Chiến Lược Nhằm Nâng Cao Uy Tín Của
Thương Hiệu Chè Hà Giang
Cây chè Hà Giang có lịch sử lâu đời và được trồng ở
nhiều tiểu vùng sinh thái khác nhau (Bắc Quang, Vị
Xuyên, Hoàng Su Phì, Xín Mần, Đồng Văn).
Từ lâu chè Hà Giang đã nổi tiếng trên thị trường trong và ngoài nước với nhữ
ng
thương hiệu như: Chè Shan tuyết Lũng Phìn (Đồng Văn), chè Nậ
m Ty (Hoàng Su
Phì). Nhưng trong những năm qua do tác động của những biệ
n pháp canh tác, do
sâu bệnh hại và vấn đề sử dụng tràn lan các hóa chất bảo vệ thực vật (
BVTV) trên
cây chè không theo quy trình khoa học... đã làm suy thoái một số vườ
n chè và làm
suy giảm nghiêm trọng chất lượng của chè Hà Giang. Qua bài viế
t này, chúng tôi
xin cung cấp những giải pháp có tính chiến lược nhằm nâng cao uy tín củ
a thương
hiệu chè Hà Giang.
1. Chiến lược lâu dài: Cần có chiến lược quy hoạch vùng chè theo từ
ng vùng sinh
thái (vùng cao phía Bắc, phía Tây, vùng núi thấp). Trong chiến lược này cầ
dựng quỹ đất, khảo sát nông hóa thổ nhưỡng của đất phù hợp với sinh trưở
ng và
phát triển của cây chè. Sau đó cần có kế hoạch xây dựng những nhà máy, xí nghiệ
p
chế biến, đóng gói, đóng hộp... theo tiêu chuẩn của mã vạ
ch hàng hóa khi tiêu dùng
và xuất khẩu. Có như vậy, chè Hà Giang mới đạt được yếu tố cạ
nh tranh trên
thương trường trong nước và quốc tế.
Về những vườn nằm trong quy hoạch trồng mới cần kiến thiết theo đường đồ
ng
mức (đối với đất đồi dốc) và có kế hoạch trồng cây che bóng. Có thể
dùng các cây
họ đậu có kích thước lớn trồng xen trong nương chè vừa tạo độ che phủ, vừa bổ
sung nguồn đạm cho đất và chống xói mòn. Những giống chè trồng mới phải đượ
c
chọn lọc kỹ và có phẩm chất, chất lượng cao như chè Shan tuyế
t, chè Tân Cương...
để nhân giống. Phương pháp trồng mới có thể từ hạt hoặ
c giâm cành. Khi dùng
phương pháp trồng hạt có ưu điểm tạo cây giống khỏe, sinh trưởng tốt, chống chị
u
được với điều khắc nghiệt của tự nhiên (chịu hạn, chịu rét...). Với những vườ
n chè
nhân giống bằng cành giâm đòi hỏi phải có kỹ thuậ
t cao nhưng chè nhanh cho thu
sản phẩm và đảm bảo duy trì chất lượng của cây mẹ. Những vườn chè giâm từ
cành có tuổi ngắn hơn so với trồng bằng hạt. Xuất phát từ yếu tố đó, tuỳ từ
ng vùng
quy hoạch chúng ta đề ra các chiến lược nhân giống và sử dụng giố
ng chè cho phù
hợp. Trước hết, cần có chiến lược trước mắt và lâu dài để bảo tồn và nhân giố
ng
các giống chè có chất lượng quý hiếm như chè Lũng Phìn (Đồng Văn).
2. Những yêu cầu mang tính chiến lược trước mắt: ở những vườ
n chè đang cho thu
hoạch cần áp dụng các biện pháp đốn nhẹ hoặc đốn đau phù hợp với thực trạng củ
a
từng nương chè. Những nương chè có tuổi thọ dưới 10 năm tuổi cần tiế
n hành các
biện pháp đốn nhẹ và tạo tán. Những nương chè có tuổi thọ trên 20 năm cầ
n áp
dụng các biện pháp đốn đau vào cuối năm (từ tháng 11 - tháng 12) kết hợp vớ
i bón
thúc phân nhằm trẻ hóa nương chè. Phân bón dùng NPK kết hợp với phân chuồ
ng
hoai mục bón quanh gốc. Chú ý mức bón vừa phải theo hiện trạng của từ
ng nương
chè, không nên lạm dụng quá nhiều phân bón sẽ làm ảnh hưởng không tốt tới chấ
t
lượng búp chè.
Vấn đề thu hái và phơi sấy: Cần thu hái đúng thời điểm (thườ
ng thu 1 tôm 2 lá)
không nên thu hái quá muộn sẽ làm giảm chất lượng búp chè. Nếu thu hái quá sớ
m
sẽ đảm bảo chất lượng búp chè nhưng không đảm bảo năng suất và ảnh hưở
ng
không tốt tới sinh trưởng của chè. Vì vậy, thời điểm thu hái cần tiến hành đồng bộ
trên cả nương chè, không nên thu hái kéo dài. Sau khi thu hái cần tiế
n hành phơi
sấy và các công đoạn kỹ thuật đánh bóng chè càng sớm càng tốt; không nên ủ
lâu,
nhất là khi thu hái gặp trời mưa sẽ làm giảm nghiêm trọng chất lượng búp chè.
3. Công tác BVTV trên cây chè: Người trồng chè và tham gia chăm sóc phải đượ
c
tập huấn, trang bị về kiến thức BVTV, phương pháp sử dụng thuố
c BVTV an toàn
trên cây chè. Một số đối tượng sâu bệnh hại chủ yếu trên chè như bọ xít muỗ
i, rày
xanh, sâu róm, nhện trắng, bệnh thối búp... không những làm giảm năng suấ
t mà
còn làm giảm nghiêm trọng chất lượng chè. Vì vậy các biện pháp phòng trừ dị
ch
hại trên chè phải theo định hướng phòng trừ tổng hợp (IPM). Không được lạ
m
dụng các hóa chất độc hại và các loại thuốc BVTV trên cây chè. Trong trường hợ
p
dịch xảy ra cần phải tuân thủ nghiêm ngặt quy định của Bộ NN-PTNT đối vớ
i
những hóa chất được phép sử dụng trên cây chè (Quyết định số 88/2001/QĐ-BNN-
BVTV ngày 5.9.2001). Ưu tiên sử dụng các thuốc sinh học, thuốc thảo mộc, thuố
c
nhanh phân hủy nhằm hạn chế ô nhiễm môi trường và đảm bảo chất lượ
ng búp
chè. Tuân thủ đúng thời gian cách ly từ khi phun đến khi thu hái. Đối với nhữ
ng
loại chè dùng để xuất khẩu ngoài mẫu mã, bao bì, mã vạch theo quy định cầ
n phân
tích dư lượng các hóa chất trong chè; nếu vượt quá quy định của nước nhập khẩ
u
thì phải dừng xuất khẩu để tìm ra nguyên nhân và giải pháp khắc phục.
Để không ngừng nâng cao chất lượng chè Hà Giang, chúng ta không thể giải quyế
t
ngay trong thời gian ngắn mà đòi hỏi một chiến lược phát triển kinh tế
lâu dài,
trong đó cần xác định cây trồng chủ lực của tỉnh ta là cây chè. Để thực hiệ
n thành
công chiến lược này đòi hỏi phải có chủ trương, chính sách phù hợp của các cấ
p,
các ngành liên quan trong tỉnh./.