HỌA SĨ ĐAN
tác phẩm đoạt giải ba cuộc thi Biếm
họa Báo chí Việt Nam lần thứ nhất
Đội ngũ họa sĩ biếm hiện nay ở nước ta không nhiều, giữa bộn bề báo
chí, với việc lạm dụng ngôn từ, hình ảnh bắt mắt của quảng cáo, biếm
họa đang thiếu đất dụng võ, mặc dù đề tài để châm chích thì lại quá
nhiều, nhất là mảng chống tham nhũng, bức xúc đã được Nhà nước bật
mí. Mấy năm gần đây ở góc trang báo Lao động, tranh biếm họa của
Đan luôn thường trực lấy những nghịch lý trong đời sống để kêu với
cuộc đời, với cộng đồng hãy nhìn xuống mới thấu nỗi đau, nỗi lo của
người bình dân. Là người nghệ sĩ nghèo, cách nhìn, đưa sư kiện vào
tranh của Đan không đao to, búa lớn mà như một nấc nghẹn để cười ra
nước mắt. Đan là bút danh Biếm họa của họa sĩ Hoàng Đặng - Sống ở
Đà Nẵng. Anh sở trường vẽ tranh sơn dầu, chỉ gần đây thôi mới phát lộ
tài biếm họa. Không biết những bố cục trừu tượng, phong cảnh, chân
dung có góp thêm vào nỗi đau nhân thế của Đan biếm họa - Có thể nói:
Cuộc đời, biếm họa đã phát hiện ra Đan để từ những nhìn - nhận tẩy
xóa mà trào lên những nét bút mạnh mẽ như một giải tỏa và cảm thông
với con người. Xem tranh Đan không thấy sự châm chích, áp đặt mà
chỉ đưa ra những nghịch lý để mọi ngư
ời thấy cái sự thể nó tức, nó cực,
nó chướng như vậy.
Bức tranh Tái định cư vẽ về cái nghịch lý khi những Hai lúa và gia đ
ình
đang sống trên đồng ruộng vốn là cuộc đời và là miếng ăn, là niềm vui
của họ bỗng chốc phải di dời đến căn hộ “tái định cư” cao ngất ngư
ởng.
Con trâu, con lợn, con gà... tóm lại là mọi lo toan đời sống của các hộ
di rời sẽ có thể giải quyết đơn giản như vậy sao? Lên cao! Nhưng sống
bằng gì hả các nhà quan liêu. Không rõ đây là cáo trạng hay lời thỉnh
cầu. Có lẽ cả hai. Lối trình bày sự kiện như vậy là cái riêng trong
phương pháp Biếm của Hoàng Đặng: để người xem suy xét mà biểu lộ
thái độ. Hay ở bức khác, anh vẽ cái công trình tượng đài bề thế đang bị
đục khoét bởi những con chuột, chắc ai cũng hiểu phía sau của văn hóa
tôn vinh ồn ào đang có nhiều uẩn khúc chia chác, vụ lợi.
Đặng tâm sự: “Hầu hết tranh Biếm của tôi là đứng về phía người
nghèo”, nghĩa là đứng về đa số thầm lặng, vất vả, lam lũ. Luôn đư
ợc đề
cao nhưng họ lại ít được hỏi ý kiến từ các nhà quản lý. Hoàng Đặng
yêu cái Đẹp và tôn trọng sự thật. Và đó là hai điều căn bản tạo nên chất
nhân văn trong tác phẩm mà các nhà biếm họa đang gánh vác.
Nguyễn Hùng