ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH TRÀ VINH
TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ TRÀ VINH
GIÁO TRÌNH
MÔN HỌC: THUẾ
NGÀNH, NGHỀ: KẾ TOÁN
TRÌNH ĐỘ: CAO ĐẲNG
Ban hành kèm theo Quyết định số: /QĐ-CĐN ngày tháng năm
của Hiệu trưởng Trường Cao đẳng nghề Trà Vinh
Trà Vinh, năm 2020
(Lưu hành nội bộ)
LỜI GIỚI THIỆU
Thuế là môn học thuộc khối kiến thức chuyên ngành hoặc bổ trợ chuyên ngành của
hầu hết các ngành kinh tế - tài chính - ngân hàng - kế toán - quản trị kinh doanh… Từ góc
nhìn của người nộp thuế, thuế là một khoản đóng góp bắt buộc gắn liền với quyền lợi và
nghĩa vụ thực thi luật pháp của tổ chức, cá nhân người nộp. Từ góc nhìn của quản lý nhà
nước, thuế vừa là công cụ tạo lập nguồn thu vừa là công cụ quản lý kinh tế, xã hội. Trong
vài thập kỷ gần đây, xu hướng hội tụ và tương đồng của hệ thống chính sách thuế giữa các
quốc gia ngày càng được khẳng định. Việt Nam là một nước đang phát triển nên cũng
không nằm ngoài quy luật chung. Hệ thống chính sách thuế của Việt Nam đã có những
thay đổi căn bản qua các giai đoạn cải cách và ngày càng tiến gần hơn đến những thông lệ
quốc tế. Do đó, việc nắm vững xu hướng, nguyên lý cơ bản và nội dung cụ thể của hệ thống
chính sách thuế của Việt Nam không chỉ là yêu cầu cần thiết của các cơ quan quản lý mà
còn là nhu cẩu tất yếu của các tổ chức, cá nhân người nộp thuế.
Giáo trình Thuế được dùng dùng cho sinh viên ở bậc cao đẳng và cũng có thể dùng
làm tài liệu tham khảo cho các ngành kinh tế có liên quan. Giáo trình được biên soạn trên
cơ sở sưu tập, chọn lọc nội dung các luật thuế, các văn bản hướng dẫn hiện hành ở Việt
Nam, đồng thời kế thừa những kiến thức được đề cập ở một số sách, giáo trình bao gồm 6
chương cơ bản:
Chương 1: Đối tượng, nhiệm vụ và phương pháp nghiên cứu
Chương 2: Thuế Giá trị gia tăng
Chương 3: Thuế Tiêu thụ đặc biệt
Chương 4: Thuế xuất khẩu, nhập khẩu
Chương 5: Thuế thu nhập doanh nghiệp
Chương 6: Các khoản thuế và lệ phí khác
Nội dung biên soạn theo hình thức tích hợp giữa lý thuyết và thực hành. Trong quá
trình biên soạn, nhóm biên soạn đã tham khảo nhiều tài liệu liên quan của các trường Đại
học, Cao đẳng, Trung cấp, dạy nghề và cập nhật những kiến thức mới.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng không tránh khỏi những thiếu sót. Ban biên soạn
rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các thầy, cô giáo và các bạn học sinh sinh viên
để giáo trình được hoàn thiện hơn.
Xin trân trọng cảm ơn!
Trà Vinh, ngày…..........tháng…........... năm 2020
Tham gia biên soạn
Chủ biên: ThS. Nguyễn Khánh Tâm
MỤC LỤC
CHƯƠNG 1: ĐỐI TƯỢNG NHIỆM VỤ VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ....... 1
1. Thuế và vai trò của thuế trong nền kinh tế................................................................................... 1
1.1. Sự ra đời và phát triển của thuế ............................................................................................. 1
1.2. Khái niệm và đặc điểm của thuế ............................................................................................ 2
1.3. Vai trò của thuế trong nền kinh tế ......................................................................................... 2
2. Các yếu tố cấu thành nên một sắc thuế ............................................................................................ 2
2.1. Tên gọi của sắc thuế ................................................................................................................ 2
2.2. Đối tượng nộp thuế ................................................................................................................. 2
2.3. Đối tượng chịu thuế ................................................................................................................ 2
2.4. Cơ sở tính thuế........................................................................................................................ 2
2.5. Mức thuế ................................................................................................................................. 3
2.6. Chế độ giảm thuế, miễn thuế .................................................................................................. 3
2.7. Chế độ trách nhiệm ................................................................................................................ 4
2.8. Thời hạn thu, thủ tục nộp thuế và các chế tài liên quan ........................................................ 4
3. Phân loại thuế ................................................................................................................................ 4
3.1. Phân loại theo đối tượng chịu thuế......................................................................................... 4
3.2. Phân loại theo phương thức đánh thuế ....................................................................................... 4
3.3. Phân loại theo mối quan hệ đối với khả năng nộp thuế ......................................................... 4
3.4. Phân loại theo phạm vi thẩm quyền về thuế .......................................................................... 5
4. Các tiêu chí để xây dựng hệ thống thuế ............................................................................................. 5
4.1. Tính công bằng ........................................................................................................................ 5
4.2. Tính hiệu quả .......................................................................................................................... 6
4.3. Tính rõ ràng, minh bạch ........................................................................................................ 6
4.4. Tính linh hoạt ......................................................................................................................... 6
5. Đối tượng, nhiệm vụ và phương pháp nghiên cứu ....................................................................... 6
5.1. Đối tượng nghiên cứu ............................................................................................................. 6
5.2. Nhiệm vụ nghiên cứu môn học ............................................................................................... 6
5.3. Phương pháp nghiên cứu môn học ......................................................................................... 7
CHƯƠNG 2: THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG .................................................................. 8
1. Khái niệm, đặc điểm, nguyên tắc thiết lập và tác dụng của thuế GTGT ..................................... 8
1.1. Khái niệm ................................................................................................................................ 8
1.2. Đặc điểm ................................................................................................................................. 8
1.3. Nguyên tắc thiết lập thuế GTGT ............................................................................................ 9
1.4. Tác dụng của thuế GTGT .................................................................................................... 11
2. Nội dung cơ bản của thuế giá trị gia tăng......................................................................................... 11
2.1. Phạm vi áp dụng .................................................................................................................... 11
2.2. Căn cứ tính thuế .................................................................................................................... 14
2.3. Phương pháp tính thuế GTGT ............................................................................................. 18
2.4. Quy định về hoá đơn chứng từ mua, bán hàng hoá, dịch vụ ............................................... 22
2.5. Chế độ hoàn thuế .................................................................................................................. 22
2.6. Chế độ giảm thuế, miễn thuế ................................................................................................ 24
2.7. Đăng ký, kê khai thuế, nộp thuế và quyết toán thuế............................................................ 24
CHƯƠNG 3: THUẾ TIÊU THỤ ĐẶC BIỆT ............................................................. 30
1. Khái niệm, đặc điểm, nguyên tắc thiết lập và tác dụng của thuế tiêu thụ đặc biệt ............................ 30
1.1. Khái niệm .............................................................................................................................. 30
1.2. Đặc điểm ............................................................................................................................... 31
1.3. Nguyên tắc thiết lập thuế tiêu thụ đặc biệt ............................................................................... 31
1.4. Tác dụng của thuế tiêu thụ đặc biệt ...................................................................................... 32
2. Nội dung cơ bản của thuế tiêu thụ đặc biệt ................................................................................ 32
2.1. Phạm vi áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt ...................................................................................... 32
2.2. Căn cứ tính thuế .................................................................................................................... 35
2.4. Chế độ miễn, giảm, hoàn thuế tiêu thụ đặc biệt ........................................................................ 40
2.5. Đăng ký, kê khai thuế, nộp thuế và quyết toán thuế............................................................ 42
CHƯƠNG 4: THUẾ XUẤT KHẨU, THUẾ NHẬP KHẨU ....................................... 45
1. Khái niệm, đặc điểm, nguyên tắc thiết lập và tác dụng của thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu ........... 45
1.1. Khái niệm .............................................................................................................................. 45
1.2. Đặc điểm ............................................................................................................................... 45
1.3. Nguyên tắc thiết lập thuế xuất khẩu, nhập khẩu ...................................................................... 45
1.4. Tác dụng của thuế xuất khẩu, nhập khẩu .............................................................................. 46
2. Nội dung cơ bản của thuế xuất khẩu, nhập khẩu ......................................................................... 47
2.1. Phạm vi áp dụng thuế xuất khẩu, nhập khẩu ............................................................................ 47
2.2. Căn cứ tính thuế .................................................................................................................... 48
2.3. Phương pháp tính thuế xuất khẩu, nhập khẩu .......................................................................... 51
2.4. Miễn thuế, xét miễn thuế, giảm thuế, hoàn thuế, truy thu thuế xuất khẩu, nhập khẩu ..... 53
2.5. Đăng ký, kê khai thuế, nộp thuế xuất khẩu, nhập khẩu ...................................................... 56
CHƯƠNG 5: THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP................................................ 60
1. Khái niệm, đặc điểm, nguyên tắc thiết lập và tác dụng của thuế thu nhập doanh nghiệp ....................... 60
1.1. Khái niệm .............................................................................................................................. 60
1.2. Đặc điểm ............................................................................................................................... 60
1.3. Nguyên tắc thiết lập thuế thu nhập DN ..................................................................................... 61
1.4. Tác dụng của thuế thu nhập doanh nghiệp .............................................................................. 62
2. Nội dung cơ bản của thuế thu nhập doanh nghiệp ..................................................................... 62
2.1. Đối tượng nộp thuế ............................................................................................................... 62
2.2. Đối tượng chịu thuế .............................................................................................................. 62
2.3. Căn cứ tính thuế ................................................................................................................... 62
2.4. Phương pháp tính thuế thu nhập DN ....................................................................................... 64
2.5. Miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp .............................................................................. 77
2.6. Đăng ký, kê khai thuế, nộp thuế và quyết toán thuế thu nhập doanh nghiệp ............................ 80
CHƯƠNG 6: CÁC KHOẢN THUẾ VÀ LỆ PHÍ KHÁC .......................................... 82
1. Thuế thu nhập từ chuyển quyền sử dụng đất, chuyển nhượng quyền thuê đất ........................ 82
1.1. Đối tượng chịu thuế............................................................................................................... 82
1.2. Đối tượng nộp thuế ............................................................................................................... 82
1.3. Thu nhập chịu thuế............................................................................................................... 83
1.4. Thuế suất thuế thu nhập từ chuyển quyền sử dụng đất, chuyển quyền thuê đất ....................... 84
1.5. Phương pháp tính thuế ......................................................................................................... 84
Căn cứ tính thuế chuyển quyền sử dụng đất là diện tích đất, giá đất tính thuế và
thuế suất. ...................................................................................................................... 84
Diện tích đất: ................................................................................................................ 84
2. Thuế thu nhập cá nhân ............................................................................................................... 85
2.1. Giới thiệu chung về thuế thu nhập cá nhân ......................................................................... 85
2.2 Đối tượng nộp thuế ................................................................................................................ 86
2.3. Đối tượng chịu thuế và không chịu thuế ..................................................................................... 86
2.4. Thuế suất, biểu thuế .............................................................................................................. 90
2.5. Phương pháp tính thuế ......................................................................................................... 90
2.6. Kê khai thuế, nộp thuế và quyết toán thuế .......................................................................... 91
3. Thuế tài nguyên ........................................................................................................................... 92
3.1. Giới thiệu chung về thuế tài nguyên..................................................................................... 92
3.2. Đối tượng nộp thuế ............................................................................................................... 92
3.3. Đối tượng chịu thuế .............................................................................................................. 92
3.4. Căn cứ tính thuế và phương pháp tính thuế ........................................................................ 93
3.5. Miễn, giảm thuế tài nguyên .................................................................................................. 94
3.6. Đăng ký, kê khai, nộp thuế và quyết toán thuế ....................................................................... 96
4. Thuế nhà, đất ............................................................................................................................... 97
4.1. Giới thiệu chung về thuế nhà, đất ........................................................................................ 97
4.2. Đối tượng nộp thuế ............................................................................................................... 98
4.3. Đối tượng chịu thuế và không chịu thuế ..................................................................................... 99
4.4. Phương pháp và căn cứ tính thuế ....................................................................................... 100
4.5. Miễn, giảm thuế đất ............................................................................................................ 102
4.6. Thủ tục kê khai, thu nộp thuế đất ........................................................................................ 103
5. Phí, lệ phí và thuế môn bài ............................................................................................................ 104
5.1. Nội dung cơ bản của phí, lệ phí ............................................................................................ 104
5.2. Thuế môn bài ....................................................................................................................... 108
