
11
CHÍNHSÁCHPHÁTTRIỂNNĂNGLƯỢNGTÁITẠO
CỦAVIỆTNAMTRONGBỐICẢNHHỘINHẬPVÀ
CHUYỂNĐỔISỐ
TăngThịHằng,NguyễnThịThuHường
Email:tanghang.kt@hou.edu.vn
Ngàytòasoạnnhậnđượcbàibáo:30/09/2025
Ngàyphảnbiệnđánhgiá:30/10/2025
Ngàybàibáođượcduyệtđăng:17/11/2025
DOI:10.59266/houjs.2025.928
Tómtắt:Pháttriểnnănglượngtáitạongàycànggiữvaitròthenchốttrongviệctừng
bướcthaythếcácnguồnnănglượnghóathạchđangdầncạnkiệt,đồngthờiđápứngnhững
yêucầungàycàngnghiêmngặtvềmôitrườngvàbiếnđổikhíhậuđốivớimọiquốcgiatrên
toàncầu.Đặcbiệt,trongbốicảnhViệtNamđangngàycànghộinhậpsâuvàrộngvàonền
kinhtếthếgiớicũngnhưquátrìnhchuyểnđổisốđangđượctriểnkhaiởnhiềulĩnhvựcnhư
hiệnnaythìpháttriểnnănglượngtáitạocàngcầnthiếthơnbaogiờhết.ViệtNamcónhiều
tiềmnăngpháttriểnnănglượngtáitạo,tuynhiênviệckhaitháccácnguồnnănglượngnày
vẫncònkháhạnchế.Mộttrongnhữngnguyênnhâncủathựctrạngtrênlàdochínhsáchvề
nănglượngtáitạonhữngnămquaởViệtNamcònnhiều“điểmnghẽn”cầnđượctháogỡ.
Bàiviếttổnghợplýthuyết,phântíchthựctrạngvềchínhsáchpháttriểnnănglượngtáitạo
ởViệtNam,đồngthờichỉranhữngtồntạivàđềxuấtgiảiphápphùhợpnhằmhoànthiện
chínhsáchđểthúcđẩypháttriểnnănglượngtáitạocủaViệtNamthờigiantới.
Từkhóa:nănglượngtáitạo,pháttriển,chínhsáchpháttriểnnănglượngtáitạo
1TrườngĐạihọcMởHàNội
I.Đặtvấnđề
Pháttriểnnănglượngtáitạo(NLTT)
trongbốicảnhhộinhậpvàchuyểnđổisố
đangtrởthànhxuthếchungcủathếgiới
vàởViệtNam.Nhữngnămgầnđây,nhu
cầusửdụngnănglượngphụcvụsảnxuất
vàpháttriểnkinhtế-xãhộingàymộtgia
tăng,trongkhiđónguồncungnănglượng
sơcấptrongnướcnhưthanđá,dầukhí…
đang dần cạn kiệt và không còn đủ để
đápứngnhucầu.Trongkhiđó,NLTTcó
nhiềuưuthếnổibậtnhưnguồncungvô
tận,hiệndiệnởkhắpnơi;gópphầnbảo
đảmanninhnănglượng;phátthảikhínhà
kínhthấpvàítgâyhạichomôitrường...
Dođó,NLTTđemlạinhiềulợiíchthiết
thực,vừagópphầnhạnchếtácđộngtiêu
cựcđếnmôitrườngvàbiếnđổikhíhậu,

12
vừabảođảmanninhnănglượng,thúcđẩy
pháttriểnkinhtế-xãhội,tạoviệclàmvà
nângcaotrìnhđộcholựclượnglaođộng
trongnước.Vìvậy,việcpháttriểnNLTT
luônlàmộtvấnđềcấpbáchchotấtcảcác
quốcgiatrênthếgiới.
ViệtNamcónhiềutiềmnăngtrong
pháttriểnNLTTtrongchuyểnđổisốhiện
nay.Thựctếchothấy,quátrìnhpháttriển
NLTT vẫn đang vấp phải nhiềutrở ngại
như:nguồnvốnđầutưchoNLTTcònhạn
hẹp,nhậnthứccủacộngđồngvềcôngnghệ
xanhchưacao,chínhsáchhỗtrợcủaNhà
nướchiệnvẫntậptrungnhiềuvàonhiên
liệuhóa thạchvà côngnghiệp hạtnhân,
trongkhitrìnhđộpháttriểncáccôngnghệ
sản xuấtnănglượngtáitạocònhạnchế,
việcđánhgiátácđộngmôitrườngtừsử
dụngnhiênliệuhóathạchcònthiếutoàn
diện, vàđặc biệtlà những bất cậptrong
hệthốngcơchế,chínhsáchhỗtrợNLTT..
Đểtháogỡcácvấnđềnàycầnthựchiện
quyếtliệtcácgiảiphápđồngbộtừcáccơ
quanquảnlýnhànướcvàdoanhnghiệp.
II.Cơsởlýthuyết
2.1.Khái quát về pháttriển năng
lượngtáitạotrongbốicảnhhộinhậpvà
chuyểnđổisố
Nănglượngtáitạo
Năng lượng tái tạo là khái niệm
dùng để chỉ những nguồn năng lượng
đượckhaitháctừcáchiệntượngtựnhiên
cókhảnăngtáisinhliêntụcnhưánhsáng
mặttrời,gió,thủynăng,địanhiệthaysinh
khối.Khácvớinănglượnghóathạchvốn
cótrữlượnghữuhạnvàphátthảikhínhà
kínhtrongquátrìnhsửdụng,nănglượng
tái tạo được xem là nguồn năng lượng
sạch,thânthiệnvớimôitrườngvàcótính
bềnvữngcao.TheoCơquanNănglượng
Quốctế(IEA,2012),nănglượngtáitạo
(NLTT)làdạngnănglượnghìnhthànhtừ
cácquátrìnhtựnhiên,đượcbổsungvới
tốcđộnhanhhơnmứcđộconngườikhai
thácvàsửdụng.Dođó,NLTTbaogồm
các nguồn năng lượng tự nhiên có khả
năngtáitạonhư:gió,ánhsángmặttrời,
thủy triều, thủy điện quy mô nhỏ, sinh
khốivàđịanhiệt.
Pháttriểnnănglượngtáitạo
Phát triển NLTT là quá trình mở
rộng, khai thác và ứng dụng các nguồn
nănglượngtựnhiêncókhảnăngtáisinh
nhưmặttrời,gió,thủynăng,sinhkhối,địa
nhiệt...nhằmđápứngnhucầunănglượng
củaxãhộitheohướngbềnvững,antoàn
và thân thiện với môi trường. Quá trình
nàybaogồmcảviệcnghiêncứu,đầutư
côngnghệ,xâydựngcơsởhạtầng,hoàn
thiệnkhungpháplý,cũngnhưhìnhthành
các môhình quảnlý vàkinh doanhphù
hợpđểkhaitháchiệuquảcácnguồnnăng
lượngsạch.
PháttriểnNLTTkhôngđơnthuầnlà
việcxâydựngthêmcácnhàmáyđiệnmặt
trờihayđiệngió,màcònlàmộttiếntrình
toàndiệnnhằmthayđổicơcấunănglượng
quốcgia,giảmdầnsựphụthuộcvàocác
nguồnnănglượnghóathạchtruyềnthống
như than,dầu, khí. Mục tiêu quan trọng
nhấtlàvừađảmbảoanninhnănglượng,
vừagiảmphátthảikhínhàkính,gópphần
ứngphóbiếnđổikhíhậuvàthúcđẩyphát
triểnbềnvững.
Nội hàm của phát triển NLTT bao
gồmnhiềukhíacạnh:(1)Kinhtế:thuhút
đầutư,giảmchiphísảnxuấtnănglượng
vềlâudài,tạoviệclàmmớitronglĩnhvực
côngnghệxanh;(2)Kỹthuật-côngnghệ:
ứngdụngcôngnghệhiệnđạiđểnângcao
hiệusuất,kéodàituổithọthiếtbịvàtăng
khảnăngtíchhợpvàohệthốngđiệnquốc
gia; (3) Xã hội - môi trường: cung cấp

13
nguồn năng lượng sạch cho cộng đồng,
giảmônhiễmmôitrường,cảithiệnchất
lượngsống;(4)Chínhsách-quảnlý:xây
dựngkhungpháplýkhuyếnkhíchđầutư,
pháttriểnthịtrườngđiệncạnhtranh,đồng
thời bảo đảm quyền lợi của nhà nước,
doanhnghiệpvàngườitiêudùng.
Có thể hiểu rằng, phát triển NLTT
vừa mang tính tất yếu khách quan, xuất
pháttừyêucầutoàncầuvềgiảmphátthải
carbon,vừalàcơhộiđểcácquốcgiatận
dụng tiềm năng tự nhiên, đổi mới công
nghệvàtăngcườngsứccạnhtranhtrong
thờikỳhộinhậptoàncầuvàchuyểnđổisố.
Chuyểnđổisố
Chuyển đổi số là quá trình ứng
dụng đồng bộ và toàn diện các công
nghệ kỹ thuật số như Internet vạn vật,
trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn,điện toán
đám mây, blockchain và các nền tảng
sốkhácnhằmđổimớimôhìnhquảntrị,
nângcaohiệuquảhoạtđộng,đồngthời
tạoracácgiátrịmớichotổchứcvàxã
hội.TheoKaplan,(2022),chuyểnđổisố
là“nhữngthayđổicănbảnvàtoàndiện
docôngnghệsốtạonênhoặcchiphốiở
mọikhíacạnhcủađờisốngconngười”.
Tronglĩnhvựcnănglượng,chuyểnđổi
sốđóngvaitròđặcbiệtquantrọngkhi
giúptăngkhảnănggiámsát,dựbáo,tối
ưu hóa vận hành và tạo lập những mô
hìnhkinhdoanhmớidựatrênnềntảng
dữliệuvàkếtnốithôngminh.
PháttriểnNLTTtrongbốicảnhhội
nhậpvàchuyểnđổisố
Trong bối cảnh toàn cầu hóa sâu
rộngvàcuộcCáchmạngcôngnghiệplần
thứtưđangdiễnra mạnhmẽ,pháttriển
NLTTtạotrởthànhxuthếtấtyếuđốivới
mọiquốcgia,trongđócóViệtNam.Hội
nhậpkinhtếquốctếkhôngchỉmởracơ
hội tiếp cận nguồn vốn, công nghệ tiên
tiếnvàkinhnghiệmquảnlýtừcácnước
pháttriển,màcònđặtrayêucầuvềviệc
tuân thủcác camkết toàncầu liênquan
đến giảmphát thảikhí nhàkính, bảovệ
môitrườngvàthựchiệncácmụctiêuphát
triển bền vững. Năng lượng tái tạo, với
đặc trưng là nguồn năng lượngsạch, vô
tận và thân thiệnvới môi trường, chính
là giải pháp chiến lược để các quốcgia
đảmbảoanninhnănglượng,đápứngtiêu
chuẩnquốctế,đồngthờinângcaovịthế
trêntrườngquốctế.
Songsong với tiến trìnhhội nhập,
chuyểnđổisốđanglàmthayđổicănbản
cáchthứccácngànhkinhtế-xãhộivận
hành, trong đó có lĩnh vực năng lượng.
ViệcápdụngcáccôngnghệsốnhưInternet
vạnvật,trítuệnhântạo,dữliệulớn,điện
toán đám mây hay blockchain giúp cho
hệthốngnănglượngtrởnênthôngminh,
minhbạch và linh hoạt hơn. Trong khai
thác và phát triển năng lượng tái tạo,
côngnghệsốchophépdựbáochínhxác
nguồntàinguyêngió,mặttrời;tốiưuhóa
hiệusuấtvậnhànhcácnhàmáyđiệngió,
điệnmặttrời;quảnlývàphânphốiđiện
nănghiệuquảthôngqualướiđiệnthông
minh;đồngthờimởrakhảnănggiaodịch
điệnnăngnganghàngdựatrênnềntảng
blockchain.
Hình1.Mốiquanhệgiữanănglượngtái
tạovớichuyểnđổisốvàhộinhậpquốctế
Nguồn:Nghiêncứucủanhómtácgiả

14
Chuyển đổi số không chỉ là đưa
sensorhayphầnmềmvàomàlàthayđổi
cáchquảntrị,vậnhànhvàkinhdoanhcủa
ngành năng lượng: từ một hệ thống tập
trung, dựa trên nguồn nhiệt truyềnthống
sangmạnglướiphântán,linhhoạt,dữliệu-
điềukhiển.Khithựchiệnđúng,sốhóagiúp
tăng hiệu suất, giảm chi phí, mở cửa thị
trườngmớivàlàmchoNLTTtrởnênkhả
thihơnvềmặtkỹthuậtvàkinhtế-nhưng
cầnkhungchínhsách,đầutưanninhmạng
vànănglựcconngườiphùhợp.
Sự kết hợp giữa hội nhập quốc tế
vàchuyểnđổisốmanglạichoquátrình
pháttriểnnănglượngtáitạonhiềulợithế
như:Thuhútđượcdòngvốnđầutưtrực
tiếpnướcngoài,tiếpnhậncôngnghệhiện
đạivàkinhnghiệmquảnlýtiêntiếntrong
lĩnhvựcnănglượngxanh;Tạođiềukiện
đểkhaitháctốiđahiệuquảcủacácnguồn
nănglượngnày,đồngthờihìnhthànhcác
mô hình kinh doanh mới như nhà máy
điện ảo,thịtrường năng lượnglinh hoạt
hay mô hình “người tiêu dùng - người
sảnxuất”.Chínhsựgiaothoanàygiúphệ
thốngnănglượngđạtđượcmụctiêusản
xuấtđiệnsạchvàtrởthànhđộnglựcđổi
mớisángtạo,thúcđẩypháttriểnkinhtế
sốvàtăngcườngsứccạnhtranhquốcgia.
Tuy nhiên, để tậndụng tốt cơhội,
cácquốcgiacũngcầnđốimặtvớinhiều
thách thức: yêu cầuvốn đầu tư ban đầu
lớn,nănglựcquảntrịcôngnghệcònhạn
chế,nguycơmấtantoànthôngtintrong
môi trường số, cũng như sự thiếu đồng
bộtrongkhungpháplý.Dođó,pháttriển
nănglượngtáitạotrongbốicảnhhộinhập
vàchuyểnđổisốcầnmộtchiếnlượctổng
thể,trongđónhànướcgiữvaitròkiếntạo
chính sách, khuyến khích đầu tư; doanh
nghiệpchủđộngđổimớicôngnghệvàmô
hìnhkinhdoanh;cònngườidâncầnnâng
cao nhận thức và tham gia tích cực vào
tiếntrìnhchuyểnđổinănglượng.
2.2. Chính sách phát triển năng
lượngtáitạo
NhấnmạnhvaitròcủaNLTT,Dinica
(2006)chorằngưuđiểmcủaNLTTnằm
ởkhảnăngphụchồi,nhờvậynóđượccoi
là nguồn năng lượng lâu dài, góp phần
giữ vững an ninh năng lượng, hạn chế
việcgâyảnhhưởngxấuđếnmôitrường
vàsứckhỏeconngười.Đồngthời,ởhiện
tại,đâycũnglàdạngnănglượngduynhất
còn tồn tại, có thể đáp ứng được những
trởngạitronglộtrìnhpháttriểnbềnvững.
Một điểm mạnh khác của NLTT là tính
thânthiệnvớimôitrường,thểhiệnởviệc
cắtgiảmđángkểlượngkhíthảinhàkính,
gópphầnhạnchếsựthayđổicủakhíhậu
vàhỗtrợgìngiữđadạngsinhhọcbiển.
Quá trình chuyển đổi từ nhiên liệu hóa
thạch sang các nguồn NLTT không chỉ
giúpgiảmthiểuônhiễmmôitrườngmà
cònmanglạinhiềulợiíchvềsứckhỏecho
conngười(Edenhoferetal.,2011;Lee&
Wing, 2014; Mohtasham, 2015). Nghiên
cứucủaEdenhofer(2012)chothấyNLTT
khôngchỉgópphầnbảođảmanninhnăng
lượng,NLTTcònlàkhoảnđầutưsinhlợi,
trực tiếpvà gián tiếp, khigiảm thiểu sự
lệthuộcvàonhiênliệunhậpkhẩu.Theo
Krishnan (2013), tính tái tạo của nguồn
nănglượngnàymanglạilợiíchképcho
cácnướcđangpháttriển:vừahạnchếphụ
thuộcvàonhiênliệuhóathạchnhậpkhẩu,
vừa giảm gánh nặng tài chính trước sự
biếnđộnggiátoàncầu.
Nghiên cứu về phát triển NLTT,
bài báo của Sara Schuman&AlvinLin
(2012)nhấnmạnhsựpháttriểnnhanhcủa
NLTT ở Trung Quốc gắn liền với Luật
NLTT và các chính sách khuyến khích
tíchhợpnguồnnănglượngnày.Nộidung

15
bàibáotậptrungvàoviệcphântích,đối
chiếukhungchínhsáchcủaTrungQuốc
vớiLiênminhchâuÂuvàHoaKỳtừđó
đề xuấtthay đổicách thứcthựcthiluật,
cơchếhạnngạch,chínhsáchưutiên,tiêu
chuẩnkếtnối,biểugiáđiệnvàtăngcường
phốihợptrungương-địaphươngđểphát
triểnNLTT.Gầnđây,Liu&Feng(2023)
sửdụngdữliệubảngtừ129quốcgiađể
phântíchtácđộngcủaLuậtNănglượng
quốc gia đối với phát triển NLTT cũng
nhưtừngloạihìnhtrongbốicảnhchuyển
đổisố.Kếtquảchothấytácđộngtừlập
phápmạnhhơnhànhphápvàhiệuquảcao
hơnởnhữngnướccóhệthốngphápluật
vữngchắc.
Phântíchnhữngtrởngại,khókhăn
trong phát triển NLTT, tác giả Dinica
(2006)chorằngsovớicôngnghệtruyền
thốngdựatrênnhiênliệuhóathạch,thủy
điệnlớnvànănglượnghạtnhân,cáccông
nghệNLTTcóchiphísảnxuấtđiệncao
hơn. Poser (2013) cho rằng khi NLTT
chiếmtỷtrọnglớntrênthịtrường,giáđiện
khôngcònphụthuộcvàoquyluậtcung-
cầumàbịchiphốibởiyếutốthờitiếtnhư
sốgiờnắnghaysứcgió.Azuela&Barroso
(2012)chorằngviệcthiếtkếchínhsách
về NLTT đòi hỏi một cách tiếp cậnlinh
hoạt,đồngthờibảođảmsựphùhợpvới
điềukiệnthựctiễn.Quátrìnhchuyểnđổi
sangNLTTyêucầumộtnguồnvốnđầutư
đáng kể. Couture & Gagnon (2010) cho
rằngvềdàihạn,chínhsáchhỗtrợcầntập
trungtháogỡràocảnkinhtếnhằmnâng
caolợinhuậntừđầutưNLTT.Tươngtự,
Sijm(2002)nhấnmạnhvaitròcủachính
sáchcôngtrongviệcvượtquatháchthức
chuyển dịch năng lượng, đặc biệt thông
qua các cơ chế hỗ trợ tài chính đã tạo
độnglựcmạnhmẽ,thúcđẩysựpháttriển
côngnghệdiễnranhanhhơn.Khôngchỉ
donhữngkhácbiệttrongchiphíđầutưvà
triểnkhaipháttriểnNLTTmàcònlàrào
cảntừcácquyđịnhhànhchínhvàchính
sáchliênquan.Gross,etal.,(2010)chỉra
nhữngtrởngạipháplýnhư:sựchậmtrễ
trong banhànhvàthựcthiquyđịnhbảo
vệmôitrườngcùngvớithủtụccấpphép
phứctạp,thiếuminhbạch;cùngvớikhó
khăntrongtiếpcậnlướitruyềntảiđiệndo
côngsuấthạnchế.
Không chỉ có các nghiên cứu về
chínhsáchpháttriểnnănglượngtáitạoở
nướcngoài,màtrongnướccũngđãcómột
sốbàibáo bànvề việc hoàn thiện chính
sáchtronglĩnhvựcnày.Cáccôngtrìnhtiêu
biểu gần đây như: Hương (2023),Hạnh
(2023),Hương&Yến(2023),Thương&
Trường(2024),đãxemxétviệcthựcthi
phápluậtvàchínhsáchpháttriểnNLTT
tại Việt Nam giai đoạn vừa qua, đồng
thờiđềxuấtmộtsốgiảiphápđịnhhướng
đểthúcđẩysảnxuấtvàtiêudùngNLTT
tronghiệntạivàthờigiantới
III.Phươngphápnghiêncứu
Phươngpháphồicứutàiliệu:Bài
viếtdựatrênviệcthuthập,chọnlọc,tổng
hợpvàphântíchcáctàiliệuthứcấpnhằm
làm rõ các cơ sở lý luận, thực tiễn và
xuhướng liênquanđến chínhsáchphát
triểnNLTTbốicảnhhộinhậpquốctếvà
chuyểnđổisố.Việchồicứutàiliệuđược
thựchiện dựa trêncácnguồn tài liệuđa
dạng,baogồm:sáchchuyênkhảo,bàibáo
khoa họcquốc tếvà trongnước,tàiliệu
chínhsáchcủaChínhphủvàcáccơquan
quảnlýnhànước.
Phươngphápthuthậpdữliệu
Các số liệu trong bài viết chủ yếu
là dữliệu thứ cấp,được thuthậptừbáo
cáocủaBộCôngThương,vănbảnpháp

