262 www.tapchiyhcd.vn
xương khớp liên quan mật thiết đến các yếu tố nội tiết.
Ở phụ nữ trung niên, sự suy giảm nội tiết tố estrogen
làm tăng nguy cơ loãng xương. Điều này xảy ra do sự
giảm hoạt động của các tế bào tạo xương, làm suy giảm
khung protein trong xương và giảm lắng đọng canxi
cùng phosphate. Tình trạng này khiến cho đĩa đệm thắt
lưng ở nữ giới thoái hóa nhanh hơn so với nam giới
cùng độ tuổi.
Ngoài ra, sự khác biệt còn có thể liên quan đến vai
trò kép của phụ nữ trong xã hội hiện đại. Không chỉ
tham gia vào lực lượng lao động ở nhiều lĩnh vực khác
nhau, họ còn phải đảm nhận nhiều công việc trong gia
đình. Điều này khiến phụ nữ dễ gặp phải các bệnh lý cơ
xương khớp hơn so với nam giới, trong đó có bệnh đau
dây thần kinh tọa.
4.2. Kết quả nghiên cứu
4.2.1. Sự cải thiện mức độ đau theo thang điểm VAS
Từ kết quả nghiên cứu (bảng 3.1) cho thấy, phương
pháp kết hợp giữa điện châm, XBBH và viên hoàn cứng
Tam tý có hiệu quả giảm đau vô cùng rõ rệt. Có được
kết quả trên là do trong bài thuốc Tam tý thang có các
vị thuốc: Phòng phong, Tần giao khu phong trừ thấp,
Ngưu tất có tác dụng hoạt huyết hóa ứ, dẫn huyết, Độc
hoạt trừ phong thấp, kết hợp với Ngưu tất làm tăng tác
dụng trừ thấp, lợi niệu, trị các chứng tê bì, đau xương
khớp. Ngoài ra, các vị Tần giao, Tế tân có tác dụng trừ
phong hàn thấp, giãn cơ giảm đau. Cùng với việc sử
dụng viên hoàn cứng Tam tý bào chế từ bài thuốc Tam
tý thang, tất cả các bệnh nhân còn được điều trị bằng
phương pháp điện châm và XBBH. Điện châm phối hợp
tác dụng của châm với tác dụng của xung điện tạo ra các
kích thích đều đặn và liên tục làm tăng hiệu quả điều trị.
Đây là phương pháp kinh điển, đã áp dụng trong điều trị
đau TKT từ rất lâu và được công nhận rộng rãi trên thế
giới. XBBH có tác dụng làm tăng tính đàn hồi của cơ,
tăng năng lực làm việc, sức bền của cơ và phục hồi sức
khỏe cho cơ nhanh hơn. Khi cơ làm việc quá căng gây
nên phù nề co cứng và đau thì các thủ thuật xoa, xát,
phát vùng thắt lưng có tác dụng chính trên da làm tăng
nhiệt độ và giãn các mạch máu tại chỗ giúp giải quyết
chứng này. Với thủ thuật bóp và vờn tác dụng chủ yếu
lên các cơ ở thắt lưng để hỗ trợ giảm đau, tăng tầm vận
động khớp. Và hơn nữa, khi XBBH các chất nội tiết của
tế bào được tiết ra thấm vào máu và cơ thể, tăng cường
hoạt động của mạch máu và thần kinh ở da; mặt khác,
thông qua phản xạ thần kinh XBBH có ảnh hưởng đến
toàn cơ thể làm thư giãn, giảm căng thẳng, stress từ
đó có thể giúp gia tăng tác dụng giảm đau của phương
pháp. Tuy nhiên, trên đối tượng chủ yếu là người cao
tuổi như nghiên cứu của chúng tôi thì mức độ giảm đau
sẽ không thể hiệu quả như ở người trẻ tuổi và trung niên.
4.2.2. Sự cải thiện theo nghiệm pháp Lasègue
Dấu hiệu Lasègue là dấu hiệu quan trọng trong chẩn
đoán đau thần kinh tọa trên lâm sàng, nó là triệu chứng
khách quan khẳng định có sự chèn ép rễ thần kinh trên
bệnh nhân. Nghiệm pháp Lasègue < 70o được coi là
dương tính.
Trong nghiên cứu của chúng tôi, cho thấy tại thời điểm
D0 thì 100% bệnh nhân có nghiệm pháp Lasègue dương
tính, với góc α nghiệm pháp Lasègue trung bình là 35,4
± 5,0 (30-45), tại thời điểm sau 10 ngày điều trị thì góc α
đã tăng lên 50,1 ± 7,6 (40-66) độ và sau 20 ngày điều trị
thì tăng lên trung bình là 65,5 ± 7,9 (50-70) độ. Kết quả
trên tương đương với một số nghiên cứu, như của Đỗ
Thị Nhung (2021) cho thấy sau 10 ngày điều trị, chỉ số
Lasègue trung bình của nhóm nghiên cứu tăng từ 45,2
± 7,88 độ lên 60,13 ± 7,0 độ, và tăng lên đến 76,93 ±
8,19 độ sau 20 ngày điều trị[5].
Trong nghiên cứu của chúng tôi cho thấy sử dụng điện
châm, xoa bóp bấm huyệt và viên hoàn cứng tam tý
có tác dụng cải thiện độ giãn cột sống của bệnh nhân
nhưng cũng giống như với sự cải thiện mức độ đau theo
thang điểm VAS, có thể do ở người cao tuổi sự thoái
hóa lâu năm và quá trình hủy cốt bào diễn ra mạnh mẽ
dẫn đến các tổn thương không hồi phục như lún, xẹp
thân đốt sống, giảm đường cong sinh lý, cộng thêm cỡ
mẫu nghiên cứu còn nhỏ, trong khi thời gian nghiên cứu
ngắn nên chưa thấy rõ hiệu quả vượt trội của phương
pháp này.
4.2.3. Sự cải thiện chức năng sinh hoạt hằng ngày
Triệu chứng đau và hạn chế tầm vận động CSTL ở bệnh
nhân đau TKT biểu hiện những hạn chế trong sinh hoạt
và lao động hàng ngày của người bệnh. Cũng chính đau
và hạn chế vận động ảnh hưởng tới chất lượng cuộc
sống là lý do khiến bệnh nhân nhập viện.
Trong nghiên cứu của chúng tôi cho thấy có sự cải thiện
chức năng sinh hoạt hằng ngày của nhóm bệnh nhân
nghiên cứu theo thời gian điều trị, tại thời điểm D0 là
68,0 ± 5,3% (60-80%), giảm xuống tại thời điểm D10
là 28,7 ± 7,7% (15-45%), và sau 20 ngày điều trị thì sự
ảnh hưởng đến chức năng sinh hoạt giảm xuống còn
17,5 ± 3,4% (15-25%), sự khác biệt có ý nghĩa thống
kê (p<0,05).
Bài thuốc Tam tý thang ngoài các vị thuốc Phòng
phong, Tần giao, Quế chi, Tế tân, Độc hoạt, Ngưu tất
có tác dụng trừ phong hàn thấp, hoạt huyết khứ ứ, giảm
đau giãn cơ, còn có các vị thuốc như Đương quy có tác
dụng bổ khí huyết, hoạt huyết, Đẳng sâm, Cam thảo có
tác dụng bổ trung ích khí, giảm đau, Đỗ trọng, Thục địa,
Tục đoạn bổ can thận ích khí, mạnh gân xương. Theo
YHCT, “trị phong tiên trị huyết, huyết hành phong tất
diệt”, vì vậy các vị thuốc trên vừa hành khí hoạt huyết,
bổ khí huyết can thận điều trị bệnh, vừa các tác dụng hỗ
trợ giúp cơ thể tăng sức đề kháng từ đó ăn ngon ngủ tốt,
cải thiện chất lượng sống và cải thiện chức năng sinh
hoạt hàng ngày.
Ngoài ra viên hoàn cứng Tam tý được kết hợp với điện
châm và XBBH sẽ giảm đau, cải thiện tầm vận động các
khớp, từ đó càng đạt được hiệu quả cải thiện chức năng
sinh hoạt hơn nữa.
4.3. Tác dụng không mong muốn
Duong Trong Nghia, Pham Thuy Linh / Vietnam Journal of Community Medicine, Vol. 66, No. 1, 258-263
