TÀI LI U ÔN THI VC 2011 BHXH TP. HCMỆ
B O HI M XÃ H I VI T NAMẢ Ể Ộ Ệ C NG HÒA XÃ H I CH NGHĨA VI T NAMỘ Ộ Ủ Ệ
B O ẢHI M XÃ H I TP. H CỂ Ộ Ồ HÍ MINH Đc l p - T do - H nh phúcộ ậ ự ạ
ĐÁP ÁN CÂU H I ÔN THIỎ
Ph n ki n th c chung (Qu n lý Nhà n c)ầ ế ứ ả ướ
Câu 1 : Trình bày b n ch t c a Nhà n c C ng hòa XHCH Vi t Nam?ả ấ ủ ướ ộ ệ
Tr l i:ả ờ
Trong giai đo n hi n nay, t t ng H Chí Minh v xây d ng Nhà n c c aạ ệ ư ưở ồ ề ự ướ ủ
dân, do dân và vì dân ti p t c đc Đng, Nhà n c ta kh ng đnh trong Hi n phápế ụ ượ ả ướ ẳ ị ế
và các văn ki n c a Đng. ệ ủ ả
T i Đi u 2 Hi n pháp n c C ng hoà xã h i ch nghĩa Vi t Nam năm 1992ạ ề ế ướ ộ ộ ủ ệ
vi t: ếNhà n c c ng hoà xã h i ch nghĩa Vi t Nam là Nhà n c c a dân, do dân vàướ ộ ộ ủ ệ ướ ủ
vì dân. T t c quy n l c Nhà n c thu c v nhân dân mà n n t ng là liên minh gi aấ ả ề ự ướ ộ ề ề ả ữ
giai c p công nhân v i giai c p nông dân và đi ngũ trí th c. ấ ớ ấ ộ ứ
Văn ki n Đi h i đi bi u toàn qu c l n th VIII c a Đng ti p t c ch rõ:ệ ạ ộ ạ ể ố ầ ứ ủ ả ế ụ ỉ
"Nhà n c là tr c t c a h th ng chính tr , là công c th c hi n quy n l c c aướ ụ ộ ủ ệ ố ị ụ ự ệ ề ự ủ
nhân dân. Đng ta ti p t c xây d ng và hoàn thi n Nhà n c xã h i ch nghĩa c aả ế ụ ự ệ ướ ộ ủ ủ
dân, do dân và vì dân; th c hi n nguyên t c t p trung dân ch trong t ch c và ho tự ệ ắ ậ ủ ổ ứ ạ
đng c a Nhà n c.ộ ủ ướ Tăng c ng pháp ch , xây d ng Nhà n c pháp quy n xã h iườ ế ự ướ ề ộ
ch nghĩa Vi t Nam. Qu n lý xã h i b ng pháp lu t, ủ ệ ả ộ ằ ậ tăng c ng s lãnh đo c aườ ự ạ ủ
Đng đi v i Nhà n c". ả ố ớ ướ
Trong l ch s hình thành nhà n c, quy n l c thu c v ai? Nhà n c nô lị ử ướ ề ự ộ ề ướ ệ
quy n l c nhà n c thu c v giai c p ch nô. Nhà n c phong ki n quy n l c nhàề ự ướ ộ ề ấ ủ ướ ế ề ự
n c mang tính gia đình, cha truy n, con n i. Nhà n c t b n quy n l c nhà n cướ ề ố ướ ư ả ề ự ướ
thu c v giai c p t s n. Còn nhà n c Vi t Nam quy n l c nhà n c thu c vộ ề ấ ư ả ướ ệ ề ự ướ ộ ề
nhân dân.
Trong xã h i ta quy n l c Nhà n c b t ngu n t nhân dân, nhân dân là ng iộ ề ự ướ ắ ồ ừ ườ
ch th c s c a đt n c. Trên c s đó Đng và Nhà n c đã kh ng đnh: Quy nủ ự ự ủ ấ ướ ơ ở ả ướ ẳ ị ề
l c nhà n c là th ng nh t, có s phân công và ph i h p gi a các c quan nhà n cự ướ ố ấ ự ố ợ ữ ơ ướ
trong vi c th c hi n các quy n l p pháp, hành pháp, t pháp. Quy n l c nhà n cệ ự ệ ề ậ ư ề ự ướ
cao nh t t p trung Qu c h i, đó là c quan đi di n cao nh t c a nhân dân.ấ ậ ở ố ộ ơ ạ ệ ấ ủ
Trang 1
TÀI LI U ÔN THI VC 2011 BHXH TP. HCMỆ
Nhà n c pháp quy n là Nhà n c đc t ch c và ho t đng d a trên khungướ ề ướ ượ ổ ứ ạ ộ ự
pháp lu t. Trong Nhà n c pháp quy n thì pháp lu t là t i cao, t i th ng, không aiậ ướ ề ậ ố ố ượ
đng trên pháp lu t và cũng không có ai đng ngoài pháp lu t.ứ ậ ứ ậ
Nhà n c pháp quy n c a dânướ ề ủ
Nhà n c c a dân là nhà n c mà quy n l c thu c v nhân dân, m i ho tướ ủ ướ ề ự ộ ề ọ ạ
đng c a t t c các c quan Nhà n c đu nh m th c hi n ch đ dân ch xã h iộ ủ ấ ả ơ ướ ề ằ ự ệ ế ộ ủ ộ
ch nghĩa, b o đm nh ng quy n dân ch c a nhân dân lao đng đc Nhà n củ ả ả ữ ề ủ ủ ộ ượ ướ
th ch hoá thành văn b n pháp lu t, t o m i đi u ki n đ nhân dân th c hi n th cể ế ả ậ ạ ọ ề ệ ể ự ẹ ự
s các quy n công dân, cũng nh các nghĩa v đi v i nhà n c nh Hi n pháp quyự ề ư ụ ố ớ ướ ư ế
đnh.ị
Nhà n c xã h i ch nghĩa có nghĩa v b o đm không ng ng c ng c hoànướ ộ ủ ụ ả ả ừ ủ ố
thi n ch đ dân ch xã h i ch nghĩa c a ng i lao đng trên m i m t chính tr ,ệ ế ộ ủ ộ ủ ủ ườ ộ ọ ặ ị
kinh t , văn hoá, xã h i.ế ộ
V chính tr :ề ị Nhân dân có quy n l p ra các c quan nhà n c, nhân dân cóề ậ ơ ướ
quy n b u ra các ch c v đng đu Nhà n c, có quy n bãi mi n các ch c về ầ ứ ụ ứ ầ ướ ề ễ ứ ụ
đng đu các CQNN n u h đi ng c l i v i HP, PL và l i ích c a nhân dân.ứ ầ ế ọ ượ ạ ớ ợ ủ
Nhà n c t o ra m i đi u ki n nh m b o đm dân ch th t s trong sinhướ ạ ọ ề ệ ằ ả ả ủ ậ ự
ho t xã h i, trong b u c , ng c , l a ch n cán b , nhân dân có quy n tham gia vàoạ ộ ầ ử ứ ử ự ọ ộ ề
vi c qu n lý công vi c Nhà n c, hi u rõ và bi t s d ng quy n l c chính tr c aệ ả ệ ướ ể ế ử ụ ề ự ị ủ
mình. Đng th i Nhà n c cũng t o m i đi u ki n đ nhân dân th c hi n quy n tồ ờ ướ ạ ọ ề ệ ể ự ệ ề ự
do và nghĩa v công dân theo quy đnh c a pháp lu n Nhà n c.ụ ị ủ ậ ướ
V kinh t :ề ế Nhà n c xã h i ch nghĩa b o đm quy n làm ch c a nhânướ ộ ủ ả ả ề ủ ủ
dân v kinh t , c th là quy n dân ch v s h u, v lao đng, v qu n lý vàề ế ụ ể ề ủ ề ở ữ ề ộ ề ả
h ng th . Nhà n c ban hành các chính sách, ch đ và thi hành nh ng bi n phápưở ụ ướ ế ộ ữ ệ
c n thi t b o đm cho nhân dân lao đng th c s là ng i ch n m các t li u s nầ ế ả ả ộ ự ự ườ ủ ắ ư ệ ả
xu t, làm ch quá trình s n xu t, phân ph i, l u thông và b o đm đi s ng.ấ ủ ả ấ ố ư ả ả ờ ố
V văn hoá:ề Phát huy tính tích c c sáng t o c a nhân dân lao đng, đng viênự ạ ủ ộ ộ
khuy n khích t do nghiên c u, sáng ch , phát minh, sáng tác, phê bình, đi đôi v iế ự ứ ế ớ
nâng cao trách nhi m c a ng i công dân xây d ng ch nghĩa xã h i.ệ ủ ườ ự ủ ộ
V t t ng:ề ư ưở Th c hi n quy n t do t t ng, quy n nhân dân đc nh nự ệ ề ự ư ưở ề ượ ậ
thông tin m t cách dân ch và công khai. Thông tin ph i chính xác, có đnh h ngộ ủ ả ị ướ
xây d ng kh i đi đoàn k t toàn dân, xây d ng ch nghĩa xã h i và b o v bí m tự ố ạ ế ự ủ ộ ả ệ ậ
qu c gia.ố
Nhµ níc ph¸p quyÒn do d©n:
Theo Ch t ch H Chí Minh, Nhà n c là do nhân dân xây d ng nên thông quaủ ị ồ ướ ự
b u c . Đ Nhà n c th c s là c a dân, do dân và vì dân, Ng i còn yêu c u đngầ ử ể ướ ự ự ủ ườ ầ ồ
Trang 2
TÀI LI U ÔN THI VC 2011 BHXH TP. HCMỆ
bào giúp đ, đôn đc, ki m tra và phê bình đ Nhà n c làm tròn nhi m v c aỡ ố ể ể ướ ệ ụ ủ
mình là ng i đy t th t trung thành, t n t y c a nhân dân. Và ng c l i, Nhàườ ầ ớ ậ ậ ụ ủ ượ ạ
n c mu n qu n lý, đi u hành xã h i có hi u l c thì nh t thi t ph i d a vào dân,ướ ố ả ề ộ ệ ự ấ ế ả ự
ph i đem tài dân, s c dân, c a dân làm l i cho dân. ả ứ ủ ợ
Đi u 53, Hi n pháp năm 1992, đc s a đi, b sung năm 2001 ề ế ượ ử ổ ổ viÕt: Công
dân có quy n tham gia qu n lý Nhà n c và xã h i, tham gia th o lu n các v n đề ả ướ ộ ả ậ ấ ề
chung c a ủc¶ n c và đa ph ng, ki n ngh v i c quan Nhà n c, bi u quy t khiướ ị ươ ế ị ớ ơ ướ ể ế
Nhà n c t ch c tr ng c u ý dân.ướ ổ ứ ư ầ
Phát huy h n n a quy n làm ch c a nhân dân b ng vi c th c hi n nh ngơ ữ ề ủ ủ ằ ệ ự ệ ữ
quy ch c th , n n n p, theo đúng ph ng châm "dân bi t, dân bàn, dân làm, dânế ụ ể ề ế ươ ế
ki m tra", nhanh chóng kh c ph c các bi u hi n dân ch hình th c; kiên quy t đuể ắ ụ ể ệ ủ ứ ế ấ
tranh ch ng t tham nhũng, phong cách làm vi c quan liêu, gi y t , hình th c, thố ệ ệ ấ ờ ứ ủ
t c hành chính ph c t p, gây nhũng nhi u, phi n hà cho dân; tr ng tr nh ng k viụ ứ ạ ễ ề ừ ị ữ ẻ
ph m quy n làm ch c a dân.ạ ề ủ ủ
Nhà n c pháp quy n vì dân: ướ ề
M c đích t n t i và phát tri n c a Nhà n c là vì dân th hi n qua pháp lu t,ụ ồ ạ ể ủ ướ ể ệ ậ
ch tr ng, chính sách.ủ ươ
Đ xây d ng nhà n c th c s c a dân, do dân và vì dân đi u quan trong làể ự ướ ự ự ủ ề
ph i b o đm cho nhân dân th c hi n đy đ nh ng quy n và nghĩa v c a mình,ả ả ả ự ệ ầ ủ ữ ề ụ ủ
phát huy dân ch xã h i ch nghĩa đ nhân dân th c s và trên th c t bàn b c,ủ ộ ủ ể ự ự ự ế ạ
quy t đnh nh ng v n đ c b n c a s nghi p phát tri n chính tr , kinh t - xã h i,ế ị ữ ấ ề ơ ả ủ ự ệ ể ị ế ộ
văn hoá... c a đt n c trong m i giai đo n c th , ph i làm cho b máy Nhà n củ ấ ướ ỗ ạ ụ ể ả ộ ướ
trong s ch nh Đi u 8 Hi n pháp năm 1992, đc s a đi, b sung năm 2001 vi tạ ư ề ế ượ ử ổ ổ ế
“Tôn tr ng nhân dân, t n tu ph c v nhân dân, kiên quy t đu tranh ch ng m iọ ậ ỵ ụ ụ ế ầ ố ọ
bi u hi n quan liêu, hách d ch, c a quy n, tham nhũng”. ể ệ ị ử ề
Pháp lu t là đ ph c v nhân dân, cái gì có l i cho dân thì làm và có h i choậ ể ụ ụ ợ ạ
dân thì h t s c tránh; m i ho t đng c a các CQNN và CB-CC đu nh m ph c vế ứ ọ ạ ộ ủ ề ằ ụ ụ
cho l i ích c a nhân dân, vì l i ích c a nhân dân mà làm vi c. Do đó, vi c xây d ngợ ủ ợ ủ ệ ệ ự
Nhà n c pháp quy n Vi t Nam là m t trong nh ng ph ng h ng quan tr ng c aướ ề ệ ộ ữ ươ ướ ọ ủ
vi c tăng c ng hi u l c nhà n c c a nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân n cệ ườ ệ ự ướ ủ ở ướ
ta hi n nay.ệ
Câu 2: Trình bày m i quan h gi a Nhà n c C ng hòa XHCN Vi t Nam v iố ệ ữ ướ ộ ệ ớ
các t ch c trong h th ng chính tr Vi t Nam và nhân dân?ổ ứ ệ ố ị ệ
Tr l i:ả ờ
Trang 3
TÀI LI U ÔN THI VC 2011 BHXH TP. HCMỆ
1/ Quan ni m v h th ng chính tr :ệ ề ệ ố ị
H th ng chính tr theo nghĩa r ng là khái ni m dùng đ ch toàn b lĩnh v cệ ố ị ộ ệ ể ỉ ộ ự
chính tr c a đi s ng xã h i v i t cách là m t h th ng bao g m các t ch c, cácị ủ ờ ố ộ ớ ư ộ ệ ố ồ ổ ứ
ch th chính tr , các quan đi m, quan h chính tr , h t t ng và các chu n m củ ể ị ể ệ ị ệ ư ưở ẩ ự
chính tr .ị
Theo nghĩa h p, h th ng chính tr là khái ni m dùng đ ch h th ng các tẹ ệ ố ị ệ ể ỉ ệ ố ổ
ch c, các c quan th c hi n ch c năng chính tr trong xã h i nh các đng chính tr ,ứ ơ ự ệ ứ ị ộ ư ả ị
các c quan nhà n c, các t ch c chính tr - xã h i có m i liên h tr c ti p hay giánơ ướ ổ ứ ị ộ ố ệ ự ế
ti p v i quy n l c chính tr .ế ớ ề ự ị
H th ng chính tr xã h i ch nghĩa xét v m t c c u bao g mệ ố ị ộ ủ ề ặ ơ ấ ồ : Đngả
C ng s n Vi t Nam; Nhà n c CHXHCN VN và các t ch c chính tr - xã h i ho tộ ả ệ ướ ổ ứ ị ộ ạ
đng theo 1 c ch nh t đnh d i s lãnh đo c a Đng C ng s n Vi t Nam, sộ ơ ế ấ ị ướ ự ạ ủ ả ộ ả ệ ự
qu n lý c a nhà n c nh m th c hi n m c tiêu dân giàu n c m nh, công b ng dânả ủ ướ ằ ự ệ ụ ướ ạ ằ
ch văn minh.ủ
2/ M i quan h gi a Nhà n c C ng hoà XHCN Vi t Nam ố ệ ữ ướ ộ ệ v i các tớ ổ
ch c trong h th ng chính tr Vi t Nam và nhân dânứ ệ ố ị ệ :
a) Quan h gi a Nhà n c v i Đng:ệ ữ ướ ớ ả
Đng C ng s n Vi t Nam là l c l ng lãnh đo Nhà n c và xã h i; làả ộ ả ệ ự ượ ạ ướ ộ
Đng c m quy n ả ầ ề (Đi u 4,HP 1992)ề: S lãnh đo c a Đng C ng s n đi v i hự ạ ủ ả ộ ả ố ớ ệ
th ng chính tr , là đi u ki n c n thi t và t t y u đ đm b o cho h th ng chính trố ị ề ệ ầ ế ấ ế ể ả ả ệ ố ị
gi đc b n ch t giai c p công nhân, đm b o m i quy n l c thu c v nhân dân.ữ ượ ả ấ ấ ả ả ọ ề ự ộ ề
Đng lãnh đo Nhà n c thông qua đnh ra đng l i, ch tr ng, chính sáchả ạ ướ ị ườ ố ủ ươ
th hi n qua các Ngh Quy t nh m đnh h ng ho t đng c a Nhà n c và qu n lýể ệ ị ế ằ ị ướ ạ ộ ủ ướ ả
Nhà n c; Đng lãnh đo v t ch c, nhân s c a Nhà n c; lãnh đo ho t đngướ ả ạ ề ổ ứ ự ủ ướ ạ ạ ộ
c a các c quan Nhà n c đ th c hi n các ngh quy t cu Đng và ki m tra vi củ ơ ướ ể ự ệ ị ế ả ả ể ệ
th c hi n các Ngh quy t; m t khác, không đc quan liêu, đc đoán, bao bi n làmự ệ ị ế ặ ượ ộ ệ
thay cho các c quan Nhà n c đng th i ph i trong khuôn kh pháp lu t hi n hành.ơ ướ ồ ờ ả ổ ậ ệ
Nhà n c là t ch c quy n l c th hi n và th c hi n ý chí, quy n l c c aướ ổ ứ ề ự ể ệ ự ệ ề ự ủ
nhân dân, thay m t nhân dân, ch u trách nhi m tr c nhân dân qu n lý toàn b ho tặ ị ệ ướ ả ộ ạ
đng c a đi s ng xã h i. M t khác, Nhà n c ch u s lãnh đo chính tr c a giaiộ ủ ờ ố ộ ặ ướ ị ự ạ ị ủ
c p công nhân, th c hi n đng l i chính tr c a giai c p công nhân, thông qua điấ ự ệ ườ ố ị ủ ấ ộ
ti n phong là Đng c ng s n.ề ả ộ ả
Nhà n c Xã h i ch nghĩa Vi t Namướ ộ ủ ệ là t ch c trung tâm th c hi n quy nổ ứ ự ệ ề
l c chính tr , là tr c t c a h th ng chính tr , là b máy t ch c qu n lý kinh t ,ự ị ụ ộ ủ ệ ố ị ộ ổ ứ ả ế
văn hoá, xã h i. Th c hi n ch c năng đi n i và đi ngo i. Nhà n c trong m iộ ự ệ ứ ố ộ ố ạ ướ ố
quan h v i Đng là công c ch y u thông qua đó Đng th c hi n vai trò lãnh đo,ệ ớ ả ụ ủ ế ả ự ệ ạ
Trang 4
TÀI LI U ÔN THI VC 2011 BHXH TP. HCMỆ
vai trò c m quy n đi v i toàn xã h i. S lãnh đo cu Đng đi v i toàn xã h iầ ề ố ớ ộ ự ạ ả ả ố ớ ộ
trong đi u ki n xây d ng NN pháp quy n XHCN n c ta đang t ng b c đcề ệ ự ề ở ướ ừ ướ ượ
th ch hoá thành các lu t (Nhà n c qu n lý xã h i ch y u b ng pháp lu t, nhàể ế ậ ướ ả ộ ủ ế ằ ậ
n c ph i có đ quy n l c, đ năng l c đnh ra pháp lu t và năng l c t ch c qu nướ ả ủ ề ự ủ ự ị ậ ự ổ ứ ả
lý các m t c a đi s ng xã h i b ng pháp lu tặ ủ ờ ố ộ ằ ậ ).
Quan h gi a Đng v i Nhà n c và các c quan Nhà n c v a th hi n tr cệ ữ ả ớ ướ ơ ướ ừ ể ệ ự
ti p, v a th hi n gián ti p thông qua các đoàn th và nhân dân.ế ừ ể ệ ế ể
b) Quan h gi a Nhà N c v i các đoàn th nhân dân: ệ ữ ướ ớ ể
Trong h th ng chính tr n c ta, M t tr n T qu c là t ch c liên minhệ ố ị ở ướ ặ ậ ổ ố ổ ứ
chính tr , liên hi p t nguy n c a t ch c chính tr , các t ch c chính tr - xã h i, vàị ệ ự ệ ủ ổ ứ ị ổ ứ ị ộ
các cá nhân tiêu bi u trong các giai c p, các t ng l p xã h i, các dân t c, các tôn giáoể ấ ầ ớ ộ ộ
và ng i Vi t Nam đnh c n c ngoài.ườ ệ ị ư ướ
MTTQ và các t ch c thành viên là c s chính tr cu chính quy n nhân dân,ổ ứ ơ ở ị ả ề
tham gia xây d ng và c ng c chính quy n nhân dân; cùng NN chăm lo l i ích chínhự ủ ố ề ợ
đáng cu nhân dân, đng viên nhân dân phát huy quy n làm ch , nghiêm ch nh thiả ộ ề ủ ỉ
hành pháp lu t cu NN; đng th i giám sát ho t đng c a các c quan NN, đi bi uậ ả ồ ờ ạ ộ ủ ơ ạ ể
dân c và cán b công ch c, viên ch c nhà n c.ử ộ ứ ứ ướ
Nhà n c t o di u ki n đ MTTQ Vi t Nam và các đoàn th nhân dân ho tướ ạ ề ệ ể ệ ể ạ
đng có hi u qu trong khuôn kh pháp lu t và đi u l c a các t ch c đoàn thộ ệ ả ổ ậ ề ệ ủ ổ ứ ể
(Đi u 9, HP 1992). M i quan h gi a Nhà n c v i các đoàn th v a th hi n tr cề ố ệ ữ ướ ớ ể ừ ể ệ ự
ti p, v a th hi n gián ti p thông qua t ch c Đng.ế ừ ể ệ ế ổ ứ ả
Trong quá trình th c hi n đi m i t ch c, ph ng th c ho t đng cu cácự ệ ổ ớ ổ ứ ươ ứ ạ ộ ả
đoàn th nhân dân hi n nay, đang t ng b c phát huy tính tích c c, ch đng cuể ệ ừ ướ ự ủ ộ ả
các đoàn th , h n ch khuynh h ng hành chính hoá, quan liêu, trông ch vào s baoể ạ ế ướ ờ ự
c p c a Nhà n c v kinh phí và ph ng th c ho t đng.ấ ủ ướ ề ươ ứ ạ ộ
c) Quan h gi a NN và nhân dânệ ữ
Nhà n c CHXHCN Vi t Nam là Nhà n c cu dân, do dân và vì dân. T t cướ ệ ướ ả ấ ả
quy n l c NN thu c v nhân dân. Nhân dân th c hi n quy n l c c a mình trongề ự ộ ề ự ệ ề ự ủ
quan h v i NN v a tr c ti p, v a gián ti p.ệ ớ ừ ự ế ừ ế
Nhà n c đm b o và không ng ng phát huy quy n làm ch v m i m t c aướ ả ả ừ ề ủ ề ọ ặ ủ
nhân dân; xây d ng đt n c giàu m nh, th c hi n công b ng xã h i, m i ng i cóự ấ ướ ạ ự ệ ằ ộ ọ ườ
cu c s ng m no, t do h nh phúc, có đi u ki n phát tri n toàn di n.ộ ố ấ ự ạ ề ệ ể ệ
Nhân dân s d ng quy n l c NN thông qua Qu c H i, HĐND các c p, làử ụ ề ự ố ộ ấ
nh ng c quan đi di n cho ý chí và nguy n v ng cu nhân dân, do dân b u ra vàữ ơ ạ ệ ệ ọ ả ầ
chi trách nhi m tr c nhân dân.ụ ệ ướ
Trang 5