Hormon và dẫn chất

Chia sẻ: Nguyen Van Khoa | Ngày: | Loại File: PPT | Số trang:70

Thêm vào BST

Báo xấu

197
lượt xem 63
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Hormone là một chất hóa học được tiết ra bởi một hoặc nhiều tế bào và chúng tác động lên các tế bào trong các bộ phận khác nhau của sinh vật. Chỉ một lượng nhỏ hormon được dùng trong quá trình trao đổi chất của tế bào. Nó là công cụ hóa học truyền các tín hiệu từ tế bào này đến tế bào khác. Tất cả các sinh vật đa bào đều sản xuất hormon; hormon thực vật được gọi là phytohormon. Các hormone trong cơ thể động vật thường được truyền trong máu. Các tế bào phản...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Hormon và dẫn chất

Bài 30 Hormon VÀ DẪN CHẤT • Mục tiêu học tập 1. Trình bày được vai trò, đặc điểm và phân loại của hormon. 2. Nêu được tác dụng trung, chỉ định và nguyên tắc sử dụng glucocorticoid. 3. Trình bày được nguồn gốc, tính chất, tác dụng, chỉ định, chống chỉ định, cách dùng, bảo quản các hormon và các d ẫn chất tổng hợp có tác dụng tương tự.
NỘI DUNG BÀI HỌC 1. ĐẠI CƯƠNG Hormon (nội tiết tố) là những chất chủ yếu do các tuyến nội tiết trong cơ thể sản sinh ra và được tiết thẳng vào máu hay vào bạch huyết, rồi đi đến các cơ quan cảm thụ và phát huy tác dụng ở đó.
1.1. VAI TRÒ CỦA HORMON • Hormon có tác dụng điều hoà những hoạt động sinh lý của nhiều cơ quan và bộ phận trong cơ thể. • Nếu số lượng hormon được tiết ra đều đặn thì cơ thể hoạt động bình thường. • Nếu số lượng hormon được tăng lên (khi ưu năng tuyến) hoặc giảm đi (khi thiểu năng tuyến) vai trò của hormon được thể hiện rõ nét.
Ví dụ: - Khi thiếu insulin (suy tuyến tuỵ) gây bệnh đái tháo đường. - Khi thiểu năng tuyến thượng thận gây bệnh Addison. - Khi thừa hormon tuyến giáp gây bệnh Besedow. - Khi thừa hormon tuyến thượng thận của tuyến yên sẽ gây bệnh khổng lồ.
• Trường hợp thiểu nămg tuyến, người ta thường dùng các hormom tương ứng để điều trị (trong thời gian dài). • Khi ưu năng tuyến thường dùng các hormon có tác dụng đối lập. • Tác dụng dược lý khác: chống viêm, chống sốc…
1.2. Đặc điểm của hormon • Có hoạt tính sinh học cao • Có tác dụng ảnh hưởng lẫn nhau, đặc biệt là hormon tuyến yên có tác dụng kích thích hoạt động của các tuyến nội tiết khác trong cơ thể, ngượi lại hormon của tuyến đó lại có tác dụng kìm hãm tuyến yên tiết ra hormon của nó. • Các hormon không có tính đặc hiệu cho loài. • Sau khi phát huy tác dụng, hormon thường bị huỷ rất nhanh.
1.3. Phân loại Dựa vào cấu chúc hoá học có thể chia hormon thành 3 loại: • Cấu trúc steroid: Adosteron, cortison, hydrocortison, testosteron, progesteron… • Cấu trúc đa peptid: Insulin, Glucagon, Thyreostimulin, gonadostimulin. • Cấu trúc amin và dẫn chất: Tryroxin, Triiodothyroxin, melatonin…
2. Tác dụng của glucocorticoid 2.1. Tác dụng chung • Tác dụng trong điều trị - Chống viêm - Chống dị ứng - Ức chế miễn dịch • Tác dụng trên chuyển hóa - Tăng tái tạo glucose, làm tăng glucose máu. - Tăng dị hoá protid, gây rối loạn phân bố lipid trong cơ thể: gây béo phì ở cổ, mặt, chân tay, giữ Na+, tăng thải K+. - Tăng thải trừ Ca+² qua thận, giảm hấp thu Ca+² ở ruột - Đối kháng với Vitamin D gây xốp xương
• Tác dụng trên tổ chức - Tăng sảng khoái quá mức, có thể gây cơn thao cuồng, lú lẫn. - Gây đông máu, tăng hồng cầu, tiêu cầu, bạch cầu đa nhân - Giảm tế bào ưa acid - Tăng tiết acid dịch vị và men pepsin. - Làm chậm liền sẹo vết thương.
2.2. tác dụng phụ • Gây phù • Dễ bị nhiễm khuẩn, nhiễm nấm… • Gây viêm loét hoặc tái phát vết loét dạ dày, tá tràng. • Tăng huyết áp, tăng đường huyết, có thể gây đái đường. • Gây nhược cơ mệt mỏi do giảm Kali huyết • Gây loãng xương, teo cơ, rối loạn phân bố m ỡ.
2.3. Chỉ định chung • Thiểu năng chức phận tuyến thượng thận (Addison). • Thấp khớp cấp, viêm khớp dạng thấp, đau do bệnh gutt, đau quanh khớp vai. • Viêm cầu thận, hội chứng thận hư nhiễm m ỡ. • Các bệnh dị ứng đường hô hấp, ngoài da, hen suyễn, sốc do nhiễm khuẩn, phù não. • Bệnh bạch cầu, thiếu máu tan huyết, ung thư, viêm gan virus (thể nặng, vàng da ứ mật)
2.4. Chống chỉ định • Tuyệt đối: Loét dạ dày tá tràng • Tương đối: - Đái tháo đường - Cao huyết áp, phù, loãng xương, cusshing - Bệnh lao đang tiến triển - Phụ nữ có thai - Rối loạn tâm thần
2.5. Nguyên tắc sử dụng • Kiêng ăn NaCl, thực hiện chế độ ăn nhạt, ăn nhiều propid, ít lipid, ít glucid. • Uống thêm dung dịch KCl, kháng sinh (nếu cần thiết) • Theo dõi người bệnh về thể trọng, lượng nước tiểu, huyết áp, biến đổi tâm thần, thời gian đông máu, dạ dày, tá tràng… • Nếu dùng liều cao khi ngừng thuốc phải giảm liều. • Áp dụng điều trị cách ngày đối với bệnh viêm da mãn tính, hen, nhược cơ, ghép thận…
2.6. Một số glucocorticoid điển hình • Loại tự nhiên: cortison, Hydrocotison • Loại tổng hợp: Presnisolon, Depersolon, Dexamethason, Triamcinolon, Fluocinolon…
3. Các hormon và glucocorticoid HYDROCORTISON Cortison Công thức:
1. Nguồn gốc - Tự nhiên - Chủ yếu là tổng hợp 2. Tính chất - Bột kết tinh trắng - Không mùi, vị đắng - Không tan trong nước, hơi tan trong ethanol
3. dược động học • Hấp thu: nhanh qua đường uống, tiêm. Đạt nồng độ cao trong máu 1-2 giờ sau khi dùng • Phân bố: liên kết với protein khoảng 80- 90% • Chuyển hoá: ở gan • Thải trừ: qua thận
4. Tác dụng • Chống viêm • Chống dị ứng • Ứng chế miễn dịch 5. Tác dụng phụ (Xem phần 2.2.)
6. Chỉ định • Điều trị thay thế cho người bị suy vỏ thượng thận, suy thượng thận cấp (addison) • Dùng cho một số trường hợp cấp cứu do dị ứng: Trạng thái hen, sốc (đặc biệt sốc phản vệ). • Viêm khớp mãn tính, viêm khớp dạng thấp, thái hoá xương khớp, viêm quanh khớp vai. • Lupus ban đỏ, bệnh bạch hầu, ulimpho bào ác tính. • Dùng tại chỗ cho các trường hợp bệnh lý ở tai, mũi, họng, nhãn khoa, eczema cấp và mãn tính.
7. Chống chỉ định (xem phần 2.4) 8. Cách dùng, liều lượng • Chữa bệnh viêm khớp  Người lớn - Uống: + Liều tấn công 80-100mg/ngày, chia 2-3 lần + Duy trì: 20-40mg/ngày, viên 10mg - Tiêm quanh khớp: 15-50mg/ngày, chia 2 lần, dạng hỗn dịch125mg/5ml (acetat) hoặc 25mg/1ml