HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH KỸ THUẬT NỘI KHOA CHUYÊN NGÀNH THẦN KINH 27
ĐIỀU TRỊ CHỨNG CO CỨNG GẤP BÀN CHÂN (PLANTAR
FLEXION SPASM) SAU TAI BIẾN MẠCH MÁU NÃO
BẰNG KỸ THUẬT TIÊM BOTULINUM TOXIN A
I. ĐỊNH NGHĨA
Chứng co cứng gấp bàn chân (Plantar flexion spasm) sau tai biến mạch máu não
là một trong các di chứng thường gặp, biểu hiện bằng tăng trương lực quá mức khối cơ
sau cẳng chân làm cho bàn chân người bệnh gấp về phía mu chân. Người bệnh phải đi
bằng mũi chân.
Hiện tượng co cứng này ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng chi dưới, người
bệnh rất khó đi lại, một số trường hợp có thể gây đau.
Botulinum toxin A đã được chứng minh rất có hiệu quả và an toàn trong điểu trị
chứng co cứng gấp bàn chân (Plantar flexion spasm) sau tai biến mạch máu não.
II. CHỈ ĐỊNH
Điều trị chứng co cứng gấp bàn chân (Plantar flexion spasm) sau tai biến mạch
máu não.
III. CHỐNG CHỈ ĐỊNH
Dị ứng với các thành phần của thuốc.
IV. CHUẨN BỊ
1. Người thực hiện
01 bác sĩ và 01 điều dưỡng.
2. Phương tiện, dụng cụ, thuốc
2.1. Phương tiện, dụng cụ
Bơm tiêm 5ml kèm kim x 1 cái.
Bơm tiêm 1ml kèm kim x 1 cái.
Bộ dụng cụ sát trùng: bông, cồn, găng tay vô khuẩn.
2.2. Thuốc
Thuốc: Disport 500 đv x 2 lọ.
Nước muối sinh lý 9o/oo x 1 chai 100ml.
3. Người bệnh
Giải thích kỹ cho người bệnh về mục tiêu và cách tiến hành quy trình kỹ thuật.
HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH KỸ THUẬT NỘI KHOA CHUYÊN NGÀNH THẦN KINH
28
4. Hồ sơ bệnh án
Ghi chép hồ sơ bệnh án với các trường hợp người bệnh nội trú. Ghi sổ thủ thuật
và sổ y bạ với người bệnh ngoại trú.
V. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH
1. Chọn các cơ để tiêm
Chủ yếu là các cơ cẳng chân sau, bao gồm:
Cơ bụng chân trong (Media gastrocnemius).
Cơ bụng chân ngoài (Lateral gastrocnemius).
Cơ dép (Soleus).
2. Chuẩn bị người bệnh
Đặt người bệnh ở tư thế nằm. Sát trùng da ở vị trí các cơ cần tiêm.
3. Pha thuốc
Độ pha loãng: pha 1ml nước muối sinh lý 9 o/oo vào lọ Disport 500 đv.
4. Liều lượng thuốc và cách tiêm
Liều lượng cho người lớn: khoảng 1000 đv cho mỗi lần tiêm. Không nên quá
1500 đv/ một lần tiêm.
Lượng thuốc tiêm được chia cho 3 cơ nói trên với liều lượng như sau:
HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH KỸ THUẬT NỘI KHOA CHUYÊN NGÀNH THẦN KINH 29
Các cơ
Cơ bụng chân
trong (Media
gastrocnemius)
Cơ bụng chân ngoài
(Lateral
gastrocnemius)
Cơ dép
(Soleus)
Liều lượng cho mỗi cơ 250 - 1000 250 - 1000 250 - 1000
Số điểm tiêm cho mỗi cơ 3 - 4 3 - 4 3 - 4
VI. THEO DÕI
Kiểm tra vết tiêm nếu chảy máu cần ép bằng bông vô khuẩn.
Theo dõi chung: mạch, huyết áp.
Theo dõi các biểu hiện dị ứng, sốc phản vệ.
VII. TAI BIẾN VÀ XỬ TRÍ
Có thể gặp tác dụng phụ như nổi mẩn, dị ứng. Sốc phản vệ chưa thấy có báo cáo
nào. Điều trị như một trường hợp dị ứng thuốc.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Mayank S, Pathak and Allison Brashear (2009): Manual of Botilinum Toxin
Therapy. Cambridge Medicine. Pp 108 - 112.
2. Francisco G.E (2004): Botilinum Toxin - dosing and dilution. Am J Phys Med
Rehabil. 83, 530 - 537.
3. Parthak M.S, Nguyen H.T, Graham H.K & Moore A.P (2006). Management of
spasticity in adults - Pratical application of Botilinum Toxin. Eur J Neurol. 13
(suppl 1), 42 - 50.