Câu 11: Tôn giáo ra đ i là do s b t l c c a con ng i tr c s cờ ự ấ ự ủ ườ ướ ứ
m nh t phát c a các hi n t ng t nhiên và xã h i tác đ ng,ạ ự ủ ệ ượ ự ộ ộ
nh ng t i sao tôn giáo ch ra đ i vào cu i xã h i c ng đ ng nguyênư ạ ỉ ờ ố ộ ộ ồ
th y?ủ
Tr l i:ả ờ
. Khái ni m tôn giáoệ:
- Tôn giáo là m t hình thái ý th c xã h i ph n ánh hoang đ ng và hộ ứ ộ ả ườ ư
o hi n th c khách quan. Qua s ph n ánh c a tôn giáo m i s c m nhả ệ ự ự ả ủ ọ ứ ạ
t phát c a t nhiên và xã h i đ u tr thành th n bí.ự ủ ự ộ ề ở ầ
- Tôn giáo là s n ph m c a con ng i, g n v i nh ng đi u ki n l chả ẩ ủ ườ ắ ớ ữ ề ệ ị
s t nhiên và l ch s xã h i xác đ nh. Do đó xét v m t b n ch t, tônử ự ị ử ộ ị ề ặ ả ấ
giáo là m t hi n t ng xã h i ph n ánh s b t l c, b t c c a conộ ệ ượ ộ ả ự ấ ự ế ắ ủ
ng i tr c t nhiên và xã h i.ườ ướ ự ộ
- m t m c đ nh t đ nh tôn giáo có vai trò tích c c trong văn hoá, đ oở ộ ứ ộ ấ ị ự ạ
đ c xã h i nh : đoàn k t, h ng thi n, quan tâm đ n con ng i….Tônứ ộ ư ế ướ ệ ế ườ
giáo là ni m an i, ch d a tinh th n c a qu n chúng lao đ ng.ề ủ ỗ ự ầ ủ ầ ộ
- V ph ng di n th gi i quan, th gi i quan tôn giáo là duy tâm,ề ươ ệ ế ớ ế ớ
hoàn toàn đ i l p v i h t t ng và th gi i quan Mác - Lênin khoaố ậ ớ ệ ư ưở ế ớ
h c và cách m ng.ọ ạ
- S khác nhau gi a ch nghĩa xã h i hi n th c và thiên đ ng mà cácự ữ ủ ộ ệ ự ườ
tôn giáo th ng h ng t i là ch trong quan ni m tôn giáo thiênườ ướ ớ ở ỗ ệ
đ ng không ph i là hi n th c mà là th gi i bên kia. Còn nh ngườ ả ệ ự ở ế ớ ữ
ng i c ng s n ch tr ng và h ng con ng i vào xã h i văn minh,ườ ộ ả ủ ươ ướ ườ ộ
hành phúc ngay th gi i hi n th c, do m i ng i xây d ng và vì m iở ế ớ ệ ự ọ ườ ự ọ
ng i.ườ Song v xã h i có giai c p thì tôn giáo l i là khí c c a k bócề ộ ấ ạ ụ ủ ẻ
l t. B i v y cho nên tôn giáo tùy theo l ch s ti n hóa mà thay đ i n iộ ở ậ ị ử ế ổ ộ
dung và đ ng th i tùy theo khoa h c phát tri n mà tiêu mòn và tuy tồ ờ ọ ể ệ
1
tích. Đó là quá trình c a tôn giáo và tiêu di t c a tôn giáo, song t i nayủ ệ ủ ớ
xã h i này và nh t là xã h i Vi t Nam ta r t ít ng i hi u ch đó,ở ộ ấ ộ ệ ấ ườ ể ỗ
đ i đa s nhân dân v n phân vân v tôn giáo. Vì trong xã h i kim ti nạ ố ẫ ề ộ ề
th ng tr này ngày càng khi n cho đám dân nghèo bán tín, bán nghi ố ị ế ở
n i tôn giáo. B kim ti n chi ph i khi n ng i ta m t h t tính t ch ,ơ ị ề ố ế ườ ấ ế ự ủ
chính vì ch đó mà v n đ tôn giáo càng c t ch t vào não óc con ng i.ỗ ấ ề ộ ặ ườ
Thành th nó làm tr ng i bi t bao công vi c ti n b c a loài ng i,ử ở ạ ế ệ ế ộ ủ ườ
tr ng i bi t bao nhiêu ti n đ phát tri n c a dân t c. Song tác gi v nở ạ ế ề ồ ể ủ ộ ả ẫ
công nh n r ng trong m t đôi tr ng h p, tôn giáo v n có m t ph nậ ằ ở ộ ườ ợ ẫ ộ ầ
tri t h c v đ o đ c và t thi n. Nó cũng là m t b ph n v tri t h cế ọ ề ạ ứ ừ ệ ộ ộ ậ ề ế ọ
duy tâm. Tri t h c này cho r ng duy tâm ch đ ng v ng v th i đ iế ọ ằ ỉ ứ ữ ề ờ ạ
th n quy n th ng tr mà thôi, còn th i đ i khoa h c phát tri n thì đãầ ề ố ị ờ ạ ọ ể
m t h t ý nghĩa vì không có căn c …ấ ế ứ
I. C I R C A TÔN GIÁOỘ Ễ Ủ
Tôn giáo n y ra có m y nguyên nhân: M t là đ i x a vì khoa h cả ấ ộ ờ ư ọ
ch a phát tri n, ng i ta không th hi u đ c các hi n t ng c aư ể ườ ể ể ượ ệ ượ ủ
t nhiên nh m a n ng, gió bão, s m sét, tr i đ t và các đi u kỳự ư ư ắ ấ ờ ấ ề
quái khác nên ng i ta đ u cho là th n nh th n m a, th n gióườ ề ầ ư ầ ư ầ
v.v… Hai là ng i đ i x a th y các v t kỳ quái, ho c nh ng ng iườ ờ ư ấ ậ ặ ữ ườ
thông minh h n, đã gom góp đ c nhi u kinh nghi m và phát minhơ ượ ề ệ
m t ít đi u có ích cho đ i s ng c a loài ng i nên ng i ta sùng báiộ ề ờ ố ủ ườ ườ
và th ph ng ho c các lo i súc v t ch t vì m t l gì mà ng i taờ ượ ặ ạ ậ ế ộ ẽ ườ
không hi u thì cũng cho là th n nh th n heo, th n r n v .Cho t iể ầ ư ầ ầ ắ ớ
các th t t b nh nh b nh d ch t , lên đ u, ng i ta cũng choứ ậ ệ ư ệ ị ả ậ ườ
làth n. T t c nh ng đi u đó là do ng i ta ch a đ năng l c hi uầ ấ ả ữ ề ườ ư ủ ự ể
2
các hi n ng t nhiên và sinh ra mê tín Nói tóm l i, c v t gì màệ ượ ự ạ ứ ậ
ng i takhông hi u và lo s thì đ u cho là th n. B i v y mà n y raườ ể ợ ề ầ ở ậ ả
nhi u th n.Engels nói trong quy n Anti Dühring: “Tôn giáo khôngề ầ ể
ph i là gì khác, nólà th bi u hi n huy n ho c trong đ u óc c aả ứ ể ệ ễ ặ ầ ủ
ng i ta c a s c t nhiênt n t i v i ng i ta. S c đ t cũng cho làườ ủ ứ ự ồ ạ ớ ườ ứ ấ
bi u hi n không ph i đ t,ngoài t nhiên”.Sau vì xã h i có giai c pể ệ ả ấ ự ộ ấ
sinh ra vi c ng i bóc l t ng i r t dã mantàn nh n, ng i taệ ườ ộ ườ ấ ẫ ườ
không đ l c l ng tranh đ u ch ng l i s bóc l t tànn n v i xãủ ự ượ ấ ố ạ ự ộ ả ớ
h i ác nghi t y, không hy v ng c i t o đ i s ng c a xác th tnênộ ệ ấ ọ ả ạ ờ ố ủ ị
m i sinh ra quan ni m an i linh h n, mê tín n i thiênớ ệ ủ ồ ở ơ
đ ng.Trong bài “Xã H i Ch Nghĩa v i tôn giáo” Lénine nói: “ườ ộ ủ ớ
Giai c p b bócl t không s c tranh đ u ch ng l i k bóc l t, thànhấ ị ộ ứ ấ ố ạ ẻ ộ
th không tránh kh is n y ra tín ng ng vào m t đ i tinh th n t tử ỏ ự ả ưỡ ộ ờ ầ ố
h n cũng nh ng i đ ix a không đ s c tranh đ u ch ng v i tơ ư ườ ờ ư ủ ứ ấ ố ớ ự
nhiên mà n y ra tín ng ng th nthánh, ma qu ”.B i v y Marx, nhàả ưỡ ầ ỷ ở ậ
sáng l p ra tri t h c duy v t bi n ch ng nói: “Tôn giao la thuocậ ế ọ ậ ệ ứ
phien cho nhan dan
II. TÔN GIÁO TRONG TH I Đ I TH NG CỜ Ạ ƯỢ Ổ
Tôn giáo là s n ph m c a th i đ i l ch s , tùy theo th i đ i thay đ iả ẩ ủ ờ ạ ị ử ờ ạ ổ
màbi n hóa n i dung mà phát tri n và tiêu di t.Tôn giáo là m t mônế ộ ể ệ ộ
tri t h c duy tâm, trái v i khoa h c (duy v t ch nghĩa). Đã vì khoaế ọ ớ ọ ậ ủ
h c không phát tri n mà tôn giáo n y ra thì khoa h cphát tri n sọ ể ả ọ ể ẽ
di t d n và tiêu di t h n tôn giáo, nghĩa là lúc mà cănb n ch đ xãệ ầ ệ ẳ ả ế ộ
3
h i hoàn toàn thay đ i và khoa h c đ c hoàn toàn t dophát tri nộ ổ ọ ượ ự ể
cao và lan r ng thì s không có mê tín.Tôn giáo v th i đ i th ngộ ẽ ề ờ ạ ượ
c Th ng c đ i, tôn giáo v n có, nh ng do trí th c th p kém c aổ ượ ổ ờ ẫ ư ứ ấ ủ
ng i tamà n y ra ch không có ai có ý bày v thêm b t đ l a g tườ ả ứ ẽ ớ ể ừ ạ
hay đ th ngtr ai, vì xã h i lúc ch a có giai c p.Tôn giáo lúc đóể ố ị ộ ư ấ
theo tính ch t mê tín t nhiên c a trình đ phát tri nxã h i lúc b yấ ự ủ ộ ể ộ ấ
gi . T t c nh ng v t gì mà con ng i không hi u đ c thìcho làờ ấ ả ữ ậ ườ ể ượ
có th n trong, t mùa màng, s m sét, t t b nh cho t i tr ngầ ở ừ ấ ậ ệ ớ ồ
t amùa màng đ c m t đ u cho là có th n.Nh ng ng i s ng lâu cóỉ ượ ấ ề ầ ữ ườ ố
nhi u kinh nghi m trong vi c ch huy làm ăn, lúcch t h cũng đ cề ệ ệ ỉ ế ọ ượ
sùng bái th ph ng làm th n. B i v y đ i có nhi u th n.ờ ượ ầ ở ậ ờ ề ầ
III. TÔN GIÁO TRONG TH I Đ I PHONG KI NỜ Ạ Ế
B n phong ki n l i d ng tôn giáo đ duy trì đ a v c a mình. Chúngọ ế ợ ụ ể ị ị ủ
tuyêntruy n r ng nh ng quy n cao v quý c a b n vua chúa, v ngề ằ ữ ề ị ủ ọ ươ
h u, quí t c,đ a ch đ u do Chúa Tr i phó cho và Th n Ph t, Chúaầ ộ ị ủ ề ờ ầ ậ
Tr i ng h . B nphong ki n Âu châu đã l i d ng đ o Thiên Chúaờ ủ ộ ọ ế ợ ụ ạ
đ th ng tr nhân dân cũngnh b n phong ki n Á đông đã l i d ngể ố ị ư ọ ế ợ ụ
Ph t giáo đ duy trì n n th ng tr v y.Sau m i cu c chi n tranh,ậ ể ề ố ị ậ ỗ ộ ế
ch ng t c này th ng ch ng t c kia. K th ngl i đ a nh ng v anhủ ộ ắ ủ ộ ẻ ắ ạ ư ữ ị
hùng c a h ra làm th n. Đó là th n c a m t dân t cvà ch ng t củ ọ ầ ầ ủ ộ ộ ủ ộ
n y ra.Sau khi b n phong ki n th ng nh t lãnh th c a các b nả ọ ế ố ấ ổ ủ ọ
phong ki n b thua tr n thì h b t đ u thuy t m t th n. Nghĩa là ế ị ậ ọ ắ ầ ế ộ ầ ở
4
trên tr i ch cóChúa Tr i xây ra vũ tr và v n v t đ cho thích h pờ ỉ ờ ụ ạ ậ ể ợ
v i ý t ng c a m tớ ưở ủ ộ
ông vua th ng tr h t trăm h .V trung th k , b n phong ki n đã l iố ị ế ọ ề ế ỷ ọ ế ợ
d ng đ o Thiên Chúa đ chinh ph ccác dân t c khác đ m mang lãnhụ ạ ể ụ ộ ể ở
th c a mình nh h i trung th k c acu c chi n tranh c a đ i quânổ ủ ư ồ ế ỷ ủ ộ ế ủ ộ
Th p T chinh kéo dài t năm 1096-1270.Tôn giáo tr thành tôn giáoậ ự ừ ở
c a nhà n c nghĩa là do nhà n c ph ng s .Tôn giáo th i đ i phongủ ướ ướ ụ ự ở ờ ạ
ki n bày đ t ra lý t ng chuyên ch h t nh b máy th ng tr chuyênế ặ ưở ế ệ ư ộ ố ị
quy n c a ch đ phong ki n v y.ề ủ ế ộ ế ậ
IV. TÔN GIÁO TRONG TH I Đ I T B NỜ Ạ Ư Ả
Giai c p t b n đã đánh đ ch đ phong ki n chuyên ch và l pấ ư ả ổ ế ộ ế ế ậ
nên ch đ dân ch . Và n n kinh t c a xã h i t b n do l c l ngế ộ ủ ề ế ủ ộ ư ả ự ượ
hàng hóa th ngtr m t cách t nhiên. S xây lên đó ph n chi u vàoố ị ộ ự ự ả ế
tín ng ng trìut ng, không phân bi t các th Th n Ph t, c kéoưỡ ượ ệ ứ ầ ậ ố
h t các hàng ng i tínng ng khác nhau vào làm vi c t do, bánế ườ ưỡ ệ ự
s c lao đ ng xã h i t b n.B i n n kinh t t b n c n t do phátứ ộ ở ộ ư ả ở ề ế ư ả ầ ự
tri n nên đã trái v i ch đ chuyên ch c a phong ki n. Cu c cáchể ớ ế ộ ế ủ ế ộ
m ng t b n h i th k 18 đã đánhđ ch đ phong ki n, ph n đ iạ ư ả ồ ế ỷ ổ ế ộ ế ả ố
tôn giáo chuyên ch c a phong ki n. Giaic p t b n đòi nhà th vàế ủ ế ấ ư ả ờ
tr ng h c ph i r i nhau. H c n có m t th tôn giáo khác thíchườ ọ ả ờ ọ ầ ộ ứ
h p hình th c t do bóc l t, t c là đ o Tin lành.Tuy r ng trong xãợ ứ ự ộ ứ ạ ằ
h i t b n có khoa h c phát tri n, càng ngày càngt ng ph n v iộ ư ả ọ ể ươ ả ớ
thuy t tôn giáo, song giai c p t b n c n duy trì các th tôn giáo,ế ấ ư ả ầ ứ
5