Chuyên đề thương mại điện tử: Cơ sở hạ tầng Internet, chuẩn EDI & Mạng VAN

Chuyên đ Th ề ươ ng m i đi n t ạ ệ ử

LOGO

ơ ở ạ ầ

C s h t ng Internet Chu n EDI & M ng VAN

ẩ

ạ

Lê Th Nhàn –

ltnhan@fit.hcmus.edu.vn

ị

L

ng Vĩ Minh –

lvminh@fit.hcmus.edu.vn

ươ

© Năm 2010 B môn HTTT – Khoa Công ngh thông tin – ĐH.KHTN ệ

ộ

N i dung

ộ

Gi i thi u Internet v i EC ớ ớ ệ

M ng Internet ạ

D ch v World Wide Web ụ ị

M ng Internet 2 ạ

Semantic Web

• C s h t ng Internet & WWW

ơ ở ạ ầ

Gi

i thi u internet v i EC

ớ

ệ

Gi

i thi u

ớ

ệ

Payment

Customer profiles

Catalog …

Ứ

ng d ng ụ

Secure Socket Layer

Public Key Infrastructure

…

B o m t ậ

ả

TCP/IP

World Wide Web

HTML, XML

…

M ng Internet

ạ

Server

Network

Client

…

Ph n c ng

ứ

ầ

• C s h t ng Internet & WWW

ơ ở ạ ầ

M ng Internet

ạ

Internet – L ch s

ị

ử

ạ

ể

M ng chuy n m ch theo gói tin ạ (Package-Switched Network)

Đ ng thuê bao đi n tho i ạ

ườ

ệ

Internet - APANET

Email (1972)

UseNet (1979)

M ng quân đ i ộ

ạ

M ng tr

ng ĐH

ạ

ườ

PC (1980s) - Internet

1989 – NSF cho phép g i email

ử

M ng tr

ng ĐH

ạ

ườ

ươ

ạ

ng m i Gi a MCI Mail, th ữ CompuServe v i m ng ĐH ớ

ạ

M ng tr

ng ĐH

ạ

ườ

M ng công ty

ạ

Internet – ISP IAP

Công ty A

Lease line

Router

ISP Internet Service Provider

M ng ạ Internet

Công ty B

Router

Điện thoại / ADSL

L e a s e lin e Lease line

Công ty C

Cá nhân

Router

WiFi

Internet – Backbone

1991: 1 host 2002: 160 tri u host ệ (www.isc.org)

Source: Electronic Commerce 9th 2010, Gary P.Schneider

Internet - M ng n i b

ộ ộ

ạ

• Ngoài m ng Internet, các công ty còn xây

ạ

d ng 1 m ng riêng g i là

intranet

ự

ạ

ọ

– Ph c v các ụ ụ

ộ ộ trong công ty

ho t đ ng n i b ạ ộ ệ ấ

ẻ

ề

ầ

ử

ị

• Tìm và truy xu t tài li u • Chia s thông tin và tri th c ứ • Phân ph i ph n m m ố • Đào t o nhân viên ạ • X lý giao d ch

– T

ng t

ự nh m ng Internet

ư ạ

ươ • Web browser, Web server

HTML và HTTP

– Th

ng có

Firewall

ườ

• Internet-based protocol: TCP/IP, FTP, Telnet,

Internet – M ng n i b

ộ ộ

ạ

Source: Electronic Commerce 2006, Efaim Turban.

Internet - M ng n i b m r ng

ộ ộ ở ộ

ạ

• Extranet - Là m ng n i b liên k t v i m t s m ng

bên

ộ ố ạ

ế ớ

ạ ộ ộ c a công ty ủ

ạ

ố

ngoài ph m vi – Nhà cung c pấ – Đ i tác kinh doanh – Khách hàng

• Các thành viên m ng extranet có th ạ

ể truy xu t ấ CSDL, t p tin hay các thông tin khác trên các máy tính trong ậ m ngạ

• Nguyên lý t o đ

tunneling principle)

ườ

ng ng ( ố

ạ • Lease line • VPN (Virtual Private Network)

Internet - M ng n i b m r ng - VPN

ộ ộ ở ộ

ạ

• VPN (Virtual Private Network)

ề

ể ả

i dùng trong m ng

t ng

– Cho phép truy n thông tin qua internet, nh ng có • Mã hóa đ đong goi d liêu trong quá trình giao ti p ế ể ự đ đ m b o thông tin không b gi • Ch ng th c m o ị ả ạ • Đi u khi n truy c p ậ ể

́ ữ ả ể

ậ đ nh n bi

ứ ề

ườ

ế

ạ

́ ̣

• C s h t ng Internet & WWW

ơ ở ạ ầ

D ch v World Wide Web

ụ

ị

World wide Web – WWW

ỉ

ử

• M ng Internet không ch cho phép ư ệ ử

ữ ệ

ệ

ấ

ả

ạ – G i/nh n th đi n t ậ – Truy n t p tin ề ậ – Truy n d li u ề mà còn cho phép truy xu t thông tin hi u qu  D ch v World Wide Web (WWW)

ụ

ị

URL http://www.anywhere.com/webpage.html

HTTP

Internet

Web client software

Request

Page

Web server software

Server

Client

World wide Web – Ngôn ng đánh d u

ữ

ấ

c g i là siêu văn b n g m

ả

ọ

ồ

ệ

ượ

• Tài li u trên web đ – Văn b n (text) ả – Hình nh, âm thanh, phim ả – Liên k t (link) ế

• HTML

– Script, CSS (Cascading Style Sheets)

• XML

– XSL (Extensible Stylesheet Language)

World wide Web – Ngôn ng đánh d u

ữ

ấ

1986 SGML

1998

ebXML XBRL

1991 HTML

CSS MathML OBI

Script XSL

XML

2000 XHTML

World Wide Web – Đ c đi m

ể

ặ

ng ti n truy n thông

ệ

ề

ươ

ng tác ụ

ng ti n

• Đ c đi m ể ặ – Siêu ph – Phân tán – T ươ – Không ph thu c vào n n t ng h th ng ộ – Có kh năng k t h p v i nhi u ph ế ợ

ề ả ề ớ

ệ ố ươ

ệ

ả truy n thông

ề

– Không ph i qu n lý t p trung

ả

ậ

ả

• C s h t ng Internet & WWW

ơ ở ạ ầ

Intneret 2

Internet 2 – H n ch c a Internet

ế ủ

ạ

•

ề

ự

ề

ờ

ấ ệ ữ ệ th i gian th c • Truy n video, audio trên Internet

Internet hi n nay có nhi u v n đ – Truy n d li u ề

ờ ố ị

ể ấ

i m t cách

– Không an toàn (virus) – Spam-mail gây t nố băng thông, th i gian và ti n b c ạ ề ụ DoS) – Khó ch ng các ki u t n công t ch i d ch v ( ừ ố anonymous và identify – Ch a gi c bài toán i quy t đ ế ượ ả ư c ki n trúc Internet hi n t – Không v đ ế ẽ ượ

ệ ạ

ộ

đ y đầ

ủ

Internet 2 – Xu h

ng c a Internet

ướ

ủ

ầ

ạ

ế Sensor Networks)

Worldwide Interoperability for Microwave Access)

• Xu h ướ ạ ạ ạ ạ

ng phát tri n m ng g n đây ể Wireless Networks) – M ng không dây ( – M ng c m bi n ( ả – M ng WiMAX ( – M ng c a các thi ủ

t b tín hi u khác ệ

ế ị

 Thi

t k TCP/IP khó có th đáp ng

ế ế

ứ

ể

Internet 2 – Gi

i thi u

ớ

ệ

• Hi p h i các tr

ệ

ộ

ườ

ề

ấ

ng ĐH v phát tri n Internet cao c p ể ệ

ứ i Internet, b t đ u 1996 ắ ầ

ứ

ạ

–

(UCAID), các nhà nghiên c u và vi n hàn lâm – Nghiên c u làm l Internet2.edu

•

ạ ừ

ng d ng ụ Ứ – Đào t o t – Ho t đ ng kinh doanh

ạ ộ • D li u d ng 3D trong th tr ị ườ ạ ữ ệ c khi s n xu t • Th ôtô tr ấ ả ướ ử • Ti p c n khách hàng b ng cach trình di n video ằ ế

ng ch ng khoán ứ

ễ ậ ́

Internet 2 – Đ c đi m

ể

ặ

ề

ố

• M ng truy n thông tin siêu t c ố ạ – T c đ nhanh (10 gigabit/giây) – Có kh năng truy n d li u âm thanh, hình nh m t

ữ ệ

ộ ả

ề

ả

ộ

cách nhanh chóng và tin c yậ

Stream (dòng)

ụ

c chuy n đ n đích

multicast) ọ ọ diffserve) ể

ế

• Công nghệ – Đa truy n thông ( ề – Ph c v có ch n l c ( ụ • D li u ph i đ ả ượ ữ ệ và không b gián đo n ạ ị

• Đ a ra các m c đ u tiên cho các gói

ộ ư

ứ

Internet 2 – Hi n t

i ệ ạ

•

IPv6)

–

ở ộ ng dung đ

Internet 2 cũng ch m i ỉ ớ – M r ng không gian đ a ch ( ị ượ

ỉ c công ngh multicast ệ

Ứ

• Có nhi u t

ề ổ

ứ

ụ

ch c khác cùng m c đích – vBNS (very-high-performance Backbone Net Service)

ệ

c a Vi n khoa h c qu c gia M ủ

ọ

ỹ

ố – ESnet (Energy Sciences Network) c a B năng

ủ

ộ

ng M

l ượ

ỹ

– NGI (Next Generation Internet) c a Nhà Tr ng

ủ

ắ

• C s h t ng Internet & WWW

ơ ở ạ ầ

Semantic Web

Semantic Web – Ví d ụ

• Xet môt ví d

ụ

́ ̣

– Tìm ki m ế thanh phô Sai Gon – C n nh ng tài li u đê câp đ n Sai Gon la môt thanh ế

ữ

ệ

̀ ́ ̀ ̀

ầ phố

– Không ph i các tài li u noi vê :

ệ

ả

̀ ̣ ̀ ̀ ̀ ̣ ̀

ộ

ả

Sài Gòn Sài Gòn Sài Gòn giai phong

• Đ i bóng C ng • Xí nghi p may ệ • Công ty du l ch ị ́ Sai Gon • Bao

́ ̀

̀ ̀ ̉ ́

Semantic Web – M c tiêu

ụ

• Hi n nay thông tin trên Web đ

c bi u di n d

i d ng

ệ

ượ

ễ

ể

ướ ạ

văn b n thô ả – Chi co con ng

i đ c hi u đ

ượ

̉ ́

ườ ọ • Phân tich y nghia • Phân tich s liên quan

ể ̃ cua d liêu ữ cua cac d liêu v i nhau

́ ́ ̉ ̣

• Làm th nào đ khai thác thông tin hi u qu va chinh

ệ

ể

ả

ữ ự ớ ́ ̉ ́ ̣

̀ ́

ế xac h n – Máy tính có th ể “hi uể ” thông tin trên các tài li u Web

ệ

 Web có ng nghĩa ra đ i (Semantic Web)

ữ

ờ

Semantic Web – Đ nh nghĩa

ị

• Đinh nghia (Tim Berners Lee)

– La môt m rông cua Web hiên tai ma trong đo

ở

́ thông

̣ ̃

c xac đinh y nghia tôt h n

́ ơ , cho phep con

̀ ̣ ̣ ̉ ̣ ̣ ̀

ượ i va may tinh

công tac v i nhau

tin đ ng ườ

ớ

́ ̣ ́ ̃ ́

• Ph

ươ

́ ữ

̀ ́ ́ ̣ ́

cach co nghia h n nhăm phuc vu cho may tinh hiêu đ

ng phap cho phep đinh nghia va liên kêt d liêu môt c ượ

́ ́ ̣ ̃ ̀ ̣ ̣

• Môi tr

ng chia se va x ly d liêu t

đông băng may tinh

ườ

́ ữ

̀ ử

̣ ự

́ ́ ̃ ̀ ̣ ̣ ́ ́ ̉

̉ ̣ ̀ ́ ́

Semantic Web – Ví dụ

• Giai quyêt

– Mô ta chi tiêt cho d liêu

ữ

̉ ́

• Sai Gon

la môt thanh phô cua n

c Viêt Nam

ướ

̉ ́ ̣

• Thanh phô

tr c thuôc trung

́ Sai Gon

ự

ươ

̀ ̀ ̀ ̣ ̀ ́ ̉ ̣

– Môi liên hê gi a cac tai liêu ̣ ữ

̀ ̀ ̀ ̣

• Tai liêu noi vê

̀ thanh phô Sai Gon

́ ́ ̀ ̣

• Tai liêu noi vê

̀ thanh phô Hô Chi Minh

̀ ̣ ́ ̀ ́ ̀ ̀

̀ ̣ ́ ̀ ́ ̀ ́

Semantic Web – Ki n trúc

ế

Semantic Web - Website

•

ng d ng ụ Ứ – Search Engine

ủ

ườ ĐH Stanford

• Activity Based Search c a tr • Spice

– Khung ho t đ ng cho qu n lý tri th c ứ

ả

–

ạ ộ Internet Agent

N i dung

ộ

Gi i thi u ớ ệ

Ki n trúc chu n EDI ế ẩ

Cách th c ho t đ ng ạ ộ ứ

M ng VAN ạ

M ng EDI hi n nay ệ ạ

• Chu n EDI và m ng VAN

ẩ

ạ

Gi

i thi u

ớ

ệ

Gi

i thi u

ớ

ệ

Web + Security

EDI - VAN

G2G

G2B

G2C

Government

B2B

C2C

Consumer

Business

B2E

B2C

Web

Security

Gi

i thi u

ớ

ệ

ế

ữ

ệ

ổ

ộ

ị

m i giao d ch ng

h u h t ầ , giá và s l

• H u h t các tài li u trao đ i gi a các doanh nghi p ể ế ở ỗ ố ượ

ệ ầ – Liên quan đ n ế v n chuy n hàng hóa ậ – Có cùng n i dung • Mã s , mô t ố

và ti n b c đ

ờ

ề

ể

sang đ i tác

• T n nhi u th i gian ề ệ

ạ ấ

ậ

ố

ố – Nh p li u vào máy tính, in ra gi y, chuy n gi y t – Đ i tác nh p li u, in ra gi y, chuy n gi y t

ấ ờ đi

ể ấ ờ

ệ

ể

ấ

ậ

ố

ộ ậ

ạ

ẩ đ truy n thông tin đi n t

ệ ử

ề

ể

i gi a các doanh nghi p

 T o ra m t t p các ạ qua l ữ

d ng chu n ệ

ạ

ả

Gi

i thi u

ớ

ệ

• Năm 1968, m t nhóm các công ty v n chuy n liên

ộ

ể

ẩ

ậ k t v i nhau thành l p chu n TDCC ậ ế ớ – Tranportation Data Coordinating Committee

Tập tin theo chuẩn TDCC

Hóa đơn vận chuyển

Tập tin theo chuẩn TDCC

Doanh nghiệp A

Hóa đơn vận chuyển

Tập tin theo chuẩn TDCC

Doanh nghiệp B

Doanh nghiệp C

Gi

i thi u

ớ

ệ

• T i Châu Âu :

ạ – Năm 1970: Chu n ẩ BACS (British Automated Clearing Service) – Năm 1971-1981: Chu n ẩ LACES

(WMO - World Meteorological Office system )

– Năm 1982: T i Châu Âu, đ a ra các chu n

ẩ

ạ

• TRADACOM (ANA - Anh)

• ODETTE (European automotive industry)

• SEDAS (Đ c)ứ

EDIFACT (EDI for Administration, Commerce and Transportation)

• GENCOD (Pháp)

• T i B c M :

ỹ

ạ ắ – Năm 1980s: Chu n ẩ ANSI X12 – Năm 1997: ANSI X12  EDIFACT

Gi

i thi u - EDI

ớ

ệ

• EDI – Electronic Data Interchange

• Là n n t ng công ngh Web cho các

giao

ệ

ề ả d ch B2B

ị

• Cú pháp thông đi p EDI

ệ

không m hơ ồ

• Chu n giao ti p

ẩ qua l ạ đ n, hóa đ n v n chuy n, các xác nh n…) ơ

i gi a các doanh nghi p ơ

ữ ậ

ể

ậ

ế cho phép tài li uệ di chuy n ể ệ (Đ n đ t hàng, hóa ặ EDI

• Làm gi m đáng k qui trình gi y t

trong

ấ ờ

ể

ả

giao d ch gi a các phòng ban, các doanh

ữ

ị

nghi p, giúp các doanh nghi p làm vi c v i

ệ

ớ

nhau hi u qu h n

ả ơ

ệ

• H th ng

truy n thông đi p

máy tính

ệ ố

ệ t

ề

ừ

đ n máy tính mà không c n s can thi p

ự

ế

ệ

ầ

c a con ng

i

ủ

ườ

c quá trình

• Cho phép bên g i ử theo dõi đ

ượ

truy n thông đi p

ệ

ề

Các h th ng s d ng EDI

ệ ố

ử ụ

• Các h th ng Tài chính ti n t

ệ ố

ề ệ

– SWIFT (Society for Worldwide Interbank

Financial Telecommunication) – EFT (Electronic Funds Tranfer)

ủ

• Các h th ng ho t đ ng cho Chính ph ạ ộ ng nhân viên (Payroll

ả ươ

– H th ng chia s thông tin chính quy n

ệ ố – H th ng tr l ệ ố Operation) ệ ố

ề

ẻ

EDI

39 • Các h th ng h tr v n chuy n

ỗ ợ ậ

ệ ố

ể

– H th ng IATA (International Air Transport

ệ ố

Association – Hi p h i v n chuy n hàng

ộ ậ

ể

ệ

không Qu c t )

ố ế

• Chu n EDI và m ng VAN

ạ

ẩ

Ki n trúc chu n EDI

ế

ẩ

Ki n trúc m ng EDI

ế

ạ

EDI Software

VANEDI Partner A Internal System Partner B Internal System

B o m t trong m ng EDI

ậ

ả

ạ

Digital Signatures / Encryption

EDI Checks

Protocol

Comms

Internal System

Checks

EDI Adapter

EDI Acknowledgement (physical)

EDI Acknowledgement (logical)

C u trúc thông đi p EDIFACT

ệ

ấ

Interchange

I’change Header

Message

Message Header

Data Segment

Message Header

Data Element

Ví D : Thông đi p theo chu n EDIFACT

ụ

ệ

ẩ

Interchange

ệ

Message 1

ệ ệ ệ

ầ

‘ Ký hi u k t thúc l nh ế + Ký hi u phân cách các kh i d li u ố ữ ệ : Ký hi u phân cách các thành ph n trong kh i d li u

ố ữ ệ

ị

ệ

ộ

ệ

c giao d ch UNA : Quy ướ UNB : B t đ u L nh trao đ i d i li u ổ ữ ệ ệ ắ ầ UNZ : K t thúc l nh trao đ i d li u ổ ữ ệ ệ ế UNG : B t đ u nhóm l nh ắ ầ UNE : K t thúc m t nhóm l nh ế UN H : B t đ u l nh thông đi p ệ ắ ầ ệ UNT : K t thúc l nh thông đi p ệ ệ ế

Message 2

UNA UNB+UNOA:1+6464:XX+1141:XX+BEN0273’ UNH+000001+ORDERS:2:932:UN’ BGM+220+AC6464’ DTM+4:20000305:102’ NAD+BY+6464326::91’ NAD+SU+1149646::91’ UNS+D’ LIN+1++PT-1073-R:VP’ QTY+21:1600’ LIN+1++PT-1073-S:VP’ QTY+21:1200’ UNT+13+000001’ UNH …. UNT UNZ+1+BEN0273’

T p h p giao d ch chu n

ợ

ậ

ẩ

ị

ASC X12 (1979) - ANSI

UN/EDIFACT (1987) – United Nations

Danh sách theo chu n X12

ẩ

G m 16 ồ danh m c khác ụ nhau

B ng ánh x gi a EDIFACT và X12

ạ ữ

ả

PRODUCT/PRICING TRANSACTIONS

X12

EDIFACT

Price Sales Catalog

832 PRICAT

845 ATHSTS

Price Authorization Acknowledgement/Status

Specification/Technical Information

841 PRDSPE

Request For Quotation

840 REQOTE

Response To Request For Quotation

843 QUOTES

Electronic Bid Form

833 --

SHIPPING/RECEIVING TRANSACTIONS

X12

EDIFACT

Shipment Information (Bill of Lading)

858 IFTMCS

Receiving Advice

861 RECADV

842 NONCON

Non-conformance Information-Disposition Transaction, Cause/Correction

ORDERING TRANSACTIONS

X12

EDIFACT

Purchase Order

850 ORDERS

Purchase Order Acknowledgement

855 ORDRSP

Purchase Order Change

860 ORDCHG

Purchase Order Change Acknowledgement

865 ORDRSP

Order Status Inquiry

869 ORSSTA

Order Status Report

870 ORDREP

Contract Award

836 --

Môi tr

ng cho EDI

ườ

• Modem • BBS (Bulletin Board System) • VAN (Valued Added Network)

•

Internet (FTP, email, …)

• AS2 (Applicability Statement 2)

• Chu n EDI và m ng VAN

ẩ

ạ

Cách th c ho t đ ng

ạ ộ

ứ

Cách th c ho t đ ng

ạ ộ

ứ

• Các đ i tác kinh doanh có th tri n khai

ố ệ ố

ử

ị

ể ể ạ

h th ng m ng EDI và x lý gi o d ch EDI ạ theo 2 cách :

– K t n i tr c ti p ( – K t n i gián ti p (

ế ố ự ế Direct Connect) ế ố

ế InDirect Connect - VAN)

Cách th c ho t đ ng

ạ ộ

ứ

• Ví dụ

– Công ty c n thay th m t thi

ế ị

chuy n s n xu t  c n đ t mua thi

ề

ặ

ấ

ế ộ ầ

t b trong dây t b ế ị

ầ ả

• Qui trình mua không dùng EDI • Qui trình mua có dùng EDI

Cách th c ho t đ ng (tt)

ạ ộ

ứ

ng

Phân x ả

ưở s n xu t ấ

Phân x ưở s n xu t ấ ả

Bên mua Bên bán

Yêu c u ầ s n xu t ấ ả

Đ n đ t ặ ơ hàng

thi

Yêu u ầ mua t bế ị

B u ư đi nệ

ậ

ộ

Đ n đ t ặ ơ hàng

Hóa đ nơ

B ph n bán hàng

Phòng g i ử nh n ậ thư

Hóa đ nơ

ậ

ộ

Séc

Đ n đ t ặ ơ hàng

B ph n mua hàng

Hóa đ nơ

Séc

B ph n ộ ậ k toán ế

Hóa đ n ơ v n ậ chuy nể

Séc

B ph n ộ ậ k toán ế

B n sao ả đ n đ t ặ ơ hàng

ả

B n sao ả đ n v n ậ ơ chuy nể

B n sao Hóa đ nơ

Báo cáo nh n ậ hàng

ậ

B ph n ộ chuy n hàng ể

Hóa đ n ơ v n ậ chuy nể

B ph n nh n hàng

ộ ậ

Hóa đ n ơ v n ậ chuy nể

Séc

Ngân hàng

Cách th c ho t đ ng (tt)

ạ ộ

ứ

ng

Phân x ả

ưở s n xu t ấ

Phân x ả

ưở s n xu t ấ

Bên mua Bên bán

ậ

ộ

M ng ạ EDI

B ph n bán hàng

ậ

ộ

B ph n mua hàng

Máy tính chuyể n mã EDI Máy tính chuyể n mã EDI

B ph n ộ ậ k toán ế

ậ

B ph n ộ chuy n hàng ể

ậ

B ph n nh n hàng

ộ ậ

Ngân hàng

Cách th c ho t đ ng – Direct Connect EDI

ạ ộ

ứ

• M ng EDI k t n i tr c ti p :

ế ố ự ế

ạ

– Đòi h i m i doanh nghi p trong m ng EDI ph i có ệ

ả

ạ

c s d ng đ

ể th c thi các thao tác biên

ự

ỗ ỏ máy tính đ ượ l nh giao d ch d ch ệ ị

ử ụ ị

– Máy tính biên d ch s

ẽ k t n i tr c ti p

ế ố ự

ế đ n t ng ế ừ

ị

ệ

ạ

doanh nghi p trong m ng thông qua modem, dial-up qua đ

ng leased-lines

ng dây đi n tho i, đ ệ

ườ

ạ

Cách th c ho t đ ng – Direct Connect EDI

ạ ộ

ứ

Source : Electronic Commerce, Ninth Edition

VAN (Value-Added Network)

• VAN – Value-Added Network • EDI K t n i tr c ti p

ế ố ự

ế

– Dùng modem và dial-up b ng đ

• T n kém khi giao d ch

ườ ằ v i đ i tác n ớ ố

ng đi n tho i ạ ệ c ngoài, khi kh i l ướ

ng giao ị ố ượ

– Dùng leased line

• Duy trì nhi u k t n i

d ch nhi u ố ị ề

 Dùng VAN

• M t công ty nào đó

ế ố v i nhi u khách hàng và đ i tác ề ề ố ớ

cung c p k t n i và d ch v chuy n ti p ế ố ể ị ế giao

• Ví d : Descartes VAN Services, IBM Global Services, GPAS…

i mua, ng d ch đ n ng ế ườ ụ ấ i bán có tham gia EDI ườ ộ ị

ụ

VAN (tt)

Phân phối bằng đường hàng không

Phân phối bằng ôtô

Giao d ch EDI ị

Kho hàng

Giao d ch EDI ị

Bán lẻ

Giao d ch EDI ị

VAN

Giao d ch EDI ị

Nhà máy sản xuất

Ngân hàng

Bán sỉ

Phân xưởng sản xuất

• Chu n EDI và m ng VAN

ạ

ẩ

Chu n EDI hi n nay

ệ

ẩ

L i ích c a EDI

ủ

ợ

• Cho phép các công ty g i và nh n thông tin giao d ch

ử

ậ

ị

– Kh i l

ố ượ

l n và nhanh chóng ớ

• Gi mả chi phí và gánh n ng gi y t

ấ ờ

ặ

–

In n, qu n lý

ả

ấ

• Gi m ả sai sót ữ ệ

ấ

– D li u trao đ i gi a các công ty nh t quán – Không ph i nh p li u nhi u

ữ ệ

ổ ậ

ề

ả

• D li u có th đ

ữ ệ

ể ượ

c s d ng ử ụ

t c thì ứ

EDI

Gi

i h n c a EDI

ớ ạ ủ

khá ph c t p

ử ụ

• H th ng ệ ố • Chi phí xây d ng ự

ứ ạ , khó s d ng t n kém ố

– M ng VAN ạ – Ph n m m chuy n mã EDI ầ

ể

ề

• Nhi u chu n

i

ồ ạ – M t công ty ph i dùng nhi u chu n đ giao

ẩ EDI t n t ả

ề

ể

ẩ

ề ộ ti pế

EDI

EDI trên Internet

• Khó khăn

–

ể

ậ

ả

ấ

Internet không cung c p kh năng ki m tra nh t ký giao d chị

– Không xác minh vi c truy n và phân ph i các thông ề

ệ

ố

đi pệ

– V n đ “không th a nh n”

ừ

ấ ậ • Kh năng xác minh m t giao d ch nào đó xãy ra th t s

ề ả

ộ

ậ ự

ị

EDI

EDI trên Internet

• XML-EDI :

– XML: Cung c p n n t ng thay th cho các thành ph n trong EDI

ấ ế ầ

ng th c nghi p v và x lý đ nh d ng và đ c ử ụ ứ ệ ặ ạ ị

– Templates: Đ nh nghĩa lu t x lý d li u

ề ả – EDI: Cung c p các ph ươ ấ d li u trong giao d ch ị t ả ữ ệ

– Agents: Thông d ch Template đ th c thi các l nh và t

ậ ử ữ ệ ị

ể ự ệ ươ

i dùng đ t o ra các template m i phù h p v i t ng ị ớ ị ườ

ể ạ ế ế ắ ặ ộ ng tác v i các ớ ớ ừ ợ ợ ớ

– Repository: Cung c p n n t ng ng nghĩa cho các giao d ch th

giao d ch và ng công vi c c th ho c tìm ki m và g n k t m t template phù h p v i 1 ụ ể ệ công vi c cho tr ệ c ướ

ng ề ả ữ ấ ị ươ

m i và h tr cho Agents ỗ ợ ạ

EDI trên Internet

• Tháng 7/2001 : nhóm ANSI X12 và nhóm

ẩ ebXML

EDIFACT tích h p sang chu n ợ – ANSI X12 – H tr 300 quy trình nghi p v khác ỗ ợ

ụ

ệ

nhau

– EDIFACT – h tr 1200 quy trình nghi p v khác

ỗ ợ

ụ

ệ

nhau

• Nhi u nhà cung c p d ch v EDI chuy n

ề

ụ

ể

ị

ầ

ấ d n sang giao th c HTTP/S, SMTP, ứ FTP/S

• Bài t p lý thuy t - 2010

Chuyên đề thương mại điện tử: Cơ sở hạ tầng Internet, chuẩn EDI & Mạng VAN

Chủ đề:

Dịch vụ mạng Internet

LOGO

ơ ở ạ ầ

C s h t ng Internet Chu n EDI & M ng VAN

ẩ

ạ

Lê Th Nhàn –

ltnhan@fit.hcmus.edu.vn

ị

L

ng Vĩ Minh –

lvminh@fit.hcmus.edu.vn

ươ

© Năm 2010 B môn HTTT – Khoa Công ngh thông tin – ĐH.KHTN ệ

ộ

N i dung

ộ

ơ ở ạ ầ

Gi

i thi u internet v i EC

ớ

ớ

ệ

Gi

i thi u

ớ

ệ

Payment

Customer profiles

Catalog …

Secure Socket Layer

Public Key Infrastructure

…

TCP/IP

World Wide Web

HTML, XML

…

Server

Network

Client

…

ơ ở ạ ầ

M ng Internet

ạ

Internet – L ch s

ị

ử

Internet - APANET

Email (1972)

UseNet (1979)

PC (1980s) - Internet

1989 – NSF cho phép g i email

ử

ươ

ạ

ng m i Gi a MCI Mail, th ữ CompuServe v i m ng ĐH ớ

ạ

Internet – ISP IAP

Công ty A

Công ty B

Công ty C

Internet – Backbone

Source: Electronic Commerce 9th 2010, Gary P.Schneider

Internet - M ng n i b

ộ ộ

ạ

ạ

d ng 1 m ng riêng g i là

intranet

ự

ạ

ọ

Internet – M ng n i b

ộ ộ

ạ

Source: Electronic Commerce 2006, Efaim Turban.

Internet - M ng n i b m r ng

ộ ộ ở ộ