H C VI N HÀNH CHÍNH QU C GIAỌ Ệ Ố 2012
L i m đ uờ ở ầ
Nh chúng ta đã bi t, thu là ngu n thu ch y u c a Ngân sách Nhàư ế ế ồ ủ ế ủ
n c, đáp ng yêu c u phát tri n c a đ t n c. Thu có s đi u ti t, chia sướ ứ ầ ể ủ ấ ướ ế ự ề ế ẻ
và công b ng gi a ng i có thu nh p cao và ng i có thu nh p th p, đ ngằ ữ ườ ậ ườ ậ ấ ồ
th i nói lên s c m nh t ch v tài chính c a m t qu c gia.ờ ứ ạ ự ủ ề ủ ộ ố
T năm 1/7/2007, th c hi n theo Lu t qu n lý thu đ c Qu c h i khóaừ ự ệ ậ ả ế ượ ố ộ
XI, kỳ h p th 10 thông qua ngày 29-11-2006, c ch t khai t n p thu đãọ ứ ơ ế ự ự ộ ế
đ c áp d ng r ng rãi trên kh p c n c, trong đó có đ a bàn t nh Nam Đ nh.ượ ụ ộ ắ ả ướ ị ỉ ị
Tr i qua 5 năm áp d ng c ch m i, c c thu t nh Nam Đ nh đã đ t đ cả ụ ơ ế ớ ụ ế ỉ ị ạ ượ
nh ng thành tích nh t đ nh, t ng quan nh t có th k đ n là vi c đã hoànữ ấ ị ổ ấ ể ể ế ệ
thành th ng l i m c tiêu thu ngân sách tr c hai năm theo Ngh quy t Đ iắ ợ ụ ướ ị ế ạ h iộ
Đ ng b t nh l n th XVII (nhi m kỳ 2005-2010) đã đ ra. ả ộ ỉ ầ ứ ệ ề
Tuy nhiên, bên c nh đó, vi c qu n lý thu v n còn t n t i nhi u thi uạ ệ ả ế ẫ ồ ạ ề ế
sót, h n ch c n đ c kh c ph c đ c bi t v v n đ kê khai thu . C th ,ạ ế ầ ượ ắ ụ ặ ệ ề ấ ề ế ụ ể
qua đ t đi u tra, rà soát đ u năm 2011, C c Thu t nh đã phát hi n 10/10 chiợ ề ầ ụ ế ỉ ệ
c c thu đ a ph ng đ u có sai l ch trong mã s thu đã c p và mã s thuụ ế ị ươ ề ệ ố ế ấ ố ế
đang qu n lý v i s l ng sai l ch lên t i 499 tr ng h p. M c đ sai l chả ớ ố ượ ệ ớ ườ ợ ứ ộ ệ
gi a thông tin trong đăng ký v i th c tr ng t ít đ n nhi u, cá bi t nhi uữ ớ ự ạ ừ ế ề ệ ề
doanh nghi p, đ n v hi n nay đã d ng ho t đ ng, nh ng v n có tên trong hệ ơ ị ệ ừ ạ ộ ư ẫ ồ
s đăng ký thu c a chi c c đ a ph ng. C th , Thành ph Nam Đ nh saiơ ế ủ ụ ị ươ ụ ể ố ị
l ch 143 tr ng h p, huy n Nghĩa H ng sai l ch 80 tr ng h p, huy n Ýệ ườ ợ ệ ư ệ ườ ợ ệ
Yên sai l ch 58 tr ng h p, huy n H i H u sai l ch 43 tr ng h p, huy nệ ườ ợ ệ ả ậ ệ ườ ợ ệ
Giao Th y sai l ch 27 tr ng h p… V kê khai thu , tính đ n 31-8-2011, toànủ ệ ườ ợ ề ế ế
t nh có 3.605 doanh nghi p đang ho t đ ng nh ng m i có 3.492 doanh nghi pỉ ệ ạ ộ ư ớ ệ
th c hi n kê khai thu trên ph n m m ng d ng, đ t 93%. Trong đó, m i cóự ệ ế ầ ề ứ ụ ạ ớ
86,7% n p t khai đúng h n, ch t l ng t khai đúng đ t 99,2%, v n cònộ ờ ạ ấ ượ ờ ạ ẫ
0,8% t khai sai, không đ t ch t l ng.ờ ạ ấ ượ
Đ gi i quy t nh ng v n đ t n đ ng cũng nh phát huy các thành tíchể ả ế ữ ấ ề ồ ọ ư
đã đ t đ c, yêu c u c p thi t đ t ra là ph i hoàn thi n cũng nh b sung,ạ ượ ầ ấ ế ặ ả ệ ư ổ
qu n lý th t t t các quy đ nh, quy trình v thu . M t trong nh ng ho t đ ngả ậ ố ị ề ế ộ ữ ạ ộ
LÊ TH NG C ANH – L P TÀI CHÍNH NGÂN HÀNGỊ Ọ Ớ 1
H C VI N HÀNH CHÍNH QU C GIAỌ Ệ Ố 2012
c n ti n hành ngay là vi c nghiên c u ầ ế ệ ứ nâng cao công tác qu n lý thu theo cả ế ơ
ch t khai, t n p.ế ự ự ộ
LÊ TH NG C ANH – L P TÀI CHÍNH NGÂN HÀNGỊ Ọ Ớ 2
H C VI N HÀNH CHÍNH QU C GIAỌ Ệ Ố 2012
Ph n 1: C s lý lu nầ ơ ở ậ
1.1. Khái ni mệ
C ch t khai tơ ế ự ự nộp thu là c ch qu n lý thu trong đó các đ iế ơ ế ả ế ố
t ng nượ ộp thu t giác căn c vào k t qu s n xu t kinh doanh trong kì kêế ự ứ ế ả ả ấ
khai c a mình và căn c vào nh ng quy đ nh c a pháp lu t t xác đ nh nghĩaủ ứ ữ ị ủ ậ ự ị
v thu c a mình, kê khai, nụ ế ủ ộp thu vào ngân sách Nhà n c, và ch u tráchế ướ ị
nhi m tr c pháp lu t v tính trung th c, chính xác c a vi c kê khai. ệ ướ ậ ề ự ủ ệ
1.2. Vai trò
C ch t khai, t n p đóng vai trò r t quan tr ng trong h th ng các quyơ ế ự ự ộ ấ ọ ệ ố
đ nh v thu hi n nay, đó là c ch qu n lý thu tiên ti n, hi n đ i, d a trênị ề ế ệ ơ ế ả ế ế ệ ạ ự
ý th c tuân th t giác c a ng i n p thu . V i vi c áp d ng c ch t khai,ứ ủ ự ủ ườ ộ ế ớ ệ ụ ơ ế ự
t n p thì c quan Thu s không ph i can thi p vào vi c th c hi n nghĩa vự ộ ơ ế ẽ ả ệ ệ ự ệ ụ
c a doanh nghi p mà t p trung ngu n l c cho công tác tuyên truy n, h tr ,ủ ệ ậ ồ ự ề ỗ ợ
h ng d n đ ng i n p thu có đ năng l c th c hi n nghĩa v ngân sáchướ ẫ ể ườ ộ ế ủ ự ự ệ ụ
nhà n c. Đ ng th i cũng tăng c ng các bi n pháp theo dõi giám sát, ki mướ ồ ờ ườ ệ ể
tra đ k p th i phát hi n, ch n ch nh các hành vi ph m pháp lu t thu , tránhể ị ờ ệ ấ ỉ ạ ậ ế
gây th t thu ngân sách nhà n c.ấ ướ
Vi c th c hi n c ch t khai, t n p là phù h p v i xu th c i cáchệ ự ệ ơ ế ự ự ộ ợ ớ ế ả
qu n lý hành chính c a nhà n c theo h ng dân ch , tôn tr ng và phát huyả ủ ướ ướ ủ ọ
tính t giác, t ch u trách nhi m tr c pháp lu t c a ng i dân. Ng i n pự ự ị ệ ướ ậ ủ ườ ườ ộ
thu đ c gi m b t các th t c hành chính, đ c ch đ ng trong vi c th cế ượ ả ớ ủ ụ ượ ủ ộ ệ ự
hi n nghĩa v thu c a mình đ i v i nhà n c. Còn v phía c quan Thu , cệ ụ ế ủ ố ớ ướ ề ơ ế ơ
ch t khai t n p s t o đi u ki n đ s p x p l i b máy qu n lý chuyênế ự ự ộ ẽ ạ ề ệ ể ắ ế ạ ộ ả
sâu theo ch c năng, chuyên môn hóa t i t ng cán b . Khi áp d ng c ch này,ứ ớ ừ ộ ụ ơ ế
c quan Thu có th đáp ng yêu c u qu n lý khi s l ng doanh nghi p tăngơ ế ể ứ ầ ả ố ượ ệ
lên nhanh chóng, các giao d ch kinh t di n ra ngày m t ph c t p và đ m b oị ế ễ ộ ứ ạ ả ả
yêu c u c a h i nh p kinh t qu c t . H n n a, n n kinh t ngày càng phátầ ủ ộ ậ ế ố ế ơ ữ ề ế
tri n, lu t doanh nghi p m i có m t s quy t đ nh thông thoáng h n nên sể ậ ệ ớ ộ ố ế ị ơ ố
l ng các doanh nghi p, đ i t ng s n xu t kinh doanh ngày càng tăng lênượ ệ ố ượ ả ấ
nhi u. Trong khi đó s cán b thu còn thi u nhi u v c s l ng và ch tề ố ộ ế ế ề ề ả ố ượ ấ
LÊ TH NG C ANH – L P TÀI CHÍNH NGÂN HÀNGỊ Ọ Ớ 3
H C VI N HÀNH CHÍNH QU C GIAỌ Ệ Ố 2012
l ng. Vi c qu n lý thu theo c ch t khai, t n p s giúp gi m đáng kượ ệ ả ế ơ ế ự ự ộ ẽ ả ể
kh i l ng công vi c cho các cán b ngành thu , giúp cho cán b thu theoố ượ ệ ộ ế ộ ế
k p s phát tri n m r ng nhanh chóng c a các doanh nghi p v s l ngị ự ể ở ộ ủ ệ ề ố ượ
cũng nh ch t l ng.ư ấ ượ
Nh v y th c hi n qu n lý thu theo c ch ng i n p thu t khai, tư ậ ự ệ ả ế ơ ế ườ ộ ế ự ự
n p thu là t t y u khách quan, phù h p v i xu th th i đ i, nh t là trongộ ế ấ ế ợ ớ ế ờ ạ ấ
đi u ki n hi n nay nhà n c ta đang đ y m nh c i cách hành chính trong quáề ệ ệ ướ ẩ ạ ả
trình h i nh p kinh t qu c t .ộ ậ ế ố ế
1.3. Đ c đi mặ ể
C ch t khai, t nơ ế ự ự ộp thu là m t ph ng th c qu n lý thu đ c xâyế ộ ươ ứ ả ế ượ
d ng dự ựa trên n n t ng là s tuân th t nguy n c a đ i t ng nề ả ự ủ ự ệ ủ ố ượ ộp thu ,ế
qu n lý thu dả ế ựa trên kỹ thu t qu n lý r i ro.ậ ả ủ
C ch t khai t n p thu đòi h i các t ch c, cá nhân n p thu ph iơ ế ự ự ộ ế ỏ ổ ứ ộ ế ả
nâng cao trách nhi m vì t khai là do t ch c, cá nhân n p thu t l p trên cệ ờ ổ ứ ộ ế ự ậ ơ
s s n xu t kinh doanh c a mình và chính sách ch đ v thu mà không c nở ả ấ ủ ế ộ ề ế ầ
có s xác nh n c a c quan thu . T ch c, cá nhân n p thu ph i ch u tráchự ậ ủ ơ ế ổ ứ ộ ế ả ị
nhi m v k t qu c a vi c tính thu , kê khai thu c a mình tr c pháp lu t.ệ ề ế ả ủ ệ ế ế ủ ướ ậ
Theo c ch này c quan thu không can thi p vào quá trình kê khai , n pơ ế ơ ế ệ ộ
thu c a t ch c, cá nhân kinh doanh nh ng c quan thu s ti n hành thanhế ủ ổ ứ ư ơ ế ẽ ế
tra, ki m tra và áp d ng các bi n pháp x ph t, c ng ch theo lu t đ nh đ iể ụ ệ ử ạ ưỡ ế ậ ị ố
v i nh ng tr ng h p có hành vi vi ph m pháp lu t v thu nh không n pớ ữ ườ ợ ạ ậ ề ế ư ộ
thu , tr n thu , gian l n v thu … ế ố ế ậ ề ế
Áp d ng c ch t khai, t n p, c quan Thu ph i tăng c ng công tácụ ơ ế ự ự ộ ơ ế ả ườ
tuyên truy n, ph bi n và gi i đáp các v ng m c v chính sách, ch đ thề ổ ế ả ướ ắ ề ế ộ ủ
t c v thu mà các t ch c, cá nhân th ng g p trong quá trình kê khai, n pụ ề ế ổ ứ ườ ặ ộ
thu đ đ i t ng n p thu th c hi n t t nghĩa v thu c a mình đ i v iế ể ố ượ ộ ế ự ệ ố ụ ế ủ ố ớ
Nhà n c. ướ
C ch t khai, t n p là c ch qu n lý thu hi n đ i, hi u qu , đ cơ ế ự ự ộ ơ ế ả ế ệ ạ ệ ả ượ
h u h t các n c trên th gi i áp d ng, nó cho phép các c quan thu phân bầ ế ướ ế ớ ụ ơ ế ổ
ngu n l c theo h ng chuyên môn hóa, chuyên sâu trong qu n lý c i ti n cácồ ự ướ ả ả ế
LÊ TH NG C ANH – L P TÀI CHÍNH NGÂN HÀNGỊ Ọ Ớ 4
H C VI N HÀNH CHÍNH QU C GIAỌ Ệ Ố 2012
quy trình qu n lý rõ ràng làm tăng s minh b ch trong qu n lý thu , đ ng th iả ự ạ ả ế ồ ờ
gi m b t chi phí qu n lý, thúc đ y c i cách hành chính thu .ả ớ ả ẩ ả ế
1.4. Đi u ki n đ th c hi n c ch t khai, t n p thu ề ệ ể ự ệ ơ ế ự ự ộ ế
Vi c th c hi n c ch t khai, t n p thu đòi h i các đi u ki n sau:ệ ự ệ ơ ế ự ự ộ ế ỏ ề ệ
-H th ng lu t thu ph i th c s minh b ch, ng i dân có thệ ố ậ ế ả ự ự ạ ườ ể
d dàng ti p c n và tìm hi u chính sách thu ễ ế ậ ể ế
Đ áp d ng c ch qu n ký thu tiên ti n đòi h i đ i t ng n pể ụ ơ ế ả ế ế ỏ ố ượ ộ
thu ph i n m ch c các quy đ nh c a lu t thu đ t mình kê khai, tínhế ả ắ ắ ị ủ ậ ế ể ự
toán đúng s thu ph i n p cho Nhà n c. Mu n v y, các lu t thu ph iố ế ả ộ ướ ố ậ ậ ế ả
đ n gi n , d hi u, minh b ch, t ng quy đ nh trong các lu t thu ph iơ ả ễ ể ạ ừ ị ậ ế ả
đ c rõ ràng, không m h , không làm cho ng i dân mu n hi u th nàoượ ơ ồ ườ ố ể ế
cũng đ c. ượ
-Trình đ dân trí cao, s hi u bi t và tuân th pháp lu t c aộ ự ể ế ủ ậ ủ
ng i dân t t, công tác tuyên truy n, ph bi n pháp lu t đ t hi u quườ ố ề ổ ế ậ ạ ệ ả
thi t th c ế ự
Vì đ i t ng n p thu là ng i tr c ti p tính toán s thu mà mìnhố ượ ộ ế ườ ự ế ố ế
ph i n p cho ngân sách nhà n c, do đó đòi h i h ph i có m t ki n th cả ộ ướ ỏ ọ ả ộ ế ứ
c b n đ hi u đ c các quy đ nh c a lu t thu . M t khác , c ch tơ ả ể ể ượ ị ủ ậ ế ặ ơ ế ự
khai, t nôp đòi h i s t giác cao c a đ i t ng n p thu do v y màự ỏ ự ự ủ ố ượ ộ ế ậ
ng i dân c n ph i có ý th c tuân th pháp lu t t t. đ đ t đ c đi u ki nườ ầ ả ứ ủ ậ ố ể ạ ượ ề ệ
này thì c quan qu n lý thu ph i đ i m i và nâng cao hi u qu c a côngơ ả ế ả ổ ớ ệ ả ủ
tác giáo d c, tuyên truy n, ph bi n các chính sách thu . ụ ề ổ ế ế
-Các c quan hành pháp ph i có năng l c cao và ph i h p t t v iơ ả ự ố ợ ố ớ
c quan thu trong công tác qu n lý hành chínhơ ế ả
Trong khi c ch t khai, t n p thu đòi h i đ i t ng n p thuơ ế ự ư ộ ế ỏ ố ượ ộ ế
ph i có s t c giác tuân th cao thì có m t b ph n không nh dân chúngả ự ự ủ ộ ộ ậ ỏ
có ý th c ch p hành pháp lu t ch a t t. Vì v y, đòi h i các c quan hànhứ ấ ậ ư ố ậ ỏ ơ
LÊ TH NG C ANH – L P TÀI CHÍNH NGÂN HÀNGỊ Ọ Ớ 5