Gi c ng t đâu đ n? (ph n 1)ấ ủ ừ ế ầ
Đ hi u sâu s c h n v gi c ng và nh ng gi c m , t t nhiên là ta c n ph i thâm nh pể ể ắ ơ ề ấ ủ ữ ấ ơ ấ ầ ả ậ
vào chính c ch c a gi c ng .ơ ế ủ ấ ủ
Ch cách đây không lâu, khoa h c m i có th tr l i đ c câu h i gi c ng là gì: đó là s ngh ng i c a cácỉ ọ ớ ể ả ờ ượ ỏ ấ ủ ự ỉ ơ ủ
t bào th n kinh v não. Nói chính xác h n, đó là quá trình c ch t v , quá trình này bao trùm các t bào -ế ầ ỏ ơ ứ ế ự ệ ế
các n ron c a v não và lan truy n d n t i nh ng vùng sâu h n c a não. Khi đó, các n ron ch m d t vi cơ ủ ỏ ề ẫ ớ ữ ơ ủ ơ ấ ứ ệ
đáp l i nh ng tín hi u kích thích và chúng trong tr ng thái c ch . Nh v y, các t bào c a v não ch uạ ữ ệ ở ạ ứ ế ư ậ ế ủ ỏ ị
trách nhi m đ m b o gi c ng . Nh ng công trình nghiên c u m i đây c a các nhà bác h c đã phát hi n raệ ả ả ấ ủ ữ ứ ớ ủ ọ ệ
m t b c tranh còn ph c t p h n nhi u.ộ ứ ứ ạ ơ ề
G n b n m i năm tr c, nhà bác h c Xô vi t P.K.Anôkin phát bi u m t ý t ng: cùng v i các t bào c aầ ố ươ ướ ọ ế ể ộ ưở ớ ế ủ
v não, các b ph n c a não b d i v não cũng tham gia vào c ch c a gi c ng . Các công trình nghiênỏ ộ ậ ủ ộ ướ ỏ ơ ế ủ ấ ủ
c u đã cho th y đúng là nh v y. Ti n hành thí nghi m trên các đ ng v t b c cao, các nhà khoa h c dùngứ ấ ư ậ ế ệ ộ ậ ậ ọ
dòng đi n kích thích nh ng vùng sâu c a não. Và h th y đ ng v t chìm vào trong gi c ng . Gi c ng sayệ ữ ủ ọ ấ ộ ậ ấ ủ ấ ủ
đ n c vào lúc thân não (nh ta bi t, trong não b có các bán c u đ i não, ti u não và thân não g m thoi não,ế ả ư ế ộ ầ ạ ể ồ
trung gian và gian não) b tách ra kh i các bán c u đ i não.ị ỏ ầ ạ
Ng i ta đã bi t rõ r ng chính t i đây, thân não có m t c ch nào đó t o nên gi c ng . Nh ng đ y là cườ ế ằ ạ ở ộ ơ ế ạ ấ ủ ư ấ ơ
ch nào? Câu tr l i đã đ c tìm ra khi ng i ta b t đ u nghiên c u ho t đ ng c a c u t o l i c a thânế ả ờ ượ ườ ắ ầ ứ ạ ộ ủ ấ ạ ướ ủ
não - t c là th l i (chúng tôi đã nói v ch t này các ph n trên). Thì ra th l i ti p nh n t t c các tácứ ể ướ ề ấ ở ầ ể ướ ế ậ ấ ả
nhân kích thích t môi tr ng bên trong và bên ngoài, và sau khi ti n hành x lý, nó g i các tác nhân kíchừ ườ ế ử ử
thích y t i các t bào v các bán c u đ i não và giúp chúng chu n b ti p nh n thông tin.ấ ớ ế ở ỏ ầ ạ ẩ ị ế ậ
Chính th l i đem năng l ng đ n cho các n ron c a v não, đi u đó làm cho c th đ c t nh táo. Gi ngể ướ ượ ế ơ ủ ỏ ề ơ ể ượ ỉ ố
nh nhà máy đi n, th l i b o đ m cung c p năng l ng cho "thành ph n ron" - t c là não, và khi c tư ệ ể ướ ả ả ấ ượ ố ơ ứ ắ
"c u dao", thành ph thi p đi.ầ ố ế
Ng i ta cũng đã tìm đ c ra nh ng ngu n nuôi c a th l i. Đó chính là các c quan c m giác và m t sườ ượ ữ ồ ủ ể ướ ơ ả ộ ố
ch t: khí cacbonic, các hocmôn, máu th a ch t dinh d ng. Các nhà khoa h c còn phát hi n ra nh ng ch tấ ừ ấ ưỡ ọ ệ ữ ấ
kìm hãm ho t đ ng c a các t bào th l i, nghĩa là có tác d ng gây ng . Nhi u lo i thu c mê cũng thu cạ ộ ủ ế ể ướ ụ ủ ề ạ ố ộ
v các d ng ch t này.ề ạ ấ
Nh ng phát minh m i đã mâu thu n v i m t s s ki n đ c xác l p tr c đây. Nói riêng, các thí nghi mữ ớ ẫ ớ ộ ố ự ệ ượ ậ ướ ệ
c a nhà bác h c Th y Sĩ Ghex đã cho th y "trung tâm c a gi c ng " không ph i là th l i, mà là d i đ iủ ọ ụ ấ ủ ấ ủ ả ể ướ ướ ồ
th . C n ph i xác đ nh xem ai đúng. Nh ng công trình nghiên c u ti p theo đã d n các nhà khoa h c đ n k tị ầ ả ị ữ ứ ế ẫ ọ ế ế
lu n: M i liên h gi a các t bào v não và các t bào th l i ph c t p h n nhi u. Vùng d i v cungậ ố ệ ữ ế ỏ ế ể ướ ứ ạ ơ ề ướ ỏ
c p năng l ng cho v não, nh ng vi c cung c p đó ch u s ki m soát c a các n ron v não. Các n ron nàyấ ượ ỏ ư ệ ấ ị ự ể ủ ơ ỏ ơ
t đi u ch nh, khi nào chúng c n năng l ng và c n bao nhiêu, chúng quy t đ nh cho th l i làm vi c h tự ề ỉ ầ ượ ầ ế ị ể ướ ệ ế
công su t ho c t m th i ng t m ch nó.ấ ặ ạ ờ ắ ạ
Các n ron v não còn tác đ ng đ n ho t đ ng c a vùng d i đ i th . Khi con ng i còn th c thì có nghĩa làơ ỏ ộ ế ạ ộ ủ ướ ồ ị ườ ứ
các n ron đó c ch ho t đ ng c a "các trung tâm gi c ng ". Nh ng khi các t bào v não b t đ u m t m iơ ứ ế ạ ộ ủ ấ ủ ư ế ỏ ắ ầ ệ ỏ
thì chúng c n đ c ngh ng i. Tác đ ng c a chúng lên vùng d i đ i th gi m đi, và các t bào vùng d iầ ượ ỉ ơ ộ ủ ướ ồ ị ả ế ở ướ
đ i th l p t c ch p l y c h i đó - chúng đóng "c u dao" th l i. Thành ph n ron chìm vào trong bóngồ ị ậ ứ ớ ấ ơ ộ ầ ể ướ ố ơ
t i, con ng i b t đ u ng thi p đi.ố ườ ắ ầ ủ ế
Đó là lý thuy t c a gi c ng nh v não và d i v do P. K. Anôkhin đ ra. Nói v n t t, gi c ng là k tế ủ ấ ủ ờ ỏ ướ ỏ ề ắ ắ ấ ủ ế
qu c a m i liên h t hai phía c a v não và c ch d i v não c a não b .ả ủ ố ệ ừ ủ ỏ ơ ế ướ ỏ ủ ộ
Gi c ng t đâu đ n? (ph n 2)ấ ủ ừ ế ầ
Trong nh ng năm g n đây, vi n tâm lý h c Baden (Th y Sĩ) đã th c hi n nh ng côngữ ầ ở ệ ọ ụ ự ệ ữ
trình nghiên c u r t lý thú. M. Môniê và các c ng s c a ông đã đ t m t câu h i: "Li u gi c ng có th đ cứ ấ ộ ự ủ ặ ộ ỏ ệ ấ ủ ể ượ
truy n t con v t này sang con v t khác hay không?"...ề ừ ậ ậ
Các nhà khoa h c còn đi theo m t h ng khác đ ch n l a ra nh ng "chìa khóa" d n đ n c ch ph c t pọ ộ ướ ể ọ ự ữ ẫ ế ơ ế ứ ạ
c a gi c ng . Vào đ u th k này, hai nhà nghiên c u ng i Pháp đã làm thí nghi m nh sau: h không choủ ấ ủ ầ ế ỷ ứ ườ ệ ư ọ
các con chó đ c ng su t h n m t tu n, sau đó rút ra t não chúng ch t chi t xu t, và đ a vào não nh ngượ ủ ố ơ ộ ầ ừ ấ ế ấ ư ữ
con chó khác. Nh ng con chó này phút tr c phút sau đã ng thi p đi ngay tr c m t h .ữ ướ ủ ế ướ ắ ọ
Ti p đó, các nhà khoa h c đã l y ch t chi t xu t t não c a nh ng con v t đang ng đông. Nh ng con mèoế ọ ấ ấ ế ấ ừ ủ ữ ậ ủ ữ
và chó nh n đ c m t "li u" chi t su t y đã r i vào tr ng thái ng su t m t th i gian dài. Gi thi t vậ ượ ộ ề ế ấ ấ ơ ạ ủ ố ộ ờ ả ế ề
b n ch t hóa h c gi c ng đã t nó n y sinh nh th . Có l , toàn b v n đ là ch khi con ng i (hayả ấ ọ ấ ủ ự ả ư ế ẽ ộ ấ ề ở ỗ ườ
đ ng v t) th c, trong máu và trong não h tích t nh ng ch t đ c đáo nào đó gây ra s m t m i. Trong lúcộ ậ ứ ọ ụ ữ ấ ộ ự ệ ỏ
ng , c th m i đ c gi i thoát kh i nh ng ch t đ c y.ủ ơ ể ớ ượ ả ỏ ữ ấ ộ ấ
Trong nh ng năm g n đây, vi n tâm lý h c Baden (Th y Sĩ) đã th c hi n nh ng công trình nghiên c u r tữ ầ ở ệ ọ ụ ự ệ ữ ứ ấ
lý thú. M. Môniê và các c ng s c a ông đã đ t m t câu h i: "Li u gi c ng có th đ c truy n t con v tộ ự ủ ặ ộ ỏ ệ ấ ủ ể ượ ề ừ ậ
này sang con v t khác hay không?" Đ tìm ra câu tr l i, h đã làm ph u thu t ghép hai con th l i v i nhauậ ể ả ờ ọ ẫ ậ ỏ ạ ớ
nh th h p thành m t c th v y - cũng có đ ng tu n hoàn máu chung nh hai anh em sinh đôi n iư ể ợ ộ ơ ể ậ ườ ầ ư ở ổ
ti ng Thái lan v y. Sau đó v não t ng con th ng i ta c m nh ng đi n c c n i v i máy ghi đi n nãoế ở ậ ở ỏ ừ ỏ ườ ắ ữ ệ ự ố ớ ệ
đ (máy ghi đi n th sinh h c c a não b ).ồ ệ ế ọ ủ ộ
Các nhà nghiên c u đã bi t r ng, gi c ng hay s th c gi c có th đ c gây ra b ng nh ng con đ ng nhânứ ế ằ ấ ủ ự ứ ấ ể ượ ằ ữ ườ
t o khi đ a các xung đi n vào th l i và vào m t vùng khác d i v não là vùng đ i th . Khi th c, đi nạ ư ệ ể ướ ộ ướ ỏ ồ ị ứ ệ
não đ ghi nh n s xu t hi n c a cái g i là nh p denta. Khi con v t không ng , các nh p c a não nhanh, máyồ ậ ự ấ ệ ủ ọ ị ậ ủ ị ủ
ghi v ch ra m t đ ng th ng v i nét g n m nh r t nh . Nh ng ch c n vùng đ i th v a đ c ti p đi n,ạ ộ ườ ẳ ớ ợ ả ấ ỏ ư ỉ ầ ồ ị ừ ượ ế ệ
l p t c xu t hi n các sóng nh p denta ch m rãi và l n sóng. Đi u đó có nghĩa là con v t đã ng .ậ ứ ấ ệ ị ậ ượ ề ậ ủ
T t c nh ng cái đó là đ chu n b cho thí nghi m chính: li u con th th hai có ng theo "ng i anh emấ ả ữ ể ẩ ị ệ ệ ỏ ứ ủ ườ
sinh đôi" c a mình hay không khi tín hi u ng không đ c g i t i não c a con v t này.ủ ệ ủ ượ ử ớ ủ ậ
Sau l n ti p đi n th ba, con th th nh t ng thi p đi. M t th i gian ng n trôi qua, và nh ng nh p não ầ ế ệ ứ ỏ ứ ấ ủ ế ộ ờ ắ ữ ị ở
con th th hai b t đ u ch m d n, nh p denta xu t hi n. Gi c ng đ c truy n t con v t này sang con v tỏ ứ ắ ầ ậ ầ ị ấ ệ ấ ủ ượ ề ừ ậ ậ
khác!
Sau đó thí nghi m đ c ti p t c nh trong b phim chi u ng c t cu i lên đ u. L n này, th l i c a conệ ượ ế ụ ư ộ ế ượ ừ ố ầ ầ ể ướ ủ
th th nh t nh n đ c xung đi n; nói cách khác, l nh đánh th c đ c truy n đi. Các sóng denta c a nãoỏ ứ ấ ậ ượ ệ ệ ứ ượ ề ủ
l i du i ra thành đ ng th ng h i g n đ c tr ng cho tr ng thái t nh. Con v t t nh d y, và con th th haiạ ỗ ườ ẳ ơ ợ ặ ư ạ ỉ ậ ỉ ậ ỏ ứ
cũng theo g ng con th nh t.ươ ứ ấ
V y là b ng ch ng hùng h n v b n ch t hóa h c c a gi c ng đã đ c xác l p: Vùng đ i th và th l iậ ằ ứ ồ ề ả ấ ọ ủ ấ ủ ượ ậ ồ ị ể ướ
c a não có kh năng ti t vào máu nh ng hóa ch t khác nhau: m t ch t gây ng , ch t kia làm t nh gi c. Khiủ ả ế ữ ấ ộ ấ ủ ấ ỉ ấ
theo đ ng tu n hoàn máu đi vào não c a con v t đ c ki m tra, các ch t này gây ra gi c ng ho c làm conườ ầ ủ ậ ượ ể ấ ấ ủ ặ
v t th c d y.ậ ứ ậ
Ti n sĩ Môniê đã th tách riêng ra "nh ng phân t gây ng và th c gi c" bí n y. Ông l y máu t tĩnhế ử ữ ử ủ ứ ấ ẩ ấ ấ ừ
m ch c a các con th thí nghi m vào đúng lúc c hai vùng não đã nh n đ c xung đi n và ph i g i điạ ủ ỏ ệ ả ậ ượ ệ ả ử
nh ng m nh l nh d i d ng hóa h c c a mình: "Hãy ng đi", "hãy t nh d y". Máu đ c truy n qua th nữ ệ ệ ướ ạ ọ ủ ủ ỉ ậ ượ ề ậ
l c nhân t o, sau đó các "tính ch t" gây ng và th c đ c đi u ch . C t này đ c đ a vào các máu các conọ ạ ấ ủ ứ ượ ề ế ấ ượ ư
th khác đang ng ho c đang th c. K t qu th t đáng s ng s t các con v t đang th c li n ng thi p đi, cácỏ ủ ặ ứ ế ả ậ ử ố ậ ứ ề ủ ế
con v t đang ng thì t nh d y. Nhi u năm tháng trôi qua, cu i cùng Môniê đã thành công trong vi c tách raậ ủ ỉ ậ ề ố ệ
các "phân t gây ng tinh khi t". Đó là m t d ng prôtit bao g m 9 axit amin v i phân t l ng là 860. ch tử ủ ế ộ ạ ồ ớ ử ượ ấ
này đ c đ t tên là hypnotoxin (đ c t gây ng ).ượ ặ ộ ố ủ
… Không c n ph i c g ng l m m i hình dung đ c cái ngày tìm ra các ch t gây ng và th c b ng conầ ả ố ắ ắ ớ ượ ấ ủ ứ ằ
đ ng nhân t o trong phòng thí nghi m s tr thành m t ngày h i nh th nào đ i v i khoa h c. Tuyườ ạ ở ệ ẽ ở ộ ộ ư ế ố ớ ọ
nhiên, chúng ta s không v i vã. Có th hypnotoxin ch a ph i là nguyên nhân duy nh t gây ng .ẽ ộ ể ư ả ấ ủ
Bi t bao đi u bí n còn ch a đ c gi i thích trong các quá trình c a gi c ng và gi c m ! Ngay c hi nế ề ẩ ư ượ ả ủ ấ ủ ấ ơ ả ệ
t ng "đ n gi n" mà ai cũng bi t là ngáp đ làm gì? Hi n nay còn ch a có câu tr l i. Ng i ta ngáp khiượ ơ ả ế ể ệ ư ả ờ ườ
bu n ng , nh ng ng i ta cũng ngáp vì bu n chán hay vì h i h p. Vì sao v y? Và còn m t ng i bên c nhồ ủ ư ườ ồ ồ ộ ậ ộ ườ ạ
ngáp, và hãy nhìn xem, nh ng ng i khác cũng ngáp theo. T i sao?ữ ườ ạ
Gi c ng t đâu đ n? (ph n 3)ấ ủ ừ ế ầ
Khi nghiên c u b n ch t và các c ch c a gi c ng , nh ng bi n th c a nó, các nhàứ ả ấ ơ ế ủ ấ ủ ữ ế ể ủ
khoa h c đã phát hi n ra nhi u đi u b t ng vào nh ng năm g n đây.ọ ệ ề ề ấ ờ ữ ầ
Gi c ng c n thi t cho chúng ta nh th c ăn v y. Đó là m t tiêu đ . Nh ng ng i kh e m nh nh t khôngấ ủ ầ ế ư ứ ậ ộ ề ữ ườ ỏ ạ ấ
th s ng mà không ng quá vài ngày. Không ph i vô c mà th i trung c , m t trong nh ng ki u tra t nể ố ủ ả ớ ở ờ ổ ộ ữ ể ấ
kinh kh ng nh t là hành h b ng cách không cho ng . Nh ng nhà nghiên c u tình nguy n đã t thí nghi mủ ấ ạ ằ ủ ữ ứ ệ ự ệ
trên c th mình xem tình tr ng th c lâu dài có nh h ng nh th nào đ n con ng i. Sau ba ngày đêm,ơ ể ạ ứ ả ưở ư ế ế ườ
nh ng ng i thí nghi m còn có th ch ng l i đ c s bu n ng b ng cách không ng ng đi l i. Sau đó xu tữ ườ ệ ể ố ạ ượ ự ồ ủ ằ ừ ạ ấ
hi n o giác, mê s ng. Ch có gi c ng m i bù đ p đ c nh ng r i lo n - sau khi ng li n 9 đ n 12 gi ,ệ ả ả ỉ ấ ủ ớ ắ ượ ữ ố ạ ủ ề ế ờ
ng i ta m i tr l i tr ng thái bình th ng.ườ ớ ở ạ ạ ườ
Quan ni m cho r ng, đ i v i chúng ta, gi c ng làm nhi m v ph c h i s c l c, đ các t bào th n kinhệ ằ ố ớ ấ ủ ệ ụ ụ ồ ứ ự ể ế ầ
c a c th có th ngh ng i, đã đ c coi là hi n nhiên và không còn gì đ bàn cãi n a.ủ ơ ể ể ỉ ơ ượ ể ể ữ
Nh ng đi u đó ch a ph i là toàn b s th t.ư ề ư ả ộ ự ậ
T t nhiên, gi c ng đem l i cho chúng ta s ngh ng i. Song gi c ng hoàn toàn không ph i là s c ch lanấ ấ ủ ạ ự ỉ ơ ấ ủ ả ự ứ ế
t a c a não nh tr c kia ng i ta v n nghĩ. Phép ghi đi n th sinh h c c a não cho th y trong lúc ng ,ỏ ủ ư ướ ườ ẫ ệ ế ọ ủ ấ ủ
m t n a s n ron c a não không ch không b c ch , mà còn trong tr ng thái ho t đ ng tích c c. M t sộ ử ố ơ ủ ỉ ị ứ ế ở ạ ạ ộ ự ộ ố
vùng não đang chu n b cho s chuy n ti p sang gi c ng làm vi c còn m nh h n n a.ở ẩ ị ự ể ế ấ ủ ệ ạ ơ ữ
Có th nói nh th này: gi c ng là ho t đ ng tích c c c a c th , ch có đi u ho t đ ng đó khác h n soể ư ế ấ ủ ạ ộ ự ủ ơ ể ỉ ề ạ ộ ơ
v i khi th c. Ho t đ ng s ng c a c th v n ti p t c c trong th i gian ng . Các c quan bên trong c thớ ứ ạ ộ ố ủ ơ ể ẫ ế ụ ả ờ ủ ơ ơ ể
ti p t c ho t đ ng tích c c. Trong đó có m t s quá trình th m chí còn đ c đ y m nh h n, ch ng h n nhế ụ ạ ộ ự ộ ố ậ ượ ẩ ạ ơ ẳ ạ ư
s tiêu hóa. Đ ng th i còn di n ra các quá trình thúc đ y s ph c h i nh ng s c l c đã đ c chi phí trongự ồ ờ ễ ẩ ự ụ ồ ữ ứ ự ượ
ngày.
Gi c ng - đó t a h m t cu c s ng khác c a c th . Ng i ta xác đ nh đ c r ng s l ng các n ronấ ủ ự ồ ộ ộ ố ủ ơ ể ườ ị ượ ằ ố ượ ơ
ho t đ ng tích c c trong gi c ng không ít h n, th m chí trong m t s giai đo n c a gi c ng l i còn nhi uạ ộ ự ấ ủ ơ ậ ộ ố ạ ủ ấ ủ ạ ề
h n c khi th c. Vào ban đêm, các n ron đó đi u ch nh l i ho t đ ng, t ng tác v i nhau theo nh ng quanơ ả ứ ơ ề ỉ ạ ạ ộ ươ ớ ữ
h m i.ệ ớ
Ai mà không bi t câu ng n ng c x a này: "Bu i sáng minh m n h n bu i chi u". Hóa ra là câu nói yế ạ ữ ổ ư ổ ẫ ơ ổ ề ấ
ch a đ ng m t ý nghĩa sâu s c h n nhi u so v i nh ng gì mà ng i ta bi t tr c đây. Các nhà bác h c đãứ ự ộ ắ ơ ề ớ ữ ườ ế ướ ọ
phát hi n đ c r ng vào lúc ng , não c a chúng ta d ng nh x lý thông tin t i sau m t ngày. Trong đó,ệ ượ ằ ủ ủ ườ ư ử ớ ộ
m t ph n nào đó c a thông tin quan tr ng h n đ c chuy n t d ng thông tin ch p nhoáng thành trí nh lâuộ ầ ủ ọ ơ ượ ể ừ ạ ớ ớ
dài. Đi u này đã gi i thích cho m t s ki n ai cũng bi t là m t văn li u, ch ng h n m t bài th đ c h cề ả ộ ự ệ ế ộ ệ ẳ ạ ộ ơ ượ ọ
thu c lúc ban chi u s đ c c ng c v ng ch c sau m t đêm và đ n sáng, ng i đó s nh c l i đ c bàiộ ề ẽ ượ ủ ố ữ ắ ộ ế ườ ẽ ắ ạ ượ
th đó theo cách thu c lòng không khó khăn l m.ơ ộ ắ
Có l , vi c c ng c trong trí nh nh ng s ki n đã qua trong ngày vào lúc ng đ c tăng c ng là do vàoẽ ệ ủ ố ớ ữ ự ệ ủ ượ ườ
ban đêm, dòng thông tin t môi tr ng bên ngoài đi vào não chúng ta đã gi m xu ng đ t ng t…ừ ườ ả ố ộ ộ
Gi c ng t đâu đ n? (ph n cu i)ấ ủ ừ ế ầ ố
Cách đây không lâu, không chút băn khoăn gì, chúng ta đã chia cu c s ng c a mình ra hai giai đo n khác nhauộ ố ủ ạ
v căn b n: th c và ng . Nh ng hóa ra là m i ng i trong chúng ta có hai gi c ng : gi c ng ch m và gi cề ả ứ ủ ư ỗ ườ ấ ủ ấ ủ ậ ấ
ng nhanh, hay là gi c ng ngh ch th ng.ủ ấ ủ ị ườ
ng i l n, g n m t ph n t toàn b th i gian ng là thu c v gi c ng nhanh, còn l i thu c v gi c ngỞ ườ ớ ầ ộ ầ ư ộ ờ ủ ộ ề ấ ủ ạ ộ ề ấ ủ
ch m.ậ
N u nh b n h i ng i thân r ng h m th y gì thì s có ng i tr l i: "Ch ng bao gi tôi m c ". Đó làế ư ạ ỏ ườ ằ ọ ơ ấ ẽ ườ ả ờ ẳ ờ ơ ả
m t s l m l n. Nh ng nhà nghiên c u đã ti n hành nh ng thí nghi m: khi gi c ng nhanh v a xu t hi n ộ ự ầ ẫ ữ ứ ế ữ ệ ấ ủ ừ ấ ệ ở
m t ng i, ng i ta li n đánh th c ng i đó d y và h i xem đã m th y gì. Ng i b đánh th c nh l iộ ườ ườ ề ứ ườ ậ ỏ ơ ấ ườ ị ứ ớ ạ
ngay gi c m và k v nó.ấ ơ ể ề
Trên th c t , khi quan sát m t ng i đang giai đo n c a gi c ng ngh ch th ng, có th k t lu n r ngự ế ộ ườ ở ạ ủ ấ ủ ị ườ ể ế ậ ằ
ng i y đang tr i qua m t cái gì đó: nh p th c a ng i đó nhanh h n, nh p tim thay đ i, tay và chân đ ngườ ấ ả ộ ị ở ủ ườ ơ ị ổ ộ
đ y, ng i ta còn th y nh ng c đ ng nhanh c a m t và c a các c trên m t. Các nhà khoa h c đã gi đ nhậ ườ ấ ữ ử ộ ủ ắ ủ ơ ặ ọ ả ị
r ng, chính vào nh ng lúc nh th , ng i ng đang m . S th t đúng là nh th . Nh ng n u đánh th c m tằ ữ ư ế ườ ủ ơ ự ậ ư ế ư ế ứ ộ
ng i vào lúc gi c ng ch m thì ng i đó s tr l i r ng không m th y gì h t. Nguyên nhân là do ng iườ ấ ủ ậ ườ ẽ ả ờ ằ ơ ấ ế ườ
y đã quên h t gi c m y.ấ ế ấ ơ ấ
Các nhà nghiên c u đã cho th y trong vòng sáu hay b y gi ng , gi c ng ch m kéo dài đ m t đ n m tứ ấ ả ờ ủ ấ ủ ậ ộ ộ ế ộ
ti ng r i vài l n b thay th b ng gi c ng nhanh - ch ng 10-20 phút. Nh v y, trong m t đêm chúng ta cóế ưỡ ầ ị ế ằ ấ ủ ừ ư ậ ộ
ch ng ki n b n hay năm gi c ng nhanh m i lăm - hai m i phút, nh ng lúc đó não cho phép mình đ cứ ế ố ấ ủ ườ ươ ữ ượ
"d o ch i" trong v ng qu c c a gi c m ".ạ ơ ươ ố ủ ấ ơ
Sau khi đã phát hi n ra hai giai đo n b t bu c c a gi c ng , các nhà bác h c l i đ t ta m t câu h i khác:ệ ạ ắ ộ ủ ấ ủ ọ ạ ặ ộ ỏ
đi u gì s x y ra n u làm cho ng i ta m t nh ng gi c m ? Nh ng gi c m đó c n cho ng i đ làm gì?ề ẽ ả ế ườ ấ ữ ấ ơ ữ ấ ơ ầ ườ ể
Hàng trăm ng i tình nguy n đã đ c thí nghi m. H ch đ c phép ng trong th i gian c a gi c ngườ ệ ượ ệ ọ ỉ ượ ủ ờ ủ ấ ủ
ch m, và khi gi c ng ngh ch th ng v a m i xu t hi n h li n b đánh th c. Nói cách khác, ng i ta đ cậ ấ ủ ị ườ ừ ớ ấ ệ ọ ề ị ứ ườ ượ
phép ng nh ng không đ c phép n m m . Song song v i nh ng ng i này, có nh ng ng i khác cũng bủ ư ượ ằ ơ ớ ữ ườ ữ ườ ị
đánh th c th ng xuyên nh th , nh ng l i là vào nh ng giai đo n ng không m .ứ ườ ư ế ư ạ ữ ạ ủ ơ
Ng i ta quan sát th y gì nh ng ng i không đ c phép m ? Tr c h t, t n s xu t hi n các gi c mườ ấ ở ữ ườ ượ ơ ướ ế ầ ố ấ ệ ấ ơ
tăng lên - gi c ng nhanh đ n sau nh ng kho ng th i gian ng n h n. Sau th i gian nào đó, nh ng ng iấ ủ ế ữ ả ờ ắ ơ ờ ở ữ ườ
không đ c phép m đã xu t hi n ch ng lo n th n kinh ch c năng - h có c m giác s hãi, lo âu, căngượ ơ ấ ệ ứ ạ ầ ứ ọ ả ợ
th ng, Còn sau khi h l i đ c phép ng trong gi c ng nhanh, gi c ng kéo dài h n th ng l , d ng nhẳ ọ ạ ượ ủ ấ ủ ấ ủ ơ ườ ệ ườ ư
c th mu n bù l i cái đã b t c m t.ơ ể ố ạ ị ướ ấ
K t lu n đã rõ: nh ng gi c m c a chúng ta là ho t đ ng c n thi t c a não nh m i ho t đ ng trí tu bìnhế ậ ữ ấ ơ ủ ạ ộ ầ ế ủ ư ọ ạ ộ ệ
th ng v y!ườ ậ
Và còn m t k t lu n khác n a: có th chia cu c s ng c a chúng ta làm ba giai đo n: ng không m , ng cóộ ế ậ ữ ể ộ ố ủ ạ ủ ơ ủ
m , và th c. Ng có m - đó là m t tr ng thái hoàn toàn đ c bi t c a c th trong đó não làm vi c m nhơ ứ ủ ơ ộ ạ ặ ệ ủ ơ ể ệ ạ
nh khi th c, ch có đi u là công vi c đó c a não đ c t ch c khác h n.ư ứ ỉ ề ệ ủ ượ ổ ứ ơ
Cũng có th gi thi t r ng nh ng gi c m c a chúng ta mang m t ch c năng b o v đ c đáo trong c th .ể ả ế ằ ữ ấ ơ ủ ộ ứ ả ệ ộ ơ ể
Nh đã nói, khi ng i ng , có nh ng tín hi u kích thích đ n v i anh ta t môi tr ng bên ngoài (ánh sángư ườ ủ ữ ệ ế ớ ừ ườ
v a đ c b t lên, c m giác l nh v. v…) cũng nh t nh ng c quan khác c a c th . T t c nh ng tácừ ượ ậ ả ạ ư ừ ữ ơ ủ ơ ể ấ ả ữ
nhân kích thích y đ u đ c đ a vào c t truy n c a các gi c m và vì th chúng không xâm ph m gì đ nấ ề ượ ư ố ệ ủ ấ ơ ế ạ ế
gi c ng , con ng i c ti p t c ng say. Ngoài ra, trong nh ng th i đi m đó não n m b t t t h n nh ng tínấ ủ ườ ứ ế ụ ủ ữ ờ ể ắ ắ ố ơ ữ
hi u y u báo v nh ng l ch l c trong c th và nh ng tín hi u y có th đ c ph n ánh trong các gi c m .ệ ế ề ữ ệ ạ ơ ể ữ ệ ấ ể ượ ả ấ ơ
Còn m i s ki n r t lý thú khác. Khi nghiên c u tác đ ng c a công vi c th l c n ng nh c đ n gi c ngọ ự ệ ấ ứ ộ ủ ệ ể ự ặ ọ ế ấ ủ
c a con ng i (thí nghi m đ c ti n hành v i các v n đ ng viên), các nhà nghiên c u Grudia đã xác đ nhủ ườ ệ ượ ế ớ ậ ộ ứ ị
đ c là, nh ng v n đ ng viên đ u v t ch ng h n, th i gian gi c ng ch m (ng sâu) tăng lên rõ r t soượ ở ữ ậ ộ ấ ậ ẳ ạ ờ ấ ủ ậ ủ ệ
v i th i gian gi c ng ngh ch th ng. T đó có th k t lu n r ng khi ng say, trong c th các quá trình cóớ ờ ấ ủ ị ườ ừ ể ế ậ ằ ủ ơ ể
tác d ng ph c h i nh ng s c m nh th l c (t ng h p prôtit) đ c gia tăng, đ ng th i cũng nh trong gi cụ ụ ồ ữ ứ ạ ể ự ổ ợ ượ ồ ờ ư ấ
ng nhanh, khi con ng i chu du trong th gi i m m ng, n i t t c m i đi u đ u có th x y ra, d ngủ ườ ế ớ ơ ộ ơ ấ ả ọ ề ề ể ả ườ
nh di n ra s làm d u v tình c m. Ng i ta nh n th y là bán c u não bên ph i c a chúng ta g n bó ph nư ễ ự ị ề ả ườ ậ ấ ầ ả ủ ắ ầ
l n v i các gi c m .ớ ớ ấ ơ
C n ph i nói r ng các công trình nghiên c u vào nh ng năm g n đây đã cho ta th y là các gi c m t i thămầ ả ằ ứ ữ ầ ấ ấ ơ ớ
chúng ta vào th i gian gi c ng ch m. Song nh ng hình nh c a các gi c m đó không rõ r t và không kỳ lờ ấ ủ ậ ữ ả ủ ấ ơ ệ ạ
cho l m. D ng nh đó là nh ng suy t trong gi c ng . Không ph i vô c mà trong nh ng giai đo n nhắ ườ ư ữ ư ấ ủ ả ớ ữ ạ ư
th nh ng ng i ng mê th ng hay nói mê h n là trong gi c ng nhanh.ế ữ ườ ủ ườ ơ ấ ủ