THCS Phước Hưng Đề cương HK1 Ngữ Văn 6
ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP HỌC KÌ I
MÔN NGỮ VĂN 6– NĂM HỌC 2021-2022
I. Đọc – hiểu (trắc nghiệm): 5,0 điểm
1. Văn bản:
1.1. Nội dung:
- Truyện đồng thoại: Bài học đường đời đầu tiên; Giọt sương đêm.
- Hồi ký: Lao xao ngày hè; Thương nhớ bầy ong.
1.2. Yêu cầu:
- Nắm định nghĩa và đặc điểm của thể loại truyện đồng thoại, hồi kí.
- Hiểu được đặc điểm của truyện đồng thoại, hồi kí (cốt truyện; nhân vật; người kể
chuyện; hình thức ghi chép, cách kể sự việc; chủ đề) ở 4 văn bản đã học.
- Nhận biết và hiểu được ý nghĩa của các chi tiết quan trọng trong văn bản.
2. Tiếng việt:
2.1. Nội dung:
- Lựa chọn từ ngữ phù hợp với việc thể hiện nghĩa của văn bản.
- Biện pháp tu từ: Ẩn dụ, hoán dụ.
2.2. Yêu cầu:
- Biết lựa chọn từ ngữ phù hợp với văn cảnh cụ thể.
- Nhận biết và hiểu được tác dụng của các biện pháp tu từ trong văn cảnh.
II. Làm văn tự sự: 5,0 điểm
Viết bài văn kể lại một trải nghiệm của bản thân.
1
THCS Phước Hưng Đề cương HK1 Ngữ Văn 6
PHẦN MỘT: ĐỌC – HIỂU (Trắc nghiệm)
I. PHẦN VĂN BẢN
1/ Đặc điểm thể loại
Thể loại Khái niệm Đặc điểm
Truyện - Truyện đồng thoại là thể -Nhân vật trong truyện đồng thoại là loài vật hoặc
đồng thoại loại văn học dành cho đồ vật được nhân hóa.
-Vì thế, chúng vừa phản ánh đặc điểm sinh hoạt thiếu nhi.
của loài vật vừa thể hiện đặc điểm của con người.
Hồi kí Kí: là thể loại văn học coi -Hồi kí: Chủ yếu kể lại những sự việc mà người
trọng sự thật và những trải viết đã từng tham dự hoặc chứng kiến trong quá
nghiệm, chứng kiến của khứ.
chính người viết. Trong kí -Người kể chuyện ngôi kể thứ nhất.
có những tác phẩm thiên -Người kể chuyện trong hồi kí mang hình bóng
về kể sự việc như hồi kí, của tác giả nhưng không hoàn toàn đồng nhất với
du kí... Có những tác phẩm tác giả.
thiên về biểu cảm như tùy -Hình thức ghi chép: ghi chép theo cách thông
bút, tản văn. thường, chuẩn bị tư liệu về những điều có thật, đã
xảy ra để viết. Tư liệu được “ ghi chép” để viết hồi
kí phải đảm bảo độ xác thực, tin cậy.
-Cách kể sự việc: là cách lựa chọn góc nhìn, cách
dẫn dắt sự việc để hồi kí hiện lên sinh động, hấp
dẫn.
2/ Hệ thống hóa các truyện đồng thoại
Thể loại TT Văn bản Tác giả Ngôi kể Những đặc điểm của Chủ đề
(Về truyện đồng thoại được văn bản
người thể hiện qua văn bản
kể
chuyện)
Truyện 01 Bài học Tô Hoài Thứ - Về nhân vật trong - Tính kiêu
đồng đường đời nhất truyện đồng thoại : là căng của
thoại đầu tiên loài vật (dế, cào cào, …) tuổi trẻ có
(Trích “Dế thể làm hại được nhân hóa.
2
THCS Phước Hưng Đề cương HK1 Ngữ Văn 6
Mèn phiêu -Về cốt truyện: người
lưu kí”) - Sự việc được kể không khác, khiến
theo thứ tự thời gian: ta phải ân
thời điểm Dế Mèn kể lại hận suốt
cho chúng ta nghe Bài đời.
học đường đời đầu tiên - Cần biết
là sau cái chết của Dế nhận lỗi và
Choắt. sửa lỗi.
- Xây dựng sự việc có ý - Nên sống
nghĩa tác động đến sự đoàn kết,
thay đổi nhận thức của thân ái với
Dế Mèn: cái chết thương mọi người.
tâm, oan ức của Dế
Choắt khiến Dế Mèn
thức tỉnh, rút ra bài học
đường đời đầu tiên cho
mình.
Giọt 02 Thứ ba Về nhân vật: -Hãy biết Trần
- Nhân vật chính (các trân trọng Đức sương
nhân vật khác) là loài vật những giá Tiến đêm
đã được nhân hóa. Vừa trị của (Trích
được miêu tả bằng những cuộc sống “Xóm
chi tiết đặc trưng của loài mà mình bờ
Bọ (Bọ Dừa, Bọ cánh đang có: giậu”)
cứng…) nhưng cũng thể quê hương,
hiện đặc điểm của con gia đình,
người như: làm ăn buôn người thân,
bán xa quê, trăn trở nhớ bạn bè...
quê, quyết định dừng -Không
công việc về quê, … được lãng
- Qua hoàn cảnh, lời nói, quên quê
hành động, … đã thể hiện hương; biết
tính cách của Bọ Dừa: yêu quý,
3
THCS Phước Hưng Đề cương HK1 Ngữ Văn 6
Yêu quê sâu sắc, hiểu giá có trách
trị của gia đình, của quê nhiệm với
hương. quê hương.
- Sự việc được kể theo
trình tự thời gian: Bọ
Dừa ngủ một đêm ở xóm
Bờ Giậu có những
trải nghiệm một đêm
không ngủ được trở
về quê.
- Xây dựng sự việc ý
nghĩa tác động đến sự
thay đổi ở nhận thức
quyết định của nhân vật
Bọ Dừa: trải nghiệm
một đêm mất ngủ ở xóm
Bờ Giậu khiến Bọ Dừa
nhớ quê nhà và quyết
định trở về.
* Tóm tắt văn bản “Bài học đường đời đầu tiên”:
Đoạn trích Bài học đường đời đầu tiên kể về một chú Dế Mèn - một chú dế thanh niên
cường tráng, oai phong. Dế Mèn cậy mình to khỏe luôn cà khịa với tất cả người hàng xóm. Dế
Mèn có một hàng xóm là Dế Choắt nhưng vì anh ta quá ốm yếu nên chàng ta tỏ ra rất khinh
miệt. Một hôm Dế Mèn đã trêu chọc chị Cốc rồi lủi vào hang sâu. Chị Cốc tưởng nhầm Dế
Choắt đã trêu chọc chị nên đã mổ anh ta trọng thương. Trước lúc chết, Choắt khuyên Dế Mèn
nên chừa thói hung hăng và làm gì cũng phải biết suy nghĩ. Cái chết của Dế Choắt làm Dế
Mèn vô cùng hối hận, ăn năn về thói hung hăng bậy bạ của mình. Và đó là bài học đường đời
đầu tiên của Dế Mèn.
*Tóm tắt văn bản “Giọt sương đêm”:
Ông khách Bọ Dừa tình cờ đi qua xóm Bờ Giậu. Khi gặp Thằn Lằn liền hỏi xem có xóm trọ
nào để nghỉ lại một đêm. Thằn Lằn đã đề nghị ông ngủ trong chiếc bình - căn nhà của Thằn Lằn.
Nhưng ông đã từ chối vì bị ám ảnh bởi những không gian tối, chật hẹp. Bọ Dừa nói sẽ ngủ tạm
4
THCS Phước Hưng Đề cương HK1 Ngữ Văn 6
dưới vòm trúc. Thằn Lằn cáo từ, rồi chạy đến báo tin cho ông giáo Cóc nghe. Ông giáo lo lắng
vì đêm nay trời nhiều mây lá cây xào xạc, côn trùng rỉ rả mãi một điệu buồn nên khó mà Bọ Dừa
ngủ ngon cho được. Nửa đêm Bọ Dừa tỉnh dậy vì một giọt sương đêm. Sáng hôm sau, Bọ Dừa
từ biệt xóm Bờ Giậu để trở về quê hương.
3/ Hệ thống hóa các văn bản hồi kí
TT Văn bản Tác giả Đặc điểm hồi kí được thể hiện Thể
loại qua văn bản
Về người kể Về hình thức ghi Chủ đề chuyện chép, cách kể sự
việc:
Hồi ký 01 Lao xao Duy Kể theo ngôi - Bức tranh ngày - Thể hiện
ngày hè Khán thứ nhất, hè được tái hiện, tình yêu thiên
(Trích “Tuổi nhân vật xưng cảm nhận bằng nhiên tha
thơ im lặng”) “tôi” là tác nhiều giác quan; thiết; tình
giả Duy Khán kết hợp kể, tả cảm gắn bó,
ở thời điểm với biểu cảm say mê, trân
viết hồi kí tạo nên cái trọng những
“Tuổi thơ im không khí “lao kỉ niệm tuổi
lặng”. xao ngày hè”: thơ của nhà
sôi nổi, náo văn.
nhiệt, tưng bừng
và tràn đầy sức
sống.
02 Thương nhớ Huy Kể theo ngôi - VB vừa kể - Những vật
bầy ong trích Cận thứ nhất, việc vừa kể lại vô tri vô giác
từ “ Hồi kí nhân vật xưng cảm xúc, suy tư đều có một
Song đôi” của “tôi” là tác của «tôi» với sự linh hồn, nó
Huy Cận và giả Huy Cận việc: hồi ức của gắn bó,
Xuân Diệu của “ngày thơ nhân vật «tôi» vương vấn
bé”, thời về những đõ với hồn ta và
điểm sự việc ong của gia đình khiến ta yêu
được kể trong mình khi còn mến.
5
THCS Phước Hưng Đề cương HK1 Ngữ Văn 6
văn bản diễn nhỏ và nỗi - Trân trọng
ra. buồn, luyến tiếc những gì gần
khi chúng rời gũi, bình bị;
xa. trân trọng
- “Tôi” đã quan những kí ức,
sát, kể chuyện cảm xúc của
bằng đôi mắt trẻ tuổi thơ.
thơ hồn nhiên;
bằng nhiều giác
quan, bằng cả
tâm hồn.
*Yêu cầu HS :
- Nắm định nghĩa và đặc điểm của thể loại truyện đồng thoại, hồi kí.
- Nhận diện được truyện đồng thoại, hồi kí.
- Hiểu được đặc điểm của truyện đồng thoại, hồi kí (cốt truyện; nhân vật; người kể
chuyện; hình thức ghi chép, cách kể sự việc; chủ đề) ở 4 văn bản đã học.
- Nhận biết và hiểu được ý nghĩa của các chi tiết quan trọng trong văn bản.
II. PHẦN TIẾNG VIỆT
Bài học Khái niệm Tác dụng
Ẩn dụ Ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, Làm tăng sức gợi
hiện tượng khác có nét tương đồng với nó. hình, gợi cảm cho
Ví dụ: Lần này nó chửa kịp ăn, những mũi tên đen, sự diễn đạt.
mang hình đuôi cá từ đâu bay tới. ( Duy Khán, Lao xao
ngày hè )
Hoán dụ Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự Làm tăng sức gợi
vật hiện tượng khác có quan hệ gần gũi với nó. hình, gợi cảm cho
Ví dụ: Cả làng xóm hình như (…) cùng thức với giời, sự diễn đạt.
với đất. ( Duy Khán, Lao xao ngày hè )
6
THCS Phước Hưng Đề cương HK1 Ngữ Văn 6
PHẦN HAI: TẬP LÀM VĂN
*Đề tham khảo:
1.Viết bài văn ( khoảng 400 chữ) kể lại một trải nghiệm đáng nhớ của bản thân em với người
thân ( cha, mẹ, thầy, cô...)
2.Viết bài văn ( khoảng 400 chữ) kể lại một trải nghiệm đáng nhớ về một việc tốt mà em đã
làm.
3. Viết bài văn ( khoảng 400 chữ) kể lại một trải nghiệm đáng nhớ về một việc làm không tốt
mà em đã làm.
Dàn ý chung:
1. Mở bài: Giới thiệu câu chuyện, lý do muốn kể lại câu chuyện.
2. Thân bài : Trình bày diễn biến sự việc:
- Trình bày: Nhân vật và hoàn cảnh xảy ra câu chuyện.
- Kể lại các sự việc xảy ra theo trình tự thời gian.
- Kết hợp kể tả.
3. Kết bài: Nêu cảm nghĩ của em về câu chuyện vừa kể, liên hệ bản thân (bài học được rút
ra).
7
THCS Phước Hưng Đề cương HK1 Ngữ Văn 6
ĐỀ THAM KHẢO HK1
MÔN: NGỮ VĂN
LỚP: 6
I. Trắc nghiệm (5,0 điểm). Học sinh đọc kĩ các câu sau và chọn câu trả lời đúng nhất. Mỗi
câu trả lời đúng (0.5 điểm)
Câu 1. Truyện đồng thoại là thể loại văn học dành cho thiếu nhi?
A. Đúng
B. Sai
Câu 2: Văn bản “Bài học đường đời đầu tiên” là của tác giả nào?
A. Huy Cận
B. Tô Hoài
C. Duy Khán
D. Tố Hữu
Câu 3: Chọn đáp án thích hợp để điền vào chỗ trống:
……………… là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác
có nét tương đồng với nó.
A. Nhân hóa
B. So sánh
C. Ẩn dụ
D. Hoán dụ
Câu 4: Văn bản “Thương nhớ bầy ong” được viết theo thể loại nào?
A.. Thơ lục bát
B. Truyện ngắn.
C. Truyện đồng thoại.
D. Hồi kí.
Câu 5: Trong đoạn trích “Bài học đường đời đầu tiên”, nhân vật Dế Mèn không có nét tính
cách nào?
A. Tốt bụng.
B. Tự phụ.
C. Hống hách.
D. Xốc nổi.
8
THCS Phước Hưng Đề cương HK1 Ngữ Văn 6
Câu 6: Biện pháp tu từ nào được sử dụng trong câu văn sau:“Cả làng xóm hình như không ai
ngủ, cùng thức với giời, với đất.” ?
A. Nhân hóa
B. So sánh
C. Ẩn dụ
D. Hoán dụ
Câu 7: Tác dụng của biện pháp tu từ ẩn dụ trong đoạn văn sau: “Người ta nói chèo bẻo là kẻ
cắp. Kẻ cắp hôm nay gặp bà già! Nhưng từ đây tôi lại quý chèo bẻo. ” là gì?
A. Làm cho cách miêu tả hình ảnh các loài vật trở nên sinh động, thú vị, có hồn, gần gũi
với đời sống con người.
B. Dùng để miêu tả hoạt động của con vật.
C. Thể hiện sự yêu thương, trìu mến, thân thiết cửa cậu bé với con vật .
D. Dùng để giới thiệu về một loại chim.
Câu 8. Trong đoạn trích “Bài học đường đời đầu tiên", Dế Choắt trước khi chết đã nói với Dế
Mèn điều gì?
A. Không nên trêu ghẹo những con vật khác, nhất là họ hàng nhà Cốc.
B. Nếu có ai nhờ mình giúp đỡ thì phải nhiệt tâm thực hiện, nếu không có ngày mình cần
thì sẽ không có ai giúp đỡ.
C. Ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn rồi cũng mang
vạ vào mình đấy.
D. Ở đời phải trung thực, tự tin, không sớm thì muộn cũng mang vạ vào mình.
Câu 9: Dựa vào đâu để em biết từ thành phố là biện pháp tu từ hoán dụ trong câu văn sau:
“Thời đó đường Bờ Sông chỉ trải đá, chưa tráng nhựa, chiều hè gió ngoài sông thổi vào,
bụi mù, thành phố phải dùng những xe bò kéo chở nước đi tưới.” ?
A. “Thành phố” chỉ những người dân sống ở thành phố.
B. “Thành phố” chỉ những người thân trong gia đình.
C. “Thành phố” chỉ những người bạn ở nhà trường.
D. “Thành phố” chỉ những người dân sống ở nông thôn.
Câu 10. Nhận xét nào sau đây đúng với đặc điểm cốt truyện của văn bản “Giọt sương đêm”?
A. Kể theo trình tự thời gian.
B. Có yếu tố tưởng tượng, kì ảo.
C. Kết thúc truyện có hậu.
D. Kể theo dòng hồi tưởng của nhân vật.
9
THCS Phước Hưng Đề cương HK1 Ngữ Văn 6
II. TỰ LUẬN (5.0 điểm):
Viết bài văn ( khoảng 400 chữ) kể lại một trải nghiệm đáng nhớ của bản thân em với người
thân ( cha, mẹ, thầy, cô...).
-HẾT-
