Giáo trình Áp lực mỏ hầm lò: Phần 2

Chia sẻ: Năm Tháng Tĩnh Lặng | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:79

Thêm vào BST

Báo xấu

149
lượt xem 60
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Phần 2 của giáo trình Áp lực mỏ hầm lò cung cấp cho bạn đọc các nội dung như: Lựa chọn vì chống trong lò chợ dài dốc thoải và nghiêng, áp lực mỏ trong lò chợ dài ở vỉa nghiêng-đứng và dốc đứng, áp lực mỏ trong các gương lò ngắn, điều khiển áp lực mỏ ở lò chợ. Giáo trình này nằm trong chuỗi các môn học dùng để giảng dạy cho sinh viên chính ngành Khai thác Mỏ và Khai thác Hầm lò, nhưng cũng có thể là tài liệu tham khảo bổ ích cho sinh viên của các chuyên ngành khác có quan tâm.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Áp lực mỏ hầm lò: Phần 2

Ch¬ng 3 lùa chän v× chèng trong lß chî dµi dèc tho¶i vµ nghiªng 3.1. Lùa chän v× chèng ®¬n b»ng gç trong lß chî 3.1.1. TÝnh chän v× chèng gÇn g¬ng Nh ®· tr×nh bµy ë ch¬ng 1, v× chèng gÇn g¬ng b»ng gç ®îc dïng trong lß chî dèc tho¶i vµ dèc nghiªng thêng ë d¹ng c¸c khung chèng b»ng gç trßn. §êng kÝnh cña gç trßn ®Ó thiÕt lËp khung chèng chñ yÕu phô thuéc vµo c¸c tÝnh chÊt cña vËt liÖu gç vµ chiÒu cao lß chî hay chiÒu dµy cña vØa. §êng kÝnh d cña cét chèng gç cã thÓ ®îc x¸c ®Þnh b»ng c«ng thøc d  1,10  1,25 m , cm trong ®ã : m - chiÒu cao lß chî, cm. §êng kÝnh gç lµm xµ thêng ®îc lÊy b»ng ®êng kÝnh cét, tøc lµ dx=d. NÕu ®· biÕt øng suÊt chÞu nÐn däc thí giíi h¹n cña vËt liÖu gç th× cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc t¶i träng giíi h¹n cña mét cét chèng gç πd 2 Pgh = σ nd . φ , kG/cét 4 trong ®ã: σnd - øng suÊt chÞu nÐn däc thí giíi h¹n cña cét gç, cã thÓ ®îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch tra b¶ng hoÆc b»ng c«ng thøc thùc nghiÖm: σnd = 293 - 1,92 m , kG/cm2 i i - m«men qu¸n tÝnh cña cét, i = d , cm4 4 φ - hÖ sè uèn däc cét, nã phô thuéc vµo hÖ sè uèn dÎo  2 λ  φ = 1 - 0,8    100  m = i T¶i träng cho phÐp cña cét chèng gç ®îc x¸c ®Þnh b»ng c«ng thøc Pgh Pcp  , kG/cét chuyÓn thµnh T/cét , k trong ®ã: k - hÖ sè dù tr÷ ®é bÒn cña cét chèng, k = 1,25 ÷ 3,0 . 63
NÕu ®· biÕt ¸p lùc má trªn 1 m2 diÖn tÝch v¸ch, th× cã thÓ tÝnh ®îc mËt ®é cña c¸c cét chèng gÇn g¬ng qg η , cét/m2 Pcp trong ®ã: qg - ¸p lùc ë luång gÇn g¬ng, T/ m2; Tõ ®©y cã thÓ tÝnh ®îc tæng sè cét gÇn g¬ng cÇn cã cho mçi luång khÊu N = ηLr , cét trong ®ã: L - chiÒu dµi lß chî, m; r - chiÒu réng mét luång khÊu, m. TiÕp theo cÇn ph¶i dùa vµo c¸c ®iÒu kiÖn d¹ng n»m cô thÓ cña vØa than vµ c¸c yªu cÇu vÒ c«ng nghÖ vµ an toµn lao ®éng cña lß chî, tiÕn hµnh lùa chän lo¹i vµ quy c¸ch cña v× chèng gÇn g¬ng, cô thÓ lµ: sö dông khung chèng däc hay ngang; c¸c kÝch thíc cña mét khung chèng; kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c khung chèng; c¸c chi tiÕt t¨ng søc cÇn thiÕt cho c¸c khung chèng… Chi phÝ gç cña v× chèng gÇn g¬ng tÝnh cho mét chu kú khÊu than trong lß chî sÏ lµ Vgg = Vc + Vx + Vts , m3 trong ®ã: Vc - chi phÝ gç cho c¸c cét gÇn g¬ng, m3 Vx - chi phÝ gç cho c¸c thanh xµ, m3 Vts - chi phÝ gç cho c¸c chi tiÕt t¨ng søc, m3; trong c¸c ®iÒu kiÖn trung b×nh cã thÓ lÊy gÇn ®óng lÊy gÇn ®óng Vts = (0,2÷0,3) (Vc + Vx) , m3. 3.1.2. TÝnh chän v× chèng ph¸ háa b»ng gç Nh ®· biÕt, c¸c d¹ng v× chèng ph¸ háa b»ng gç thêng ®îc dïng trong lß chî lµ hµng cét ph¸ háa, côm cét ph¸ háa vµ c¸c chång còi. Khi dïng hµng cét hay côm cét ph¸ háa, chóng thêng ®îc thiÕt lËp chÝnh b»ng c¸c cét chèng gÇn g¬ng víi cïng quy c¸ch vËt liÖu gç. Nh vËy, cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc sè cét ë 1 m hµng cét ph¸ háa R n , cét/m Pcp trong ®ã: R - ¸p lùc má ë luång ph¸ háa, T/m; Pcp - t¶i träng cho phÐp cña 1 cét ph¸ háa, ®îc lÊy b»ng t¶i träng cho phÐp cña cét gÇn g¬ng, T/cét. Tõ ®ã tÝnh ®îc tæng sè cét ph¸ háa trªn c¶ chiÒu dµi lß chî N = n.L , cét . 64
§Õn ®©y, nÕu sö dông hµng cét ph¸ háa th× cÇn ph¶i thiÕt lËp quy c¸ch cña nã, trong ®ã cÇn lu ý gi÷a c¸c ®o¹n hµng cét ph¸ háa xÕp däc lß chî qua mçi kho¶ng dµi 2 - 5 m, cÇn ph¶i cã mét "lèi ®i" ≥ 0,7 m nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó thu håi hay lo¹i bá hµng cét ph¸ háa cò ë mçi lÇn ph¸ háa ®¸ v¸ch. Trong trêng hîp ¸p dông c¸c côm cét ph¸ háa, ®Çu tiªn cÇn ph¶i lùa chän sè cét trong 1 côm cét nc = n.lcc , cét/côm , trong ®ã: lcc - kho¶ng c¸ch gi÷a hai t©m cñ hai côm cét kÒ nhau, m; th«ng thêng kho¶ng c¸ch nµy ®îc chän trong ph¹m vi 2 - 3 m. Nh vËy, cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc sè côm cét vµ quy c¸ch cña hµng côm cét trªn c¶ chiÒu dµi lß chî L N cc  , cét . l cc NÕu trong lß chî sö dông hµng chång còi ph¸ háa, th× gç xÕp còi thêng còng cã cïng chñng lo¹i vµ ®êng kÝnh nh cña khung chèng gÇn g¬ng. T¶i träng giíi h¹n cña mét chång còi gç trßn h×nh ch÷ nhËt ®îc x¸c ®Þnh b»ng c«ng thøc πd 2 Q gh  4 ψσ nn , kG/còi chuyÓn thµnh T/còi , 4 trong ®ã: 4 - bèn ®iÓm chÞu t¶i cña chång còi h×nh ch÷ nhËt; ψ - hÖ sè chØ diÖn tiÕp xóc gi÷a hai thanh gç chång chÐo lªn nhau khi chång còi cã t¶i träng lín nhÊt, ψ = 0,7 ÷ 0,8; σ nn - øng suÊt chÞu nÐn ngang thí giíi h¹n cña gç xÕp còi, trung b×nh σ nn = 70 ÷ 120 kG/cm2. T¶i träng cho phÐp cña mét chång còi Q gh Q cp  , T/còi , k trong ®ã: k - hÖ sè dù tr÷ ®é bÒn cña còi, k = 1,25 ÷ 2,0 . Nh vËy cã thÓ tÝnh ®îc tæng sè còi trªn c¶ chiÒu dµi lß chî R N L , còi , Q cp vµ kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c còi theo tuyÕn ph¸ háa cña lß chî L lc  , m. N TiÕp theo cÇn x¸c ®Þnh quy c¸ch cô thÓ cña c¸c chång còi, tøc lµ kÝch thíc cña c¸c ®o¹n gç xÕp còi, sè líp gç ë mét chång còi…, ®Ó cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc chi phÝ gç cho mét luång ph¸ háa Vph. 65
Cuèi cïng cÇn ph¶i tÝnh ®îc chi phÝ gç chung cho c¶ lß chî tÝnh cho 1000 tÊn than khai th¸c V= 1 - k th Vgg  Vph  3 1000 , m /1000 t.than. A ck trong ®ã: k th - hÖ sè thu håi gç ®Ó t¸i sö dông, k th = 0,4 ÷ 0,6; A ck - s¶n lîng cña mét chu kú lß chî, tÊn. A-A A A B-B B B H×nh 42. S¬ ®å lß chî dèc nghiªng, khÊu than b»ng ph¬ng ph¸p khoan næ m×n 3.2. LËp hé chiÕu chèng gi÷ lß chî vµ ®iÒu khiÓn ®¸ v¸ch víi v× chèng ®¬n b»ng gç Dùa vµo c¸c kÕt qu¶ tÝnh to¸n ë môc trªn cã thÓ thiÕt lËp ®îc hé chiÕu chèng gi÷ lß chî vµ ®iÒu khiÓn ®¸ v¸ch. Néi dung cña mét hé chiÕu ph¶i gåm cã nh÷ng vÊn ®Ò sau: - m« t¶ chi tiÕt c¸c ®iÒu kiÖn ®Þa chÊt má cña khu khai th¸c; - hÖ thèng khai th¸c ®îc ¸p dông; - c¬ së tÝnh to¸n vµ kÕt qu¶ tÝnh ¸p lùc má trong lß chî; - lùa chän v× chèng lß chî vµ ph¬ng ph¸p ®iÒu khiÓn ¸p lùc má; 66
- c¸c th«ng sè cña c«ng nghÖ khai th¸c than trong lß chî vµ tr×nh tù tiÕn hµnh c¸c qu¸ tr×nh c«ng nghÖ; - c¸c b¶n vÏ thÓ hiÖn c¸c tr¹ng th¸i ®Æc trng cña lß chî cïng c¸c biÓu ®å tæ chøc thùc hiÖn c¸c c«ng t¸c lß chî vµ bè trÝ nh©n lùc, nÕu khÊu than b»ng ph¬ng ph¸p khoan næ m×n th× cÇn cã thªm hé chiÕu khoan næ m×n. Trªn h×nh 42 lµ mét minh häa cña mét lß chî sö dông v× chèng ®¬n b»ng gç khi khÊu than b»ng ph¬ng ph¸p khoan næ m×n, trong ®ã v× chèng gÇn g¬ng lµ c¸c khung chèng däc vµ v× chèng ph¸ háa lµ c¸c chång còi. a b 0,25 0,2 2,5 1 1,2 2,5 m 2,4 1 4m 1,2 0,25 1,2 1,6 0,2 1 1 H×nh 43. C¸c thÝ dô vÒ lß chî dïng khung chèng däc b»ng gç: a- khung chèng víi xµ dµi 4 m; 1 1 b- khung chèng víi xµ dµi 2,5 m. C¸c thÝ dô vÒ quy c¸ch cña c¸c khung chèng däc víi xµ dµi 4 m vµ 2,5 m ®îc thÓ hiÖn trªn h×nh 43, a vµ b. 3.3. Lùa chän v× chèng ®¬n b»ng thÐp vµ hé chiÕu chèng gi÷ lß chî HiÖu qu¶ sö dông v× chèng ®¬n phô thuéc vµo sù lùa chän ®óng ®¾n hé chiÕu chèng gi÷ vµ c¸c th«ng sè cña v× chèng. §Ó lùa chän v× chèng thuû lùc ®¬n vµ v× chèng ph¸ ho¶, cÇn ph¶i cã nh÷ng sè liÖu sau: - chiÒu dµy cña vØa trong ph¹m vi khu khai th¸c m vµ ®é giao ®éng cña nã ±Δm; 67
- sù dÞch gÇn cña ®¸ v¸ch vµ ®¸ trô trªn c¶ chiÒu réng cña lß chî; - chiÒu cao cña c¸c thanh xµ; - dù tr÷ ®é co tèi thiÓu cña c¸c cét thuû lùc ®¬n cÇn ®Ó dì t¶i vµ thu håi cét; - hé chiÕu chèng gi÷ lß chî. KÝch thíc cÇn thiÕt cña c¸c cét gÇn g¬ng khi sö dông xµ thÐp (h×nh 44) cã thÓ ®îc x¸c ®Þnh b»ng c¸c c«ng thøc: Lmax = m + Δm - hx - aml1 ; Lmin = m - Δm - hx - aml4 - hcd , trong ®ã: Lmax - chiÒu cao lín nhÊt cÇn thiÕt cña cét gÇn g¬ng, m; Lmin - chiÒu cao cho phÐp nhá nhÊt cña cét gÇn g¬ng, m; m - chiÒu dµy trung b×nh cña vØa, m; Δm - ®é dao ®éng chiÒu dµy vØa lín nhÊt trong ph¹m vi khu khai th¸c, m; hx - chiÒu cao cña c¸c thanh xµ, m; a - hÖ sè dÞch gÇn cña ®¸ v¸ch vµ ®¸ trô, 1/m; l1 - kho¶ng c¸ch tõ g¬ng tíi hµng cét gÇn g¬ng ®Çu tiªn, m; l4 - kho¶ng c¸ch tõ g¬ng tíi hµng cét gÇn g¬ng cuèi cïng, m; hcd - dù tr÷ ®é co ®Ó dì t¶i cét, m. H×nh 44. S¬ ®å lùa chän v× chèng gÇn g¬ng vµ ph¸ ho¶ §é h¹ vâng cña v¸ch ë kho¶ng c¸ch l kÓ tõ g¬ng lß chî ®îc x¸c ®Þnh b»ng c«ng thøc U = alm, cã tÝnh ®Õn lo¹i ®¸ v¸ch. Ch¼ng h¹n, ®èi víi c¸c ®iÒu kiÖn cña bÓ than §«nhiesk (Ucraina) ®é h¹ vâng cña v¸ch thuéc lo¹i I, II vµ III theo ph©n lo¹i cña VUGI cã thÓ ®îc x¸c ®Þnh b»ng c¸c c«ng thøc t¬ng øng: UI = 0,04 ml; UII = 0,025 ml; UIII = 0,015 ml. 68
C¸c gi¸ trÞ cña hÖ sè a cho c¸c lß chî cña bÓ than Kuznhiesk (Nga) vµ Karagan®a (Cadacstan) cã thÓ lÊy trong kho¶ng 0,05-0,035 vµ 0,04-0,02. Trong ®ã, c¸c gi¸ trÞ lín h¬n t¬ng øng víi c¸c ®¸ v¸ch lo¹i I vµ ®«i khi lµ lo¹i hai, cßn c¸c gi¸ trÞ nhá h¬n øng víi ®¸ lo¹i III vµ ®«i khi lµ lo¹i II. Dù tr÷ ®é co cña c¸c cét ®Ó dì t¶i chóng dÔ dµng ®îc lùa chän dùa vµo chiÒu dµy cña vØa: m, m . . . . . < 0,8 0,81 - 1,2 > 1,2 hcd , m . . . . . 0,03 0,04 0,05 §Ó lùa chän kÝch thíc c¸c cét ph¸ ho¶ sö dông c¸c biÓu thøc: Lmax = m + Δm - aml3 ; Lmin = m - Δm - aml4 - hcd , trong ®ã l3 vµ l4 - kho¶ng c¸ch kÓ tõ g¬ng t¬ng øng tíi vÞ trÝ ®Æt cét ph¸ ho¶ ban ®Çu vµ kÕt thóc, m. KÝch thíc cña c¸c ®o¹n xµ thÐp ®îc chän dùa vµo chiÒu réng khÊu cña m¸y liªn hîp. ChiÒu réng khÊu cã thÓ b»ng chiÒu dµi xµ, b»ng mét nöa chiÒu dµi xµ hoÆc kh«ng lµ íc sè cña nã. Phô thuéc vµo ®iÒu nµy, cÇn ph¶i thay ®æi ph¬ng thøc x¸c lËp hé chiÕu chèng lß chî. M¸y liªn hîp víi chiÒu réng khÊu b»ng chiÒu dµi mét ®o¹n xµ chñ yÕu ®îc sö dông ë c¸c vØa dµy tíi 1 m. Khi ®ã, c¸c cét gÇn g¬ng ®îc ®Æt thµnh c¸c hµng th¼ng theo chiÒu dèc (h×nh 45). Trong tr¹ng th¸i ban ®Çu, m¸ng cµo ®îc ®Èy s¸t vµo g¬ng vµ cét chèng ®Çu tiªn tÝnh tõ g¬ng 1 ®îc ®Æt ngay sau m¸ng cµo. §o¹n xµ 2 cã 1/3 chiÒu dµi híng vÒ phÝa kho¶ng trèng ®· khai th¸c. Sè hµng cét chèng ®îc chän kh«ng nhá h¬n hai vµ kh«ng lín h¬n H×nh 45. ThÝ dô vÒ hé chiÕu chèng bèn, phô thuéc vµo chiÒu réng cÇn chèng lß chî khi chiÒu réng khÊu b»ng chiÒu dµi mét ®o¹n xµ gi÷ cña lß chî. Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c cét gÇn g¬ng trong mét khung chèng ®îc lÊy b»ng chiÒu dµi mét ®o¹n xµ, cßn kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c khung chèng theo chiÒu dèc thay ®æi trong kho¶ng tõ 0,7 ®Õn 1 m, phô thuéc vµo tÝnh chÊt cña ®¸ v¸ch. Khi tr¹ng th¸i cña v¸ch xÊu, ®ång thêi khi chiÒu dµy vØa gia t¨ng, th× cÇn 69
ph¶i t¨ng mËt ®é c¸c cét chèng. ViÖc chèng gi÷ vïng uèn m¸ng cµo cña lß chî cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng. §Ó lµm viÖc nµy, ®o¹n xµ 3 ®îc nèi c«ng s¬n víi ®o¹n xµ 2, khi ®ã t¹o ra mét kho¶ng kh«ng gian gÇn g¬ng kh«ng cã cét chèng. a) b) H×nh 46. ThÝ dô vÒ hé chiÕu chèng lß chî khi chiÒu dµi ®o¹n xµ gÊp ®«i chiÒu réng khÊu cña m¸y liªn hîp Khi chiÒu réng khÊu cña m¸y liªn hîp b»ng mét nöa chiÒu dµi mét ®o¹n xµ, cã thÓ ¸p dông hé chiÕu chèng lß chî víi c¸c d·y cét gÇn g¬ng ®Æt th¼ng hµng (h×nh 46, a), hoÆc víi c¸c cét bè trÝ chÐo nhau (so le, h×nh 46, b). Cét 1 cña v× chèng (h×nh 46, a) ®îc dùng ngay sau m¸ng cµo lß chî, khi nã ®îc ®Èy vµo g¬ng. NÕu c¸c cét n»m th¼ng hµng theo chiÒu dèc, th× c¸c hµng thø hai vµ thø ba ®îc ®Æt theo chiÒu dèc c¸ch nhau qua c¸c kho¶ng b»ng chiÒu dµi mét ®o¹n xµ. ë chu kú khÊu than ®Çu tiªn, c¸c cét gÇn g¬ng cha ®îc dùng vµ mét d¶i kh«ng gian míi bÞ bãc lé réng 0,5 hay 0,63 m kh«ng ®îc chèng gi÷. Trong 70
chu kú khÊu thø hai, ë vïng uèn m¸ng cµo cã thÓ l¾p c¸c ®o¹n xµ 2, sau ®ã dùng c¸c cét 3 vµo díi chóng. Ph¹m vi ¸p dông hé chiÕu chèng lß nµy kh¸ h¹n chÕ, nã chØ phï hîp víi c¸c ®¸ v¸ch cã ®ñ ®é æn ®Þnh cÇn thiÕt. Khi s¾p xÕp c¸c cét gÇn g¬ng chÐo nhau, th× kh«ng cÇn yªu cÇu kh¾t khe vÒ ®é æn ®Þnh cña ®¸ v¸ch. C¸c cét 1 cña hµng ®Çu tiªn (xem h×nh 46, b) ®îc ®Æt trùc tiÕp sau m¸ng cµo lß chî. C¸c ®o¹n xµ 2 chèng gi÷ kh«ng gian c«ng t¸c ë trªn m¸ng cµo. Hµng cét thø hai 4 ®îc dùng qua mét kho¶ng theo ph¬ng b»ng mét nöa chiÒu dµi ®o¹n xµ, hay b»ng chiÒu réng khÊu cña m¸y. Trong ®ã, c¸c cét cña hµng thø nhÊt, hµng thø hai vµ c¸c hµng tiÕp theo ®îc s¾p xÕp so le nhau. PhÝa sau m¸y liªn hîp, trong vïng di chuyÓn m¸ng cµo, c¸c ®o¹n xµ ®îc l¾p c«ng s¬n. Sau khi ®Èy m¸ng cµo, cã thÓ dùng c¸c cét 4. TiÕp theo, sau khi khÊu d¶i thø hai, l¾p c¸c ®o¹n xµ c«ngs¬n 7 vµ sau khi ®Èy m¸ng cµo mét lÇn n÷a, dùng c¸c cét 8. Khi khÊu than b»ng m¸y bµo, chiÒu réng khÊu cña lìi bµo nhá h¬n mét nöa chiÒu dµi mét ®o¹n xµ. Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn rÊt thuËn lîi (v¸ch rÊt æn ®Þnh) cã thÓ ¸p dông hé chiÕu chèng lß s¾p xÕp c¸c cét theo tuyÕn th¼ng, cßn nh×n chung nªn sö dông s¬ ®å chÐo ®Ó bè trÝ c¸c cét gÇn g¬ng (h×nh 47). C¸c cét 1 cña hµng ®Çu tiªn ®îc dùng sau m¸ng cµo lß chî. KÓ tõ chóng qua kho¶ng c¸ch 0,63 m, ®Æt chÐo víi chóng c¸c cét 2 cña hµng thø hai. T¬ng tù, ë kho¶ng c¸ch 0,63 m tõ hµng thø hai, dùng c¸c cét 3 cña hµng thø ba. Theo tiÕn ®é khÊu cña m¸y bµo, c¸c ®o¹n xµ c«ngx¬n 5 ®îc l¾p víi H×nh 47. ThÝ dô vÒ hé chiÕu c¸c ®o¹n xµ 4, vµ trong giai ®o¹n tiÕp theo chèng lß chî khi dïng m¸y bµo sÏ ®Æt c¸c cét 6. Nh×n chung, khi dïng v× chèng thñy lùc ®¬n víi m¸y bµo ngoµi c¸ch bè trÝ c¶ cét vµ xµ so le nhau, cßn cã thÓ ¸p dông s¬ ®å bè trÝ c¸c cét thµnh hµng vµ c¸c xµ so le (h×nh 48, a) hoÆc bè trÝ c¶ cét vµ xµ theo h×nh r¨ng ca hay cßn ®îc gäi lµ nhãm chÐo (h×nh 48, c). ViÖc lùa chän hé chiÕu chèng gi÷ lß chî b»ng v× chèng thñy lùc ®¬n còng nh b»ng c¸c v× chèng tæ hîp cÇn ®îc tiÕn hµnh theo c¸c bíc sau ®©y: 71
1. Theo c¸c ®iÒu kiÖn ®Þa chÊt cña vØa than vµ c¸c yªu cÇu c«ng nghÖ cña lß chî, lùa chän s¬ bé lo¹i v× chèng vµ quy c¸ch chèng gi÷ vµ ®iÒu khiÓn ¸p lùc má ë lß chî (lËp hé chiÕu s¬ bé). 2. KiÓm tra hé chiÕu chèng gi÷ vµ ®iÒu khiÓn ¸p lùc ®· chän theo ®iÒu kiÖn ¸p lùc má thùc tÕ, sù dÞch ®éng cña ®¸ v¸ch, ®¸ trô vµ ®iÒu kiÖn th«ng giã lß chî . Khi cÇn thiÕt, ph¶i hiÖu chØnh hé chiÕu cho phï hîp. 3. NÕu ®iÒu kiÖn thùc tÕ vît qu¸ miÒn hiÖu chØnh, th× cÇn ph¶i lùa chän lo¹i v× chèng kh¸c vµ lÆp l¹i c¸c bíc tÝnh to¸n ®· nªu trªn. a) b) c) H×nh 48 C¸c s¬ ®å chèng gi÷ lß chî khi dïng m¸y bµo: a) bè trÝ c¸c cét thµnh hµng, xµ so le; b) bè trÝ c¶ cét vµ xµ so le; c) bè trÝ c¶ cét vµ xµ theo kiÓu r¨ng ca Trªn h×nh 49 lµ mét thÝ dô vÒ hé chiÕu chèng lß chî khi khÊu than b»ng ph¬ng ph¸p khoan næ m×n víi bíc khÊu vµ bíc l¾p dùng v× chèng gÇn g¬ng lµ 1,2 m, trong ®ã víi vai trß cña v× chèng ph¸ háa cã thÓ dùng thªm c¸c cét gÇn g¬ng t¨ng cêng ë tuyÕn sau, t¹o thµnh c¸c côm cét ph¸ háa. Mét thÝ dô vÒ hé chiÕu chèng lß chî b»ng v× chèng thñy lùc ®¬n vµ c¸c cét ph¸ háa thñy lùc khi khÊu than b»ng m¸y liªn hîp ®îc thÓ hiÖn trªn h×nh 50, trong ®ã bíc khÊu than, bíc chèng lß vµ bíc ph¸ háa ®¸ v¸ch ®Òu ®îc lÊy lµ 0,8 m. GÇn ®©y, t¹i nhiÒu má than hÇm lß ViÖt Nam b¾t ®Çu sö dông réng r·i mét sè lo¹i v× chèng tæ hîp cña Trung Quèc, mµ ®iÓn h×nh lµ hai lo¹i v× chèng kiÓu XDY vµ ZH. 72
a a a-a b-b b b H×nh 49. S¬ ®å chèng gi÷ lß chî b»ng v× chèng thñy lùc ®¬n vµ v× chèng ph¸ háa d¹ng côm cét khi khÊu than b»ng khoan næ m×n C¸c ®Æc tÝnh kü thuËt chÝnh cña v× chèng tæ hîp XDY ®îc tr×nh bµy trong b¶ng 7. ThÝ dô vÒ hé chiÕu chèng lß chî víi v× chèng XDY khi khÊu than b»ng m¸y liªn hîp ®îc thÓ hiÖn trªn h×nh 51. B¶ng 7. §Æc tÝnh kü thuËt gi¸ thñy lùc XDY-JF/Lr/T2 TT Th«ng sè kü thuËt §¬n vÞ Sè lîng 1 ChiÒu cao tèi ®a mm 2460 2 ChiÒu cao tèi thiÓu mm 1760 3 Hµnh tr×nh pÝt t«ng mm 700 4 ChiÒu réng gi¸ mm 680 5 ChiÒu dµi gi¸ mm 2710 6 Bíc tiÕn cña dÇm tiÕn g¬ng mm 640 7 T¶i träng c«ng t¸c kN 1270 8 ¸p suÊt b¬m MPa 20 9 §êng kÝnh xi lanh mm 120 10 Träng lîng gi¸ cét kg 960 73
7 A A A-A 1 4 H×nh 50. S¬ ®å chèng gi÷ 5 lß chî b»ng v× chèng thñy B B B-B 3 lùc ®¬n vµ c¸c cét ph¸ háa 3 khi dïng m¸y liªn hîp vµ 2 m¸ng cµo uèn: 6 1- m¸y liªn hîp; 2- m¸ng C-C cµo uèn; 3- xµ c«ng s¬n C 5 C khíp b¶n lÒ, 4- cét thñy lùc ®¬n; 5- cét ph¸ háa thñy lùc; 6- kÝch thñy lùc D-D ngang; 7- c¸c dÇm xµ hép b¶o vÖ ®Çu m¸ng cµo. D D 7 §Æc tÝnh kü thuËt cña v× chèng ZH1600 cho lß chî khoan næ m×n ®îc tr×nh bµy trong b¶ng 8. Trªn h×nh 52 thÓ hiÖn s¬ ®å lµm viÖc cña v× chèng tæ hîp ZH2000 khi khÊu than b»ng m¸y liªn hîp. 74
A-A 1 1 B-B H×nh 51 Hé chiÕu chèng lß chî víi v× chèng tæ hîp XDY (Trung A A Quèc) khi khÊu C-C than b»ng m¸y liªn B B hîp víi b¬c khÊu lµ 0,63 m 6 D-D C C D D B¶ng 8. §Æc tÝnh kü thuËt cña gi¸ khung di ®éng ZH 1600/16/24Z TT §Æc tÝnh kü thuËt §¬n vÞ Sè lîng 1 ChiÒu dµi gi¸ mm 2950 2 ChiÒu réng gi¸ mm 960 3 Sè lîng cét thñy lùc cña gi¸ cét 4 4 §êng kÝnh xi lanh cét mm 110 5 Bíc tiÕn cña dÇm tiÕn g¬ng mm 800 75
6 ChiÒu dµi tÊm ®ì g¬ng mm 800 7 T¶i träng lµm viÖc KN 1600 8 T¶i träng ban ®Çu KN 950 9 ¸p suÊt tr¹m b¬m MPa 31,5 10 §êng kÝnh ®Õ cét mm 260 - 300 H×nh 52 V× chèng tæ hîp kiÓu gi¸ khung ZH 2000/15/35Z (Trung Quèc) trong lß chî dïng m¸y liªn hîp 3.4. Lùa chän v× chèng c¬ khÝ ho¸ vµ hé chiÕu chèng gi÷ lß chî Mét trong nh÷ng th«ng sè chÝnh cña v× chèng c¬ khÝ ho¸ lµ chiÒu cao kÕt cÊu tèi thiÓu Hmin , bëi v× nã bÞ khèng chÕ bëi chiÒu dµy nhá nhÊt cña vØa than. Gi¸ trÞ Hmin cã thÓ ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc Hmin = mmin - Us - acd , trong ®ã: mmin - chiÒu dµy nhá nhÊt cña vØa than, mm; Us - trÞ sè h¹ vâng cña ®¸ v¸ch ë kho¶ng c¸ch lín nhÊt kÓ tõ g¬ng lß chî, mm; acd - dù tr÷ ®é co cña cét chèng ®Ó dì t¶i, mm. 76
a) b) H×nh 53. Sù h¹ vâng cña ®¸ v¸ch trong lß chî dïng v× chèng c¬ khÝ ho¸: a - khi chiÒu dµy vØa nhá nhÊt; b - khi chiÒu dµy vØa lín nhÊt (ls - kho¶ng c¸ch tõ g¬ng lß chî ®Õn hµng cét chèng sau cïng) ChiÒu cao lín nhÊt cña v× chèng ®îc x¸c ®Þnh bëi hÖ sè co duçi thuû lùc K (tû sè gi÷a chiÒu cao kÕt cÊu cña v× chèng lín nhÊt so víi nhá nhÊt), gi¸ trÞ cña nã ®îc lÊy kh«ng nhá h¬n 1,6 cho c¸c cét co duçi mét cÊp vµ 1,95 cho c¸c cét co duçi hai cÊp, Hmax = KHmin . ChiÒu dµy lín nhÊt cña vØa cã thÓ sö dông v× chèng Mmax = Hmax + Utr , trong ®ã: Utr - ®é h¹ vâng cña v¸ch trªn hµng cét tríc cña v× chèng ë kho¶ng c¸ch tèi thiÓu kÓ tõ g¬ng ltr , mm (h×nh 53). TrÞ sè h¹ vâng cña ®¸ v¸ch khi sö dông v× chèng c¬ khÝ ho¸ còng ®îc x¸c ®Þnh b»ng ph¬ng ph¸p nh khi lùa chän v× chèng ®¬n. HiÖn nay, t¹i c¸c níc cã nÒn c«ng nghiÖp khai th¸c than ph¸t triÓn rÊt nhiÒu chñng lo¹i v× chèng c¬ khÝ hãa cho lß chî ®· ®îc nghiªn cøu vµ s¶n xuÊt hµng lo¹t, ®¸p øng ®îc tÝnh ®a d¹ng cña c¸c ®iÒu kiÖn khai th¸c má. GÇn ®©y, t¹i má than Khe Chµm ë níc ta bíc ®Çu ®· ¸p dông thµnh c«ng vµo lß chî v× chèng c¬ khÝ hãa kiÓu ®ì-ch¾n ZZ-3200/16/26 cïng m¸y liªn hîp khÊu than MG-150/375-W cña Trung Quèc. S¬ ®å lß chî víi lo¹i v× chèng nµy ®îc m« t¶ trªn h×nh 54, trong ®ã bíc khÊu vµ bíc di chuyÓn v× chèng lµ 0,63 m, s¶n lîng khai th¸c than trung b×nh ®· ®¹t ®îc trong mét ngµy-®ªm lµ 1700 - 2000 tÊn, c¸ biÖt cã ngµy ®¹t 2400 tÊn. Trªn h×nh 55 thÓ hiÖn hé chiÕu chèng gi÷ lß chî b»ng v× chèng c¬ khÝ hãa kiÓu ®ì-ch¾n 2K§§ cña SNG khi khÊu than b»ng m¸y liªn hîp. 77
A-A A A 1 1 B-B B B C-C C C D-D D D H×nh 54. Hé chiÕu chèng lß chî b»ng v× chèng c¬ khÝ hãa ZZ-3200/16/26 (Trung Quèc) khi khÊu than b»ng m¸y liªn hîp 78
A A A-A 4 3 H×nh 55. S¬ ®å lß chî 1 B B dïng tæ hîp thiÕt bÞ c¬ khÝ B-B hãa K§§ cña SNG: 5 C C 2 1-m¸ng cµo SPTs-273; 2-m¸y liªn hîp RKU-13; 9 6 3-lìi trai; C-C 4-tÊm xµ; 8 5-tÊm ch¾n; 6-c¸c tay khíp liªn kÕt; 7 D-D 7-tÊm ®Õ; 8-cét thñy lùc; 9-kÝch di chuyÓn. D D Trªn h×nh 55 cã thÓ nhËn thÊy r»ng, trong s¬ ®å nµy c¸c ®Çu truyÒn ®éng cña m¸ng cµo lß chî ®· ®îc chuyÓn ra ngoµi lß chuÈn bÞ, ®iÒu nµy lµm gi¶m khã kh¨n khi chèng gi÷ hai ®Çu lß chî v× kh«ng bÞ víng c¸c ®Çu m¸ng cµo. Tuy nhiªn, lóc nµy l¹i ®ßi hái më réng thªm lß chuÈn bÞ, nhÊt lµ ë møc vËn t¶i, mÆt kh¸c viÖc ph¸ háa ®¸ v¸ch ë c¸c lß chuÈn bÞ vÉn ph¶i thùc hiÖn b»ng thñ c«ng. 79
§Ó kh¾c phôc c¸c vÊn ®Ò trªn, tèt nhÊt lµ nªn sö dông thªm c¸c v× chèng c¬ khÝ hãa chuyªn dïng ë trong c¸c lß chuÈn bÞ gi¸p víi lß chî, tÊt nhiªn vÊn ®Ò chuyÓn t¶i than tõ lß chî qua lß chuÈn bÞ còng ph¶i ®îc gi¶i quyÕt ®ång bé phï hîp víi v× chèng c¬ khÝ hãa ë ®ã. S¬ ®å chèng gi÷ lß chî kiÓu nµy ®îc thÓ hiÖn trªn h×nh 56. A A A-A B B B-B H×nh 56 C C S¬ ®å lß chî dïng tæ hîp thiÕt bÞ c¬ khÝ hãa K§§ cña SNG C-C kÕt hîp c¸c v× chèng c¬ khÝ hãa chuyªn dïng ngoµi lß chuÈn bÞ gi¸p víi lß chî D-D D D 80
Khi khai th¸c c¸c vØa than dµy h¬n 3 - 4 m, cã thÓ tíi 6 - 10 m, dèc tho¶i vµ dèc nghiªng, xu híng hiÖn nay lµ khai th¸c lß chî theo líp b¸m trô kÕt hîp víi thu håi phÇn than cßn l¹i ë phÝa v¸ch b»ng khoan næ m×n hoÆc do tù sËp. Mét trong c¸c lo¹i v× chèng c¬ khÝ hãa ®îc dïng cho môc ®Ých nµy lµ v× chèng kiÓu ch¾n-®ì MVPN-3200 cña Céng hßa SÐc, hiÖn ®ang ®îc thö nghiÖm t¹i ViÖt Nam (h×nh 57). A A A-A B B B-B H×nh 57 S¬ ®å lß chî ¸p dông v× chèng c¬ khÝ hãa C-C MVPN-3200 cã c¬ cÊu thu håi than nãc cña CH SÐc D-D C C D D 81
Trong c¸c b¶ng 9,10 vµ 11 díi ®©y lµ ®Æc tÝnh kü thuËt cña mét sè lo¹i v× chèng c¬ khÝ hãa ®iÓn h×nh ®· ®îc nh¾c ®Õn ë trªn. B¶ng 9. §Æc tÝnh kü thuËt cña v× chèng ZZ 3200/16/26 (Trung Quèc) TrÞ sè §¬n TT Bé phËn Th«ng sè kü thuËt ZZ ZT vÞ 3200/16/26 3200/16/26 ChiÒu cao tèi ®a mm 2600 2600 ChiÒu réng mm 14201590 14201590 Kho¶ng c¸ch t©m mm 1500 1500 ChiÒu dµi mm 4410 4410 Lùc chèng ban ®Çu KN 2532 2532 §o¹n v× Lùc chèng c«ng t¸c KN 3200 3200 1 chèng Cêng ®é chèng nÐn nãc MPa 0,62 0,62 Cêng ®é chèng nÐn nÒn MPa 1,96 1,96 Lùc chèng cña cét KN 80/89 80/89 Lùc chèng cña dÇm g¬ng KN 36/40 36/40 ¸p suÊt b¬m MPa 31,5 31,5 Träng lîng tÊn 9,8 9,8 Sè cét chèng cét 4 4 Cét §êng kÝnh xi lanh/pitton mm 160/150 160/150 2 chèng Hµnh tr×nh cét chèng mm 1220 1220 Lùc chèng cña cét KN 800 800 Sè kÝch ®Èy c¸i 1 1 §êng kÝnh xi lanh/pitton mm 140/85 140/85 KÝch ®Èy 3 Hµnh tr×nh mm 700 700 m¸ng cµo Lùc ®Èy KN 306 306 Lùc kÐo KN 178,7 178,7 Sè kÝch ®Èy c¸i 1 1 KÝch ®Èy §êng kÝnh xi lanh/pitton mm 100/70 100/70 5 dÇm Hµnh tr×nh mm 420 420 g¬ng Lùc ®Èy KN 247,7/275,2 247,7/275,2 Lùc kÐo KN 126 126 B¶ng 10. §Æc tÝnh kü thuËt cña mét sè v× chèng c¬ khÝ ho¸ do SNG chÕ t¹o KiÓu v× chèng TT §Æc tÝnh kü thuËt 2§T 2K§§ 3K§90 1 ChiÒu dµy vØa than, m 1,45 - 2,50 1,35 - 2,40 1,35 - 2,0 2 Gãc dèc giíi h¹n cña vØa, ®é : - Khi dÞch chuyÓn theo 35 35 35 ph¬ng - Khi dÞch chuyÓn theo 10 10 10 chiÒu dèc 82