Đề cương ôn tập HK 2 môn Ngữ văn lớp 7 năm 2016-2017

ĐỀ CƯƠNG HK 2- NGỮ VĂN 7<br /> NH 2016-2017<br /> I. Văn bản<br /> Tên văn<br /> bản<br /> Tinh<br /> thần<br /> yêu<br /> nước<br /> của nh/<br /> dân ta<br /> Đức<br /> tính<br /> giản dị<br /> của Bác<br /> Hồ<br /> Ý nghĩa<br /> văn<br /> chương<br /> <br /> Tác<br /> giả<br /> Hồ<br /> Chí<br /> Minh<br /> <br /> Kiểu văn<br /> bản<br /> Nghị luận<br /> <br /> PP lập<br /> luận<br /> Yêu nước nồng nàn là Chứng<br /> truyền thống quý báu của minh<br /> nhân dân ta.<br /> <br /> Phạm<br /> Văn<br /> Đồng<br /> <br /> Nghị luận<br /> <br /> Giản dị là phẩm chất nổi<br /> bật của Bác Hồ.<br /> <br /> Tên văn<br /> bản<br /> Sống<br /> chết<br /> mặc bay<br /> (thể loại<br /> truyện)<br /> <br /> Tác giả PTBĐ<br /> <br /> Tục ngữ<br /> về thiên<br /> nhiên<br /> và<br /> LĐSX<br /> Tục ngữ<br /> về con<br /> người<br /> <br /> Hoài Nghị luận<br /> Thanh<br /> <br /> Phạm<br /> Duy<br /> Tốn<br /> <br /> Luận điểm chính<br /> <br /> Nguồn gốc của văn<br /> chương là ở tình thương<br /> người, muôn vật, văn<br /> chương hình dung và sáng<br /> tạo ra sự sống, nuôi dưỡng<br /> và làm giàu cho t/cảm con<br /> người.<br /> <br /> Ý nghĩa<br /> nhan đề<br /> Tự sự, Phê phán thái<br /> độ thờ ơ, vô<br /> miêu<br /> trách nhiệm,<br /> tả,<br /> táng tận<br /> biểu<br /> lương tâm<br /> cảm<br /> của quan phụ<br /> mẫu trước<br /> tình cảnh<br /> khốn cùng vì<br /> thiên tai, lũ<br /> lụt của người<br /> dân.<br /> <br /> Chứng<br /> minh kết<br /> hợp giải<br /> thích và<br /> bình luận<br /> Giải thích<br /> kết hợp<br /> bình luận.<br /> <br /> Nghệ thuật<br /> - Lập luận chặt chẽ, dẫn chứng<br /> toàn diện, tiêu biểu, chọn lọc<br /> - Sử dụng từ ngữ gợi hình ảnh ,<br /> câu văn nghị luận hiệu quả (câu<br /> có quan hệ từ...đến...)<br /> - Sử dụng biện pháp liệt kê .<br /> Dẫn chứng cụ thể, phong phú, có<br /> sức thuyết phục; tình cảm chân<br /> thành.<br /> <br /> Vừa có lí lẽ vừa có cảm xúc và<br /> hình ảnh.<br /> <br /> Nội dung<br /> - Giá trị hiện thực: Phản ánh cuộc<br /> sống xa hoa, hưởng lạc của tầng lớp<br /> thống trị và cảnh tượng khổ cực của<br /> nhân dân khi thiên tai đe dọa.<br /> - Giá trị nhân đạo: Lên án gay gắt tên<br /> quan phủ “ lòng lang dạ thú” và bày tỏ<br /> niềm cảm thương trước cảnh “ nghìn<br /> sầu muôn thảm” của nhân dân do thiên<br /> tai và cũng do thái độ vô trách nhiệm<br /> của kẻ cẩm quyền gây nên.<br /> Đúc kết kinh nghiệm về thời tiết, đất<br /> đai, cách trồng trọt góp phần phục vụ<br /> đời sống và lao động sản xuất.<br /> <br /> Nghệ thuật<br /> - Lời văn cụ thể, sinh<br /> động.<br /> - Nghệ thuật miêu<br /> tương phản và tăng<br /> cấp.<br /> <br /> - Sử dụng cách diễn<br /> đạt ngắn gọn, cô đúc.<br /> - Sử dụng cách diễn<br /> đạt theo kiểu đối xứng,<br /> phép đối.<br /> <br /> Bài học quý báu của nhân dân ta về - Sử dụng cách diễn<br /> cách sống, cách đối nhân xử thế.<br /> đạt ngắn gọn, cô đúc.<br /> -Sử dụng phép ẩn dụ,<br /> so sánh, hoán dụ<br /> <br /> Trang 1<br /> <br /> và xã<br /> hội<br /> * Lưu ý: - Những câu tục ngữ học thuộc, nắm nội dung và nghệ thuật.<br /> - Tìm câu tục ngữ đồng nghĩa hoặc trái nghĩa.<br /> II. TIẾNG VIỆT<br /> <br /> Tên<br /> bài<br /> Rút<br /> gọn<br /> câu<br /> <br /> Nội dung<br /> <br /> Bài tập<br /> <br /> 1/ Thế nào là rút gọn câu ?<br /> Khi nói hoặc viết, có thể lược bỏ một số thành phần của<br /> câu, tạo thành câu rút gọn.<br /> Ví dụ: Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.<br /> 2/ Mục đích của việc sử dụng câu rút gọn<br /> - Làm cho câu gọn hơn, vừa thông tin được nhanh, vừa<br /> tránh lặp lại những từ đã xuất hiện trong câu đứng trước.<br /> - Ngụ ý hành động, đặc điểm nói trong câu là của mọi<br /> người ( lược bỏ chủ ngữ)<br /> 3/ Cách dùng câu rút gọn<br /> -Không làm cho người nghe, người đọc hiểu sai hoặc hiểu<br /> không đầy đủ nội dung câu nói.<br /> - Không biến câu nói thành một câu cộc lốc, khiếm nhã.<br /> <br /> BT1:Các câu sau rút gọn thành phần gì?<br /> Nêu tác dụng của câu rút gọn đó.<br /> a. - Bao giờ cậu đi Hà Nội?<br /> - Ngày mai.<br /> ……………………………………………<br /> c. Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.<br /> ……………………………………………<br /> BT 2: Trong trường hợp sau có nên sử<br /> dụng CRG không? Vì sao?<br /> - Các em đã làm xong BT cô giao chưa?<br /> - Rồi……………………………………..<br /> ……………………………………………<br /> <br /> Câu<br /> đặc<br /> biệt<br /> <br /> 1/ Thế nào là câu đặc biệt ?<br /> Là loại câu không có cấu tạo theo mô hình CN, VN.<br /> Ví dụ: Mẹ ơi!<br /> 2.Tác dụng của câu đặc biệt<br /> - Nêu thời gian ,nơi chốn diễn ra sự việc được nói đến<br /> trong đoạn.<br /> -Liệt kê ,thông báo về sự tồn tại của sự vật, hiện tượng.<br /> - Bộc lộ cảm xúc.<br /> - Gọi đáp .<br /> Thêm * Đặc điểm của trạng ngữ<br /> trạng - Về ý nghĩa, trạng ngữ được thêm vào câu để xác định thời<br /> ngữ<br /> gian, nơi chốn, nguyên nhân, mục đích,phương tiện, cách<br /> cho<br /> thức diễn ra sự việc nêu trong câu.<br /> câu<br /> - Về hình thức:<br /> +Trạng ngữ có thể đứng ở đầu câu, cuối câu hay giữa câu.<br /> + Giữa trạng ngữ với CN và VN thường có một quãng nghỉ<br /> khi nói hoặc một dấu phẩy khi viết.<br /> * Công dụng của trạng ngữ:<br /> - Xác định hoàn cảnh, điều kiện diễn ra sự việc nêu trong<br /> câu, góp phần làm cho nội dung của câu đầy đủ, chính xác.<br /> - Nối kết các câu,các đoạn văn với nhau tạo sự mạch lạc.<br /> * Mục đích tách trạng ngữ thành câu riêng: nhấn mạnh<br /> ý, chuyển ý hoặc thể hiện cảm xúc.<br /> <br /> Tìm câu đặc biệt trong các câu sau và<br /> cho biết tác dụng của nó?<br /> a. 30-4-1975. Chân đèo Mã Phục.<br /> …………………………………………..<br /> b. Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?<br /> …………………………………………..<br /> c. An ơi! Em đâu rồi?...........................<br /> d. Đêm. Thành phố lên đèn như sao sa.<br /> ……………………………………………<br /> 1. Xác định và nêu ý nghĩa của các trạng<br /> ngữ trong các câu sau:<br /> a. Buổi sáng, trên đường phố, xe cộ đi lại<br /> tấp nập.<br /> …………………………………………….<br /> b. Tôi tiến bộ nhờ sự giúp đỡ của anh.<br /> ……………………………………………<br /> c. Để có sức khỏe tốt chúng ta phải thường<br /> xuyên tập thể dục.<br /> 2. Chỉ ra trạng ngữ tách thành câu riêng<br /> và nêu tác dụng của câu do trạng ngữ<br /> tạo thành:<br /> Bạn ấy đã làm xong bài tập. Ngay sáng<br /> nay.<br /> <br /> Chuy<br /> ển<br /> <br /> * Chuyển đổi các câu chủ động sau<br /> thành câu bị động .(Theo một trong hai<br /> <br /> 1. Khái niệm<br /> - CCĐ là câu có CN chỉ người, vật thực hiện một hoạt<br /> <br /> Trang 2<br /> <br /> đổi<br /> câu<br /> chủ<br /> động<br /> thành<br /> câu<br /> bị<br /> động<br /> <br /> Dùng<br /> cụm<br /> C-V<br /> để<br /> mở<br /> rộng<br /> câu.<br /> <br /> động hướng vào người, vật khác ( chủ thể hoạt động)<br /> VD: Cô giáo phạt em.<br /> - CBĐ là câu có CN chỉ người, vật được hoạt động của<br /> người, vật khác hướng vào ( chỉ đối tượng của hoạt đông)<br /> VD: Em bị cô giáo phạt.<br /> 2. Mục đích của việc chuyển đổi CCĐ thành CBĐ<br /> Việc chuyển đổi CCĐ thành CBĐ ( và ngược lại) ở mỗi<br /> đoạn văn đều nhằm liên kết các câu trong đoạn thành một<br /> mạch văn thống nhất.<br /> 3. Cách chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động<br /> - Chuyển từ ( cụm từ) chỉ đối tượng của hoạt động lên đầu<br /> câu và thên các từ bị hay được vào sau từ( cụm từ) ấy.<br /> - Chuyển từ ( cụm từ) chỉ đối tượng của hoạt động lên đầu<br /> câu, đồng thời lược bỏ hoặc biến từ ( cụm từ) chỉ chủ thể<br /> của hoạt động thành một bộ phận không bắt buộc trong<br /> câu.<br /> VD:Người ta dựng một lá cờ đại ở giữa sân.<br /> + C1: Một lá cờ đại được người ta dựng ở giữa sân.<br /> + C2: Một lá cờ đại dựng ở giữa sân.<br /> 4/ Lưu ý:<br /> Không phải câu nào có từ “bị / được” cũng đều là câu bị<br /> động.<br /> VD: Cơm bị thiu.<br /> 1. Thế nào là dùng cụm chủ vị để mở rộng câu?<br /> Khi nói hoặc viết, có thể dùng những cụm từ có hình thức<br /> giống câu đơn bình thường, gọi là cụm C-V, làm thành<br /> phần của câu hoặc của cụm từ để mở rộng câu.<br /> 2. Các trường hợp dùng cụm C-V để mở rộng câu.<br /> - Chủ ngữ.<br /> VD: Mẹ/ về //là tin vui.<br /> CN<br /> <br /> - Vị ngữ.<br /> <br /> VN<br /> <br /> CN<br /> VN<br /> VD:Cây hoa này// cành /bị gãy.<br /> CN<br /> <br /> CN<br /> <br /> VN<br /> <br /> VN<br /> <br /> -Phụ ngữ trong CĐT, CTT, CDT<br /> VD 1.Sự kiên trì của bạn ấy //khiến mọi người/ khâm phục.<br /> ĐT<br /> C<br /> V<br />  Mở rộng cho phụ ngữ của cụm động từ.<br /> 2. Mẹ //thường nấu món ăn tôi /thích.<br /> DT C<br /> V<br />  Mở rộng cho phụ ngữ của cụm danh từ.<br /> <br /> Liệt<br /> kê<br /> <br /> cách đã học)<br /> a. Con mèo nhà tôi bắt con chuột.<br /> ……………………………………………<br /> …<br /> b. BGH nhà trường biểu dương chi đội 7a.<br /> …………………………………………….<br /> c. Chúng em chăm sóc cây xanh mỗi ngày.<br /> …………………………………………..<br /> d. Mọi người yêu quý và kính trọng Bác<br /> Hồ.<br /> ……………………………………………<br /> ……………………………………………<br /> <br /> Tìm cụm C – V làm thành phần câu<br /> hoặc thành phần cụm từ trong các sau<br /> và cho biết mỗi câu, cụm C-V làm<br /> thành phần gì?<br /> a/ Khí hậu nước ta ấm áp cho phép ta<br /> quanh năm trồng trọt, thu hoạch bốn mùa.<br /> (HCM)<br /> …………………………………………………………………..<br /> …………………………………………………………………<br /> <br /> b/Con gái Huế nội tâm phong phú, âm<br /> thầm, kín đáo.(Hà Ánh Minh)<br /> …………………………………………….<br /> c. Bổn phận của chúng ta là làm cho những<br /> thứ của quý kín đáo ấy đều được đưa ra<br /> trưng bày.( HCM)<br /> ……………………………………………<br /> …………………………………………..<br /> d.Vào ngày Tết, chợ quê em rất đông<br /> người mua bán hàng.<br /> ……………………………………………<br /> <br /> 1/ Thế nào là liệt kê?<br /> 1/Tìm phép liệt kê trong các câu sau?<br /> b. Bác ngồi đó, lớn mênh mông<br /> Là sắp xếp nối tiếp nhau hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại.<br /> Trời<br /> xanh, biển rộng, ruộng đồng, nước<br /> VD:Trong vườn nhà em trồng nhiều loài cây như: xoài,<br /> non………………………………………<br /> nhãn, chôm chônm, chuối, táo, mãng cầu….<br /> b. Trời ơi! Mửa, mửa tháo, mửa ồng ộc,<br /> 2/ Tác dụng<br /> mửa đến cả ruột…………………………<br /> <br /> Trang 3<br /> <br /> Để diễn tả được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh<br /> khác nhau của thức tế hay của tư tưởng, tình cảm.<br /> 3/ Các kiểu liệt kê<br /> - Xét theo cấu tạo : + Liệt kê không theo từng cặp.<br /> VD:- Các bạn hãy đem tài năng, trí tuệ, tâm huyết, sự<br /> nhiệt tình để xây dựng tập thể lớp.<br /> + Liệt kê theo từng cặp.<br /> VD:- Các bạn hãy đem tài năng và trí tuệ, tâm huyết và<br /> sự nhiệt tình để xây dựng tập thể lớp.<br /> - Xét theo ý nghĩa: + Liệt kê không tăng tiến.<br /> VD: Hôm qua, mẹ đi chợ mua nào là: rau, cá, thịt, trứng,<br /> gạo…<br /> + Liệt kê tăng tiến.<br /> VD:Chao ôi! Dì Hảo khóc, dì khóc nức nở, khóc nấc lên,<br /> khóc như người ta thổ.<br /> <br /> Công<br /> dụng<br /> của<br /> dấu<br /> câu<br /> <br /> 1. Dấu chấm lửng:<br /> - Tỏ ý còn nhiều sự vật, hiện tượng tương tự chưa liệt kê<br /> hết;<br /> - Thể hiện chỗ lời nói bỏ dở hay ngập ngừng, ngắt quãng;<br /> - Làm giãn nhịp điệu câu văn, chuẩn bị cho sự xuất hiện từ<br /> ngữ biểu thị nội dung bất ngờ hay hài hước , châm biếm.<br /> 2. Dấu chấm phẩy:<br /> - Đánh dấu ranh giới giữa các vế của câu ghép có cấu tạo<br /> phức tạp;<br /> - Đánh dấu ranh giới giữa các bộ phận trong một phép liệt<br /> kê phức tạp.<br /> 3. Dấu gạch ngang:<br /> - Nằm ở giữa câu để đánh dấu bộ phận chú thích, giải<br /> thích;<br /> - Đặt đầu dòng để đánh dấu lời nói trực tiếp của nhân vật<br /> hoặc để liệt kê;<br /> - Nối các từ trong một liên danh.<br /> <br /> c. Hôm qua, mẹ đi chợ mua những thứ<br /> như: thịt, cá, gạo, rau……………………<br /> 2/ Tìm phép liệt kê trong các câu sau và<br /> nêu tác dụng<br /> a.Tỉnh lại em ơi, qua rồi cơn ác mộng<br /> Em đã sống lại rồi, em đã sống!<br /> Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung<br /> Không giết được em, người con gái anh<br /> hùng!<br /> (Tố Hữu)<br /> ……………………………………………<br /> ……………………………………………<br /> ……………………………………………<br /> ………<br /> b. Chúng ta có quyền tự hào vì những<br /> trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà<br /> Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang<br /> Trung…<br /> ……………………………………………<br /> ……………………………………………<br /> …..<br /> * Bài tập: Nêu công dụng của dấu chấm<br /> lửng, dấu chấm phây, dấu gạch ngang<br /> trong các trường hợp sau:<br /> 1. Chuyến bay Đà Nẵng-Hà Nội khởi hành<br /> lúc 8 giờ.<br /> …………………………………………….<br /> 2. Có người khẽ nói:<br /> - Bẩm, dễ có khi đê vỡ ! (Sống chết mặc<br /> bay)<br /> …………………………………………..<br /> 3. Vườn nhà em trồng nhiều loại hoa: lay<br /> ơn, cúc, đồng tiền…<br /> …………………………………………….<br /> 4. Cuốn tiểu thuyết được viết trên…bưu<br /> thiếp.<br /> …………………………………………….<br /> 5. Cốm không phải thức quà của người<br /> vôi; ăn cốm phải ăn từng chút ít, thong thả<br /> và ngẫm nghĩ.<br /> …………………………………………….<br /> <br /> III. TẬP LÀM VĂN( Các đề văn tham khảo)<br /> Đề 1: Giải thích câu tục ngữ “ Ăn quả nhớ kẻ trồng cây”.<br /> a. MB: - Dẫn dắt vào đề.<br /> - Giới thiệu vấn đề cần giải thích( Lòng biết ơn)<br /> - Trích dẫn câu tục ngữ.<br /> b. TB: - “ Ăn quả ….trồng cây nghĩa là gì?<br /> + Nghĩa đen: Khi ăn một trái cây ngon ngọt phải nhớ đến công lao người trồng cây đã vất vả từ khi gieo<br /> trồng, chăm sóc đến thu hoạch.<br /> + Nghĩa bóng: ăn quả -> người hưởng thụ thành quả lao động; nhớ-> lòng biết ơn<br /> người trồng cây -> người tạo ra, gây dựng nên thành quả lao động ấy.<br /> <br /> Trang 4<br /> <br /> => Câu tục ngữ nhắc nhở chúng ta được hưởng thụ thành quả lao động thì phải biết ơn những người đã tạo<br /> ra nó.<br /> - Tại sao nói “ ăn quả” phải nhớ “kẻ trồng cây”?<br /> + Mọi thành quả chúng ta đang hưởng thụ không phải tự nhiên mà có mà bao thế hệ trước phải đổ biết bao<br /> mồ hôi, xương máu để tạo nên( dẫn chứng)<br /> + Lòng biết ơn là truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta như tục lệ thờ cúng tổ tiên, ông bà, nhiều ngày lễ kỉ<br /> niệm như ngày giỗ tổ Hùng Vương 10/3, ngày Thương binh liệt sĩ 27/2, tri ân thầy cô 20/11…<br /> - Làm thế nào để thể hiện lòng biết ơn? ( lời nói và hành động cụ thể): thể hiện qua tình cảm luôn<br /> kính trọng, vâng lời ông bà, cha mẹ, thầy cô; luôn có ý thức học tập tốt để mai sau làm người công dân có<br /> ích góp phần dựng xây đất nước mạnh giàu.<br /> c. KB: Khẳng định giá trị của câu tục ngữ, bài học cho bản thân.<br /> Đề 2: Một nhà văn nói: “Sách là ngọn đèn sáng bất diệt của trí tuệ con người”. Hãy giải thích nội<br /> dung câu nói đó.<br /> a. MB:- Dẫn dắt vào đề.<br /> - Giới thiệu vấn đề giải thích.( vai trò quan trọng của sách đối với con người)<br /> - Trích dẫn câu nói.<br /> b.TB:<br /> - Câu nói ấy có ý nghĩa gì?<br /> + NĐ: Ngọn đèn sáng: đối lập với bóng tối. “Ngọn đèn sáng”: rọi chiếu, soi đường, đưa con người ra khỏi<br /> chỗ tối tăm.<br /> Ngọn đèn sáng bất diệt: là ngọn đèn không bao giờ tắt.<br /> + NB: Sách là nguồn sáng bất diệt được thắp lên từ trí tuệ của con người. Sách là kết tinh trí tuệ của con<br /> người.Hay nói cách khác, những gì tinh túy nhất trong sự hiểu biết của con người chính là ở trong sách.<br /> - Tại sao nói “ Sách là ngọn đèn sáng bất diệt của trí tuệ con người”?<br /> + Sách ghi lại những hiểu biết quý giá mà con người tích lũy được trong lao động sản xuất, trong chiến đấu,<br /> trong các mối quan hệ… ( dẫn chứng)<br /> VD: Nhất nước, nhì phân, tam cần , tứ giống( giúp ta biết được kinh nghiệm trong sản xuất)<br /> + Những hiểu biết ghi lại trong sách không chỉ có lợi cho một thời mà còn cho mọi thời. Nhờ có sách, ánh<br /> sáng của trí tuệ sẽ được truyền lại cho đời sau .<br /> + Đây là điều được mọi người thừa nhận.<br /> - Chân lí nêu trong câu nói trên cần được vận dụng như thế nào?<br /> + Cần phải chăm đọc sách để hiểu biết nhiều hơn và sống tốt hơn.<br /> + Cần phải chọn sách tốt, sách hay để đọc. Không đọc những sách dở, sách có hại. ( Hãy yêu sách vì nó là<br /> nguồn gốc của tri thức – M.Gorki)<br /> + Cần tiếp nhận ánh sáng trí tuệ chứa đựng trong sách, làm theo sách.<br /> c. KB:<br /> - Câu nói muốn nhắc nhở, phê phán ai?( những người lười đọc sách, chưa biết quý trọng giá trị của sách)<br /> - Câu nói có ý nghĩa như thế nào đối với bản thân em và xã hội?<br /> Đề 3: Nhân dân ta có câu tục ngữ: “ Đi một ngày đàng học một sàng khôn” . Hãy giải thích nội dung<br /> câu tục ngữ đó.<br /> a/MB: - Dẫn dắt vào đề.<br /> - Giới thiệu vấn đề giải thích.( vai trò của việc học)<br /> - Trích dẫn câu tục ngữ.<br /> b/ TB: -Câu tục ngữ trên có nghĩa là gì?<br /> + Đi một ngày đàng -> đi xa, sàng khôn: cái hay, cái mới lạ.<br /> => Câu tục ngữ khẳng định con người càng đi xa càng học hỏi được nhiều điều mới lạ, mở rộng tầm<br /> hiểu biết của mình.<br /> - Tại sao “ Đi ….khôn”? ( càng đi càng hiểu biết nhiều, ở nhà tầm hiểu biết hạn hẹp.)<br /> - Làm thế nào để học hỏi được nhiều?<br /> <br /> Trang 5<br /> <br />