Đ C NG VI N THÁMỀ ƯƠ Ễ
Câu 1: Nguyên lý vi n thám:ễ
1. Nguyên lý ph n x ánh sáng khác nhauả ạ
Chúng ta nh n bi t và phân bi t các đ i t ng khác nhau nh ánhậ ế ệ ố ượ ờ
sáng nhìn th y đ c ph n x t b m t các v t th .ấ ượ ả ạ ừ ề ặ ậ ể
Ánh sáng nhìn th y có b c sóng (0,4 – 0,7ấ ướ μm) v i d i ph đ ,ớ ả ổ ỏ
da cam, vàng….chàm, tím
Các đ i t ng t nhiên ví d nh th c v t có màu xanh lá cây vìố ượ ự ụ ư ự ậ
chúng ph n x m nh ánh sáng màu này trong d i b c sóng nhìn th y.ả ạ ạ ả ướ ấ
Ngoài ra các đ i t ng cũng ph n x ánh sáng vùng g n h ngố ượ ả ạ ầ ồ
ngo i và t ngo i mà m t th ng không nhìn th y.ạ ử ạ ắ ườ ấ
Các đ i t ng khác nhau d i m t đ t s ph n x các b c sóng đi n tố ượ ướ ặ ấ ẽ ả ạ ướ ệ ừ
khác nhau (các đ i t ng thu c cùng m t l p s có đ ph khác nhauố ượ ộ ộ ớ ẽ ộ ổ
trong các băng ph khác nhau và các l p đ i t ng khác nhau cũng s cóổ ớ ố ượ ẽ
ph khác nhau trên cùng m t băng ph .ổ ộ ổ
Tóm l i: T t c các đ i t ng trong t nhiên s có ph n x phạ ấ ả ố ượ ự ẽ ả ạ ổ
riêng đ c tr ng ph thu c vào b m t c a chúng ví d b m t th c v t,ặ ư ụ ộ ề ặ ủ ụ ề ặ ự ậ
đ t, n c…ấ ướ
D a vào đ c tr ng này mà ta có th nh n bi t và phân lo i cácự ặ ư ể ậ ế ạ
đ i t ng thông qua vi c đo c ng đ ph ph n x t b m t các đ iố ượ ệ ườ ộ ổ ả ạ ừ ề ặ ố
t ng t nhiên trên t li u nh vi n thám.ượ ự ư ệ ả ễ
2. Nguyên lý b c x năng l ng nhi t khác nhauứ ạ ượ ệ
T t c các đ i t ng trong t nhiên b c x năng l ng nhi t phấ ả ố ượ ự ứ ạ ượ ệ ụ
thu c vào nhi t đ riêng c a chúng.ộ ệ ộ ủ
Các thông tin nhi t v các đ i t ng đ c thu nh n nh vi c đoệ ề ố ượ ượ ậ ờ ệ
c ng đ b c x . Nh v y nh các thông tin này chúng ta cũng có thườ ộ ứ ạ ư ậ ờ ể
nh n bi t và phân bi t đ c các đ i t ngậ ế ệ ượ ố ượ
Tóm l i: theo hai nguyên t c trên h th ng vi n thám có th ho tạ ắ ệ ố ễ ể ạ
đ ng trong vùng c c tí, vùng ánh sáng nhìn th y vùng g n h ng ngo i vàộ ự ấ ầ ồ ạ
vùng sóng c c ng n c a quang ph đi n tự ắ ủ ổ ệ ừ
T ng tác v i khí quy n: Năng l ng đi n t truy n qua môi tr ng khíươ ớ ể ượ ệ ừ ề ườ
quy n. Khi đi qua t ng khí quy n, năng l ng đi n t s b h p th m tể ầ ể ượ ệ ừ ẽ ị ấ ụ ộ
ph n, m t ph n s b bi n đ i và tán xầ ộ ầ ẽ ị ế ổ ạ
3. H th ng vi n thámệ ố ễ
H th ng vi n thám s d ng b c x đi n t v i b n thành ph nệ ố ễ ử ụ ứ ạ ệ ừ ớ ố ầ
c b n là:ơ ả
Ngu n: Ngu n b c x đi n t có th là ngu n t nhiên c a b cồ ồ ứ ạ ệ ừ ể ồ ự ủ ứ
x đi n t là ánh sáng m t tr i ho c b c x nhi t c a qu đ t b đ tạ ệ ừ ặ ờ ặ ứ ạ ệ ủ ả ấ ị ố
nóng, ho c do con ng i t o ra nh sóng radar, sóng siêu cao t nặ ườ ạ ư ầ
T ng tác v i b m t trái đ t: khi năng l ng đi n t chi u t iươ ớ ề ặ ấ ượ ệ ừ ế ớ
v t th , m t ph n năng l ng này b h p th , m t ph n b ph n x , m tậ ể ộ ầ ượ ị ấ ụ ộ ầ ị ả ạ ộ
ph n sau đó b b c x . C ng đ và các đ c tr ng c a b c x hay ph nầ ị ứ ạ ườ ộ ặ ư ủ ứ ạ ả
x ph thu c vào đ c tr ng b m t c a các đ i t ng khác nhau trên m tạ ụ ộ ặ ư ề ặ ủ ố ượ ặ
đ t.ấ
B c m bi n: B c x đi n t ph n x t b m t trái đ t sau khi đi quaộ ả ế ứ ạ ệ ừ ả ạ ừ ề ặ ấ
khí quy n đ c ghi l i nh b c m bi n nh máy đo b c x ho c máyể ượ ạ ờ ộ ả ế ư ứ ạ ặ
ch p nh.ụ ả
Năng l ng đi n t này đi vào h th ng sensor s đ c đo đ cượ ệ ừ ệ ố ẽ ượ ạ
và bi n đ i thành tín hi u d ng ph ghi trên băng tế ổ ệ ạ ổ ừ
Câu 2: Đ c tính ph n x ph c a th c v t:ặ ả ạ ổ ủ ự ậ
Kh năng ph n x ph c a th c v t thay đ i theo chi u dài b c sóngả ả ạ ổ ủ ự ậ ổ ề ướ
Trong vùng ánh sáng nhìn th y các s c t c a lá cây nh h ng đ n đ cấ ắ ố ủ ả ưở ế ặ
tính ph n x ph c a nó, đ c bi t là ch t clorophin trong lá cây;ả ạ ổ ủ ặ ệ ấ
Th c v t ph n x ph cao nh t b c sóng màu l c (0.5 - 0.6ự ậ ả ạ ổ ấ ở ướ ụ μm)
(t ng ng v i d i sóng màu l c-Green) trong vùng nhìn th y và có màuươ ứ ớ ả ụ ấ
xanh l c. Khi di p l c t gi m đi, th c v t chuy n sang kh năng ph nụ ệ ụ ố ả ự ậ ể ả ả
x ánh sáng màu đ tr i h n, d n đ n lá cây có màu vàng;ạ ỏ ộ ơ ẫ ế
Các đ c tr ng ph n x ph c a th c v t n i b t nh t vùng h ng ngo iặ ư ả ạ ổ ủ ự ậ ổ ậ ấ ở ồ ạ
g n (0,7-1.4ầμm), là vùng b c sóng mà th c v t có ph n x cao nh t. M cướ ự ậ ả ạ ấ ứ
đ ph n x c a th c v t ph thu c vào r t nhi u y u t khác nhau, cóộ ả ạ ủ ự ậ ụ ộ ấ ề ế ố
th k đ n là l ng chlorophyll (di p l c), đ dày tán lá và c u trúc tán lá.ể ể ế ượ ệ ụ ộ ấ
- Vùng c n h ng ngo i do trong lá cây có n c nên nó h p th b c xậ ồ ạ ướ ấ ụ ứ ạ
vùng h ng ngo i do dó ph n x ph c a lá cây gi m;ồ ạ ả ạ ổ ủ ả
- Khi lá cây b úa ho c có b nh, hàm l ng clorophin trong lá gi m điị ặ ệ ượ ả
lúc đó kh năng ph n x ph cũng b thay đ i và trên nh v tinh lá cây cóả ả ạ ổ ị ổ ả ệ
màu vàng đ ;ỏ
- vùng h ng ngo i nh h ng ch y u đ n kh năng ph n x ph c aỞ ồ ạ ả ưở ủ ế ế ả ả ạ ổ ủ
lá cây là hàm l ng n c trong lá;ượ ướ
- Khi hàm l ng n c trong lá cây gi m đi thì kh năng ph n xượ ướ ả ả ả ạ
ph c a lá cây tăng lên đáng kổ ủ ể
Tóm l i : kh năng ph n x ph c a m i lo i th c v t khác nhau là khácạ ả ả ạ ổ ủ ỗ ạ ự ậ
nhau. Đ c tính chung nh t v kh năng ph n x ph c a th c v t là:ặ ấ ề ả ả ạ ổ ủ ự ậ
- vùng ánh sáng nhìn th y, c n h ng ngo i và h ng ngoaijkhar năngở ấ ậ ồ ạ ồ
ph n x ph khác bi t rõ r tả ạ ổ ệ ệ
- vùng ánh sáng nhìn th y ph n l n năng l ng b h p th b iở ấ ầ ớ ượ ị ấ ụ ở
clorophin có trong lá cây, m t ph n nh th u qua lá còn l i b ph n xộ ầ ỏ ấ ạ ị ả ạ
- vùng c n h ng ngo i c u trúc lá nh h ng l n đ n kh năng ph nở ậ ồ ạ ấ ả ưở ớ ế ả ả
x ph , đây kh năng ph n x ph tăng lên rõ r tạ ổ ở ả ả ạ ổ ệ
- vùng h ng ngo i nhân t nh h ng l n đ n kh năng ph n x phở ồ ạ ố ả ưở ớ ế ả ả ạ ổ
c a lá là hàm l ng n củ ượ ướ
-vùng này khi đ m trong lá cao, năng l ng h p th là c c đ i, nhộ ẩ ượ ấ ụ ự ạ ả
h ng c a c u trúc t bào lá vùng h ng ngo i đ i v i kh năng ph nưở ủ ấ ế ở ồ ạ ố ớ ả ả
x ph là không l n b ng hàm l ng n c trong lá.ạ ổ ớ ằ ượ ướ
Câu 3: đ c tính ph n x ph c a các lo i đ t:ặ ả ạ ổ ủ ạ ấ
Nhìn chung các đ ng đ c tr ng ph n x c a th nh ng không ph c t pườ ặ ư ả ạ ủ ổ ưỡ ứ ạ
nh c a th c v tư ủ ự ậ
-Đ c tính chung nh t c a chúng là kh năng ph n x ph tăng theo đặ ấ ủ ả ả ạ ổ ộ
dài b c sóng, đ c bi t là vùng c n h ng ngo i và h ng ngo i. đâyướ ặ ệ ở ậ ồ ạ ồ ạ Ở
ch có kh năng h p th và năng l ng ph n x mà không có năng l ngỉ ả ấ ụ ượ ả ạ ượ
th u quang.ấ
Kh năng ph n x ph c a các lo i đ tả ả ạ ổ ủ ạ ấ
Các lo i đ t v i thành ph n c u t o, các ch t h u c và vô c khác nhauạ ấ ớ ầ ấ ạ ấ ữ ơ ơ
thì kh năng ph n x ph cũng khác nhau;ả ả ạ ổ
Các y u t ch y u nh h ng đ n ph n x ph c a đ t là c uế ố ủ ế ả ưở ế ả ạ ổ ủ ấ ấ
trúc b m t đ t, đ m c a đ t, và các thành ph n h p ch t h u c , vôề ặ ấ ộ ẩ ủ ấ ầ ợ ấ ữ ơ
c .ơ
C u trúc c a đ t ph thu c ch y u vào t l sét, b i, cátấ ủ ấ ụ ộ ủ ế ỷ ệ ụ
- Ô xít s t cũng nh h ng t i kh năng ph n x ph c a đ t,ắ ả ưở ớ ả ả ạ ổ ủ ấ
ph n x ph tăng khi hàm l ng ô xít s t trong đ t gi m xu ng rõ nétả ạ ổ ượ ắ ấ ả ố
nh t trong gi i ph nhìn th y;ấ ả ổ ấ
Tóm l i: Có nhi u y u t nh h ng đ n kh năng ph n x ph c a thạ ề ế ố ả ưở ế ả ả ạ ổ ủ ổ
nh ng, tuy nhiên chúng có quan h ch t ch v i nhau (c u trúc, đ m,ưỡ ệ ặ ẽ ớ ấ ộ ẩ
đ m n b m t, hàm l ng ch t h u c và ô xít s t)ộ ị ề ặ ượ ấ ữ ơ ắ
M t đi m quan tr ng c n l u ý là biên đ đ th kh năng ph nộ ể ọ ầ ư ộ ồ ị ả ả
x c a các lo i đ t có th khác xa nhau nh ng nhìn chung nh ng khácạ ủ ạ ấ ể ư ữ
nhau này n đ nh nhi u d i sóng khác nhau;ổ ị ở ề ả
Đ i v i th c v t chúng ta gi i đoán nh kh năng ph n x phố ớ ự ậ ả ờ ả ả ạ ụ
thu c vào b c sóng (đoán đ c đi u v các kênh khác nhau) nh ng v iộ ướ ọ ề ẽ ở ư ớ
th nh ng thì không làm nh v y đ c do v y ch y u chúng ta ph iổ ưỡ ư ậ ượ ậ ủ ế ả
đoán đ c đi u v các d i sóng nhìn th y.ọ ề ẽ ở ả ấ
Câu 3: Đ c tính ph n x ph c a n cặ ả ạ ổ ủ ướ
Cũng gi ng nh ph n x ph c a th nh ng, ph n x ph c a n cố ư ả ạ ổ ủ ổ ưỡ ả ạ ổ ủ ướ
thay đ i theo b c sóng c a b c x chi u t i và thành ph n v t ch t cóổ ướ ủ ứ ạ ế ớ ầ ậ ấ
trong n c;ướ
Kh năng ph n x ph c a c a n c còn ph thu c vào b m tả ả ạ ổ ủ ủ ướ ụ ộ ề ặ
n c và tr ng thái c a n c;ướ ạ ủ ướ
Trên kênh h ng ngo i và c n h ng ngo i đ ng b n c đ cồ ạ ậ ồ ạ ườ ờ ướ ượ
phát hi n r t d dàng, còn m t s đ c tính c a n c c n ph i s d ngệ ấ ễ ộ ố ặ ủ ướ ầ ả ử ụ
d i sóng nhìn th y đ nh n bi t;ả ấ ể ậ ế
Đ th ph n x ph c a n cồ ị ả ạ ổ ủ ướ