Đánh giá hiện trạng, nguyên nhân ngập lụt cục bộ địa bàn thành phố Long Xuyên, tỉnh An Giang và đề xuất các giải pháp khắc phục

Journal of Science – 2014, Vol. 4 (3), 57 – 64<br /> <br /> An Giang University<br /> <br /> ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG, NGUYÊN NHÂN NGẬP LỤT CỤC BỘ ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ<br /> LONG XUYÊN, TỈNH AN GIANG VÀ ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP KHẮC PHỤC<br /> Nguyễn Phú Thắng1<br /> 1<br /> <br /> ThS. Khoa Sư phạm, Trường Đại học An Giang<br /> <br /> Thông tin chung:<br /> Ngày nhận bài: 25/02/13<br /> Ngày nhận kết quả bình duyệt:<br /> 04/05/14<br /> Ngày chấp nhận đăng:<br /> 22/10/14<br /> Title:<br /> Evaluating the reality, causes<br /> of the local flooding in Long<br /> Xuyen, An Giang and its<br /> solutions<br /> Từ khóa:<br /> Ngập lụt cục bộ, Long Xuyên,<br /> hiện trạng, nguyên nhân, giải<br /> pháp<br /> Keywords:<br /> Local flooding, Long Xuyen,<br /> reality, cause, solutions<br /> <br /> ABSTRACT<br /> The research was conducted in Long Xuyen City of An Giang Province in order<br /> to assess the reality of local flooding and the reasons, thus provide solutions to<br /> the problem. The research was employed many research methods including field<br /> work and mapping. The results show that there are 19 flooding points, in which 3<br /> points are severely, 4 are averagely and 12 are slightly affected. Streets such as<br /> Vo Thi Sau, Yet Kieu and Phan Dang Luu have the worst conditions with<br /> flooding period over one hour. The reasons include heavy rains, uncompleted<br /> sewerage systems, increase of urbanization and garbage.<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Nghiên cứu này được thực hiện tại địa bàn nội ô thành phố Long Xuyên, tỉnh An<br /> Giang để đánh giá hiện trạng và xác định các nguyên nhân gây ngập lụt cục bộ,<br /> từ đó kiến nghị một số giải pháp nhằm khắc phục tình trạng ngập úng. Các<br /> phương pháp nghiên cứu thực địa, phương pháp bản đồ được sử dụng cho cuộc<br /> điều tra. Kết quả nghiên cứu cho thấy, có 19 điểm ngập, trong đó có 3 điểm ngập<br /> nặng, 4 điểm ngập trung bình và 12 điểm ngập nhỏ. Các điểm ngập nặng nhất là<br /> đường Võ Thị Sáu, Yết Kiêu và Phan Đăng Lưu, thời gian ngập kéo dài trên 1<br /> giờ. Nguyên nhân gây ngập chủ yếu là do mưa cường suất lớn; hệ thống tiêu<br /> thoát nước chưa hoàn thiện; quá trình đô thị hóa làm gia tăng bề mặt không<br /> thấm nước; rác thải dân sinh làm ảnh hưởng đến hệ thống tiêu thoát.<br /> <br /> trong mùa mưa ở các đô thị loại II trở lên; đến<br /> năm 2025, xoá bỏ hoàn toàn tình trạng ngập úng<br /> thường xuyên tại các đô thị (Thủ tướng chính phủ<br /> (TTCP), 2009).<br /> Nằm ở vĩ độ cận xích đạo, chịu tác động của hệ<br /> thống gió mùa Đông Bắc và Tây Nam, đặc điểm<br /> tự nhiên ở thành phố (TP) Long Xuyên có sự phân<br /> hóa theo mùa, đặc biệt là lượng mưa. Đây là tiền<br /> đề làm xuất hiện hiện tượng ngập úng tại một số<br /> điểm trong nội ô. Tuy mức độ chưa thực sự<br /> nghiêm trọng như các đô thị lớn như Hà Nội, TP.<br /> Hồ Chí Minh, Cần Thơ (Hồ Long Phi, 2010;<br /> Nguyễn Song Dũng, 2004; Viện Quy hoạch thủy<br /> lợi Miền Nam, 2011). Song trong bối cảnh biến<br /> đổi khí hậu ngày càng tác động sâu rộng đến toàn<br /> vùng Đồng bằng sông Cửu Long đã đặt ra yêu cầu<br /> cần nhìn nhận đầy đủ về mức tác động và xây<br /> <br /> 1. GIỚI THIỆU<br /> Ngập lụt cục bộ tại các đô thị được xem là một<br /> trong những hiện tượng có tính quy luật trong quá<br /> trình phát triển ở các đô thị và là vấn đề nổi bật<br /> cần giải quyết. Những hậu quả do ngập lụt gây ra<br /> đối với đời sống của con người trong những năm<br /> gần đây đã cho thấy yêu cầu cấp thiết cần xác<br /> định nguyên nhân trọng tâm và đề xuất các giải<br /> pháp nhằm giải quyết có hiệu quả hiện tượng này,<br /> thúc đẩy quá trình đô thị hóa diễn ra thuận lợi.<br /> Yêu cầu giải quyết ngập úng tại các đô thị Việt<br /> Nam đã được xác định trong Quyết định phê<br /> duyệt định hướng phát triển cấp, thoát nước đô thị<br /> và khu công nghiệp (KCN) Việt Nam đến năm<br /> 2025 và tầm nhìn đến năm 2050 với mục tiêu từ<br /> nay đến năm 2015, ưu tiên giải quyết thoát nước<br /> mưa, xoá bỏ tình trạng ngập úng thường xuyên<br /> 57<br /> <br /> Journal of Science – 2014, Vol. 4 (3), 57 – 64<br /> <br /> An Giang University<br /> <br /> dựng giải pháp khắc phục đối với hiện tượng ngập<br /> úng (Võ Khắc Trí. 1999; Nguyễn Ngọc Trân,<br /> 2013). Bài viết nhằm đánh giá hiện trạng, xác<br /> định các nguyên nhân ngập lụt cục bộ tại địa bàn<br /> TP. Long Xuyên, tỉnh An Giang, từ đó đề xuất các<br /> giải pháp khắc phục.<br /> <br /> Phương pháp bản đồ được vận dụng để đánh giá<br /> sự phân bố của hiện tượng ngập lụt cục bộ tại<br /> Long Xuyên cũng như xác lập mối liên hệ giữa<br /> ngập lụt với các yếu tố về tự nhiên và xã hội của<br /> vùng nghiên cứu. Dựa trên hệ thống các bản đồ<br /> được sử dụng để nghiên cứu ngập lụt cục bộ tại<br /> Long Xuyên gồm bản đồ địa hình, bản độ ngập lụt<br /> tỉnh An Giang, bản đồ hành chính TP. Long<br /> Xuyên, bản đồ hiện trạng và quy hoạch kết cấu hạ<br /> tầng Long Xuyên đến năm 2020, đề tài phân tích<br /> sự phân bố không đều của các yếu tố về tự nhiên<br /> và xã hội có tác động trực tiếp và gián tiếp đến<br /> ngập úng. Mặt khác, kết hợp với dữ liệu quan trắc<br /> thực tế, đề tài đã sử dụng phần mềm apinfo để<br /> biên tập bản đồ chuyên đề như bản đồ các điểm<br /> ngập lụt tại địa bàn TP Long Xuyên nhằm đưa ra<br /> thực trạng phân bố của các điểm ngập trong mối<br /> quan hệ với các yếu tố tự nhiên và xã hội.<br /> <br /> 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> - Phương pháp điều tra thực địa<br /> Đây là phương pháp cơ bản trong việc nghiên cứu<br /> ngập lụt cục bộ tại Long Xuyên. Phương pháp<br /> điều tra thực địa được vận dụng nhằm thu thập<br /> các giá trị định lượng về ngập lụt trên địa bàn<br /> nghiên cứu, từ đó đưa ra các nhận định mang tính<br /> khoa học, khách quan. Việc đo đạc quan trắc mức<br /> ngập thực hiện theo trình tự sau: Xác lập địa điểm<br /> và thời gian nghiên cứu: lựa chọn 5 phường nội ô:<br /> Mỹ Bình, Bình Khánh, Mỹ Phước, ỹ Xuyên,<br /> Mỹ Long (các phường nội thành có hệ thống thoát<br /> nước xây ựng lâu và xuống cấp, đồng thời có các<br /> điểm ngập xuất hiện với tần suất lớn, thời gian lâu<br /> dài) với 15 điểm, tuyến ngập ở các phường. Thời<br /> điểm quan trắc và đo đạc tập trung trong tháng<br /> (tháng – 8 – 9) là những tháng có lượng mưa tập<br /> trung lớn và thực tế tần suất xuất hiện của ngập<br /> lụt cao; Thực hiện đo đạc và thu thập giá trị ngập<br /> lụt: Các giá trị quan trắc chủ yếu là mức ngập tại<br /> các địa bàn và thời điểm khác nhau; Tổng hợp và<br /> xử lí dữ liệu: Các giá trị thu được từ thực địa sẽ<br /> được tổng hợp thành các bảng số liệu, đồng thời<br /> vận dụng các chỉ số phản ánh mức ngập (bảng 1)<br /> để đánh giá và xếp loại. Kết luận: đưa ra các kết<br /> luận về thực trạng ngập theo không gian và thời<br /> gian, nhận định về nguyên nhân gây ngập.<br /> <br /> - Phương pháp tổng hợp, so sánh<br /> Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp, so<br /> sánh để chỉ ra sự khác biệt về mức ngập úng tại<br /> các địa bàn trong nội ô ở các thời điểm khác nhau.<br /> Phương pháp này được vận dụng trong việc xây<br /> dựng cơ sở lí luận và thực tiễn về ngập lụt cục bộ,<br /> tổng hợp và đánh giá các chỉ số về tự nhiên và xã<br /> hội như khí hậu, khí tượng, thủy văn, đất đai, ân<br /> cư, cơ sở hạ tầng… ở Long Xuyên, qua đó góp<br /> phần làm rõ mối quan hệ giữa hiện trạng và các<br /> nhân tố gây ngập.<br /> 3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN<br /> 3.1 Hiện trạng ngập lụt cục bộ tại địa bàn TP.<br /> Long Xuyên, tỉnh An Giang<br /> 3.1.1 Thực trạng ngập lụt theo không gian<br /> <br /> Bảng 1. Các chỉ số phản ánh mức độ ngập úng<br /> Mức độ ngập<br /> Nặng<br /> <br /> Thời gian ngập<br /> (phút)<br /> >120<br /> <br /> Vừa<br /> Nhẹ<br /> <br /> 30 – 120<br /> 30<br /> <br /> Hàng năm, vào mùa mưa, đặc biệt từ giai đoạn<br /> tháng VII đến tháng XI, hiện tượng ngập lụt cục<br /> bộ xuất hiện ở nội ô TP. Long Xuyên. Tình trạng<br /> ngập lụt ở Long Xuyên diễn ra ngày càng nghiêm<br /> trọng trên diện rộng và kéo dài.<br /> <br /> Độ sâu ngập<br /> (m)<br /> > 0,5<br /> 0,2 – 0,5<br /> 0,1 – 0,2<br /> <br /> [Nguồn: Nguyễn Thị Thanh Hương, 200 ]<br /> <br /> Do sự phân bố của các yếu tố gây ngập không<br /> giống nhau nên hiện tượng ngập úng diễn ra<br /> không đồng đều trên địa bàn TP. Long Xuyên<br /> (Bảng 2).<br /> <br /> - Phương pháp bản đồ<br /> <br /> Bảng 2. Số lượng các điểm ngập úng trên địa bàn TP. Long Xuyên năm 2012<br /> Địa bàn TP<br /> Phường Mỹ Bình<br /> Phường Mỹ Long<br /> Phường Mỹ Xuyên<br /> <br /> Số lượng địa điểm ngập úng<br /> Nặng<br /> > 50 cm<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> <br /> 2<br /> 1<br /> 3<br /> <br /> 58<br /> <br /> Mức độ ngập úng<br /> Vừa<br /> 20 - 50 cm<br /> 0<br /> 1<br /> 1<br /> <br /> Nhẹ<br /> < 20 cm<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> <br /> Journal of Science – 2014, Vol. 4 (3), 57 – 64<br /> Phường Đông Xuyên<br /> Phường Bình Đức<br /> Phường Bình Khánh<br /> Phường Mỹ Quý<br /> Phường Mỹ Phước<br /> Phường Mỹ Thới<br /> Phường Mỹ Thạnh<br /> Phường Mỹ Hòa<br /> Tổng số điểm ngập<br /> <br /> An Giang University<br /> 3<br /> 1<br /> 1<br /> 1<br /> 5<br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 19<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 3<br /> <br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 4<br /> <br /> 2<br /> 1<br /> 1<br /> 1<br /> 3<br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 12<br /> <br /> (Ghi chú: 0 – Không có điểm ngập; 1,2, … là số lượng điểm ngập tồn tại)<br /> [Nguồn: Điều tra thực tế, 2012]<br /> <br /> Bảng 2 cho thấy tình trạng ngập ở nội ô Long<br /> Xuyên chủ yếu ở mức ngập nhẹ và vừa. Số lượng<br /> các điểm ngập tập trung nhiều nhất ở phường<br /> Mỹ Phước và Mỹ Xuyên, Đông Xuyên (chiếm<br /> 50% số lượng điểm ngập các tuyến điều tra).<br /> Trong đó các điểm ngập sâu tập trung ở phường<br /> <br /> Mỹ Phước, Mỹ Bình và Mỹ Xuyên. Các điểm<br /> ngập vừa (20 – 50 cm) và ngập nhẹ (< 20 cm)<br /> phân bố rải rác ở các phường. Tần suất xuất hiện<br /> các điểm ngập cũng có sự phân hóa qua không<br /> gian, được thể hiện ở Bảng 3.<br /> <br /> Bảng 3. Đánh giá mức ngập tại một số tuyến điểm ngập do mưa trong nội ô TP. Long Xuyên 2012<br /> STT<br /> <br /> TÊN ĐƯỜNG<br /> <br /> TỔNG HỢP<br /> <br /> PHẠM VI NGẬP<br /> Số lần ngập<br /> <br /> Nhẹ<br /> <br /> Vừa<br /> <br /> Nặng<br /> <br /> 2/3 tuyến đường<br /> Ngã ba – hết tuyến<br /> ½ tuyến<br /> <br /> 10<br /> 8<br /> <br /> 2<br /> 3<br /> <br /> 4<br /> 5<br /> <br /> 4<br /> <br /> 6<br /> <br /> 4<br /> <br /> 2<br /> <br /> Toàn tuyến<br /> Toàn tuyến<br /> Toàn tuyến<br /> <br /> 8<br /> 6<br /> <br /> 3<br /> 4<br /> <br /> 5<br /> 2<br /> <br /> 6<br /> <br /> 4<br /> <br /> 2<br /> <br /> Toàn tuyến<br /> 2/3 tuyến<br /> Toàn tuyến<br /> Ngã ba chợ Xẻo<br /> Trôm<br /> Toàn tuyến<br /> <br /> 9<br /> 7<br /> 6<br /> <br /> 2<br /> 3<br /> 5<br /> <br /> 3<br /> 4<br /> 1<br /> <br /> 6<br /> <br /> 5<br /> <br /> 1<br /> <br /> 6<br /> <br /> 6<br /> <br /> Ngập 2/3 tuyến<br /> ½ tuyến<br /> <br /> 9<br /> <br /> 2<br /> <br /> 3<br /> <br /> 6<br /> <br /> 5<br /> <br /> 1<br /> <br /> 6<br /> <br /> 2<br /> <br /> 4<br /> <br /> 6<br /> <br /> 4<br /> <br /> 2<br /> <br /> ĐÁNH<br /> GIÁ<br /> <br /> PHƯỜNG MỸ XUYÊN<br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> <br /> Võ Thị Sáu<br /> Võ Thị Sáu kéo dài<br /> Trần Bình Trọng<br /> <br /> Nặng<br /> Vừa<br /> Nhẹ<br /> <br /> PHƯỜNG ĐÔNG XUYÊN<br /> 4<br /> 5<br /> 6<br /> <br /> Đinh Trường Sanh<br /> Trần Văn Lẫm<br /> Trần Văn Thạnh<br /> <br /> Vừa<br /> Nhẹ<br /> Nhẹ<br /> <br /> PHƯỜNG MỸ PHƯỚC<br /> 7<br /> 8<br /> 9<br /> 10<br /> 11<br /> <br /> Phan Đăng Lưu<br /> Nguyễn Hữu Thọ<br /> Nguyễn Đức Cảnh<br /> Khu vực Trần Phú – Chợ Xẻo<br /> Trôm<br /> Đinh Văn Sỹ<br /> <br /> 4<br /> <br /> Nặng<br /> Vừa<br /> Nhẹ<br /> Nhẹ<br /> Nhẹ<br /> <br /> PHƯỜNG MỸ BÌNH<br /> 12<br /> 13<br /> <br /> Khu vực đường Yết Kiêu<br /> Nguyễn Xí<br /> <br /> 4<br /> <br /> Nặng<br /> Nhẹ<br /> <br /> PHƯỜNG MỸ LONG<br /> 14<br /> <br /> Đường Lý Thái Tổ<br /> <br /> Ngã ba Lý Thái Tổ<br /> <br /> Vừa<br /> <br /> PHƯỜNG BÌNH KHÁNH<br /> 15<br /> <br /> Cao Thắng<br /> <br /> Từ chợ đến ngã ba<br /> <br /> [Nguồn: Điều tra thực tế, 2012]<br /> <br /> 59<br /> <br /> Nhẹ<br /> <br /> Journal of Science – 2014, Vol. 4 (3), 57 – 64<br /> <br /> An Giang University<br /> <br /> tuyến được xây dựng lâu đời. Trong điều kiện<br /> cường suất mưa cực đại có xu hướng gia tăng, các<br /> chỉ số kĩ thuật của cống không còn đảm bảo hiệu<br /> suất tiêu thoát. Đặc biệt, một số yếu tố như rác<br /> thải, đất đai của cư ân sinh sống tại địa bàn làm<br /> giảm tiết diện tiêu thoát, gây nghẽn đường cống,<br /> giảm hiệu suất của cống rãnh như cống ở đường<br /> Võ Thị Sáu kéo dài, Trần Bình Trọng, Phan Đăng<br /> Lưu.<br /> - Các tuyến ngập xuất hiện ở các phường đều có<br /> đặc điểm là sự xuất hiện của lượng mưa lớn kéo<br /> dài trên 30 phút – 1 giờ. Khi mưa lớn kéo dài,<br /> cộng hưởng với các yếu tố về cao độ và khả năng<br /> thoát nước của hệ thống cống rãnh, làm xuất hiện<br /> ngập lụt cục bộ.<br /> - Thời gian rút nước tại các điểm ngập theo khảo<br /> sát thực tế và điều tra ân cư tại địa bàn ngập lụt<br /> cục bộ cho thấy: đối với các tuyến ngập sâu, thời<br /> gian rút là từ >1 giờ. Đối với các tuyến ngập vừa<br /> và ngập nhẹ, thời gian rút tương đối nhanh, ưới<br /> 15-20 phút.<br /> <br /> Hình 1. Bản đồ các điểm,<br /> tuyến ngập nội ô TP. Long Xuyên<br /> <br /> Bảng 3 cho thấy, các khu vực có tần suất ngập<br /> xuất hiện thường xuyên là Mỹ Phước, Mỹ Xuyên.<br /> Trong đó, số lần ngập úng xuất hiện nhiều nhất ở<br /> các tuyến Võ Thị Sáu, Yết Kiêu, Phan Đăng Lưu.<br /> Đây cũng là các tuyến có mức ngập nặng, phạm vi<br /> ngập từ ½ đến ngập toàn tuyến trong điều kiện<br /> mưa lớn và kéo dài. Bên cạnh các tuyến ngập<br /> nặng, các phường Mỹ Xuyên và Mỹ Phước còn<br /> tồn tại một số điểm ngập nhẹ và vừa với tần suất<br /> xuất hiện khá thường xuyên (Hình 1). Hiện tượng<br /> ngập lụt cục bộ trên địa bàn TP tiếp diễn trong<br /> năm 201 với xu hướng xuất hiện các điểm ngập<br /> mới bên cạnh sự tồn tại của các điểm ngập cũ như<br /> điểm ngập Ung Văn Khiêm, Trịnh Hoài Đức.<br /> <br /> - Tuyến điểm ngập tại các địa bàn chủ yếu là các<br /> tuyến điểm ngập cũ, xảy ra trong một thời gian<br /> dài. Các tuyến như Võ Thị Sáu, Phan Đăng Lưu,<br /> Yết Kiêu đã xảy ra hiện tượng ngập trong khoảng<br /> 5 năm trở lại và mức độ ngập úng có xu hướng<br /> ngày càng gia tăng.<br /> - Bên cạnh các điểm ngập cũ, sự xuất hiện của<br /> một số điểm ngập mới trên tuyến Ung Văn Khiêm<br /> của Đại học An Giang (khu trung tâm), Hà Hoàng<br /> Hổ (phía giáp với Ung Văn Khiêm), Trịnh Hoài<br /> Đức (Bình Khánh). Các tuyến điểm này có mức<br /> ngập không đáng kể và thời gian nước rút nhanh.<br /> <br /> Qua nghiên cứu, khảo sát mức độ ngập lụt cục bộ<br /> tại địa bàn TP. Long Xuyên trong giai đoạn 2010 2013, có thể rút ra các đặc điểm cơ bản về ngập<br /> lụt cục bộ tại địa bàn như sau:<br /> - Các điểm ngập úng sâu (> 50cm) là các tuyến<br /> đường có cao trình thấp hơn so với các tuyến<br /> đường khác. (Ví dụ: tuyến Yết Kiêu, cao trình bề<br /> mặt đường thấp hơn từ 15 – 20 cm so với tuyến<br /> Trần Hưng Đạo nơi giáp ranh; tuyến Võ Thị Sáu<br /> có cao trình đường thấp hơn Hà Hoàng Hổ từ 5 –<br /> 15 cm). Việc nâng nền đường ở một số tuyến làm<br /> thay đổi cao trình khiến một số tuyến khác trở<br /> thành vùng trũng, ễ hình thành các dòng chảy bề<br /> mặt khi mưa xuất hiện (điển hình như đường Võ<br /> Thị Sáu và Yết Kiêu).<br /> <br /> 3.1.2. Thực trạng ngập lụt theo thời gian<br /> Do đặc điểm của hoàn lưu, ở Long Xuyên, sự xuất<br /> hiện của hiện tượng ngập lụt cục bộ tại nội ô TP<br /> tập trung chủ yếu từ tháng V đến tháng X. Thực<br /> trạng ngập lụt cục bộ tại các địa điểm có sự thay<br /> đổi theo thời gian:<br /> Theo năm: số lượng điểm ngập thay đổi qua các<br /> năm thể hiện ở Hình 2:<br /> <br /> - Tuyến ngập lớn của TP. Long Xuyên như Võ<br /> Thị Sáu, Phan Đăng Lưu, Yết Kiêu là những<br /> tuyến đông ân cư, hệ thống cấp thoát nước ở các<br /> 60<br /> <br /> Journal of Science – 2014, Vol. 4 (3), 57 – 64<br /> <br /> An Giang University<br /> <br /> 30<br /> 20<br /> <br /> 151719<br /> <br /> 20<br /> 10<br /> <br /> 9<br /> 0 0 0 0<br /> <br /> 10<br /> <br /> 3<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> Hình 2. Số tuyến, điểm ngập tại Long Xuyên 2010-2013<br /> 2011 2012<br /> [Nguồn: Điều tra thực tế, 2012]2010<br /> <br /> 18<br /> 27<br /> Hình 2 choĐiểmsố lượng các điểm ngập lụt có 19<br /> thấy, ngập<br /> xu<br /> hướng giảm trong giai đoạn 2010 – 2013. Một số<br /> tuyến điểm ngập cũ được cải tạo, hoạt động tu bổ<br /> nạo vét hệ thống cấp thoát nước được tiến hành<br /> thường xuyên. Trong năm 2011, sự gia tăng đột<br /> biến của hiện tượng ngập lụt cục bộ tại địa bàn TP<br /> gắn liền với sự xuất hiện của đợt mưa kỷ lục,<br /> cộng với triều cường ở mức cao (lượng mưa và<br /> triều cực đại đo được tại trạm Long Xuyên năm<br /> 2011 là 302,3 mm và 281 cm (CTK, 2012), khiến<br /> gần 70% tuyến phố của nội thành chìm sâu trong<br /> nước. Năm 201 , nhiều tuyến phố được xây dựng,<br /> nâng đường và xây dựng hệ thoát nước riêng, số<br /> lượng điểm ngập giảm. Sự xuất hiện của các điểm<br /> ngập mới ít phổ biến.<br /> <br /> 1 2 3 4 5 6 7 8 91<br /> Hình 3 cho thấy, hiện ngập ngập xuất 0 3 bắt 151719<br /> 2013 Số điểm tượng 0 0 0 hiện 9<br /> đầu từ tháng 5 và có xu hướng tăng về số điểm,<br /> Hình 3. Số điểm ngập theo tháng Long Xuyên 2012<br /> <br /> 15<br /> tập trung nhiều nhất trong thời điểm tháng 7 –<br /> tháng 9. Trong đó, tần suất xuất hiện của các điểm<br /> ngập sâu thường diễn ra trong thời điểm này.<br /> Trong năm 201 , số lượng các ngày mưa lớn<br /> không nhiều, tập trung chủ yếu vào tháng 8, 9.<br /> 3.2 Nguyên nhân gây ngập lụt cục bộ tại địa<br /> bàn TP. Long Xuyên<br /> 3.2.1 Nguyên nhân về khí tượng, thủy văn<br /> Sự xuất hiện của ngập lụt cục bộ trước hết do sự<br /> xuất hiện của mưa cường suất lớn, kéo dài, tổng<br /> lượng mưa lớn. Theo thống kê về lượng mưa thời<br /> đoạn ngắn thì đặc điểm mưa tại TP. Long Xuyên<br /> thường kéo dài từ 30 – 120 phút, có ít những cơn<br /> mưa kéo ài quá giờ. Lượng mưa trận thường<br /> ao động trong khoảng 30 – 70 mm (Trung tâm<br /> Khí tượng Thủy văn An Giang (TTKTTV), 201 ).<br /> Vào những tháng trung tâm mùa mưa, những trận<br /> mưa rào kéo ài khiến một số tuyến điểm có cao<br /> trình thấp, cống thoát chậm bị ngập, một số ngõ,<br /> hẻm bị ngập do không có hệ thống tiêu thoát nước<br /> riêng biệt. Các đỉnh mưa và tổng lượng mưa trong<br /> năm 2012 có xu hướng tăng qua các tháng là điều<br /> kiện cho sự gia tăng của xu hướng ngập lụt cục bộ<br /> ở Long Xuyên (Bảng 4).<br /> <br /> Theo tháng: Số lượng điểm ngập gia tăng tùy vào<br /> lượng mưa thay đổi trong năm. Do sự tác động<br /> của hệ thống gió mùa Tây Nam gây mưa lớn từ<br /> tháng V đến tháng X đối với các tỉnh Đồng bằng<br /> sông Cửu Long nói chung và TP. Long Xuyên nói<br /> riêng nên hiện tượng ngập lụt cục bộ cũng tập<br /> trung chủ yếu vào thời gian này (Hình 3).<br /> <br /> [Nguồn: Điều tra thực tế, 2012]<br /> Bảng 4. Lượng mưa ngày (max) và tổng lượng mưa tháng tại Long Xuyên một số tháng năm 2012<br /> Lượng mưa ax (mm)<br /> Tổng lượng mưa tháng (mm)<br /> <br /> Tháng 6<br /> 23,7<br /> 154<br /> <br /> Tháng 7<br /> 38,4<br /> 127<br /> <br /> Tháng 8<br /> 50,7<br /> 190<br /> <br /> Tháng 9<br /> 128.2<br /> 335.6<br /> <br /> [Nguồn: Trung tâm khí tượng thủy văn An Giang, 201 ]<br /> <br /> Sự xuất hiện của lượng mưa năm lớn trùng với sự<br /> xuất hiện của các đỉnh lũ trên sông. Hầu hết các<br /> trận ngập sâu, trên diện rộng thường xảy ra trong<br /> khoảng thời điểm bắt đầu từ tháng VII đến tháng<br /> XI (Bùi Đạt Trâm, 1985).<br /> 3.2.2 Nguyên nhân về cơ sở hạ tầng và hệ thống<br /> thoát nước<br /> <br /> Sự xuất hiện của hiện tượng ngập lụt cục bộ là do<br /> hệ thống tiêu thoát nước chưa hoàn thiện. Tuy là<br /> đô thị loại II, song TP có sự phát triển qua nhiều<br /> giai đoạn lịch sử khác nhau, tầm nhìn và đầu tư<br /> hoàn thiện cơ sở hạ tầng tiêu thoát nước khác<br /> nhau, nên đến nay hệ thống cơ sở hạ tầng nói<br /> chung và tiêu thoát nước nói riêng nhìn chung vẫn<br /> chưa đáp ứng yêu cầu.<br /> <br /> 61<br /> <br />