GIÁO TRÌNH LỊCH SỬ NGHỆ THUẬT
TRẤN VĂN TÂM Trang 1
CHƯƠNG III
NGHỆ THUẬT THỜI PHỤC HƯNG
1. THỜI KỲ PHỤC HƯNG.
Từ “Phục Hưng” dùng để chỉ một thời kỳ canh tân văn hóa trải dài 3 thế kỷ,
là sự quay trở lại với truyền thống văn học, triết học và những sáng tạo nghệ
thuật, kỹ thuật của thời Hy -La cổ đại.
Hội họa thời kỳ này ra đời vào cuối thế kỷ 13, tạo nên một giai đoạn hội họa
mới, lấy cuộc sống thực tế con người làm cơ sở, mà ảnh hưởng của nó nhanh
chóng lan tràn khắp Châu âu, đạt cực điểm vào cuối thế kỷ 15, và mất dần ảnh
hưởng từ khi thời kỳ “kiểu cách” hình thành ở thế kỷ 16.
1.1. PHỤC HƯNG SƠ KHAI
Người mở đường thời Phục Hưng là Giotto (1267-1337), người được xem là
ông Tổ của hội họa Phương Tây, tuy thuộc vào thời kỳ Gô Tích trước đó,
nhưng ý thức về tính hiện thực của ông đã báo trước cho phong trào Phục
Hưng.
- Masaccio (1401-1428):
Họa sĩ người ý theo bước Giotto, nhưng mới là nhà sáng lập cách mạng của
nền hội họa thời Phục Hưng. Thuần thục hơn trong việc ứng dụng về hình thể ba
chiều, không gian kiến trúc thực và phép phối cảnh.
+ “Adam và Eve bị đuổi khỏi thiên đường” (LSHH-tr.72-h.8): Đau
đớn vì mù quáng, than khóc không chút giả dối.
+ “ Chúa Ba Ngôi”: Các nhân vật rất thực với vẻ mặt đầy thương xót,
đau khổ trước cái chết của Chúa. Trên vách đá mô tả trong bích họa
có dòng chợ: “ Tôi đã là người như bạn và bạn sẽ là bộ xương như
tôi”. Càng khẳng định thêm tính chất tạm bợ của cuộc đời.
- Angelico (1400-1455):
Là một tu sĩ người ý, sau trở thành họa sĩ. Tuy chỉ vẽ về đề tài tôn giáo
thiêng liêng nhưng tranh của ông rất hiện thực.
Trước khi vẽ, ông cầu nguyện rất lâu và thành kính, sau đó mới vẽ. ông
không bao giời thay đổi một nét bút, bởi tin rằng Chúa bề trên dang dẫn dắt tay
ông vẽ. Vì sùng đạo như thế mà suốt đời ông chỉ vẽ tranh cho nhà thờ.
+ “Trảm hình” (NCCHH- tr.8-h.1): Mô tả cái chết của các thánh rất thực
tế.
+ “Truyền tin” (MàU & SắC Độ -tr.12): Màu sắc sử dụng để giúp diễn
tả những cảm xúc sâu sắc.
- Mantegna (1431-1506):
Họa sĩ vĩ đại đầu tiên của Bắc ý, là người khát vọng tự do và cô độc. Nghệ
thuật của ông gạt bỏ phong cách hội họa mềm dẻo và vẽ hết sức nghiêm túc, rất
GIÁO TRÌNH LỊCH SỬ NGHỆ THUẬT
TRẤN VĂN TÂM Trang 1
thích những phẩm chất hiện thực mạnh mẽ của điêu khắc, nhưng mang tinh thần
bảo thủ khắc nghiệt.
+ “Cái chết của Chúa Jesus” (MANTEGNA-tr.18): Là bức tranh độc
đáo hoàn thiện luật viễn cận và thể hiện kỹ thuật toàn sắc xám ảnh
hưởng chất đá của điêu khắc.
+ “Judith và Holopherne” (MANTEGNA-tr.11): Nhấn mạnh sự dững
dưng, lãnh đạm.
- Botticelli (1444-1510):
Họa sĩ người ý, là người không mấy quan tâm đề tài từ Kinh Thánh như các
nghệ sĩ cùng thời, mà thích vẽ các thần Hy Lạp. Tranh ông thể hiện cảm xúc
mạnh mẽ với chất lãng mạn trữ tình. Đặc biệt có lối vẽ chân phụ nữ dài rất độc
đáo. Đôi chân trông không đi mà như đang khiêu vũ, xiêm áo thì trong suốt và để
lộ thân hình tuyệt đẹp.
+ “Mùa Xuân” (BOTTICELLI-tr.5): Vẻ đẹp của nàng Xuân mình phủ
đầy hoa cùng dáng vẻ các nhân vật thanh thoát. Thần Venus giơ bàn
tay ban phát tình yêu cho muôn loài, trong không khí vui tươi của
mùa xuân bất tận.
+ “Sự ra đời của thần Vệ nữ” (BOTTICELLI-tr.20): Mô tả cảnh ra đời
của nữ thần tình yêu, tượng trưng cho vẻ đẹp vĩnh cữu, mà đối với
Phương Tây thì Venus của Botticelli là “ hoa hậu “ của mọi thời đại.
1.2. PHỤC HƯNG CAO TRÀO
Đây là thời kỳ đã sản sinh ra những nghệ sĩ vĩ đại nhất của mọi thời đại.
- Leonard de Vince (1452-1519):
Họa sĩ người ý, là thiên tài độc nhất vô nhị, một trí tụê bách khoa toàn năng,
một nhà bác học lớn, một họa sĩ vĩ đại, một huyền thoại của thời Phục Hưng,
người hoàn thiện nguyên tắc vẽ phối cảnh.
ông chỉ vẽ 30 tác phẩm và còn lại 20 tác phẩm trong các bảo tàng. Để lại 23
cuốn vở dầy 25.000 trang ghi chép những sáng tạo, phát minh về kiến trúc, thủy
lợi, thiên văn, toán học, cơ học, vật lý, âm nhạc, giải phẫu và nhiều lĩnh vực
khác.
+ “Mona Lisa” (LEONARDO-tr.18): Hay “La Gioconda”, với nụ cười
bí hiểm. Nó luôn thay đổi theo thời điểm khi xem tranh với tâm trạng
và kinh ngiệm sống của người xem.
Có giả thuyết cho rằng nàng buồn rầu vì mới mất người con gái. ông phải
tìm người pha trò, tấu nhạc để nàng vui, làm cho nàng có nụ cười thoáng qua rồi
tan biến. Bức tranh đã gây ra biết bao nhiêu tranh cãi và ảnh hưởng mạnh mẽ đến
thế hệ họa sĩ về sau: Bản sao của L.H.O.O.Q; Mona Lisa của Bettero …
+ “Chân dung của Ginevra Benci” (LEONARDO-tr.9): Vẻ đẹp kiêu kỳ,
kín đáo như cố kiềm chế cảm xúc của nhân vật.
+ “Bữa ăn tối cuối cùng” (LEONARDO-tr.12): Lựa chọn đỉnh điểm tâm
lý, diễn tả tuyệt vời nội tâm của 12 vị thánh tông đồ. Đúng vào lúc
Chúa vừa nói: “Một người trong các ngươi sẽ phản ta”
GIÁO TRÌNH LỊCH SỬ NGHỆ THUẬT
TRẤN VĂN TÂM Trang 1
Để thể hiện chân thật cảm xúc của nhân vật trong tranhÂ, ông đã quan sát
kỹ mọi trạng thái tâm lý của những người câm điếc.
- Michelangelo (1475-1564):
Là họa sĩL, nhà điêu khắc, nhà thơ lừng danh của nước ý thời Phục Hưng.
Tính cách khác hẳn Leonard de Vince, là người thẳng thắn và khó tính. ông trở
thành nhà điêu khắc nổi tiếng trước khi là một họa sĩ vĩ đại.
+ Tranh vẽ trên trần nhà thờ Sixtine (MICHELANGELO-tr.9,10,11):
Một loạt các bức tranh với hình thể cường tráng, cơ bắp cuộn như là
“tượng nặn”, thể hiện chỉ trong bốn năm rưỡi.
+ “Ngày phán xét cuối cùng” (MICHELANGELO-tr.11): Một trong
những tranh vẽ tại nhà thờ Sixtine.
+ “Cô đồng Erythereé” (LSHH-tr.133-h.13).
- Raphael (1483-1520):
Là họa sĩ người ý, có sức lao động mãnh liệt và sáng tác hàng nghìn bức
tranh. Người vẽ Đức Mẹ nhiều nhất và bằng những nét đẹp thánh thiện, hoàn hảo
nhất. Hình tượng Đức Mẹ trong tranh ông trở thành điển hình của sự dịu dàng,
trong sáng nhất.
+ “Đức Mẹ Madonna” (RAPHAEL-tr.2): Nét đẹp thánh thiện, hài hòa
nhất. Tuy vẻ đẹp ấy mơ hồ trong trí tưởng tượng mỗi con người.
+ “Lễ đăng quang của Đức Mẹ Maria” (RAPHAEL-tr.8).
+ “Trường Athene”: (RAPHAEL-tr.12,13): Là bức tranh hoành tráng.
Tập trung các nhà toán học, thiên văn, các triết gia của thế giới cổ Hy
Lạp.
- Tiziano (Titien.1480,1490-1576):
Là họa sĩ hiện đại nhất thời Phục Hưng. Tranh ông thường ẩn dấu ý đồ
chính trị hay những suy ngẫm về cuộc đời thông qua các đề tài Kinh Thánh, thần
thoại Hy Lạp.
+ “Danae” (TIZIANO-tr.17): ông muốn làm nổi bật vẻ tươi trẻ và nồng
nhiệt của cô gái, với sự tàn tạ của vẻ đẹp phù du trước thời gian
(người hầu già).
+ “Vệ nữ và Adonis” (TIZIANO-tr.21): Phô bày vẻ đẹp tự nhiên của cơ
thể nhưng cũng là sự cảnh báo một kết cục bi thảm cho sự bồng bột,
nông nổi của tuổi trẻ.
- Tintoret (1518-1594):
Cũng là họa sĩ người ý. Nặng về bản năng, vẽ trong xúc cảm cao độ, đường
nét linh hoạt, chuyển động.
+ “Christ đi trên mặt nước” (LSHH-h.17-tr.168).
+ “Thiên đàng”: Cao 10m, rộng 25m, gồm Chúa Ky tô, Đức Mẹ đồng
trinh và hơn 500 nhân vật là các thánh và thiên thần.
+ “Chuyển thi thể của Thánh Marc” (NGHệ THUậT LG -tr.114-h.283):
áp dụng luật phối cảnh.A
GIÁO TRÌNH LỊCH SỬ NGHỆ THUẬT
TRẤN VĂN TÂM Trang 1
- Durer (1471-1528):
Người Đức. Là họa sĩ vĩ đại nhất của nền nghệ thuật Phục Hưng ở Bắc âu
thế kỷ 15-16. Nổi tiếng về tranh chân dung và tranh khắc hoành tráng.
+ “Chân dung tự họa” (DURER-tr.7): Một thanh niên quý phái, kiêu kỳ,
là ý thức về nhân phẩm, có ẩn ý đồng nhất mình với Chúa Cứu thế.
Phản ứng lại với đánh giá chỉ như là thợ thủ công, là dân tỉnh lẻ của
người đơiỡ.
+ “Bốn vị thánh tông đồ” (DURER-tr.14,15): Hiện thân cho bốn tính
cách, hợp thành một thể thống nhất, cũng như sự thống nhất tạo nên
Giáo hội, xã hội loài người.
• ĐIÊU KHẮC:
- Michelangelo (1475-1564): Vừa là nhà điêu khắc, nhà thơ, họa sĩ vĩ đại
của ý thời Phục Hưng.
+ “Trận đánh của người Centauri” (MICHELANGELO-tr.3): Phù điêu,
1490. Tác phẩm đầu tiên của ông, tôn thờ sức mạnh.
+ “Pieta” (MICHELANGELO-tr.8): Đá,1498-1499. “Thánh mẫu của
ông thể hiện sự trong sạch, vẻ tươi mát vĩnh cửu của tuổi thanh
xuân”.
+ “David” (MICHELANGELO-tr.14): Đá cẩm thạch,1501-1504. Người
anh hùng David chiến thắng người khổng lồ Goliat trong thần thoại
Hy Lạp, là mẫu mực hoàn hảo nhất của cơ thể con người.
+ “Thần đưa tin” (THờI PHụC HưNG 1-tr.bìa1,m.trong): Của
Giambologna.
2. THỜI KỲ KIỂU CÁCH Ở Ý (manierisme – 1520-1580).
Đặc điểm của thời kỳ này là vẽ rất kỹ và tỉa tót.
Là thứ nghệ thuật cung đình vô cùng tinh tế và luôn tìm kiếm cái lạ, thường
quá đáng, kết hợp màu sống động và sắc bén, bố cục phức tạp và phóng túng, là
sự táo bạo về kỹ thuật với đường nét ẻo lả.
- Correggio (1489-1534):
Họa sĩ người ý, là thiên tài của vẻ đẹp duyên dáng bình dị, là bậc thầy về sự
hòa hợp tuyệt vời của ánh sáng và bóng tối.
+ “Chúa Giê -su và Maddlain”: (CORREGGIO-tr.8): Đề tài mang tín
giáo dục.
+ “Giáng sinh” (CORREGGIO-tr.23): ánh sáng từ hài nhi tỏa ra.
- El Greco (1541-1614):
Họa sĩ người Tây Ban Nha có biệt tài kéo dài thân thể không hề giống bất
cứ ai, ánh sáng kỳ ảo khó tìm ra cách lý giải, màu sắc đậm đà và là bậc thầy về
tranh hoành tráng.
+ “Đám tang công tước Oragaz” (EL GRECO-tr.22): Tác phẩm là sự kết
tinh mọi thàmh tựu nghệ thuật thiên tài của họa sĩ.
GIÁO TRÌNH LỊCH SỬ NGHỆ THUẬT
TRẤN VĂN TÂM Trang 1
+ “Thánh Martin và người ăn mày” (EL GRECO-tr.12): Mô tả người
đàn ông vừa thanh tú vừa mạnh mẽ, tình cảm.
