CH(cid:1132)(cid:1130)NG 3
DINH D(cid:1132)(cid:1252)NG VÀ TH(cid:1260)C (cid:258)N C(cid:1258)A TH(cid:1234)
A. NHU C(cid:1194)U DINH D(cid:1132)(cid:1252)NG
I. Nhu c(cid:1195)u n(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng
M(cid:1245)t cách chung nh(cid:1193)t, nhu c(cid:1195)u v(cid:1221) n(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng (cid:255)(cid:1237)i v(cid:1247)i gia súc th(cid:1133)(cid:1249)ng thay (cid:255)(cid:1241)i theo t(cid:1229)
l(cid:1227) ngh(cid:1231)ch v(cid:1247)i t(cid:1195)m vóc c(cid:1259)a c(cid:1131) th(cid:1223). N(cid:1219)u thú càng nh(cid:1235) con thì nhu c(cid:1195)u n(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng trên
m(cid:1245)t (cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) th(cid:1223) tr(cid:1233)ng càng cao. Ví d(cid:1257) nh(cid:1133) th(cid:1235) là m(cid:1245)t trong nh(cid:1267)ng loài (cid:255)(cid:1245)ng v(cid:1201)t có vú có
nhu c(cid:1195)u n(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng t(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:255)(cid:1237)i cao, so v(cid:1247)i trâu bò nó có nhu c(cid:1195)u n(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng g(cid:1193)p 3 l(cid:1195)n.
Nhu c(cid:1195)u n(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng g(cid:1239)m có 3 ph(cid:1195)n:
a. Nhu c(cid:815)u c(cid:751) b(cid:811)n
Nhu c(cid:1195)u này có th(cid:1223) xác (cid:255)(cid:1231)nh trong tình tr(cid:1189)ng th(cid:1235) không s(cid:1191)n xu(cid:1193)t và ho(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)ng trong
24 gi(cid:1249) theo nghiên c(cid:1261)u c(cid:1259)a Lee (1939) (cid:1251) các lo(cid:1189)i th(cid:1235) có tr(cid:1233)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng khác nhau:
B(cid:1191)ng 1. Nhu c(cid:1195)u c(cid:1131) b(cid:1191)n c(cid:1259)a Th(cid:1235)
Th(cid:1223) tr(cid:1233)ng Nhu c(cid:1195)u c(cid:1131) b(cid:1191)n Th(cid:1223) tr(cid:1233)ng Nhu c(cid:1195)u c(cid:1131) b(cid:1191)n
(kg) (Kcal) (kg) (Kcal)
1,5 80 3,0 140
2,0 100 3,5 180
2,5 120 4,5 200
b. Nhu c(cid:815)u duy trì
(cid:264)(cid:1133)(cid:1255)c xác (cid:255)(cid:1231)nh là nhu c(cid:1195)u c(cid:1131) b(cid:1191)n và c(cid:1245)ng thêm v(cid:1247)i m(cid:1245)t s(cid:1237) n(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng c(cid:1195)n thi(cid:1219)t nh(cid:1133)
(cid:259)n u(cid:1237)ng, tiêu hoá và nh(cid:1267)ng ho(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)ng sinh lý khác nh(cid:1133)ng không s(cid:1191)n xu(cid:1193)t. Nhu c(cid:1195)u này
có th(cid:1223) tính b(cid:1205)ng cách nhân (cid:255)ôi nhu c(cid:1195)u c(cid:1131) b(cid:1191)n, nên k(cid:1219)t qu(cid:1191) nh(cid:1133) sau
http://www.ebook.edu.vn
B(cid:1191)ng 2. Nhu c(cid:1195)u duy trì c(cid:1259)a Th(cid:1235) Th(cid:1223) tr(cid:1233)ng Nhu c(cid:1195)u duy trì Th(cid:1223) tr(cid:1233)ng Nhu c(cid:1195)u duy trì
(kg) (Kcal) (kg) (Kcal)
1,5 160 3,0 280
2,0 200 3,5 360
4,5 480
2,5 240 c. Nhu c(cid:815)u s(cid:811)n xu(cid:813)t
Nhu c(cid:1195)u s(cid:1191)n xu(cid:1193)t c(cid:1259)a th(cid:1235) th(cid:1133)(cid:1249)ng bao g(cid:1239)m: Nhu c(cid:1195)u sinh s(cid:1191)n, nhu c(cid:1195)u s(cid:1191)n xu(cid:1193)t s(cid:1267)a
và nhu c(cid:1195)u t(cid:259)ng tr(cid:1133)(cid:1251)ng
- Nhu c(cid:1195)u sinh s(cid:1191)n: Nhu c(cid:1195)u này thì cho c(cid:1191) th(cid:1235) (cid:255)(cid:1269)c có th(cid:1223) ph(cid:1237)i con cái và nhu c(cid:1195)u
th(cid:1235) cái có mang. M(cid:1245)t s(cid:1237) nghiên c(cid:1261)u (cid:255)(cid:1221) ngh(cid:1231) là nhu c(cid:1195)u c(cid:1259)a th(cid:1235) (cid:255)(cid:1269)c gi(cid:1237)ng và th(cid:1235) cái có
mang chi(cid:1219)m kho(cid:1191)ng t(cid:1263) 5-10% nhu c(cid:1195)u duy trì. Th(cid:1235) cái có thai trong kho(cid:1191)ng 30 ngày thì
(cid:255)(cid:1215). S(cid:1237) ngày có mang có th(cid:1223) t(cid:259)ng hay gi(cid:1191)m chút ít tu(cid:484) theo gi(cid:1237)ng th(cid:1235) hay s(cid:1237) l(cid:1133)(cid:1255)ng thai
(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c mang trong c(cid:1131) th(cid:1223). Trong 20 ngày (cid:255)(cid:1195)u tr(cid:1233)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng bào thai phát tri(cid:1223)n ch(cid:1201)m, sau
(cid:255)ó tr(cid:1233)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng thai t(cid:259)ng r(cid:1193)t nhanh trong 10 ngày cu(cid:1237)i. (cid:264)i(cid:1221)u này s(cid:1217) cho th(cid:1193)y là tr(cid:1233)ng
l(cid:1133)(cid:1255)ng s(cid:1131) sinh c(cid:1259)a th(cid:1235) tùy thu(cid:1245)c r(cid:1193)t nhi(cid:1221)u vào d(cid:1133)(cid:1253)ng ch(cid:1193)t cung c(cid:1193)p cho th(cid:1235) m(cid:1213) trong
giai (cid:255)o(cid:1189)n này, và lúc này nhu c(cid:1195)u mang thai có th(cid:1223) t(cid:259)ng lên kho(cid:1191)ng 30-40% nhu c(cid:1195)u
duy trì
II. Nhu c(cid:1195)u (cid:255)(cid:1189)m và amino acid
a. Nhu c(cid:815)u (cid:255)(cid:809)m
L(cid:1133)(cid:1255)ng (cid:255)(cid:1189)m trong kh(cid:1197)u ph(cid:1195)n (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c xem là quan tr(cid:1233)ng vì nó (cid:255)(cid:1191)m b(cid:1191)o các ho(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)ng
duy trì và s(cid:1191)n xu(cid:1193)t c(cid:1259)a th(cid:1235), tuy nhiên các nghiên c(cid:1261)u trên th(cid:1235) ngo(cid:1189)i nh(cid:1201)p thu(cid:1195)n và th(cid:1235)
lai (cid:1251) Vi(cid:1227)t Nam có nh(cid:1267)ng k(cid:1219)t qu(cid:1191) khá bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1245)ng, m(cid:1245)t s(cid:1237) các tài li(cid:1227)u cho bi(cid:1219)t:
- Th(cid:1235) cái có thai 3kg có nhu c(cid:1195)u hàng ngày là 20g DP ((cid:255)(cid:1189)m tiêu hoá).
- Th(cid:1235) nuôi con c(cid:1195)n 30-35 g DP m(cid:1243)i ngày.
http://www.ebook.edu.vn
- Th(cid:1235) (cid:255)(cid:1269)c sinh s(cid:1191)n ho(cid:1211)c th(cid:1235) cái khô có nhu c(cid:1195)u 10-12 g DP/ngày
Theo Lebas (1979) và Lang (1981) ghi nh(cid:1201)n b(cid:1251)i Lebas et al. (1986) nhu c(cid:1195)u (cid:255)(cid:1189)m
trong kh(cid:1197)u ph(cid:1195)n phân theo lo(cid:1189)i s(cid:1191)n xu(cid:1193)t nh(cid:1133) sau th(cid:1235) t(cid:259)ng tr(cid:1133)(cid:1251)ng (4-12 tu(cid:1195)n tu(cid:1241)i) là
16%CP ((cid:255)(cid:1189)m thô), th(cid:1235) cái mang thai là 16%CP, th(cid:1235) cái cho s(cid:1267)a nuôi con là 18%CP,
th(cid:1235) cái sinh s(cid:1191)n và th(cid:1235) v(cid:1243) béo 17%CP. C(cid:458)ng theo Lebas et al. (1986) nhu c(cid:1195)u (cid:255)(cid:1189)m th(cid:1235)
th(cid:1231)t trong kh(cid:1197)u ph(cid:1195)n t(cid:1263) 15-16%CP ((cid:255)(cid:1189)m thô) và (cid:1251) th(cid:1235) cái sinh s(cid:1191)n là t(cid:1263) 17-18%CP cho
dù là có tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p t(cid:259)ng lên (cid:255)(cid:1219)n 21%CP (cid:1251) th(cid:1235) nuôi con cho nhi(cid:1221)u s(cid:1267)a, tuy nhiên (cid:255)i(cid:1221)u
này không (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c khuy(cid:1219)n cáo do hi(cid:1227)u qu(cid:1191) kinh t(cid:1219) và s(cid:1237) con cai s(cid:1267)a kém. Tuy nhiên theo
(cid:255)(cid:1221) ngh(cid:1231) INRA (1989) ghi nh(cid:1201)n b(cid:1251)i Sandford (1996) thì nhu c(cid:1195)u (cid:255)(cid:1189)m thô trong kh(cid:1197)u
ph(cid:1195)n là 15.5% cho th(cid:1235) t(cid:259)ng tr(cid:1133)(cid:1251)ng t(cid:1263) 4-12 tu(cid:1195)n l(cid:1225), th(cid:1235) cái trong giai (cid:255)o(cid:1189)n lên gi(cid:1237)ng là
16% và th(cid:1235) cái (cid:255)ang ti(cid:1219)t s(cid:1267)a nuôi con là 18%. Trong các nghiên c(cid:1261)u g(cid:1195)n (cid:255)ây (cid:255)(cid:1237)i v(cid:1247)i
th(cid:1235) lai (cid:1251) (cid:264)BSCL (cid:1251) th(cid:1235) sinh s(cid:1191)n là 15-18%CP tùy theo ch(cid:1193)t l(cid:1133)(cid:1255)ng c(cid:1259)a ngu(cid:1239)n th(cid:1261)c (cid:259)n
(cid:255)(cid:1189)m là ph(cid:1219) ph(cid:1197)m (bã (cid:255)(cid:1201)u nành, bã bia, …) hay chính ph(cid:1197)m ((cid:255)(cid:1201)u nành, th(cid:1261)c (cid:259)n h(cid:1243)n h(cid:1255)p
công nghi(cid:1227)p), trong khi v(cid:1247)i th(cid:1235) t(cid:259)ng tr(cid:1133)(cid:1251)ng là t(cid:1263) 13-16% tùy vào ngu(cid:1239)n th(cid:1261)c (cid:259)n (cid:255)(cid:1189)m
(Nguyen Van Thu & Nguyen Thi Kim Dong, 2005, 2008 and 2009).
b. Nhu c(cid:815)u amino acid
Trong nhi(cid:1221)u n(cid:259)m, ch(cid:1193)t l(cid:1133)(cid:1255)ng protein không (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c quan tâm trong dinh d(cid:1133)(cid:1253)ng th(cid:1235)
b(cid:1251)i vì có hi(cid:1227)n t(cid:1133)(cid:1255)ng (cid:259)n phân. Tuy nhiên, nh(cid:1267)ng báo cáo g(cid:1195)n (cid:255)ây cho th(cid:1193)y phân m(cid:1221)m
ch(cid:1229) chi(cid:1219)m kho(cid:1191)ng 14% t(cid:1241)ng DM (cid:259)n vào và kho(cid:1191)ng 17-18% protein (cid:259)n vào. Vì v(cid:1201)y,
m(cid:1211)c dù phân m(cid:1221)m (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c gi(cid:1247)i thi(cid:1227)u là ngu(cid:1239)n (cid:255)(cid:1189)m cho th(cid:1235) có ph(cid:1197)m ch(cid:1193)t t(cid:1237)t v(cid:1221) amino
acid gi(cid:1247)i h(cid:1189)n, nh(cid:1133)ng s(cid:1237) l(cid:1133)(cid:1255)ng c(cid:1259)a chúng không (cid:255)(cid:1259) (cid:255)(cid:1191)m b(cid:1191)o nhu c(cid:1195)u trong kh(cid:1197)u ph(cid:1195)n vì
v(cid:1201)y c(cid:1195)n b(cid:1241) sung ngu(cid:1239)n amino acid gi(cid:1247)i h(cid:1189)n này (Santoma et al., 1987). Các nhà nghiên
c(cid:1261)u cho bi(cid:1219)t là (cid:1251) th(cid:1235) t(cid:259)ng tr(cid:1133)(cid:1251)ng c(cid:1195)n trong th(cid:1261)c (cid:259)n ch(cid:1261)a 10 trong s(cid:1237) 21 amino acid thi(cid:1219)t
y(cid:1219)u (cid:255)(cid:1223) t(cid:1189)o nên protein c(cid:1259)a th(cid:1235) g(cid:1239)m có arginine, histidine, leucine, isoleucine, lysine,
phenylalanine v(cid:1247)i tyrocine, methionine v(cid:1247)i cystine, threonine, trytophane và valine
(Lebas et al., 1986). Nhu c(cid:1195)u v(cid:1221) các lo(cid:1189)i amino acid (cid:1251) th(cid:1235) sinh s(cid:1191)n c(cid:458)ng c(cid:1195)n b(cid:1205)ng t(cid:1133)(cid:1131)ng
t(cid:1269) nh(cid:1133) là (cid:1251) th(cid:1235) th(cid:1231)t (Lebas et al., 1986).
http://www.ebook.edu.vn
III. Nhu c(cid:1195)u ch(cid:1193)t x(cid:1131) c(cid:1259)a th(cid:1235)
Vi(cid:1227)c xác (cid:255)(cid:1231)nh m(cid:1261)c (cid:255)(cid:1245) x(cid:1131) t(cid:1237)i (cid:1133)u trong kh(cid:1197)u ph(cid:1195)n th(cid:1235) là m(cid:1245)t trong nh(cid:1267)ng m(cid:1257)c tiêu
chính c(cid:1259)a vi(cid:1227)c nghiên c(cid:1261)u v(cid:1221) dinh d(cid:1133)(cid:1253)ng th(cid:1235). Th(cid:1235) (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c cho (cid:259)n kh(cid:1197)u ph(cid:1195)n x(cid:1131) th(cid:1193)p thì
có nh(cid:1267)ng bi(cid:1223)u hi(cid:1227)n xáo tr(cid:1245)n trong h(cid:1227) th(cid:1237)ng tiêu hóa v(cid:1247)i nh(cid:1267)ng bi(cid:1223)u hi(cid:1227)n nh(cid:1133) tiêu ch(cid:1191)y
kèm v(cid:1247)i t(cid:1229) l(cid:1227) ch(cid:1219)t cao. (cid:264)i(cid:1221)u này có th(cid:1223) gi(cid:1191)i thích là do kh(cid:1197)u ph(cid:1195)n có m(cid:1261)c (cid:255)(cid:1245) x(cid:1131) th(cid:1193)p s(cid:1217)
kéo dài th(cid:1249)i gian l(cid:1133)u gi(cid:1267) c(cid:1259)a th(cid:1261)c (cid:259)n trong h(cid:1227) th(cid:1237)ng tiêu hóa (Hoover & Heitmann,
1972). H(cid:1131)n th(cid:1219) n(cid:1267)a, (cid:1251) kh(cid:1197)u ph(cid:1195)n x(cid:1131) th(cid:1193)p h(cid:1131)n 12% s(cid:1269) thay th(cid:1219) ch(cid:1193)t ch(cid:1261)a trong manh
tràng s(cid:1217) th(cid:1193)p h(cid:1131)n. Tình tr(cid:1189)ng này d(cid:1199)n (cid:255)(cid:1219)n hai tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p: s(cid:1269) lên men không mong
mu(cid:1237)n trong manh tràng và s(cid:1269) gia t(cid:259)ng c(cid:1259)a nh(cid:1267)ng vi sinh v(cid:1201)t gây b(cid:1227)nh (Carabano et al.,
1988).
T(cid:1263) (cid:255)(cid:1211)c (cid:255)i(cid:1223)m sinh lý tiêu hóa c(cid:1259)a th(cid:1235) ta th(cid:1193)y th(cid:1261)c (cid:259)n x(cid:1131) thô v(cid:1263)a là ch(cid:1193)t ch(cid:1261)a (cid:255)(cid:1195)y d(cid:1189)
dày và manh tràng v(cid:1263)a có tác d(cid:1257)ng ch(cid:1237)ng (cid:255)ói (cid:255)(cid:1191)m b(cid:1191)o sinh lý tiêu hóa bình th(cid:1133)(cid:1249)ng.
Ch(cid:1193)t x(cid:1131) nh(cid:1133) là ngu(cid:1239)n cung c(cid:1193)p n(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng, tác (cid:255)(cid:1245)ng t(cid:1237)t (cid:255)(cid:1219)n quá trình lên men c(cid:1259)a vi
khu(cid:1197)n manh tràng. Nhi(cid:1221)u k(cid:1219)t qu(cid:1191) nghiên c(cid:1261)u cho th(cid:1193)y: n(cid:1219)u cho th(cid:1235) (cid:259)n th(cid:1261)c (cid:259)n nghèo
x(cid:1131) (d(cid:1133)(cid:1247)i 8%) thì th(cid:1235) s(cid:1217) b(cid:1231) tiêu ch(cid:1191)y. Nhu c(cid:1195)u t(cid:1237)i thi(cid:1223)u v(cid:1221) x(cid:1131) thô là 12% trong kh(cid:1197)u
ph(cid:1195)n (cid:259)n c(cid:1259)a th(cid:1235). Hàm l(cid:1133)(cid:1255)ng x(cid:1131) phù h(cid:1255)p nh(cid:1193)t là 13-15%. Th(cid:1261)c (cid:259)n này s(cid:1217) kích thích s(cid:1269)
ho(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)ng c(cid:1259)a (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng tiêu hóa và nhu (cid:255)(cid:1245)ng ru(cid:1245)t bình th(cid:1133)(cid:1249)ng. Nh(cid:1133)ng n(cid:1219)u t(cid:259)ng t(cid:1229) l(cid:1227) x(cid:1131)
thô trên 16% thì s(cid:1217) gây c(cid:1191)n tr(cid:1251) t(cid:259)ng tr(cid:1233)ng và kh(cid:1191) n(cid:259)ng s(cid:1265) d(cid:1257)ng th(cid:1261)c (cid:259)n c(cid:1259)a th(cid:1235). Riêng
th(cid:1235) gi(cid:1237)ng tr(cid:1133)(cid:1251)ng thành có th(cid:1223) s(cid:1265) d(cid:1257)ng (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c kh(cid:1197)u ph(cid:1195)n (cid:259)n ch(cid:1261)a thành ph(cid:1195)n x(cid:1131) thô cao
h(cid:1131)n (16-18%). Cung c(cid:1193)p x(cid:1131) thô có th(cid:1223) theo d(cid:1189)ng c(cid:1235), lá xanh, khô ho(cid:1211)c d(cid:1189)ng b(cid:1245)t nghi(cid:1221)n
nh(cid:1235) 2-5mm tr(cid:1245)n vào th(cid:1261)c (cid:259)n h(cid:1243)n h(cid:1255)p (cid:255)(cid:1223) (cid:255)óng viên ho(cid:1211)c d(cid:1189)ng b(cid:1245)t (Nguy(cid:1225)n Quang S(cid:1261)c
& (cid:264)inh v(cid:259)n Bình, 2000). (cid:1250) (cid:264)BSCL các nghiên c(cid:1261)u cho th(cid:1193)y (cid:1251) m(cid:1261)c 38-42% x(cid:1131) trung
tính (NDF, neutral detergent fiber) trong kh(cid:1197)u ph(cid:1195)n g(cid:1239)m c(cid:1235) lông Para và rau lang, và
l(cid:1133)(cid:1255)ng 25-35g x(cid:1131) trung tính/ngày/con (cid:255)(cid:1237)i v(cid:1247)i th(cid:1235) (cid:255)ang t(cid:259)ng tr(cid:1133)(cid:1251)ng có tr(cid:1233)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng 1,3kg
- 1,5kg là thích h(cid:1255)p cho s(cid:1269) tiêu hoá và t(cid:259)ng tr(cid:1133)(cid:1251)ng (Nguyen Thi Kim Dong and
Nguyen Truong Giang, 2009).
IV. Nhu c(cid:1195)u khoáng và vitamin
http://www.ebook.edu.vn
Các nhu c(cid:1195)u khoáng và vitamin hi(cid:1227)n nay các tài li(cid:1227)u thông báo có nh(cid:1267)ng bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1245)ng
và khác bi(cid:1227)t nhau. Nh(cid:1267)ng nghiên c(cid:1261)u v(cid:1221) nhu c(cid:1195)u v(cid:1221) calcium và phospho cho th(cid:1193)y (cid:1251) th(cid:1235)
t(cid:259)ng tr(cid:1133)(cid:1251)ng c(cid:1195)n ít h(cid:1131)n r(cid:1193)t nhi(cid:1221)u so v(cid:1247)i th(cid:1235) cái nuôi con. Th(cid:1235) cái nuôi con chuy(cid:1223)n 7-8g
khoáng vào s(cid:1267)a m(cid:1245)t ngày. B(cid:1193)t k(cid:484) s(cid:1269) m(cid:1193)t cân (cid:255)(cid:1237)i v(cid:1221) Na, K, Cl có th(cid:1223) gây ra viêm th(cid:1201)n
và sinh khó. Khi bón rau c(cid:1235) có hàm l(cid:1133)(cid:1255)ng cao K khi cho th(cid:1235) (cid:259)n có th(cid:1223) gây ra nh(cid:1267)ng r(cid:1259)i
ro (Lebas et al., 1986). Trong ch(cid:259)n nuôi th(cid:1235) r(cid:1193)t c(cid:1195)n thi(cid:1219)t ph(cid:1191)i cung c(cid:1193)p vitamin (cid:255)(cid:1211)c bi(cid:1227)t
là th(cid:1235) nuôi nh(cid:1237)t và có n(cid:259)ng su(cid:1193)t cao. (cid:264)(cid:1237)i v(cid:1247)i th(cid:1235) sinh s(cid:1191)n c(cid:1195)n thi(cid:1219)t ph(cid:1191)i (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c cung c(cid:1193)p
vitamin A và E n(cid:1219)u (cid:255)(cid:1195)y (cid:255)(cid:1259) thì t(cid:1229) l(cid:1227) (cid:255)(cid:1215) có th(cid:1223) (cid:255)(cid:1189)t 70-80%, n(cid:1219)u thi(cid:1219)u t(cid:1229) l(cid:1227) này có th(cid:1223) là
40-50% và t(cid:1229) l(cid:1227) nuôi s(cid:1237)ng là 30-40%. C(cid:1235) xanh, cà r(cid:1237)t, bí (cid:255)(cid:1235) và lúa lên m(cid:1233)ng là nh(cid:1267)ng
ngu(cid:1239)n cung c(cid:1193)p vitamin r(cid:1193)t t(cid:1237)t cho th(cid:1235). Th(cid:1235) có th(cid:1223) t(cid:1269) t(cid:1241)ng h(cid:1255)p vitamin nhóm B trong
h(cid:1227) tiêu hoá. Ng(cid:1133)(cid:1249)i ta c(cid:458)ng có th(cid:1223) cung c(cid:1193)p vitamin t(cid:1241)ng h(cid:1255)p d(cid:1189)ng b(cid:1245)t cho th(cid:1235) vào
trong th(cid:1261)c (cid:259)n h(cid:1241)n h(cid:1255)p.
B. CÁC LO(cid:1188)I TH(cid:1260)C (cid:258)N CHO TH(cid:1234)
I. Rau c(cid:1235)
Th(cid:1235) có th(cid:1223) (cid:259)n nhi(cid:1221)u lo(cid:1189)i c(cid:1235) trong (cid:255)i(cid:1221)u ki(cid:1227)n (cid:264)BSCL các lo(cid:1189)i rau c(cid:1235) có th(cid:1223) cho th(cid:1235)
(cid:259)n nh(cid:1133) rau lang, rau mu(cid:1237)ng, rau trai (Commelina palidusa), l(cid:1257)c bình (Eichhornia
crassipes), bìm bìm (Operculina turpethum), (cid:255)(cid:1231)a cúc (Wedelia spp), v.v.., và các lo(cid:1189)i c(cid:1235)
nh(cid:1133) c(cid:1235) lông tây (Brachiaria mutica), c(cid:1235) lá tre (Paspalum conpressum), c(cid:1235) m(cid:1239)m
(Hymenache acutigluma), c(cid:1235) ch(cid:1229) (Cynodon dactylon), c(cid:1235) s(cid:1191) (Panicum maximum), c(cid:1235)
(cid:1237)ng (Panicum repens), c(cid:1235) voi (Penisetum purpureum), v.v.. Chú ý là nên c(cid:1203)t c(cid:1235) tr(cid:1133)(cid:1247)c
khi ra hoa vì c(cid:1235) (cid:255)ã ra hoa thì ch(cid:1193)t l(cid:1133)(cid:1255)ng gi(cid:1191)m (cid:255)i do d(cid:1197)n xu(cid:1193)t không (cid:255)(cid:1189)m gi(cid:1191)m trong lúc
hàm l(cid:1133)(cid:1255)ng x(cid:1131) và các ch(cid:1193)t khó tiêu hoá t(cid:259)ng lên nh(cid:1133) lignin, cutin, silic, v.v… C(cid:1195)n thi(cid:1219)t
h(cid:1219)t s(cid:1261)c chú ý (cid:255)(cid:1237)i v(cid:1247)i:
* C(cid:1235) h(cid:1133) th(cid:1237)i
* C(cid:1235) (cid:1133)(cid:1247)t nên ph(cid:1191)i (cid:255)(cid:1223) dàn m(cid:1235)ng ra cho khô, không nên ch(cid:1193)t thành (cid:255)(cid:1237)ng. (cid:264)i(cid:1221)u này
có th(cid:1223) t(cid:1189)o (cid:255)i(cid:1221)u ki(cid:1227)n cho m(cid:1245)t s(cid:1237) vi khu(cid:1197)n lên men
http://www.ebook.edu.vn
S(cid:1237) l(cid:1133)(cid:1255)ng c(cid:1235) cho th(cid:1235) (cid:259)n nhi(cid:1221)u hay ít còn ph(cid:1257) thu(cid:1245)c vào kh(cid:1197)u ph(cid:1195)n c(cid:1259)a th(cid:1235) có cho (cid:259)n
thêm th(cid:1261)c (cid:259)n tinh hay không, thông th(cid:1133)(cid:1249)ng th(cid:1235) cái (cid:259)n kho(cid:1191)ng 1,0 - 1,5 kg/ngày.
http://www.ebook.edu.vn
V. Cách ch(cid:1219) bi(cid:1219)n th(cid:1261)c (cid:259)n cho th(cid:1235)
http://www.ebook.edu.vn
(cid:264)(cid:1237)i v(cid:1247)i th(cid:1261)c (cid:259)n xanh th(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c thu ho(cid:1189)ch lúc còn non hay v(cid:1263)a ph(cid:1191)i nên không
c(cid:1195)n ph(cid:1191)i ch(cid:1219) bi(cid:1219)n gì, tuy nhiên n(cid:1219)u quá dài hay thô thì c(cid:1195)n ph(cid:1191)i c(cid:1203)t ng(cid:1203)n 20-30 cm. Các
lo(cid:1189)i khoai, qu(cid:1191) thì s(cid:1203)t nh(cid:1235) dày kho(cid:1191)ng 5-8mm. B(cid:1203)p hay lúa h(cid:1189)t thì xay b(cid:1223) hay xay
nhuy(cid:1225)n, tuy nhiên lúa hay h(cid:1189)t (cid:255)(cid:1201)u c(cid:458)ng có th(cid:1223) cho (cid:259)n nguyên h(cid:1189)t. N(cid:1219)u th(cid:1261)c (cid:259)n (cid:1251) d(cid:1189)ng
b(cid:1245)t thì c(cid:1195)n ph(cid:1191)i v(cid:1197)y ít n(cid:1133)(cid:1247)c (cid:255)(cid:1223) tránh b(cid:1257)i th(cid:1261)c (cid:259)n bay vào m(cid:1259)i th(cid:1235) và c(cid:458)ng (cid:255)(cid:1223) tránh hao
t(cid:1237)n th(cid:1261)c (cid:259)n. Các d(cid:1189)ng th(cid:1261)c (cid:259)n h(cid:1189)t c(cid:458)ng có th(cid:1223) ngâm n(cid:1133)(cid:1247)c và (cid:1259) cho n(cid:1197)y m(cid:1195)m cho th(cid:1235) (cid:259)n
nh(cid:1133) là b(cid:1203)p, lúa và (cid:255)(cid:1201)u. C(cid:1235) xanh lúc có nhi(cid:1221)u có th(cid:1223) thu ho(cid:1189)ch và làm c(cid:1235) khô d(cid:1269) tr(cid:1267), c(cid:1235)
ph(cid:1131)i khô (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c bó l(cid:1189)i thành t(cid:1263)ng bánh ch(cid:1211)t c(cid:1191) 2 (cid:255)(cid:1195)u r(cid:1239)i gác lên sàn cao cách m(cid:1211)t (cid:255)(cid:1193)t
kho(cid:1191)ng 1m. Vi(cid:1227)c ph(cid:1237)i h(cid:1255)p th(cid:1261)c (cid:259)n s(cid:1217) làm t(cid:259)ng kh(cid:1197)u v(cid:1231) và t(cid:259)ng kh(cid:1191) n(cid:259)ng tiêu hoá
chúng. Không nên cho th(cid:1235) (cid:259)n (cid:255)(cid:1131)n (cid:255)i(cid:1227)u m(cid:1245)t lo(cid:1189)i c(cid:1235) hay m(cid:1245)t lo(cid:1189)i th(cid:1261)c (cid:259)n tinh dài ngày
vì nh(cid:1133) v(cid:1201)y s(cid:1217) làm gi(cid:1191)m tính thèm (cid:259)n c(cid:1259)a th(cid:1235), d(cid:1199)n (cid:255)(cid:1219)n l(cid:1133)(cid:1255)ng th(cid:1261)c (cid:259)n tiêu th(cid:1257) gi(cid:1191)m làm
(cid:1191)nh h(cid:1133)(cid:1251)ng (cid:255)(cid:1219)n n(cid:259)ng su(cid:1193)t t(cid:259)ng tr(cid:1133)(cid:1251)ng và sinh s(cid:1191)n c(cid:1259)a chúng.
C. CÂU H(cid:1234)I ÔN T(cid:1200)P
1. Trình bày vai trò và nhu c(cid:1195)u c(cid:1259)a n(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng và (cid:255)(cid:1189)m (cid:255)(cid:1237)i v(cid:1247)i th(cid:1235) th(cid:1231)t và th(cid:1235) sinh s(cid:1191)n.
2. Trình bày vai trò và nhu c(cid:1195)u c(cid:1259)a ch(cid:1193)t x(cid:1131), khoáng, vitamin và n(cid:1133)(cid:1247)c (cid:255)(cid:1237)i v(cid:1247)i th(cid:1235).
3. Nêu m(cid:1245)t s(cid:1237) th(cid:1261)c (cid:259)n ph(cid:1241) bi(cid:1219)n có th(cid:1223) ch(cid:259)n nuôi th(cid:1235) t(cid:1189)i (cid:255)(cid:1231)a ph(cid:1133)(cid:1131)ng c(cid:1259)a anh ch(cid:1231) (cid:255)(cid:1221) và xu(cid:1193)t s(cid:1269) phát tri(cid:1223)n c(cid:1259)a chúng.