VIỆT NAM
MA TRẬN PHCNDCVĐ
Phục hồi chức năng
Y TẾ GIÁO DỤC SINH KẾ XÃ HỘI
TĂNG CƯỜNG
QUYỀN NĂNG
Phát triển kỹ năng
An sinh xã hội
Các tổ chức của NKT
Hỗ trợ cá nhân
Các quan hệ, hôn
nhân và gia đình
Vui chơi, giải trí và
thể thao
Vận động sự ủng hộ
và giao ti ếp
Chăm sóc y tế Trung học hoặc cao
hơn
Học tập suốt đời
Làm công ăn lương Văn hoá và nghệ
thuật Tham gia chính trị
Phòng ngừa Tiểu học Tự tạo việc làm
Không chính qui Dịch vụ tài chính Các nhóm tự lực
Thiết bị trợ giúp Acceso a la justi cia
Huy động cộng đồng
Tăng cường
sức khỏe Mầm non
Tư pháp
Hướng dẫn
Phục hồi chức năng dựa vào cộng đồng
HỢP PHẦN Y TẾ
NCCD
BAN ĐIỀU PHỐI CÁC HOẠT ĐỘNG HỖ TRỢ
NGƯỜI KHUYẾT TẬT VIỆT NAM
TỔ CHỨC CARITAS - CỘNG HÒA LIÊN BANG ĐỨC
CARITAS GERMANY
HƯỚNG DẪN PHCNDVCĐ > 2: HỢP PHẦN Y TẾ
Thư viện dữ liệu của tổ chức WHO
Phục hồi chức năng dựa vào cộng đồng: Cẩm nang hướng dẫn Phục hồi chức năng dựa vào
cộng đồng
1. Phục hồi chức năng. 2. Người khuyết tật. 3. Các dịch vụ sức khỏe cộng đồng. 4. Chính sách y tế.
5. Quyền con người. 6. Công bằng xã hội. 7. Sự tham gia của khách hàng. 8. Hướng dẫn.
I. Tổ chức Y tế thế giới. II. Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hiệp quốc. III. Tổ chức Lao
động Quốc tế. IV. Tổ chức vì sự phát triển người khuyết tật Quốc tế.
ISBN 978 92 4 354805 0 (THƯ VIỆN Y KHOA QUỐC GIA HOA KỲ / MÃ TRA CỨU:WB 320)
Xuất bản bởi Tổ chức Y tế Thế giới vào năm 2010 với tựa đề: “Community-based
rehabilitation: CBR guidelines”
Bản quyền © Tổ chức Y tế Thế giới 2010
WHO bảo lưu mọi quyền. Các ấn phẩm của Tổ chức Y tế Thế giới có thể được mua tại cơ quan
báo chí WHO, Tổ chức Y tế Thế giới, số 20 Đại lộ Appia, 1211 Giơ-ne-vơ 27, Thụy Sỹ
(điện thoại: +41 22 791 3264; fax: +41 22 791 4857; e-mail: bookorders@who.int).
Các yêu cầu về xin phép tái bản hoặc dịch thuật các ấn phẩm của WHO – bất kể với mục đích
kinh doanh hay phân phối phi thương mại – phải được phép của cơ quan báo chí WHO , tại địa
chỉ nêu trên (fax: +41 22 791 4806; e-mail: permissions@who.int).
Các chức danh được sử dụng và việc trình bày các tư liệu trong ấn phẩm này không ám chỉ bất
kỳ quan điểm nào của Tổ chức Y tế Thế giới liên quan tới tình trạng pháp lý của bất kỳ quốc gia,
lãnh thổ, thành phố hay khu vực hoặc các nhà chức trách ở đó, hay liên quan tới giới hạn về ranh
giới hay biên giới. Các đường chấm trên các bản đồ đại diện cho các đường biên giới tương đối
mà có thể chưa có sự nhất trí hoàn toàn.
Việc đề cập các công ty cụ thể hoặc các sản phẩm của các nhà sản xuất cụ thể không ám chỉ
rằng họ được khuyến khích hay khuyến nghị bởi Tổ chức Y tế Thế giới hơn là các công ty hay sản
phẩm khác cùng loại không được nhắc tới. Ngoại trừ do sai sót và thiếu sót, tên của các sản phẩm
đã có quyền sở hữu được phân biệt bằng các chữ cái đầu viết hoa.
Tổ chức Y tế Thế giới đã rất thận trọng trong việc xác minh các thông tin có trong ấn phẩm này.
Tuy nhiên, tài liệu xuất bản này không được đảm bảo dưới bất kỳ hình thức nào kể cả khi được
thể hiện rõ hay ngụ ý. Độc giả chịu trách nhiệm về việc diễn giải và sử dụng tài liệu này. Tổ chức
Y tế Thế giới sẽ không chịu trách nhiệm về các thiệt hại do sử dụng tài liệu này.
Cục Bảo trợ Xã hội, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, Việt Nam đã được Giám đốc của Tổ chức
Y tế Thế giới trao quyền dịch thuật và xuất bản một ấn phẩm tiếng Việt và sẽ chịu trách nhiệm
chính đối với bản Tiếng Việt này.
Thiết kế và trình bày bởi Inís Communication – www.iniscommunication.com
In tại Việt Nam
Thư viện dữ liệu của tổ chức WHO
Phục hồi chức năng dựa vào cộng đồng: Cẩm nang hướng dẫn Phục hồi chức năng dựa vào
cộng đồng
1. Phục hồi chức năng. 2. Người khuyết tật. 3. Các dịch vụ sức khỏe cộng đồng. 4. Chính sách y tế.
5. Quyền con người. 6. Công bằng xã hội. 7. Sự tham gia của khách hàng. 8. Hướng dẫn.
I. Tổ chức Y tế thế giới. II. Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hiệp quốc. III. Tổ chức Lao
động Quốc tế. IV. Tổ chức vì sự phát triển người khuyết tật Quốc tế.
ISBN 978 92 4 354805 0 (THƯ VIỆN Y KHOA QUỐC GIA HOA KỲ / MÃ TRA CỨU:WB 320)
Xuất bản bởi Tổ chức Y tế Thế giới vào năm 2010 với tựa đề: “Community-based
rehabilitation: CBR guidelines”
Bản quyền © Tổ chức Y tế Thế giới 2010
WHO bảo lưu mọi quyền. Các ấn phẩm của Tổ chức Y tế Thế giới có thể được mua tại cơ quan
báo chí WHO, Tổ chức Y tế Thế giới, số 20 Đại lộ Appia, 1211 Giơ-ne-vơ 27, Thụy Sỹ
(điện thoại: +41 22 791 3264; fax: +41 22 791 4857; e-mail: bookorders@who.int).
Các yêu cầu về xin phép tái bản hoặc dịch thuật các ấn phẩm của WHO – bất kể với mục đích
kinh doanh hay phân phối phi thương mại – phải được phép của cơ quan báo chí WHO , tại địa
chỉ nêu trên (fax: +41 22 791 4806; e-mail: permissions@who.int).
Các chức danh được sử dụng và việc trình bày các tư liệu trong ấn phẩm này không ám chỉ bất
kỳ quan điểm nào của Tổ chức Y tế Thế giới liên quan tới tình trạng pháp lý của bất kỳ quốc gia,
lãnh thổ, thành phố hay khu vực hoặc các nhà chức trách ở đó, hay liên quan tới giới hạn về ranh
giới hay biên giới. Các đường chấm trên các bản đồ đại diện cho các đường biên giới tương đối
mà có thể chưa có sự nhất trí hoàn toàn.
Việc đề cập các công ty cụ thể hoặc các sản phẩm của các nhà sản xuất cụ thể không ám chỉ
rằng họ được khuyến khích hay khuyến nghị bởi Tổ chức Y tế Thế giới hơn là các công ty hay sản
phẩm khác cùng loại không được nhắc tới. Ngoại trừ do sai sót và thiếu sót, tên của các sản phẩm
đã có quyền sở hữu được phân biệt bằng các chữ cái đầu viết hoa.
Tổ chức Y tế Thế giới đã rất thận trọng trong việc xác minh các thông tin có trong ấn phẩm này.
Tuy nhiên, tài liệu xuất bản này không được đảm bảo dưới bất kỳ hình thức nào kể cả khi được
thể hiện rõ hay ngụ ý. Độc giả chịu trách nhiệm về việc diễn giải và sử dụng tài liệu này. Tổ chức
Y tế Thế giới sẽ không chịu trách nhiệm về các thiệt hại do sử dụng tài liệu này.
Cục Bảo trợ Xã hội, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, Việt Nam đã được Giám đốc của Tổ chức
Y tế Thế giới trao quyền dịch thuật và xuất bản một ấn phẩm tiếng Việt và sẽ chịu trách nhiệm
chính đối với bản Tiếng Việt này.
Thiết kế và trình bày bởi Inís Communication – www.iniscommunication.com
In tại Việt Nam
Hướng dẫn
Phục hồi chức năng dựa vào cộng đồng
Hợp phần Y tế
Mục lục
Giới thiệu 1
Nâng cao sức khỏe 11
Dự phòng 21
Chăm sóc y tế 33
Phục hồi chức năng 45
Dụng cụ trợ giúp 57
Lời nói đầu 1
Lời nói đầu
Quyền có sức khỏe và không có sự phân biệt đối xử được đề cập trong nhiều các tài liệu
quốc tế Hiến chương của tổ chức y tế thế giới cũng đã chỉ rõ “ Sự thoải mái về điều kiện
sức khỏe tốt nhất là một trong các quyền cơ bản của con người trong đó không có sự
phân biệt về chủng tộc, tôn giáo, niềm tin chính trị, các điều kiện kinh tế và xã hội “ (1)
Công ước Liên hợp quốc về Quyền của người khuyết tật (CRPD) đề cập tới quyền của
NKT Điều 25 của Công ước yêu cầu các Quốc gia “nhận thức rằng NKT có quyền được có
sức khỏe ở điều kiện tốt nhất trong đó không có sự phân biệt về khuyết tật“, cùng với điều
này thì điều 20 (về tiếp cận) và điều 26 (chức năng và phục hồi chức năng) đã nhấn mạnh
các quốc gia cần đảm bảo NKT được tiếp cận một cách bình đẳng các dịch vụ y tế bao
gồm cả phục hồi chức năng liên quan đến y tế (2)
Song, đã có nhiều bằng chứng cho thấy NKT thường có tình trạng sức khỏe yếu hơn so
với phần đa dân số (3) và phải đối mặt với nhiều thách thức để có thể đạt được quyền
có sức khỏe của mình (4)
Quyền có sức khỏe không chỉ là việc được tiếp cận dịch vụ y tế mà còn là việc được tiếp
cận đến các yếu tố xã hội liên quan đến sức khỏe như nước uống, điều kiện nước sạch
sinh hoạt và nhà ở Quyền sức khỏe nội hàm cả tự do lựa chọn và được phép làm điều
cần thiết để có sức khỏe Sự tự do ở đây được hiểu theo nghĩa không bị ràng buộc bởi
các phương pháp điều trị y học mà mình không muốn, chẳng hạn như các thử nghiệm,
nghiên cứu, và quyền không phải chịu đựng những biện pháp điều trị đê hèn, vô nhân
tính, gây đau đớn Sự “được phép làm” ở đây được hiểu theo nghĩa, đó là quyền được
tham gia vào hệ thống chăm sóc, bảo vệ sức khỏe, quyền được dự phòng, điều trị và
kiểm soát bệnh tật, tiếp cận các thuốc thiết yếu và tham gia vào việc ra quyết định liên
quan đến vấn đề sức khỏe (4)
Chương trình phục hồi chức năng dựa vào cộng đồng (PHCNDVCĐ) hỗ trợ NKT đạt được
tình trạng sức khỏe tốt nhất có thể thông qua 5 lĩnh vực của trợ giúp gồm: nâng cao
sức khỏe, dự phòng, chăm sóc y tế, phục hồi chức năng, và cung cấp dụng cụ trợ giúp
PHCNDVCĐ góp phần thúc đẩy hòa nhập về sức khỏe bằng cách dựa vào hệ thống y tế
hiện có để đảm bảo việc tiếp cận y tế cho tất cả mọi người, vận động chính sách nhằm
đảm bảo các dịch vụ y tế cũng được cung cấp cho NKT (5) và đáp ứng được nhu cầu
cũng như có sự tham gia của cộng đồng (6)
Mặc dù trong quá trình phát triển, PHCNDVCĐ đã có lúc chỉ đặt trọng tâm vào khía cạnh
y tế, nhưng vì sức khỏe bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố cho nên PHCNDVCĐ cần có sự
phối hợp liên ngành, chương trình PHCNDVCĐ cần phải được triển khai thông qua sự
hợp tác của nhiều thành phần khác nhau như giáo dục và việc làm Trong khuôn khổ về
chủ đề y tế, hợp phần này tập trung hướng dẫn chủ yếu về các hoạt động PHCNDVCĐ
được thực hiện bởi ngành y tế