DENGUE XUẤT HUYẾT
( Dengue Haemorrhagic Fever - DHF )
(Kỳ 3)
4. CHẨN ĐOÁN:
Dựa vào các yếu tố lâm sàng, xét nghiệm và dịch tễ sau:
4.1. Lâm sàng: theo quy định của Tổ chức Y tế thế giới, có các triệu chứng
sau gợi ý đến DXH: - Sốt cấp diễn 2-7 ngày
- Có xuất huyết hoặc ít nhất dấu hiệu dây thắt (+)
- Gan to
- Tiểu cầu giảm
- Hematocrit tăng
4.2. Xét nghiệm đặc hiệu:
- Phân lập virut: cần làm sớm ở những ngày đầu của bệnh và khó thực hiện
vì cần những Labô có đủ điều kiện.
- Phản ứng huyết thanh: bằng kỹ thuật ức chế ngưng kết hồng cầu (HI) hoặc
ELISA. Cần làm hai lần: lần đầu ở tuần đầu của bệnh, lần thứ hai cách lần đầu 7-
14 ngày.
4.3. Dịch tễ: mùa dịch thường xẩy ra và vùng đang có dịch.
5. ĐIỀU TRỊ:
5.1. Nguyên tắc điều trị:
- Bổ sung dịch thể sớm, đủ, tuỳ theo mức độ.
- Hạ nhiệt khi sốt cao ³ 40°C (nhất là trẻ em), an thần (nhưng tránh dùng
các thuốc có salixylat).
- Cần xử trí tốt mọi xuất huyết (nhất là khi có xuất huyết nặng), truyền máu
khi xuất huyết phủ tạng nặng và hematocrit không cao...
- Phát hiện và xử trí sớm sốc.
- Nuôi dưỡng, săn sóc hộ lý tốt bệnh nhân.
5.2. Bổ sung dịch thể: tuỳ theo mức độ bệnh:
Độ I: chủ yếu uống Độ III: chủ yếu truyền
Độ II: uống kết hợp truyền Độ IV: truyền tốc độ nhanh
- Uống: ORESOL (NaCL 3,5 g + Tri sodium xitrat 2,9 g + KCl 1,5g +
Glucose 20g) pha 1 lít nước sôi để nguội: 1-2 gói/ngày.
- Truyền: Ringer lactat + Glucose 5%
Natri clorua 0,9% + Glucose 5% (theo tỷ lệ 2/1, 3/1 hoặc 1/1).
Khi nhiễm toan: thêm Natri bicacbonat đẳng trương (1,4%).
- Lượng dịch bổ sung (kể cả uống và truyền):
Bảng tính lượng dịch truyền: theo Tổ chức Y tế thế giới năm 1986 (đơn
vị: ml/kg/24 giờ).
Trọng lượng c
ơ
thể
< 7 kg 7-11 kg
12-18
kg
> 18
kg
Ngày 1
Ngày 3
Ngày 3
220
165
132
165
132
88
132
88
88
88
88
88
- 8 giờ đầu: bổ sung 1/2 số lượng dịch cần thiết, 15 giờ tiếp: 1/2 số lượng
dịch còn lại.
Hoặc khi huyết áp (HA) = 0: 30 ml/kg/giờ. Khi HA = 80 mmHg, môi hồng,
mạch quay đếm được... truyền 10-20 ml/kg/giờ. Khi HA = 100 mmHg: truyền duy
trì thêm 24-28 giờ. Khi mạch, HA ổn định, đái được, thèm ăn...: ngừng truyền.
Nếu sốc kéo dài: truyền thêm Plasma hoặc Dextran (10-20 ml/kg)
Khi đã bù đủ dịch, áp lực tĩnh mạch trung ương = 8 cm nước mà vẫn sốc:
cho Dopamin truyền tĩnh mạch.
Nếu xuất huyết nhiều, Hematocrit £ 40%, áp lực tĩnh mạch trung ương bình
thường thì có chỉ định truyền máu.
5.3. Hạ sốt cao, an thần: (chú ý đối với trẻ em).
- Tốt nhất là hạ nhiệt bằng phương pháp vật lý.
- Không dùng thuốc có salixylat, chỉ dùng axetaminophen (paraxetamol)
liều: <1 tuổi: 60 mg; 1-3 tuổi: 60-120 mg; 3-6 tuổi: 120 mg; 6-12 tuổi: 240 mg;
người lớn: 250-500 mg ´ 2-3 lần/ngày.
- An thần nhẹ: Bromua, Diazepam,...
5.4. Biện pháp khác:
- Nằm nghỉ tại giường
- Trợ tim mạch
- Nuôi dưỡng, vitamin...
5.5. Điều trị DXH bằng thuốc y học dân tộc: chỉ dùng đối với DXH độ I-
II.
- Thanh nhiệt: Bạc hà, Lá dâu, Núc nác, Lá tre, Sắn dây...
- Giải độc, chống dị ứng: Cỏ nhọ nồi, Hoa hoè, Kim ngân, Cam thảo..
- Chống xuất huyết: Cỏ nhọ nồi, Hoa hoè, Trắc bách diệp...
- Chống rối loạn tiêu hoá: Gừng tươi hoặc khô...