Giải pháp thu trữ và xử lý nước mưa chi phí thấp quy mô hộ gia đình và cụm hộ gia đình trong điều kiện hạn hán, xâm nhập mặn tại các tỉnh ven biển vùng đồng bằng sông Cửu Long

Bài báo trình bày giải pháp thu trữ và xử lý nước mưa chi phí thấp cho quy mô hộ gia đình và cụm hộ gia đình, nhằm giải quyết tình trạng khan hiếm nước sinh hoạt do hạn hán và xâm nhập mặn tại các tỉnh ven biển vùng Đồng bằng Sông Cửu Long.

Các hộ gia đình và cụm hộ gia đình nhỏ lẻ sống tại các khu vực nông thôn, ven biển thuộc Đồng bằng Sông Cửu Long đang đối mặt với tình trạng thiếu nước sinh hoạt do hạn hán và xâm nhập mặn.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và xâm nhập mặn diễn biến phức tạp, tình trạng khan hiếm nước sinh hoạt ngày càng nghiêm trọng tại Đồng bằng Sông Cửu Long, đặc biệt là đối với các hộ gia đình và cụm hộ gia đình ở khu vực nông thôn ven biển vốn khó tiếp cận các hệ thống cấp nước tập trung. Nước mưa, dù là nguồn phổ biến, vẫn chưa được khai thác và xử lý hiệu quả do các phương pháp truyền thống còn nhiều hạn chế và chất lượng nước đầu ra không đảm bảo. Các vấn đề bao gồm tỷ lệ sử dụng thấp, quy trình thu gom chưa chuẩn (ví dụ: không loại bỏ nước mưa đầu trận), và vật liệu mái nhà không phù hợp (như fibro-xi măng) ảnh hưởng đến chất lượng nước.
Nghiên cứu này đề xuất các giải pháp công nghệ thu trữ và xử lý nước mưa với tiêu chí chi phí thấp, dễ lắp đặt, vận hành, bảo dưỡng và ưu tiên sử dụng vật liệu lọc sẵn có tại địa phương. Các tiêu chí kỹ thuật cụ thể bao gồm công nghệ lọc đơn giản, hiệu quả, ổn định, nhỏ gọn, tuổi thọ dài, ít phụ thuộc vào các yếu tố xây dựng hay điện cơ khí, và đảm bảo nước đạt tiêu chuẩn ăn uống, sinh hoạt.
Các giải pháp đề xuất chi tiết bao gồm:
1. Mô hình thu trữ nước mưa: Tận dụng mái nhà hiện có (khuyến cáo không dùng mái fibro-xi măng), kết hợp hệ thống loại bỏ nước mưa đầu trận. Nước sau đó được trữ trong các túi nhựa dẻo có dung tích từ 15-25 m³. Loại túi trữ này được đánh giá cao về hiệu quả kinh tế (chi phí thấp hơn nhiều so với bể xây hay bồn inox) và tính linh hoạt, có khả năng đáp ứng nhu cầu sử dụng nước trong suốt mùa khô hạn.
2. Mô hình xử lý nước mưa:
* Không sử dụng điện năng: Dành cho nhu cầu nước uống (4 lít/người/ngày cho hộ gia đình 5 người). Hệ thống bao gồm bể lọc chậm (sử dụng sỏi, cát thạch anh, than hoạt tính) và phương pháp khử trùng bằng bức xạ mặt trời (Sodis) với chai thủy tinh. Hệ thống này có cấu tạo đơn giản, chi phí thấp, và đảm bảo chất lượng nước đạt QCVN 01-1:2018/BYT.
* Có sử dụng điện năng: Phục vụ cả nhu cầu ăn uống và sinh hoạt thông thường. Hệ thống này tích hợp bể lọc thô đầu nguồn, bơm cấp nước, các cột lọc đa cấp (bao gồm lõi lọc PP, màng vi lọc MF/UF với kích thước lọc siêu nhỏ) và đèn UV để loại bỏ vi khuẩn, virus. Giải pháp này có thể áp dụng cho hộ gia đình (5 người, tổng 300 lít/ngày sinh hoạt, 20 lít/ngày uống) hoặc cụm hộ gia đình nhỏ lẻ (40 người, tổng 2400 lít/ngày sinh hoạt, 160 lít/ngày uống), đảm bảo nước đầu ra đạt QCVN 01-1:2018/BYT.
Các kết quả nghiên cứu và thử nghiệm đã chứng minh hiệu quả và tính khả thi của các giải pháp đề xuất, góp phần quan trọng vào việc đảm bảo nguồn nước sạch bền vững cho người dân vùng Đồng bằng Sông Cửu Long trong điều kiện biến đổi khí hậu ngày càng khắc nghiệt.