Động cơ điện
Động cơ điện với các kích cỡ khác nhau
Động cơ điện là máy điện dùng để chuyển đổi năng lượng điện sang năng lượng cơ. Máy
điện dùng để chuyển đổi ngược lại (từ cơ sang điện) được gọi là máy phát điện hay
dynamo. Các động cơ điện thường gặp dùng trong gia đình như quạt điện, tủ lạnh, máy
giặt, máy bơm nước, máy hút bụi...
Ứng dụng
Ngày nay động cơ điện được dùng trong hấu hết mọi lĩnh vực, từ các động cơ nhỏ dùng
trong lò vi sóng để chuyển động đĩa quay, hay trong các máy đọc đĩa (máy chơi CD hay
DVD), đến các đồ nghề như máy khoan, hay các máy gia dụng như máy giặt, sự hoạt
động của thang máy hay các hệ thống thông gió cũng dựa vào động cơ điện. Ở nhiều
nước động cơ điện được dùng trong các phương tiện vận chuyển, đặt biệt trong các đầu
máy xe lửa.
stator và rotor của một động cơ điện 3 pha
Trong công nghệ máy tính: Động cơ điện được sử dụng trong các ổ cứng, ổ quang (chúng
là các động cơ bước rất nhỏ)
Giới thiệu công ty chế tạo động cơ điện: VIHEM Công ty CP chế tạo máy điện Việt Nam
- Hungari [1]
Nguyên tắc hoạt động
Phần chính của động cơ điện gồm phần đứng yên (stator) và phần chuyển động (rotor)
được quấn nhiều vòng dây dẫn hay có nam châm vĩnh cửu. Khi cuộn dây trên rotor và
stator được nối với nguồn điện, xung quanh nó tồn tại các từ trường, sự tương tác từ
trường của rotor và stator tạo ra chuyển động quay của rotor quanh trục hay 1 mômen.
Phần lớn các động cơ điện họat động theo nguyên lý điện từ, nhưng loại động cơ dựa trên
nguyên lý khác như lực tĩnh điện và hiệu ứng điện áp cũng được sử dụng. Nguyên lý cơ
bản mà các động cơ điện từ dựa vào là có một lực lực cơ học trên một cuộn dây có dòng
điện chạy qua nằm trong một từ trường. Lực này theo mô tả của định luật lực Lorentz và
vuông góc với cuộn dây và cả với từ trường.
Phần lớn động cơ từ đều xoay nhưng cũng có động cơ tuyến tính. Trong động cơ xoay,
phần chuyển động được gọi là rotor, và phần đứng yên gọi là stator.
Điều khiển động cơ
Đa số động cơ điện không đồng bộ có thể điều khiển tốc độ bằng cách đổi kiểu đấu nối
(sao, tam giác); Một số có thể điều khiển bằng các biến tần. Các động cơ bước phải sử
dụng một bộ điều khiển riêng, (được gọi là driver).
Lịch sử phát triển
• Năm 1820: nhà Hóa học Đan mạch Hans Christian Ørsted phát hiện ra hiện tượng
điện từ.
• Nguyên lý chuyển đổi từ năng lượng điện sang năng lượng cơ bằng cảm ứng điện
từ được nhà khoa học người Anh là Michael Faraday phát minh năm 1821. Ông
công bố kết quả thí nghiệm của ông về chuyển động quay điện từ, gồm chuyển
động quay của dây dẫn trong từ trường và chuyển động của nam châm quanh 1
dây dẫn
• Năm 1822: Peter Barlow phát triển ra bánh xe Barlow
• Năm 1828: động cơ điện đầu tiên sử dụng nam châm điện cho cả rotor và stator
được phát minh bởi Ányos Jedlink (nhà khoa học người Hungary), sau đó ông đã
phát triển động cơ điện có công suất đủ để đẩy được một chiếc xe.
• Năm 1834: Thomas Davenport chế tạo ra động cơ chỉnh lưu
• Năm 1838: động cơ điện công suất 220 W được dùng cho thuyền chế tạo bởi
Hermann Jacobi
• Năm 1866: Werner von Siemens sáng chế ra máy phát điện