Đánh giá và t ch c s d ng các h th ng văn b n Qu n lý nhà n c TS Nguy n Vănổ ứ ử ụ ệ ố ả ả ướ ễ
H uậ
L I NÓI Đ UỜ Ầ
Trong th i đ i ngày nay khi xã h i ngày càng phát tri n trên xu th hi nờ ạ ộ ể ế ệ
đ i hóa công nghi p hóa, vi c t ch c s p x p m t cách khoa h c các ho t đ ngạ ệ ệ ổ ứ ắ ế ộ ọ ạ ộ
giao ti p, các công vi c hành chính văn phòng trong công s , c quan, đ n v vàế ệ ở ơ ơ ị
các t ch c doanh nghi p là nhu c u b c thi t hi n nay. Trong đó công vi c so nổ ứ ệ ầ ứ ế ệ ệ ạ
th o văn b n là m t m ng quan tr ng không th tách r i cùng s phát tri n l nả ả ộ ả ọ ể ờ ự ể ớ
m nh c a c quan đ n v mà đ c bi t là các doanh nghi p. Vi c so n th o vănạ ủ ơ ơ ị ặ ệ ệ ệ ạ ả
b n t t s giúp cho các h at đ ng đi u hành qu n lýả ố ẽ ọ ộ ề ả c a c quan đ n v thôngủ ơ ơ ị
su t, nâng cao hi u qu công vi c. ố ệ ả ệ
Là s n ph m và ph ng ti n c a h at đ ng giao ti p, văn b n ngày càngả ẩ ươ ệ ủ ọ ộ ế ả
đóng vai trò quan tr ng không th tách r i v i m i h at đ ng giao ti p c a xãọ ể ờ ớ ọ ọ ộ ế ủ
h i con ng i. Đ c bi t trong ho t đ ng qu n lý nhà n c, trong giao d ch gi aộ ườ ặ ệ ạ ộ ả ướ ị ữ
các c quan t ch c, đ n v v i nhau, gi a các c quan t ch c v i cá nhân, gi aơ ổ ứ ơ ị ớ ữ ơ ổ ứ ớ ữ
cá nhân v i cá nhân…. và v i các m i quan h ngoài n c. Vì văn b n là ph ngớ ớ ố ệ ướ ả ươ
ti n thông tin c b n, là s i dây liên l c chính. Đ i v i chính quy n nhà n cệ ơ ả ợ ạ ố ớ ề ướ
văn b n là y u t quan tr ngả ế ố ọ đ ki n t o th ch c a n n hành chính nhà n c.ể ế ạ ể ế ủ ề ướ
Th c ti n cho th y, t t c các c quan, t ch c đ n v , cá nhân… không thự ễ ấ ấ ả ơ ổ ứ ơ ị ể
không s d ng văn b n trong các h at đ ng giao d ch, đi u hành t ch c v i m tử ụ ả ọ ộ ị ề ổ ứ ớ ộ
kh i l ng l n. Trong công tác qu n lý nhà n c văn b n là ph ng ti n quanố ượ ớ ả ướ ả ươ ệ
tr ng đ ghi l i và truy n đ t các các quy t đ nh q an lý, là hình th c đ c thọ ể ạ ề ạ ế ị ủ ứ ể ụ ể
hóa pháp lu t, là ph ng ti n đ đi u ch nh nh ng quan h xã h i thu c ph m viậ ươ ệ ể ề ỉ ữ ệ ộ ộ ạ
qu n lý nhà n c . ả ướ
Th c t trong nh ng năm qua công tác so n th o văn b n đã góp ph nự ế ữ ạ ả ả ầ
tích c c đáp ng đ c các yêu c u qu n lý nhà n c trên m i lĩnh v c c a đ iự ứ ượ ầ ả ướ ọ ự ủ ờ
s ng xã h i . Đ c bi t năm 1996 Qu c h i khóa IX đãố ộ ặ ệ ố ộ thông qua và ban hành
“Lu t ban hành văn b n quy ph m pháp lu t” và “Lu t s a đ i, b sung m t sậ ả ạ ậ ậ ử ổ ổ ộ ố
đi u c a Lu t Ban hành văn b n quy ph m pháp lu t năm 2002”, công tácề ủ ậ ả ạ ậ s anọ
th o văn b n ngày càng đ c đ a vào n n p, kh c ph c đ c nhi u nh cả ả ượ ư ề ế ắ ụ ượ ề ượ
1
Đánh giá và t ch c s d ng các h th ng văn b n Qu n lý nhà n c TS Nguy n Vănổ ứ ử ụ ệ ố ả ả ướ ễ
H uậ
đi m và nh ng h n ch tr c đây. Tuy nhiên hi n nay v n còn nhi u văn b nể ữ ạ ế ướ ệ ẫ ề ả
qu n lý nhà n c,ả ướ các c quan đ n v và các doanh nghi p v n còn b c lở ơ ơ ị ệ ẫ ộ ộ
nhi u khi m khuy t nh : văn b n trái th m quy n, n i dung văn b n trái phápề ế ế ư ả ẩ ề ộ ả
lu t, văn b n trình bày sai th th c, th t c ban hành … nghiêm tr ng h n n a làậ ả ể ứ ủ ụ ọ ơ ữ
ng i so n th o văn b n thi u v n ki n th c ngôn ng ph thông. Không sườ ạ ả ả ế ố ế ứ ữ ổ ử
d ng đúng ti ng Vi t, không n m v ng các yêu c u v dùng t , ng pháp vàụ ế ệ ắ ữ ầ ề ừ ữ
hành văn khi so n th o văn b n b ng ti ng Vi t d n đ n tình tr ng văn b nạ ả ả ằ ế ệ ẫ ế ạ ả
so n c u th qua quýt, t i nghĩa và thi u m ch l c … gây nên nhi u h u quạ ẩ ả ố ế ạ ạ ề ậ ả
nghiêm tr ng khôn l ng đ i v i muôn m t c a đ i s ng xã h i. Làm gi m uyọ ườ ố ớ ặ ủ ờ ố ộ ả
tín và hi u qu tác đ ng c a các c quan t ch c đ n v trong các ho t đ ng giaoệ ả ộ ủ ơ ổ ứ ơ ị ạ ộ
ti p, đi u hành và qu n lý hành chính. Th c tr ng đó do nhi u nguyên nhânế ề ả ự ạ ề
khách quan và ch quan, nh ng không th không nói đ n năng l c và trình đủ ư ể ế ự ộ
y u kém v k thu t so n th o văn b n, nghi p v hành chính văn th c a m tế ề ỹ ậ ạ ả ả ệ ụ ư ủ ộ
s cán b trong các c quan t ch c, đ n v và doanh nghi p.ố ộ ơ ổ ứ ơ ị ệ
Chính vì v y, vi c nghiên c u, b sung và hoàn thi n nh ng quan đi m,ậ ệ ứ ổ ệ ữ ể
bi n pháp đ đánh giá và t ch c s d ng các h th ng văn b n qu n lý Nhàệ ể ổ ứ ử ụ ệ ố ả ả
n c đó là công vi c vô cùng thi t th c và c n thi t, có ý nghĩa to l n đ i v iướ ệ ế ự ầ ế ớ ố ớ
m i nhà nghiên c u và trong vi c qu n lý Nhà n c. Xu t phát t t m quanỗ ứ ệ ả ướ ấ ừ ầ
tr ng đó nên tôi quy t đ nh ch n đ tài nghiên c u: ọ ế ị ọ ề ứ “Các tiêu chu n c b n c aẩ ơ ả ủ
vi c đ nh giá tr văn b n”.ệ ị ị ả
Vì th i gian hoàn thành có h n cũng nh v n hi u bi t còn nông c n và ítờ ạ ư ố ể ế ạ
i c a mình, bài ti u lu n c a tôi khó tránh kh i nh ng sai sót và khuy t đi mỏ ủ ể ậ ủ ỏ ữ ế ể
còn ph i s a đ i và b sung. Vì v y tôi r t mong và trân tr ng m i ý ki n đóngả ử ổ ổ ậ ấ ọ ọ ế
góp c a th y đ t đó tôi có th c ng c đ c v n hi u bi t c a mình. Tôi xinủ ầ ể ừ ể ủ ố ượ ố ể ế ủ
chân thành c m n.ả ơ
2
Đánh giá và t ch c s d ng các h th ng văn b n Qu n lý nhà n c TS Nguy n Vănổ ứ ử ụ ệ ố ả ả ướ ễ
H uậ
1. Khái ni m chungệ
1.1 Văn b nả
Văn b n là s n ph m c a ho t đ ng giao ti p b ng ngôn ng , đ c t oả ả ẩ ủ ạ ộ ế ằ ữ ượ ạ
l p b i s liên k t các câu, các đo n văn… t o thành m t đ n v hoàn ch nh vậ ở ự ế ạ ạ ộ ơ ị ỉ ề
n i dung và hình th c và h ng t i m t m c đích giao ti p nh t đ nh.ộ ứ ướ ớ ộ ụ ế ấ ị
Văn b n qu n lý Nhà n c th c ch t là các quy t đ nh qu n lý Nhà n cả ả ướ ự ấ ế ị ả ướ
do các c quan Nhà n c có th m quy n ban hành theo th th c, th t c, th mơ ướ ẩ ề ể ứ ủ ụ ẩ
quy n do lu t đ nh mang tính quy n l c đ n ph ng. Văn b n qu n lý Nhà n cề ậ ị ề ự ơ ươ ả ả ướ
còn là ph ng ti n đ xác đ nh và v n d ng các chu n m c pháp lý vào ươ ệ ể ị ậ ụ ẩ ự qua trình
qu n lý Nhà n c.ả ướ
1.2 Tiêu chu nẩ
Tiêu chu n là th c đo giá tr đ c công nh n chung đ so sánh m t đ iẩ ướ ị ượ ậ ể ộ ố
t ng này v i m t đ i t ng khác.ượ ớ ộ ố ượ
Tiêu chu n đánh giá văn b n là th c đo chung đ xem xét ý nghĩa c a cácẩ ả ướ ể ủ
văn b n trong quá trình b o qu n và s d ng chúng.ả ả ả ử ụ
1.3 Nh ng m c tiêu chungữ ụ
Đ xem xét kh năng s d ng văn b n;ể ả ử ụ ả
Đ t ch c b o qu n văn b n h p lý;ể ổ ứ ả ả ả ợ
Đ phát hi n các b t h p lý trong các h th ng văn b n;ể ệ ấ ợ ệ ố ả
Góp ph n xác đ nh k t qu và hi u qu ho t đ ng c a b máy nhà n c.ầ ị ế ả ệ ả ạ ộ ủ ộ ướ
3
Đánh giá và t ch c s d ng các h th ng văn b n Qu n lý nhà n c TS Nguy n Vănổ ứ ử ụ ệ ố ả ả ướ ễ
H uậ
2. Các tiêu chu n đánh giá văn b nẩ ả
2.1 Các tiêu chu n v tác giẩ ề ả
- V c quan: ề ơ
Vi c xác đ nh đ c đúng ch c năng, nhi m v là c s quy t đ nh đệ ị ượ ứ ệ ụ ơ ở ế ị ể
thi t l p t ch c c a các c quan hành chính. Vì v y, đây là v n đ r t c b nế ậ ổ ứ ủ ơ ậ ấ ề ấ ơ ả
c p thi t, nên c n ph i ti n hành m t cách khoa h c, kiên quy t, ch t ch trongấ ế ầ ả ế ộ ọ ế ặ ẽ
toàn b h th ng hành chính. Nguyên t c c b n là m i c quan, m i t ch c,ộ ệ ố ắ ơ ả ỗ ơ ỗ ổ ứ
m i b ph n h p thành đ u ph i có ch c năng, nhi m v m t cách đích th c, rõỗ ộ ậ ợ ề ả ứ ệ ụ ộ ự
ràng và b o đ m có đ th m quy n đ i v i trách nhi m đ th c hi n đ y đả ả ủ ẩ ề ố ớ ệ ể ự ệ ầ ủ
ch c năng, nhi m v đó. Ch có trên c s xác đ nh đúng và rõ ràng, rành m chứ ệ ụ ỉ ơ ở ị ạ
c th ch c năng, nhi m v , th m quy n, trách nhi m c a t ng c quan qu n lýụ ể ứ ệ ụ ẩ ề ệ ủ ừ ơ ả
hành chính thì m i có th kh c ph c đ c s ch ng chéo, trùng l p v n i dung,ớ ể ắ ụ ượ ự ồ ặ ề ộ
ph m vi, đ i t ng qu n lý trong h th ng b máy hành chính. Có nh v y m iạ ố ượ ả ệ ố ộ ư ậ ớ
ti n hành phân c p và xác đ nh đ c m i quan h , phân công, ph i h p gi a cácế ấ ị ượ ố ệ ố ợ ữ
b , ngành v i chính quy n đ a ph ng đ ban hành văn b n h p lý và chính xácộ ớ ề ị ươ ể ả ợ
đ đem l i hi u qu cao nh t khi ban hành. T đó, vi c xem xét đánh giá hi uể ạ ệ ả ấ ừ ệ ệ
l c và hi u qu c a văn b n trong ho t đ ng c a m i c quan và c a toàn b hự ệ ả ủ ả ạ ộ ủ ỗ ơ ủ ộ ệ
th ng hành chính ph i căn c vào k t qu th c hi n các ch c năng nhi m vố ả ứ ế ả ự ệ ứ ệ ụ
nh t đ nh. Ch ng h n:ấ ị ẳ ạ Ngh đ nh h ng d n thi hành Lu t Bình đ ng gi i hi nị ị ướ ẫ ậ ẳ ớ ệ
nay do B T pháp ch trì so n th o, nh ng trách nhi m qu n lý nhà n c vộ ư ủ ạ ả ư ệ ả ướ ề
bình đ ng gi i thu c v B Lao đ ng, Th ng binh và Xã h i, Ch th v thiẳ ớ ộ ề ộ ộ ươ ộ ỉ ị ề
hành Lu t Bình đ ng gi i l i do H i Liên hi p ph n Vi t Nam so n th o, vìậ ẳ ớ ạ ộ ệ ụ ữ ệ ạ ả
v y có tình tr ng không th ng nh t v ch đ o xây d ng văn b n h ng d nậ ạ ố ấ ề ỉ ạ ự ả ướ ẫ
th c hi n Lu t.ự ệ ậ
- V tác gi :ề ả
4
Đánh giá và t ch c s d ng các h th ng văn b n Qu n lý nhà n c TS Nguy n Vănổ ứ ử ụ ệ ố ả ả ướ ễ
H uậ
Trong vi c ban hành văn b n quy ph m pháp lu t, không th ph nh n vaiệ ả ạ ậ ể ủ ậ
trò c a ng i so n th o, v i t cách là ng i “ch p bút”, ng i đ t nh ng “viênủ ườ ạ ả ớ ư ườ ắ ườ ặ ữ
g ch” đ u tiên đ xây d ng “n n móng” cho nh ng d th o văn b n quy ph mạ ầ ể ự ề ữ ự ả ả ạ
pháp lu t. T i sao c n thi t ph i nh n m nh đ n trách nhi m c a ng i so nậ ạ ầ ế ả ấ ạ ế ệ ủ ườ ạ
th o văn b n? Vì n u các quy t đ nh đ c ban hành m t cách v i vã, thi u c sả ả ế ế ị ượ ộ ộ ế ơ ở
th c t thì tính kh thi c a văn b n s r t th p. Ng i so n th o có trách nhi mự ế ả ủ ả ẽ ấ ấ ườ ạ ả ệ
là ng i bi t đ u t th i gian, công s c cho vi c chu n b m t d th o văn b nườ ế ầ ư ờ ứ ệ ẩ ị ộ ự ả ả
quy ph m pháp lu t. Tr c h t, h ph i bi t các ngu n đ ti n hành nghiên c uạ ậ ướ ế ọ ả ế ồ ể ế ứ
m i cho t ng d th o văn b n. N u vi c xây d ng văn b n ch căn c vào cácớ ừ ự ả ả ế ệ ự ả ỉ ứ
yêu c u, nguy n v ng c a nhà qu n lý mà không tính đ n nguy n v ng c a đ iầ ệ ọ ủ ả ế ệ ọ ủ ố
t ng b qu n lý (ng i dân và các đ i t ng s ch u s tác đ ng tr c ti p c aượ ị ả ườ ố ượ ẽ ị ự ộ ự ế ủ
văn b n) thì dù văn b n có đ c so n th o k l ng hay đ c chu n b đ y đ ,ả ả ượ ạ ả ỹ ưỡ ượ ẩ ị ầ ủ
văn b n đó v n luôn luôn thi u căn c th c ti n và văn b n đ c ban hành sả ẫ ế ứ ự ễ ả ượ ẽ
thi u tính kh thi ho c không có hi u qu cao trên th c t . Đ kh c ph c nh ngế ả ặ ệ ả ự ế ể ắ ụ ữ
h n ch này, tr c khi so n th o, ng i so n th o ph i có nh ng đánh giá, t ngạ ế ướ ạ ả ườ ạ ả ả ữ ổ
k t th c ti n ho t đ ng qu n lý, tình hình thi hành pháp lu t, đ ng th i căn cế ự ễ ạ ộ ả ậ ồ ờ ứ
vào nhu c u qu n lý cũng nh tính đ ng b , th ng nh t c a h th ng pháp lu t;ầ ả ư ồ ộ ố ấ ủ ệ ố ậ
th m chí ph i tham kh o, l y ý ki n c a nhân dân tr c khi so n th o, ban hànhậ ả ả ấ ế ủ ướ ạ ả
văn b n. Th hai là dù quan đi m c a ng i so n th o văn b n là r t quý báu vàả ứ ể ủ ườ ạ ả ả ấ
xu t phát t kinh nghi m qu n lý nhà n c nh ng kinh nghi m y v n ch y uấ ừ ệ ả ướ ư ệ ấ ẫ ủ ế
mang tính ch t cá nhân mà ch a ph i là m t cách nhìn có h th ng và bài b nấ ư ả ộ ệ ố ả
nh m gi i quy t m t cách căn b n nh ng v n đ kinh t , xã h i do th c ti nằ ả ế ộ ả ữ ấ ề ế ộ ự ễ
đ t ra. Đi u này đ c bi t đúng khi kinh nghi m đó ch a đ c ki m nghi m quaặ ề ặ ệ ệ ư ượ ể ệ
th c t , thông qua vi c đánh giá k t qu thu đ c, l ng nghe ý ki n ph n h i tự ế ệ ế ả ượ ắ ế ả ồ ừ
ng i dân.ườ
2.2 Các tiêu chu n v n i dungẩ ề ộ
- N i dung:ộ
M t là v n đ đi u ch nh:ộ ấ ề ề ỉ
5
