất xúc
tác chế tạo thành thiết bị xúc tác nối vào ống xả khí thải của ô tô. Khi
khí xả ô tô qua thiết bị xúc tác sẽ được xử lý, các chất cháy còn dư thừa
sẽ bị oxi hoá biến thành cacbon đioxit và nước;nitơ oxit biến thành khí
nitơ. Còn như với các vết máu, vết mồ hôi làm hoen ố quần áo để lậu sẽ
rất khó giặt sạch. Nếu thêm vào bột giặt một loại men thì các vết máu,
vết mồ hôi bám lên vải, không cần phải vò mạnh, cũng tự phân giải và
tự hoàtan vào nước. Loại men thêm vào bột giặt chính là chất xúc tác
sinh học.
Trong tự nhiên có nhiều loại men sinh học có thể dùng năng lượng
Mặt Tròi phân giải nước thành hyđro và oxy; biến cacbon đioxit và
nước trong không khí thành các họp chất chứa nước và cacbon.
Hyđro chính là một trong các nguồn năng lượng sạch có hiệu suất
cao. Mà năng lượng Mặt Tròi và nước là nguồn có thể là vô tận,
nên nếu có thể dùng chất xúc tác để biến nước thành nhiên liệu
hyđro, hoặc biến nước và cacbon đioxit thành thức ăn gia súc,
thậm chí thành thực phẩm cao cấp quả là một điều khó tưởng
tượng hết hiệu quả. Nếu có thể dùng chất xúc tác sinh học làm
được việc đó thì nó sẽ đem lại cho loài người nhiều lọi ích to lớn.