§ Ò ¸ n m«n häc
P h¹ m H ÷u TuyÕn Lí p Du lÞch 43B
1
LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề án.
Bước vào thế kỷ 21 - kỷ nguyên của sự phát triển; ngành du lịch thế
giới nói chung và du lịch Việt Nam nói riêng đang đứng trước nhiều thời cơ
và thách thức mới. Để có thể đáp ứng và bắt kịp được với những vấn đề đang
đặt ra trước mắt cần có nhiều sự đổi mới về cả chất và lượng, trong đó vấn đề
môi trường là vấn đề rất quan trọng trong chiến lược phát triển lâu dài của
ngành này. Thời gian gần đây điểm du lịch chùa Hương (thuộc địa phận
huyện Mỹ Đức - tỉnh Hà Tây) đang thu hút khá nhiều sự quan tâm, chú ý của
các ban ngành chức năng. Nơi đây không chỉ nổi tiếng bởi những danh thắng,
những chùa, những động mà còn có những vấn đề đang gây nhức nhối và xôn
xao dư luận đó là các tệ nạn xã hội và đặc biệt là sự suy thoái môi trường
(Đây là vấn đề được đề cập chính trong nội dung của đề án). Trước đây có rất
nhiều tài liệu đã đề cập đến thực trạng môi trường ở đây nhưng hầu hết đều
chưa sâu sắc và phản ánh đúng thực trạng đó hoặc nếu không thì chưa hoặc có
rất ít giai pháp mang tính khả thi có thể thực hiện được nhằm cải tạo và thay
đổi môi trường ở đây. Do đó việc nghiên cứu sâu sắc, đầy đủ về thực trạng,
nguyên nhân của vấn đề môi trường tại đây đang là vấn đề hết sức cấp bách
không chỉ mang ý nghĩa khu vực và rộng hơn là có ý nghĩa ở cấp quốc gia,
quốc tế. Đồng thời qua sự nghiên cứu đó có thể đề ra những giải pháp thích
hợp nhằm dần thay đổi, cải thiện và khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường
tại đây, nhằm góp phần duy trì và tôn tạo thắng cảnh nổi tiếng của quốc gia
phục vụ cho nhu cầu thăm quan, giải trí của du khách cũng như mang lại
những nguồn lợi cho đất nước. Chính vì vậy với tâm huyết của mình, người
viết đã chọn đề tài: "Môi trường du lịch tại chùa Hương - thực trạng và giải
pháp" làm đề án nghiên cứu của mình và hy vọng qua đó có thể góp một
phần công sức trong việc giữ gìn và phát huy giá trị văn hoá của dân tộc cũng
§ Ò ¸ n m«n häc
P h¹ m H ÷u TuyÕn Lí p Du lÞch 43B
2
như cho sự phát triển của ngành du lịch trong tương lai.
2. Mục đích của đề án
Cho thấy thực trạng hết sức cấp bách về vấn đề môi trường tại đây đồng
thời đề ra các phương hướng và giải pháp mang tính khả thi có thể làm thay
đổi thực trạng đó.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề án.
Đề án tập trung nghiên cứu một số vấn đề liên quan đến cảnh quan tại
đây với trọng tâm là những vấn đề có liên quan đến môi trường: ô nhiễm
nước, không khí, vấn đề rác thải… với những tài liệu tham khảo từ những
năm 90 đến nay và chủ yếu mang tính chất về mặt định tính.
4. Kết cấu của đề án:
4.1. Phần mở đầu
4.2. Chương 1: Những vấn đề chung về môi trường trong du lịch.
4.3. Chương 2: Thực trạng môi trường tại chùa Hương.
4.4. Chương 3: Các giải pháp
4.5. Kết luận
4.6. Danh mục tài liệu tham khảo và mục lục.
§ Ò ¸ n m«n häc
P h¹ m H ÷u TuyÕn Lí p Du lÞch 43B
3
CHƯƠNG 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ MÔI TRƯỜNG TRONG DU LỊCH
1.1. Bản chất của vấn đề môi trường trong du lịch
1.1.1. Khái quát về môi trường trong du lịch
1.1.1.1. Khái quát
Môi trường du lịch ở đây hiểu theo nghĩa hẹp, đó là các vấn đề liên
quan đến tài nguyên du lịch (tài nguyên tự nhiên và tài nguyên nhân văn), các
vấn đề về cảnh quan, không khí, nguồn nước… Đồng thời qua đó tìm hiểu
mối quan hệ tương tác giữa môi trường với khách du lịch, với dân cư sở tại và
tiềm năng khai thác trong lâu dài cũng như ảnh hưởng qua lại giữa môi trường
với những vấn đề có liên quan để có những biện pháp thích hợp cho sự phát
triển của du lịch nói riêng và kinh tế đất nước nói chung.
1.1.1.2. Đặc điểm của môi trường du lịch trong nửa cuối thế kỷ 20 và
đầu thế kỷ 21
Thứ nhất, cùng với sự phát triển của những ngành trong tổng thể nền
kinh tế quốc dân, ngành du lịch trong nước nói chung và ngành du lịch Chùa
Hương nói riêng chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của những tiến bộ khoa học kỹ
thuật trên thế giới. Điều đó tạo ra những máy móc, công cụ tiến bộ góp phần
xử lý những sự cố về môi trường trong các ngành du lịch.
Thứ hai, lượng khách du lịch tăng đột biến trong thời gian qua cả về số
lượng lẫn chất lượng kéo theo lượng chất thải khó phân huỷ rất lớn, điều đó
không chỉ tác động trực tiếp đến việc khai thác các điểm du lịch, đồng thời
môi trường tại các điểm đó bị ảnh hưởng nghiêm trọng và về lâu dài có thể
không khai thác được.
Thứ ba, sự biến động liên tục của ngành du lịch bởi tác động của các
§ Ò ¸ n m«n häc
P h¹ m H ÷u TuyÕn Lí p Du lÞch 43B
4
đại dịch hoặc các cuộc khủng bố, nếu nhìn nhận thoáng qua cũng không ảnh
hưởng gì đến môi trường. Tuy nhiên từ tác động của những biến động đó
trong một thời gian ngắn làm giảm số lượng khách du lịch, và trong thời gian
đó ngành du lịch ở các nơi nói chung và du lịch chùa Hương nói riêng có thời
gian xây dựng và cải tạo một vài vấn đề có liên quan đến môi trường.
Thứ tư, tác động tiêu cực của sự phát triển của những thành tựu khoa
học kỹ thuật cũng như sự gia tăng mạnh mẽ của cung và cầu trong du lịch làm
cho chất lượng môi trường suy giảm nghiêm trọng. Chỉ tính riêng tại chùa
Hương sự ô nhiễm đã lên đến mức báo động, điều đó được thể hiện về mặt
lượng qua quá trình đo đạc nồng độ đậm đặc của không khí cũng như nguồn
nước tại điểm du lịch này có thể gây giật mình cho những ai quan tâm đến
môi trường tại đây.
1.1.2. Những nhân tố tác động đến môi trường trong du lịch và hậu
quả của những tác động đó
1.1.2.1. Những nhân tố tác động (theo hướng bất lợi)
Trước tiên đó là sự tác động khách quan cả tự nhiên, thời tiết. Quá trình
biến động liên tục của tự nhiên làm hư hại đến tài nguyên du lịch (như mưa
đá). Mặt khác các trận lũ lụt, hạn hán, đặc biệt là mưa axit làm cho môi
trường nói chung và du lịch nói riêng bị tàn phá và ô nhiễm nghiêm trọng.
Thứ hai, dân cư sở tại là một trong những nhân tố gây ra sự tổn hại đến
tài nguyên và môi trường du lịch. Chỉ tính riêng ở chùa Hương hàng năm việc
nổ mìn lấy đá lên đến hàng nghìn tấn - gây nguy cơ lớn cho cảnh quan và môi
trường tại đây (theo báo ANTG tháng 10 năm 2003).
Mặt khác với lượng cầu lớn, lượng cung hàng năm cho khách du lịch ở
đây rất lớn. Tuy nhiên do đặc điểm địa hình và ý thức của dân cư nơi đây
chưa cao tạo ra những bất ổn trong giữ gìn và bảo vệ môi trường.
§ Ò ¸ n m«n häc
P h¹ m H ÷u TuyÕn Lí p Du lÞch 43B
5
Yếu tố thứ ba (yếu tố chính) ảnh hưởng đến suy thoái môi trường là
khách du lịch. Theo thống kê của Sở du lịch Hà Tây, hàng năm lượng khách
du lịch đến chùa Hương ngày một tăng và cao điểm nhất vào những ngày lễ
hội. Với hàng trăm nghìn khách du lịch đến hàng năm, lượng rác thải tỉ lệ
thuận với số khách đó. Mặt khác lượng khách đông tạo ra nguy cơ quá tải cho
điểm du lịch và gây tổn hại đến tài nguyên du lịch tại đây.
Ngoài các nhân tố trên, còn kể đến sự thiếu đồng bộ trong quy hoạch.
Cũng như các quy định, quy chế nơi đây. Chính điều đó vô hình chung đã tạo
ra sự nơi lỏng trong công tác quản lý mọi mặt và gây tác động xấu đến môi
trường.
1.1.2.2. Hậu quả từ những tác động đó
Về trước mắt, ô nhiễm môi trường và sự suy giảm giá trị tài nguyên là
điều khó tránh khỏi. Mặt khác sự ô nhiễm không khí, nguồn nước tại điểm du
lịch chùa Hương có thể ảnh hưởng đến các vùng lân cận và do đó sức khoẻ
của khách du lịch, của người dân cũng bị ảnh hưởng gây ra nguy cơ làm giảm
chất lượng cuộc sống.
Nếu xét về lâu dài, nếu sự ô nhiễm đó không được cải tạo và hạn chế
đến mức tối thiểu thì tại các điểm du lịch ở nước ta nói chung, điểm du lịch
chùa Hương nói riêng lượng khách du lịch có nguy cơ xu hướng ít tham quan
hơn đồng thời các điểm du lịch này sẽ không thể tiếp tục khai thác được nữa.
1.1.3. Lợi ích của vấn đề bảo vệ môi trường tại các điểm du lichk
Nhìn chung việc bảo vệ môi trường tại bất cứ lĩnh vực nào đều là hoạt
động tích cực và có lợi. Tuy nhiên chỉ xét riêng trên khía cạnh du lịch, việc
bảo vệ môi trường mang lại những lợi ích sau:
1.1.3.1. Lợi ích cho toàn xã hội
Xét một cách toàn diện, xã hội sẽ giảm bớt các chi phí phục vụ cho việc
cải tạo môi trường. Mặt khác những chi phí có liên quan do môi trường ô
