Giáo trình bảo vệ môi trường - Phần 1 Bảo vệ khí quyển - Chương 7

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

75
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Dự báo sự ô nhiễm nền của không khí thành phố 7.1. Mở đầu Các điều kiện khí t-ợng ứng với sự ô nhiễm nền cao của không khí nên đ-ợc nghiên cứu ở từng thành phố bằng cách phân tích kết quả quan trắc. Thông th-ờng trong thành phố, tại mạng l-ới trạm của ủy ban Nhà n-ớc về Khí t-ợng Thủy văn Liên Xô mỗi ngày thu l-ợm 50-100 mẫu không khí về các hợp phần tạp chất khác nhau.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình bảo vệ môi trường - Phần 1 Bảo vệ khí quyển - Chương 7

Sù chuÈn hãa theo nång ®é trung b×nh mïa cho phÐp lo¹i trõ ¶nh h−ëng biÕn ®æi nång ®é chung tõ n¨m nμy tíi n¨m kh¸c, do ®ã chóng ta cã thÓ sö dông chuçi quan tr¾c trong mét sè n¨m ®Ó ph©n tÝch. Mét chØ tiªu « nhiÔm kh¸c ®−îc dïng lμ hÖ sè cña sè h¹ng thø nhÊt trong biÓu thøc khai triÓn nång ®é t¹p chÊt theo c¸c hμm trùc giao tù nhiªn: Ch−¬ng 7 N α 1 =  ϕ 1 i q i′ , (7.2) Dù b¸o sù « nhiÔm nÒn cña kh«ng khÝ i =1 trong ®ã ϕ 1 i − c¸c hîp phÇn cña hμm trùc giao tù nhiªn, thμnh phè q i′ = q i − q i − ®é lÖch nång ®é so víi gi¸ trÞ trung b×nh cña nã t¹i ®iÓm i . 7.1. Më ®Çu HÖ sè α 1 ®Æc tr−ng cho sù t¨ng hoÆc gi¶m ®ång thêi nång C¸c ®iÒu kiÖn khÝ t−îng øng víi sù « nhiÔm nÒn cao cña ®é t¹p chÊt theo toμn thμnh phè (chØ tiªu nμy cã thÓ sö dông chØ kh«ng khÝ nªn ®−îc nghiªn cøu ë tõng thμnh phè b»ng c¸ch cho nh÷ng ®iÓm quan tr¾c nμo mμ ë ®ã tÝnh to¸n thùc hiÖn b»ng ph©n tÝch kÕt qu¶ quan tr¾c. Th«ng th−êng trong thμnh phè, t¹i m¸y tÝnh ®iÖn tö). m¹ng l−íi tr¹m cña ñy ban Nhμ n−íc vÒ KhÝ t−îng Thñy v¨n §−îc dïng phæ biÕn nhÊt lμ chØ tiªu thø ba vÒ « nhiÔm nÒn Liªn X« mçi ngμy thu l−îm 50−100 mÉu kh«ng khÝ vÒ c¸c hîp cña thμnh phè − tham sè phÇn t¹p chÊt kh¸c nhau. m P= , (7.3) §Ó ®¸nh gi¸ møc ®é « nhiÔm khÝ quyÓn thμnh phè nãi n chung, ng−êi ta sö dông nh÷ng chØ tiªu tæng qu¸t kh¸c nhau. trong ®ã n − tæng sè quan tr¾c vÒ nång ®é t¹p chÊt trong thμnh Mét trong nh÷ng chØ tiªu « nhiÔm ®¬n gi¶n nhÊt lμ nång ®é phè trong mét ngμy, t¹i tÊt c¶ c¸c ®iÓm cè ®Þnh, m − sè quan quy chuÈn (kh«ng thø nguyªn) c¸c t¹p chÊt ( q * ) lÊy trung b×nh tr¾c nång ®é v−ît trªn gi¸ trÞ trung b×nh mïa h¬n 1,5 lÇn ( q i > 1,5 q i ). theo toμn thμnh phè vμ theo tÊt c¶ c¸c h¹m quan tr¾c: 1Nq Tham sè P liªn hÖ mËt thiÕt víi hÖ sè α 1 , c¸c hÖ sè t−¬ng q* =  i , (7.1) N i =1 q i quan r gi÷a chóng b»ng 0,85−0,94, vμ gi¸ trÞ trung b×nh quy trong ®ã q i − nång ®é trung b×nh ngμy ë ®iÓm i , q i − nång ®é chuÈn q * ( r = 0,65 − 0,90 ). C¸c gi¸ trÞ trung b×nh mïa q i t¹i trung b×nh mïa ë cïng ®iÓm ®ã, N − sè ®iÓm cè ®Þnh trong ®iÓm i ®−îc x¸c ®Þnh cho tõng n¨m theo c¸c gi¸ trÞ trung b×nh thμnh phè. th¸ng, thÝ dô, ®èi víi mïa hÌ 177 178
q i VI + q i VII + q i VIII 5) Ngμy h«m tr−íc P’ >0,4, cßn ngμy tiÕp sau th× kh«ng hy qi = . 3 väng t¨ng giã hoÆc gi¸ng thñy ®¸ng kÓ; 6) Trong khi giã rÊt yÕu (d−íi 1 m/s), quan s¸t thÊy s−¬ng Trãng tÝnh to¸n nghiÖp vô, P ph¶i c¨n cø vμo c¸c gi¸ trÞ trung mï hoÆc nghÞch nhiÖt n©ng cao. b×nh q i trong mïa t−¬ng øng cña n¨m tr−íc vμ th¸ng tr−íc cña n¨m ®ang xÐt. §é x¸c thùc cña tõng dÊu hiÖu nμy (c¸c tiªn l−îng) b»ng 60−70 %. §èi víi nhiÒu thμnh phè, tham sè P cã thÓ tÝnh theo tËp hîp chuçi c¸c t¹p chÊt. ChØ cÇn lo¹i trõ nh÷ng t¹p chÊt ®Æc thï, Møc « nhiÔm h¹ thÊp ®−îc nhËn thÊy trong nh÷ng ®iÒu tøc c¸c t¹p chÊt ®i vμo khÝ quyÓn tõ nh÷ng nguån thÓ hiÖn râ. kiÖn khÝ t−îng sau ®©y: 1) Tèc ®é giã (theo cét ®o giã) v−ît qu¸ 5−6 m/s; Tån t¹i mét mèi liªn hÖ t−¬ng quan kh¸ chÆt chÏ gi÷a tham sè P tÝnh ®èi víi tÊt c¶ vμ c¸c nång ®é trung b×nh ngμy q cña 2) M−a võa hoÆc m−a lín; c¸c t¹p chÊt riªng lÎ (CO, SO2, NO2): c¸c hÖ sè t−¬ng quan gi÷a 3) Nöa sau cña ngμy h«m tr−íc P’ < 0,15. P vμ q ë Lªningrat vμ Chita tuÇn tù b»ng 0,76 vμ 0,82 ®èi víi §é x¸c thùc trong tr−êng hîp nμy b»ng 70−90 %. SO2, 0,70 vμ 0,84 ®èi víi NO2, 0,58 vμ 0,69 ®èi víi CO. Møc « nhiÔm cao nhÊt quan s¸t thÊy ë nh÷ng phÇn trung Ng−êi ta ph©n biÖt ba møc « nhiÔm kh«ng khÝ ë thμnh phè: t©m cña c¸c xo¸y nghÞch dõng, trong c¸c tr−êng khÝ ¸p cã møc cao nhÊt (nhãm I) − P > 0,35; møc n©ng cao (nhãm II) − gradient nhá víi b×nh l−u nhiÖt trong líp ®èi l−u, ë c¸c phÇn 0,20 < P ≤ 0,35 vμ møc h¹ thÊp (nhãm III) − P ≤ 0,20. phÝa t©y vμ t©y b¾c cña c¸c xo¸y nghÞch Ýt di chuyÓn, ë c¸c cung Møc « nhiÔm cao nhÊt (P > 0,35) ®−îc h×nh thμnh trong Êm cña c¸c xo¸y thuËn víi nh÷ng trÞ sè gradient ¸p suÊt nhá. nh÷ng ®iÒu kiÖn khÝ t−îng sau ®©y: ¤ nhiÔm h¹ thÊp ®−îc quan s¸t thÊy khi ho¹t ®éng xo¸y 1) Ban ®ªm hoÆc buæi s¸ng cña ngμy ®ang xÐt giã rÊt yÕu thuËn tÝch cùc, víi nh÷ng trÞ sè gradient ¸p suÊt lín. (d−íi 1 m/s) hoÆc lÆng giã, cßn ngμy h«m tr−íc th× quan s¸t thÊy gi¸ trÞ n©ng cao cña P: P’ > 0,3; 7.2. Ph−¬ng ph¸p nhËn d¹ng 2) Ban ngμy (theo sè liÖu quan tr¾c lóc 15 giê) lÆng giã hoÆc giã rÊt yÕu, cßn ngμy h«m tr−íc th× P’ > 0,15; Ph−¬ng ph¸p nhËn d¹ng quy vÒ x¸c ®Þnh møc ®é gÇn gièng 3) NhiÖt ®é kh«ng khÝ t−¬ng ®èi cao víi giã yÕu (d−íi 5 m/s) cña mét t×nh huèng cô thÓ víi c¸c møc « nhiÔm nªu ë trªn. Víi vμo c¸c giê s¸ng sím cña ngμy ®ang xÐt, cßn ngμy h«m tr−íc th× môc ®Ých ®ã, ®èi víi mçi møc « nhiÔm, ng−êi ta x¸c ®Þnh trÞ sè P’ > 0,30; trung b×nh x vμ ®é lÖch b×nh ph−¬ng trung b×nh σ x cña c¸c 4) Giã võa (3−6 m/s) vμ ph©n tÇng bÊt æn ®Þnh ban ngμy tiªn l−îng sau: tèc ®é giã t¹i ®é cao 10 m ( u10 ) vμ 500 m ( u 500 ), ®−îc thay thÕ thμnh buæi chiÒu lÆng giã, cßn ngμy h«m tr−íc th× hiÖu nhiÖt ®é cña kh«ng khÝ ë mÆt ®Êt T0 vμ ë ®é cao 500 m T500 : P’ >0,15; 179 180
( ΔT = T0 − T500 ), b¶n th©n nhiÖt ®é T0 t¹i ®é cao 2 m vμ tham sè Trªn c¬ së c¸c sè liÖu thùc vÒ c¸c tiªn l−îng x k , theo biÓu thøc (7.4), chóng ta tÝnh c¸c ®¹i l−îng ρ I2 , ρ II vμ ρ III . Ta sÏ quy 2 3 P’ trong ngμy h«m tr−íc. Sau ®ã tÝnh c¸c ®¹i l−îng t×nh huèng cô thÓ ®ang xÐt vμo nhãm nμo mμ ®¹i l−îng ρ 2 tá ra 2  xk − xk j  5 j ρ =  . 2 (7.4) nhá nhÊt. ThÝ dô, vμo mét ngμy ®· quan tr¾c ®−îc: u10 = 0 ,  σ xk j  j   k =1 u 500 = 5 m/s, ΔT = −3 oC, T0 = −22 oC, P’ = 0,27. Víi nh÷ng gi¸ trÞ ®Æc tr−ng cho sù gÇn gièng cña t×nh huèng khÝ t−îng cô thÓ cña x k j vμ σ x k j biÓu diÔn trong b¶ng 7.1, trong tr−êng hîp nμy ®ang xÐt víi tr¹ng th¸i trung b×nh cña møc « nhiÔm j , ta cã: ρ I2 = 0,89 ; ρ II = 2,87 ; ρ III = 7,84 . Nh− vËy, ph¶i xÕp tr−êng 2 2 j = I, II, III . ë ®©y x1 = u10 , x 2 = u 500 , x 3 = ΔT , x 4 = T0 , x 5 = P’, hîp ®ang xÐt vμo møc « nhiÔm cao nhÊt, v× ρ I2 − nhá nhÊt. §é x k j − c¸c trÞ sè trung b×nh cña ®¹i l−îng x k víi møc « nhiÔm j , x¸c thùc cña c¸c dù b¸o lËp theo ph−¬ng ph¸p nhËn d¹ng b»ng σ x k j − ®é lÖch b×nh ph−¬ng trung b×nh cña ®¹i l−îng x k víi 73−75 %. cïng møc « nhiÔm j . Nh÷ng trÞ sè trung b×nh vμ ®é lÖch b×nh ph−¬ng trung b×nh 7.3. Ph−¬ng ph¸p håi qui ®å thÞ liªn tiÕp cña c¸c tiªn l−îng nhËn ®−îc theo sè liÖu quan tr¾c vμo mïa ®«ng ë Krasnoyarsk ®−îc biÓu diÔn trong b¶ng 7.1. Ph−¬ng ph¸p håi quy ®å thÞ liªn tiÕp bao gåm x©y dùng c¸c ®å thÞ t−¬ng quan theo chuçi quan tr¾c hiÖn cã ®Ó x¸c ®Þnh B¶ng 7.1. Nh÷ng trÞ sè trung b×nh vμ ®é lÖch b×nh ph−¬ng trung b×nh tham sè P theo nh÷ng tËp hîp c¸c ®¹i l−îng kh¸c nhau (c¸c cña c¸c ®¹i l−îng khÝ t−îng ®èi víi c¸c møc « nhiÔm tiªn l−îng) cã ¶nh h−ëng ®¸ng kÓ tíi møc « nhiÔm. Trong mét C¸c trÞ sè trung b×nh §é lÖch b×nh ph−¬ng trung b×nh ph−¬ng ¸n phæ biÕn nhÊt cña s¬ ®å dù b¸o nμy, ng−êi ta sö Møc « dông nh÷ng cÆp tiªn l−îng sau: u10 vμ ΔT , u 500 vμ P’. nhiÔm ΔT ΔT u10 u 500 T0 u10 u 500 T0 P’ P’ o o C C o o Trªn h×nh 7.1 dÉn thÝ dô x©y dùng c¸c ®å thÞ t−¬ng quan. m/s m/s C m/s m/s C Trªn h×nh 7.1 a, trªn c¸c trôc täa ®é ®Æt tèc ®é giã u10 t¹i ®é cao −1,6 −25 I 1,44 6,1 0,31 2,4 3,4 4,0 8,2 0,10 10 m, tøc t¹i mùc cét ®o giã, vμ hiÖu ΔT nhiÖt ®é kh«ng khÝ ë −1,3 −20 II 1,85 8,7 0,17 2,3 4,6 4,3 9,7 0,10 mÆt ®Êt T0 vμ t¹i ®é cao 500 m T500 , trªn h×nh 7.1 b − tèc ®é giã −1,4 −15 III 6,25 13,3 0,15 5,2 4,4 3,5 11,9 0,08 u 500 vμ gi¸ trÞ (P’) cña tham sè P ë ngμy tr−íc. C¸c ®å thÞ t−¬ng Theo lý thuyÕt, sù « nhiÔm kh«ng khÝ cμng m¹nh nÕu: tèc tù ®−îc dùng cho tõng thμnh phè, sö dông tÊt c¶ nh÷ng tμi liÖu ®é giã ë mÆt ®Êt vμ t¹i ®é cao 500 m cμng nhá, hiÖu ΔT (vÒ m« quan tr¾c trong mét sè n¨m. Víi môc ®Ých ®ã, theo c¸c trÞ sè ΔT ®un) cμng lín, nhiÖt ®é kh«ng khÝ s¸t mÆt ®Êt T0 cμng thÊp vμ vμ u10 quan tr¾c trªn ®å thÞ (h×nh 7.1 a), ng−êi ta chÊm c¸c ®iÓm møc « nhiÔm trong ngμy tr−íc ®ã P’ cμng cao. vμ c¹nh chóng ghi gi¸ trÞ cña tham sè P x¸c ®Þnh trong chÝnh 181 182
thêi h¹n x¸c ®Þnh ΔT , u10 . Sau khi sè ®iÓm ®ñ lín bao qu¸t tÊt Sù hiÖn diÖn cña cùc ®¹i nμy trªn h×nh 7.1 a ®−îc gi¶i thÝch do « nhiÔm líp kh«ng khÝ s¸t ®Êt bëi c¸c t¹p chÊt do c¸c nguån c¶ c¸c møc « nhiÔm ®−îc chÊm lªn ®å thÞ, ng−êi ta vÏ c¸c ®−êng cao ph¸t th¶i ra (®é cao h¬n 100−200 m): trong giã yÕu vμ ph©n ®¼ng trÞ tham sè P (c¸ch 0,1) sao cho gi÷a c¸c ®−êng ®¼ng trÞ P tÇng nghÞch (trao ®æi rèi suy yÕu), nh÷ng t¹p chÊt nμy ®−îc b¶o ®· ®−îc vÏ cã sè ®iÓm víi nh÷ng ghi chó t−¬ng øng nhiÒu nhÊt. tån trªn ®é cao; trong giã m¹nh trao ®æi rèi ph©n t¸n t¹p chÊt ®i B»ng c¸ch t−¬ng tù, ng−êi ta dùng ®å thÞ theo c¸c trÞ sè u 500 vμ kh¾p líp biªn; vμ chØ trong tèc giã võa vμ kh«ng cã nghÞch nhiÖt P’. Nh÷ng ®å thÞ nμy x©y dùng riªng rÏ kh«ng nh÷ng cho mçi ®é th× c¸c ph¸t th¶i tõ nh÷ng nguån cao trong khi lan truyÒn thμnh phè, mμ c¶ víi mét chuçi quan tr¾c lín ®èi víi mçi mïa xuèng d−íi vμ lªn trªn sÏ t¹o nªn møc « nhiÔm kh«ng khÝ n©ng cña n¨m. cao ë gÇn mÆt ®Êt; 3) Møc « nhiÔm cao nhÊt ë ngμy tr−íc, còng nh− khi giã suy yÕu trªn ®é cao 500 m. Sau khi nh÷ng ®å thÞ t−¬ng tù nh− trªn h×nh 7.1 theo kÕt qu¶ quan tr¾c trong mét sè n¨m ®−îc x©y dùng, ng−êi ta sö dông chóng ®Ó dù b¸o møc « nhiÔm. Kh¸c víi chÈn ®o¸n, khi dù b¸o, víi t− c¸ch lμ nh÷ng tham sè ®Çu vμo ΔT , u10 , u 500 , ng−êi ta dïng nh÷ng trÞ sè dù b¸o cña chóng (dù b¸o ®−îc theo mét hÖ ph−¬ng ph¸p nμo ®ã trong sè nh÷ng hÖ ph−¬ng ph¸p ®−îc chÊp nhËn: synop, sè trÞ). Tham sè P ®−îc x¸c ®Þnh theo sè liÖu quan tr¾c trong ngμy hiÖn t¹i vμ ®−îc sö dông víi t− c¸ch lμ tham sè H×nh 7.1. C¸c ®å thÞ ®Ó dù b¸o « nhiÔm nÒn kh«ng khÝ ë thμnh phè ®Çu vμo trªn h×nh 7.1 b khi dù b¸o møc « nhiÔm cho ngμy tiÕp a) phô thuéc cña tham sè P vμo hiÖu nhiÖt ®é trong líp 0−500 m ( ΔT ) vμ vμo tèc ®é giã sau. NhËn ®Þnh cuèi cïng vÒ møc « nhiÔm P ®−îc thiÕt lËp theo t¹i mùc cét ®o giã ( u10 ); b) phô thuéc cña tham sè P vμo tèc ®é giã t¹i mùc 500 m ( u 500 ) h×nh 7.1 c, trªn ®ã theo c¸c trôc täa ®é ta ®Æt c¸c gi¸ trÞ cña vμ gi¸ trÞ P ë ngμy tr−íc ®ã (P’); c) nh÷ng gi¸ trÞ dù b¸o P ®−îc x¸c ®Þnh theo bèn chØ tiªu. tham sè P x¸c ®Þnh ®−îc theo h×nh 7.1 a (P u10 , ΔT ) vμ theo h×nh Cã thÓ l−u ý mét sè ®Æc ®iÓm cña c¸c ®å thÞ t−¬ng tù nh− ®å 7.1 b (P P’, ). u 500 thÞ ®−îc biÓu diÔn trªn h×nh 7.1. C¸c møc « nhiÔm cao nhÊt vμ n©ng cao (P > 0,3−0,4) ®−îc thÊy trong nh÷ng tr−êng hîp sau: Chóng t«i dÉn thÝ dô dù b¸o P. NÕu theo sè liÖu dù b¸o khÝ t−îng ngμy mai dù ®o¸n ®−îc u10 = 3 m/s, ΔT = 2 oC/100 m vμ 1) Giã s¸t mÆt ®Êt gÇn víi lÆng giã vμ tr¹ng th¸i nghÞch u 500 = 8 m/s, theo sè liÖu quan tr¾c h«m nay P’ = 0,18, th× theo nhiÖt cña phÇn phÝa d−íi cña líp biªn; h×nh 7.1a, ta t×m ®−îc: 2) Tèc ®é giã võa (2−3 m/s) vμ gi¶m m¹nh nhiÖt ®é kh«ng khÝ theo ®é cao ( ΔT > 3 oC/100 m). = 0,17, P u 10 , ΔT 183 184
cßn theo h×nh 7.1 b: ®é cùc ®¹i trªn mÆt 925 hPa sÏ gÇn b»ng nöa tæng cña c¸c tèc ®é giã ®Þa chuyÓn x¸c ®Þnh ®−îc theo b¶n ®å mÆt ®Êt vμ b¶n ®å = 0,18. P P’, u 500 mÆt 850 hPa. Víi nh÷ng trÞ sè sau cïng lμm ®Çu vμo cña ®å thÞ 7.1 c, cuèi cïng ta t×m ®−îc r»ng møc « nhiÔm ngμy mai dù ®o¸n b»ng 0,17. Th−êng ng−êi ta dù b¸o nhãm, trong tr−êng hîp ®ang xÐt lμ nhãm III − møc « nhiÔm h¹ thÊp. Ng−êi ta ®· lËp c¸c ®å thÞ, thÝ dô cho §onetsk, nhê ®ã dù b¸o x¸c suÊt c¸c møc « nhiÔm. Trªn h×nh 7.2 dÉn c¸c ®å thÞ ®−îc dïng ®Ó dù b¸o møc « nhiÔm cao nhÊt (P > 0,30). ë ®©y trªn c¸c trôc täa ®é ®Æt: u10 vμ ΔT trªn h×nh 7.2 a, P’ vμ gradient ngang ΔH 850 cña ®é cao mÆt 850 hPa trªn h×nh 7.2 b. Nh÷ng ®−êng cong dÉn ra trªn c¸c h×nh nμy dùa trªn ph©n tÝch tμi liÖu thùc nghiÖm lμ nh÷ng ®−êng ®¼ng trÞ x¸c suÊt dù b¸o víi møc « nhiÔm P > 0,30. Theo h×nh 7.2 a, trong giã s¸t ®Êt yÕu vμ nghÞch nhiÖt ®é ( ΔT < 0 ), x¸c suÊt møc « nhiÔm cao nhÊt b»ng 60−100 %. X¸c suÊt møc cao nhÊt øng víi nh÷ng gi¸ trÞ nhá cña gradient ΔH 850 (tèc ®é giã tØ lÖ víi nã) vμ nh÷ng gi¸ trÞ P’ lín còng cao cì nh− vËy (h¬n 80 %) (h×nh 7.2 b). NhËn ®Þnh cuèi cïng vÒ dù b¸o ®−îc thùc hiÖn nhê ®å thÞ trªn h×nh 7.2 c, trªn ®ã theo c¸c trôc täa ®é ®Æt c¸c x¸c suÊt x¸c ®Þnh ®−îc theo h×nh 7.2 b (P ΔH 850 , P’) vμ h×nh 7.2 a (P u10 , ΔT ). §é x¸c thùc cña c¸c dù b¸o lËp theo ph−¬ng ph¸p håi quy ®å thÞ th−êng kh«ng thÊp h¬n 80 %. Khi dù b¸o ®−êng cong ph©n tÇng cña líp biªn, ph¶i tÝnh ®Õn nh÷ng biÕn ®æi b×nh l−u vμ ®èi l−u cña niÖt ®é kh«ng khÝ, H×nh 7.2. C¸c ®å thÞ ®Ó dù b¸o møc « nhiÔm cao nhÊt cña kh«ng khÝ thμnh phè biÕn tr×nh ngμy, sù biÕn tÝnh cña khèi kh«ng khÝ. Kinh nghiÖm cho thÊy, cã thÓ thu hót thªm th«ng tin bæ sung quý gi¸ nÕu bªn a) ®é lÆp l¹i (sè tr−êng hîp) P ≥ 0,30 tïy thuéc hiÖu c¸c nhiÖt ®é kh«ng khÝ ΔTc vμ tèc ®é c¹nh b¶n ®å synop mÆt ®Êt vμ nh÷ng b¶n ®å ®Þa h×nh c¸c mÆt giã u10 ; b) ®é lÆp l¹i (sè tr−êng hîp) P ≥ 0,30 tïy thuéc gradient ®Þa thÕ vÞ mÆt 850 hPa 850 vμ 700 hPa, chóng ta dùng thªm b¶n ®å mÆt 925 hPa. Tèc vμ trÞ sè P’; c) x¸c suÊt dù b¸o (sè tr−êng hîp) P ≥ 0,30 x¸c ®Þnh theo bèn tiªn l−îng 185 186
Ph©n tÝch c¸c quan tr¾c ë Novosibirsk dÉn tíi kÕt luËn r»ng Khi dù b¸o, c¸c nghÞch nhiÖt sÏ cã Ých nÕu sö dông c¸c ®å møc « nhiÔm kh«ng khÝ liªn hÖ t−¬ng quan chÆt chÏ víi mét thÞ t−¬ng tù nh− nh÷ng ®å thÞ trªn h×nh 7.3. Khi lËp dù b¸o cho 09 giê (h×nh 7.3 a) sö dông gradient th¼ng ®øng γ cña nhiÖt ®é tham sè biÓu diÔn tØ sè gi÷a gradient ¸p suÊt ph−¬ng ngang x¸c ®Þnh theo b¶n ®å mÆt ®Êt vμ H 850 trong b¸n kÝnh 500 km trªn trong líp 0−500 m theo sè liÖu th¸m kh«ng lóc 21 giê cña c¸c hiÖu nhiÖt ®é kh«ng khÝ t¹i mÆt 925 hPa vμ ë mÆt ®Êt. Khi tØ sè ngμy tr−íc vμ hiÖu gi÷a nhiÖt ®é kh«ng khÝ t¹i ®é cao 2 m lóc 21 nμy t¨ng, tøc khi t¨ng tèc ®é giã ®Þa chuyÓn hoÆc gi¶m hiÖu giê vμ nhiÖt ®é cùc tiÓu t¹i cïng ®é cao nμy trong vßng ®ªm tíi nhiÖt ®é trong ph©n tÇng nghÞch, th× x¸c suÊt xuÊt hiÖn møc « ( ΔT1 = T21 − Tmin ). Dù b¸o c¸c nghÞch nhiÖt lóc 15 giê (h×nh 7.3 b) nhiÔm cao nhÊt cña mét hoÆc cña ®ång thêi mét sè chÊt « nhiÔm ®−îc lËp theo γ ë líp 0−500 m lóc 03 giê vμ hiÖu ΔT gi÷a nhiÖt sÏ gi¶m. ®é kh«ng khÝ cùc ®¹i t¹i ®é cao 2 m trong ngμy tíi vμ nhiÖt ®é Ng−êi ta còng nhËn thÊy r»ng x¸c suÊt møc « nhiÔm cao lóc 03 giê ( ΔT2 = Tmax − T03 ). C¸c nghÞch nhiÖt mÆt ®Êt vμ nghÞc nhÊt cña khÝ quyÓn bëi cÆn khãi sÏ t¨ng khi ®é Èm t−¬ng ®èi nhiÖt n©ng cao ®−îc dù b¸o theo nh÷ng ®å thÞ t−¬ng tù nh− cña kh«ng khÝ t¨ng. h×nh 7.3 víi x¸c suÊt 80−90 %. H×nh 7.3. C¸c ®å thÞ ®Ó dù b¸o nh÷ng nghÞch nhiÖt mÆt ®Êt vμ n©ng cao vμ tr¹ng th¸i kh«ng nghÞch nhiÖt ë Kiev cho 9 giê (a) vμ 15 giê (b) 187 188