» 
 » 

Hướng dẫn ôn thi triết học

Chia sẻ: Nguyenduy Phi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:107

0
Thêm vào BST
Báo xấu
1.933
lượt xem 864
download

Hướng dẫn ôn thi triết học

Mô tả tài liệu
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đê phục vụ việc giảng dạy và học tập các bộ môn lý luận chính trị Mác Lenin trong hệ thống trường Đại học, cao đẳng và trung học chuyên nghiệp, Nhà xuất bản Đại học quốc gia Hà Nội tái bản, có sửa chữa và bổ sung cuốn hướng dẫn ôn thi môn Triết học Mác-Lênin. Sách do trung tâm bồi dưỡng cán bộ giảng dạy lý luận Mác_Leenin và tư tưởng Hồ Chí Minh, Nhà xuất bản Tư tưởng - Văn Hóa trước đây tổ chức biên soạn và Nhà xuất bản Chính trị quốc gia tái bản...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Hướng dẫn ôn thi triết học

  1. HÛÚÁNG DÊÎN ÖN THI MÖN TRIÏËT HOÅC MAÁC - LÏNIN 1 HÛÚÁNG DÊÎN ÖN THI MÖN TRIÏËT HOÅC MAÁC - LÏNIN TRUNG TÊM BÖÌI DÛÚÄNG CAÁN BÖÅ GIAÃNG DAÅY LYÁ LUÊÅN MAÁC - LÏNIN VAÂ TÛ TÛÚÃNG HÖÌ CHÑ MINH http://ebooks.vdcmedia.com
  2. PTS. TRÛÚNG VÙN PHÛÚÁC (Chuã biïn) 2 TÊÅP THÏÍ TAÁC GIAÃ 1. PTS. TRÛÚNG VÙN PHÛÚÁC (Chuã biïn) 2. VUÄ NGOÅC PHA 3. PGS, PTS. NGUYÏÎN HÛÄU VUI 4. TRÊÌN BAÅCH TUYÏËT 5. PTS. NGUYÏÎN QUANG LÊÅP 6. PTS. NGUYÏÎN VÙN TÊN 7. PHAÅM KÏË THÏÍ 8. TRÛÚNG HAÃI CÛÚÂNG Ngûúâi sûäa chûäa, böí sung: NGUYÏÎN VÙN TÊN http://ebooks.vdcmedia.com
  3. HÛÚÁNG DÊÎN ÖN THI MÖN TRIÏËT HOÅC MAÁC - LÏNIN 3 MUÅC LUÅC I - LÕCH SÛÃ TRIÏËT HOÅC .............................................................................................................. 9 CÊU 1: Triïët hoåc laâ gò? Vêën àïì cú baãn cuãa triïët hoåc. Phûúng phaáp nhêån thûác thïë giúái cuãa triïët hoåc........................... 10 CÊU 2: Nhûäng neát cú baãn cuãa triïët hoåc ÊËn Àöå cöí àaåi xung quanh caác vêën àïì: khúãi nguyïn cuãa thïë giúái, con ngûúâi vaâ nhêån thûác. ............................................................................................. 13 CÊU 3: Nhûäng àùåc àiïím cú baãn cuãa triïët hoåc Trung Hoa cöí àaåi vïì caác vêën àïì: khúãi nguyïn cuãa thïë giúái, vêën àïì cú baãn cuãa triïët hoåc, con ngûúâi vaâ nhêån thûác. .............................................. 16 CÊU 4: Phên tñch cuöåc àêëu tranh giûäa chuã nghôa duy vêåt vaâ chuã nghôa duy têm trong triïët hoåc cöí àaåi Hy Laåp thöng qua hai àûúâng löëi triïët hoåc: Àïmöcrit vaâ Platön. Nhûäng giaá trõ triïët hoåc nöíi bêåt cuãa Arixtöët. ............................................................... 20 CÊU 5: Cuöåc àêëu tranh giûäa chuã nghòn duy vêåt vaâ chuã nghôa duy têm tûâ thïë kyã XVII àïën thïë kyã XVIII thöng qua caác triïët gia tiïu biïíu nhû Bïcún, Höëpbú, Àïcaáctú, Xpinöda, Löccú, Beáceli, Hium. ............................................................................... 22 CÊU 6: Trònh baây nhûäng tû tûúãng cú baãn trong pheáp biïån chûáng duy têm cuãa Hïghen vaâ chuã nghôa duy vêåt nhên baãn cuãa Phoiúbùæc. Sûå aãnh hûúãng cuãa nhûäng hïå thöëng triïët hoåc trïn àöëi vúái sûå hònh thaânh triïët hoåc Maác.................................................. 26 CÊU 7: Triïët hoåc Maác - Lïnin ra àúâi laâ möåt têët yïëu lõch sûã vaâ laâ möåt bûúác ngoùåt caách maång trong triïët hoåc. ....................... 30 II- CHUÃ NGHÔA DUY VÊÅT BIÏÅN CHÛÁNG VÏÌ THÏË GIÚÁI ...................................................... 34 CÊU 8: Phên tñch nöåi dung vaâ yá nghôa àõnh nghôa vêåt chêët cuãa V.I.Lïnin. .............................................................................. 35 http://ebooks.vdcmedia.com
  4. PTS. TRÛÚNG VÙN PHÛÚÁC (Chuã biïn) 4 CÊU 9: Quan àiïím cuãa chuã nghôa duy vêåt biïån chûáng vïì nguöìn göëc vaâ baãn chêët cuãa yá thûác. YÁ nghôa cuãa viïåc nùæm vûäng vêën àïì naây.................................................................................... 37 CÊU 10: Möëi quan hïå biïån chûáng giûäa vêåt chêët vaâ yá thûác. YÁ nghôa phûúng phaáp luêån cuãa viïåc nùæm vûäng vêën àïì naây trong nhêån thûác vaâ hoaåt àöång thûåc tiïîn............................................... 40 CÊU 11: Trònh baây hai nguyïn lyá cú baãn cuãa pheáp biïån chûáng duy vêåt vaâ yá nghôa phûúng phaáp luêån cuãa vêën àïì àoá. .... 42 CÊU 12: Nöåi dung vaâ yá nghôa cuãa quy luêåt thöëng nhêët vaâ àêëu tranh cuãa caác mùåt àöëi lêåp..................................................... 45 CÊU 13: Phên tñch mêu thuêîn bïn trong vaâ mêu thuêîn bïn ngoaâi, mêu thuêîn cú baãn vaâ khöng cú baãn. YÁ nghôa thûåc tiïîn cuãa viïåc nùæm vûäng vêën àïì naây. ................................................... 48 CÊU 14: Phên tñch mêu thuêîn chuã yïëu vaâ mêu thuêîn khöng chuã yïëu, mêu thuêîn àöëi khaáng vaâ mêu thuêîn khöng àöëi khaáng. YÁ nghôa cuãa viïåc nùæm vûäng vêën àïì naây.......................... 50 CÊU 15: Nöåi dung vaâ yá nghôa cuãa quy luêåt tûâ nhûäng thay àöíi vïì lûúång dêîn àïën nhûäng thay àöíi vïì chêët vaâ ngûúåc laåi........ 52 CÊU 16: Nöåi dung vaâ yá nghôa cuãa quy luêåt phuã àõnh cuãa phuã àõnh....................................................................................... 55 CÊU 17: Möëi quan hïå biïån chûáng giûäa caái chung vaâ caái riïng, yá nghôa phûúng phaáp luêån cuãa noá. ................................... 58 CÊU 18: Möëi quan hïå biïån chûáng giûäa nöåi dung vaâ hònh thûác, yá nghôa phûúng phaáp luêån cuãa vêën àïì. ............................. 60 CÊU 19: Sûå thöëng nhêët biïån chûáng giûäa baãn chêët vaâ hiïån tûúång, yá nghôa phûúng phaáp luêån............................................... 61 CÊU 20: Möëi quan hïå biïån chûáng giûäa nguyïn nhên vaâ kïët quaã, yá nghôa phûúng phaáp luêån cuãa noá. ..................................... 63 CÊU 21: Möëi quan hïå biïån chûáng giûäa têët nhiïn vaâ ngêîu nhiïn, yá nghôa phûúng phaáp luêån cuãa vêën àïì àoá. ...................... 65 http://ebooks.vdcmedia.com
  5. HÛÚÁNG DÊÎN ÖN THI MÖN TRIÏËT HOÅC MAÁC - LÏNIN 5 CÊU 22: Möëi quan hïå biïån chûáng giûäa khaã nùng vaâ hiïån thûåc, yá nghôa phûúng phaáp luêån cuãa vêën àïì naây. ...................... 67 CÊU 23: Con àûúâng biïån chûáng cuãa quaá trònh nhêån thûác chên lyá, nhêån thûác hiïån thûåc khaách quan.................................. 69 CÊU 24 : Quan àiïím cuãa chuã nghôa duy vêåt biïån chûáng vïì möëi quan hïå biïån chûáng giûäa lyá luêån vaâ thûåc tiïîn..................... 72 CÊU 25: Chên lyá theo quan àiïím cuãa chuã nghôa duy vêåt biïån chûáng.................................................................................... 74 III- CHUÃ NGHÔA DUY VÊÅT BIÏÅN CHÛÁNG VÏÌ XAÄ HÖÅI ......................................................... 77 CÊU 26: Saãn xuêët cuãa caãi vêåt chêët laâ cú súã cuãa àúâi söëng xaä höåi vaâ vai troâ cuãa phûúng thûác saãn xuêët àöëi vúái sûå töìn taåi vaâ phaát triïín xaä höåi. ......................................................................... 78 CÊU 27: Nöåi dung quy luêåt vïì sûå phuâ húåp cuãa quan hïå saãn xuêët vúái tñnh chêët vaâ trònh àöå cuãa lûåc lûúång saãn xuêët. Sûå vêån duång quy luêåt naây úã nûúác ta........................................................ 81 CÊU 28: Möëi quan hïå biïån chûáng giûäa cú súã haå têìng vaâ kiïën truác thûúång têìng; cú súã haå têìng vaâ kiïën truác thûúång têìng úã nûúác ta trong thúâi kyâ quaá àöå. ...................................................... 85 CÊU 29: Hònh thaái kinh tïë - xaä höåi. Sûå phaát triïín cuãa caác hònh thaái kinh tïë - xaä höåi laâ möåt quaá trònh lõch sûã tûå nhiïn. .... 89 CÊU 30: Giai cêëp laâ gò? Vai troâ cuãa àêëu tranh giai cêëp trong xaä höåi coá giai cêëp. Tñnh têët yïëu cuãa cuöåc àêëu tranh giai cêëp trong thúâi kyâ quaá àöå tûâ chuã nghôa tû baãn lïn chuã nghôa xaä höåi................................................................................................. 91 CÊU 31: Nguöìn göëc vaâ baãn chêët cuãa nhaâ nûúác. Tñnh têët yïëu vaâ àùåc àiïím cuãa nhaâ nûúác xaä höåi chuã nghôa........................ 94 CÊU 32: Tiïën böå xaä höåi; nhûäng tiïu chuêín khaách quan vaâ àöång lûåc cuãa sûå tiïën böå xaä höåi. .................................................... 97 CÊU 33: Baãn chêët con ngûúâi. Möëi quan hïå giûäa caá nhên vaâ têåp thïí; giûäa caá nhên vaâ xaä höåi................................................... 99 http://ebooks.vdcmedia.com
  6. PTS. TRÛÚNG VÙN PHÛÚÁC (Chuã biïn) 6 CÊU 34: Vai troâ cuãa quêìn chuáng nhên dên vaâ vô nhên - laänh tuå àöëi vúái sûå phaát triïín cuãa xaä höåi. ........................................................................................................ 103 CÊU 35: Möëi quan hïå giûäa töìn taåi xaä höåi vaâ yá thûác xaä höåi. .............................. 106 http://ebooks.vdcmedia.com
  7. HÛÚÁNG DÊÎN ÖN THI MÖN TRIÏËT HOÅC MAÁC - LÏNIN 7 LÚÂI NHAÂÂ XUÊËT BAÃN Àïí phuåc vuå viïåc giaãng daåy vaâ hoåc têåp caác böå mön Lyá luêån chñnh trõ Maác Lïnin trong hïå thöëng trûúâng Àaåi hoåc, cao àùèng vaâ trung hoåc chuyïn nghiïåp. Nhaâ xuêët baãn Àaåi hoåc quöëc gia Haâ Nöåi taái baãn, coá sûãa chûäa vaâ böí sung cuöën Hûúáng dêîn ön thi mön Triïët hoåc Maác - Lïnin. Saách do Trung têm Böìi dûúäng caán böå giaãng daåy lyá luêån Maác - Lïnin vaâ tû tûúãng Höì Chñ Minh, Nhaâ xuêët baãn Tû tûúãng - Vùn hoaá trûúác àêy töí chûác biïn soaån vaâ Nhaâ xuêët baãn Chñnh trõ quöëc gia taái baãn. Saách àûúåc trònh baây dûúái daång hoãi - àaáp vúái nöåi dung àaãm baão tñnh hïå thöëng, coá troång àiïím, saát yïu cêìu cuãa chûúng trònh böå mön Triïët hoåc Maác — Lïnin. Thaáng 3 nùm 2000 NHAÂ XUÊËT BAÃN ÀAÅI HOÅC QUÖËC GIA HAÂ NÖÅI http://ebooks.vdcmedia.com
  8. PTS. TRÛÚNG VÙN PHÛÚÁC (Chuã biïn) 8 http://ebooks.vdcmedia.com
  9. HÛÚÁNG DÊÎN ÖN THI MÖN TRIÏËT HOÅC MAÁC - LÏNIN 9 I - LÕCH SÛÃ TRIÏËT HOÅC http://ebooks.vdcmedia.com
  10. PTS. TRÛÚNG VÙN PHÛÚÁC (Chuã biïn) 10 CÊU 1: Triïët hoåc laâ gò? Vêën àïì cú baãn cuãa triïët hoåc. Phûúng phaáp nhêån thûác thïë giúái cuãa triïët hoåc. 1. Khaái niïåm triïët hoåc - Triïët hoåc laâ möåt trong nhûäng hònh thaái yá thûác xaä höåi, xeát cho cuâng, àïìu bõ caác quan hïå kinh tïë cuãa xaä höåi quy àõnh. Duâ úã xaä höåi naâo, triïët hoåc bao giúâ cuäng göìm hai yïëu töë: 1) Yïëu töë nhêån thûác - sûå hiïíu biïët vïì thïë giúái xung quanh, trong àoá coá con ngûúâi; 2) Yïëu töë nhêån àõnh - àaánh giaá vïì mùåt àaåo lyá. - Triïët hoåc àaä ra àúâi trong xaä höåi chiïëm hûäu nö lïå (úã phûúng Têy) vaâ trong thúâi kyâ chuyïín tûâ xaä höåi chiïëm hûäu nö lïå sang xaä höåi phong kiïën (phûúng Àöng), gùæn liïìn vúái sûå phên cöng lao àöång xaä höåi - taách lao àöång trñ oác ra khoãi lao àöång chên tay. - Phuâ húåp vúái trònh àöå phaát triïín thêëp úã caác giai àoaån àêìu tiïn cuãa lõch sûã loaâi ngûúâi, triïët hoåc ra àúâi vúái tñnh caách laâ möåt khoa hoåc töíng húåp caác tri thûác cuãa con ngûúâi vïì hiïån thûåc xung quanh vaâ baãn thên mònh. Sau àoá, do sûå phaát triïín cuãa thûåc tiïîn xaä höåi vaâ cuãa quaá trònh tñch luyä tri thûác, àaä diïîn ra quaá trònh taách caác khoa hoåc ra khoãi triïët hoåc thaânh caác khoa hoåc àöåc lêåp. Triïët hoåc vúái tñnh caách laâ khoa hoåc, nïn noá coá àöëi tûúång vaâ nhiïåm vuå nhêån thûác riïng cuãa mònh, noá laâ hïå thöëng nhûäng quan niïåm, quan àiïím coá tñnh chêët chónh thïí vïì thïë giúái, vïì caác quaá trònh vêåt chêët vaâ tinh thêìn vaâ möëi liïn hïå giûäa chuáng, vïì nhêån thûác vaâ caãi biïën thïë giúái. 2. Vêën àïì cú baãn cuãa triïët hoåc - Theo Ùngghen, vêën àïì cú baãn cuãa triïët hoåc laâ vêën àïì vïì möëi quan hïå cuãa tû duy vúái töìn taåi, cuãa yá thûác àöëi vúái vêåt chêët. Viïåc giaãi quyïët vêën àïì cú baãn cuãa triïët hoåc laâ cú súã vaâ àiïím xuêët phaát àïí giaãi quyïët caác vêën àïì khaác cuãa triïët hoåc. - Vêën àïì cú baãn cuãa triïët hoåc göìm hai mùåt: + Mùåt thûá nhêët traã lúâi cêu hoãi: giûäa vêåt chêët vaâ yá thûác caái naâo coá trûúác, caái naâo coá sau, caái naâo quyïët àõnh caái naâo? Noái caách khaác, giûäa vêåt chêët vaâ yá thûác caái naâo laâ tñnh thûá nhêët, caái naâo laâ tñnh thûá hai. Coá hai caách traã lúâi khaác nhau dêîn àïën hònh thaânh hai khuynh hûúáng triïët hoåc àöëi lêåp nhau: http://ebooks.vdcmedia.com
  11. HÛÚÁNG DÊÎN ÖN THI MÖN TRIÏËT HOÅC MAÁC - LÏNIN 11 * Nhûäng quan àiïím triïët hoåc cho vêåt chêët laâ tñnh thûá nhêët, yá thûác laâ tñnh thûá hai hoåp thaânh chuã nghôa duy vêåt. Trong lõch sûã tû tûúãng triïët hoåc coá ba hònh thûác cú baãn cuãa chuã nghôa duy vêåt: 1) Chuã nghôa duy vêåt chêët phaác, ngêy thú thúâi cöí àaåi; 2) Chuã nghôa duy vêåt maáy moác, siïu hònh thïë kyã XVII-XVIII; 3) Chuã nghôa duy vêåt biïån chûáng. * Ngûúåc laåi, nhûäng quan àiïím triïët hoåc cho yá thûác laâ tñnh thûá nhêët, vêåt chêët laâ tñnh thûá hai, hoåp thaânh chuã nghôa duy têm. Chuã nghôa duy têm laåi àûúåc thïí hiïån qua hai traâo lûu chñnh: chuã nghôa duy têm khaách quan (Platön; Hïghen...) vaâ chuã nghôa duy têm chuã quan (Beccli, Hium...). + Mùåt thûá hai traã lúâi cêu hoãi: con ngûúâi coá khaã nùng nhêån thûác àûúåc thïë giúái hay khöng? * Caác nhaâ triïët hoåc duy vêåt cho rùçng, con ngûúâi coá khaã nùng nhêån thûác thïë giúái. Song, do mùåt thûá nhêët quy àõnh, nïn sûå nhêån thûác àoá laâ sûå phaãn aánh thïë giúái vêåt chêët vaâo oác con ngûúâi. * Möåt söë nhaâ triïët hoåc duy têm cuäng thûâa nhêån con ngûúâi coá khaã nùng nhêån thûác thïë giúái nhûng sûå nhêån thûác àoá laâ sûå tûå nhêån thûác cuãa tinh thêìn, tû duy. * Möåt söë nhaâ triïët hoåc duy têm khaác nhû Hium, Cantú laåi phuã nhêån khaã nùng nhêån thûác thïë giúái cuãa con ngûúâi. Àêy laâ nhûäng ngûúâi theo "bêët khaã tri luêån" (thuyïët khöng thïí biïët). Khuynh hûúáng naây khöng thûâa nhêån vai troâ cuãa nhêån thûác khoa hoåc trong àúâi söëng xaä höåi. Àöëi vúái caác hïå thöëng triïët hoåc, vêën àïì cú baãn cuãa triïët hoåc khöng chó àûúåc thïí hiïån trong caác quan niïåm coá tñnh chêët baãn thïí luêån, maâ coân àûúåc thïí hiïån trong caác quan niïåm chñnh trõ - xaä höåi, àaåo àûác vaâ tön giaáo, têët nhiïn coá thïí laâ nhêët quaán hoùåc laâ khöng nhêët quaán. Cuöåc àêëu tranh giûäa chuã nghôa duy vêåt vaâ chuã nghôa duy têm xuyïn suöët lõch sûã phaát triïín cuãa tû tûúãng triïët hoåc vaâ thïí hiïån tñnh àaãng trong triïët hoåc. 3. Phûúng phaáp nhêån thûác thïë giúái cuãa triïët hoåc http://ebooks.vdcmedia.com
  12. PTS. TRÛÚNG VÙN PHÛÚÁC (Chuã biïn) 12 Triïët hoåc nghiïn cûáu nhûäng quy luêåt chung nhêët cuãa töìn taåi vaâ tû duy, giuáp cho viïåc nhêån thûác vaâ hoaåt àöång caãi taåo thïë giúái. Triïët hoåc Maác dûåa vaâo nhûäng thaânh quaã cuãa caác khoa hoåc cuå thïí, nhûng noá khöng lêëy phûúng phaáp cuãa caác ngaânh khoa hoåc cuå thïí àïí laâm phûúng phaáp cuãa mònh. Phûúng phaáp nhêån thûác chung nhêët, àuáng àùæn nhêët cuãa triïët hoåc laâ phûúng phaáp biïån chûáng duy vêåt. Phûúng phaáp biïån chûáng duy vêåt àöëi lêåp vúái phûúng phaáp siïu hònh. Phûúng phaáp biïån chûáng vaâ siïu hònh xuêët hiïån rêët súám, tûâ thúâi cöí àaåi. Phûúng phaáp biïån chûáng laâ phûúng phaáp nhêån thûác sûå vêåt vaâ hiïån tûúång trong sûå liïn hïå, taác àöång qua laåi, vêån àöång vaâ phaát triïín. Ngûúåc laåi, phûúng phaáp siïu hònh xem xeát sûå vêåt, hiïån tûúång trong sûå taách rúâi, khöng vêån àöång vaâ khöng phaát triïín. Cuöåc àêëu tranh giûäa phûúng phaáp biïån chûáng vaâ phûúng phaáp siïu hònh cuäng laâ möåt nöåi dung cú baãn cuãa lõch sûã triïët hoåc. Phûúng phaáp biïån chûáng duy vêåt xuêët hiïån tûâ thúâi kyâ cöí àaåi (biïån chûáng duy vêåt thö sú, möåc maåc tûå phaát). Chó àïën khi triïët hoåc Maác ra àúâi, phûúng phaáp naây múái thûåc sûå trúã thaânh phûúng phaáp triïët hoåc khoa hoåc. Phûúng phaáp naây giuáp cho con ngûúâi khaã nùng nhêån thûác möåt caách àuáng àùæn, khaách quan vïì giúái tûå nhiïn, xaä höåi vaâ tû duy vaâ giuáp con ngûúâi àaåt àûúåc hiïåu quaã trong hoaåt àöång thûåc tiïîn. http://ebooks.vdcmedia.com
  13. HÛÚÁNG DÊÎN ÖN THI MÖN TRIÏËT HOÅC MAÁC - LÏNIN 13 CÊU 2: Nhûäng neát cú baãn cuãa triïët hoåc ÊËn Àöå cöí àaåi xung quanh caác vêën àïì: khúãi nguyïn cuãa thïë giúái, con ngûúâi vaâ nhêån thûác. 1. Vêën àïì khúãi nguyïn cuãa thïë giúái Theo caách phên chia truyïìn thöëng, triïët hoåc ÊËn Àöå cöí àaåi coá 9 hïå thöëng thuöåc hai loaåi: - Chñnh thöëng coá 6 hïå thöëng Mimaânsaâ, Vedaânta, Saâmkhuya, Yoga, Nyaâya, Vaiseâsika. Phaái khöng chñnh thöëng hay Taâ giaáo (naâstika) coá 3 hïå thöëng: Buddha (Phêåt giaáo), Jaina giaáo, Lökaâyata. (Tiïu chuêín cuãa chñnh thöëng laââ thûâa nhêån vaâ baão vïå tñnh àuáng àùæn tuyïåt àöëi cuãa kinh Veâda. Coân taâ giaáo thò ngûúåc laåi). Caác trûúâng phaái trïn àïìu ñt nhiïìu baân àïën vêën àïì khúãi nguyïn cuãa thïë giúái. Nhûäng trûúâng phaái coá tñnh chêët duy têm tön giaáo cho rùçng, khúãi nguyïn cuãa thïë giúái laâ Braâhman - laâ thûåc taåi duy nhêët cuãa vuä truå, laâ caái maâ do àoá, moåi vêåt sinh trûúãng, caái trong àoá, moåi vêåt nhêåp vaâo khi bõ huyã diïåt. Braâhman töìn taåi vônh viïîn, vaâ coá khi coân àûúåc coi laâ möåt võ thêìn saáng taåo. Con ngûúâi laâ möåt böå phêån cuãa Braâhman, tûác laâ Atman; muöën trúã vïì vúái caái vônh hùçng, con ngûúâi phaãi tu luyïån, phaãi thoaát tuåc àïí Atman trúã vïì vúái Braâhman. Nhûäng trûúâng phaái coá tñnh chêët duy vêåt cho rùçng, thïë giúái naây (kïí caã con ngûúâi) àûúåc taåo thaânh tûâ nhûäng yïëu töë vêåt chêët, tuyâ theo quan niïåm khaác nhau cuãa caác phaái maâ caác yïëu töë àoá laâ: nûúác, àêët, khöng khñ,... hoùåc trûâu tûúång hún laâ nguyïn tûã. Àöìng thúâi vúái quan niïåm naây, ngûúâi ta coân cho rùçng, linh höìn cuäng àûúåc sinh ra tûâ nhûäng yïëu töë vêåt chêët, noá mêët ài khi vêåt chêët (thïí xaác) bõ tiïu huyã. 2. Vêën àïì con ngûúâi Nhiïìu trûúâng phaái triïët hoåc ÊËn Àöå cöí àaåi cho rùçng, con ngûúâi göìm hai phêìn: höìn vaâ xaác. Phêìn xaác coá thïí bõ huyã diïåt, coân phêìn höìn laâ töìn taåi vônh viïîn, tuyâ theo "nghiïåp" hay do tu luyïån, do laâm http://ebooks.vdcmedia.com
  14. PTS. TRÛÚNG VÙN PHÛÚÁC (Chuã biïn) 14 àiïìu thiïån hay aác..., maâ höìn coá thïí trúã vïì vúái coäi "vônh hùçng" hoùåc di chuyïín sang thên xaác khaác (luên höìi). Ngûúåc laåi, möåt söë trûúâng phaái coá tñnh chêët duy vêåt cho rùçng, linh höìn hay tû tûúãng, yá thûác cuãa con ngûúâi àûúåc naãy sinh tûâ vêåt chêët vaâ noá liïn quan àïën thïí xaác cuãa möîi con ngûúâi. Vêåt chêët sinh ra yá thûác cuäng nhû gaåo nêëu thaânh rûúåu (phaái Lökaâyata). YÁ thûác, tû tûúãng con ngûúâi seä mêët ài khi ngûúâi ta chïët. Do coá nhûäng quan niïåm khaác nhau vïì con ngûúâi, nïn trong caác trûúâng phaái triïët hoåc ÊËn Àöå cuäng coá nhûäng quan niïåm khaác nhau vïì yá nghôa cuãa cuöåc söëng vaâ vai troâ cuãa con ngûúâi trong thïë giúái. Nhûng nhòn chung, triïët hoåc ÊËn Àöå cöí àaåi (kïí caã caác trûúâng phaái duy vêåt) àïìu ñt nhiïìu coá quan niïåm duy têm tön giaáo vïì nhûäng vêën àïì trïn. 3. Vïì nhêån thûác Noái àïën nhêån thûác, trûúác hïët phaãi noái àïën pheáp biïån luêån cuãa phaái Nyaâya, Vaiseâsika, pheáp biïån luêån naây coân àûúåc goåi laâ "nguä àoaån luêån". Trong "nguä àoaån luêån", àïí chûáng minh möåt àiïìu gò àoá laâ chên thûåc hay giaã döëi, phaãi qua 5 bûúác sau: luêån àïì, nhên àïì, vñ duå, suy àoaán, kïët luêån. Thñ duå cuå thïí nhû: 1. Àöìi coá lûãa chaáy. 2. Vò àöìi böëc khoái. 3. Têët caã nhûäng caái böëc khoái àïìu coá lûãa chaáy, thñ duå bïëp loâ. 4. Àöìi böëc khoái thò khöng thïí khöng coá lûãa chaáy. 5. Do àoá, àöìi coá lûãa chaáy. Trong triïët hoåc ÊËn Àöå cöí àaåi cuäng coá nhûäng phaái àaä àïì cêåp túái pheáp biïån chûáng, têët nhiïn àoá múái laâ pheáp biïån chûáng möåc maåc, tûå phaát. Nhûäng nhaâ triïët hoåc coá tû tûúãng biïån chûáng cho rùçng, thïë giúái coá sinh, coá diïåt, vêån àöång biïën àöíi khöng ngûâng. Sûå vêån àöång biïën àöíi êëy diïîn ra trong khöng gian vaâ trong tûâng khoaãnh khùæc thúâi gian hïët sûác ngùæn (saátna - cuãa Phêåt giaáo). Hoå coân cho rùçng, sûå vêån àöång àoá laâ do nhûäng lûåc bïn trong cuãa noá. Chñnh Maác vaâ http://ebooks.vdcmedia.com
  15. HÛÚÁNG DÊÎN ÖN THI MÖN TRIÏËT HOÅC MAÁC - LÏNIN 15 Ùngghen àaä àaánh giaá cao nhûäng tû tûúãng biïån chûáng naây trong tñn àiïìu Phêåt giaáo sú kyâ. Triïët hoåc ÊËn Àöå cöí àaåi coá sûå pha tröån, hoaâ nhêåp vúái nhûäng tû tûúãng coá tñnh chêët duy linh tön giaáo, trong àoá, coá nhiïìu vêën àïì maâ ngaây nay chuáng ta cêìn phaãi xem xeát; diïîn giaãi nhû: luyïån yoga; luên höìi,... http://ebooks.vdcmedia.com
  16. PTS. TRÛÚNG VÙN PHÛÚÁC (Chuã biïn) 16 CÊU 3: Nhûäng àùåc àiïím cú baãn cuãa triïët hoåc Trung Hoa cöí àaåi vïì caác vêën àïì: khúãi nguyïn cuãa thïë giúái, vêën àïì cú baãn cuãa triïët hoåc, con ngûúâi vaâ nhêån thûác. Trung Hoa laâ möåt nûúác coá nïìn vùn minh lúán vaâ súám. Khoaãng tûâ 1.700 nùm àïën 1.000 nùm trûúác cöng nguyïn, ngûúâi Trung Hoa àaä coá böën phaát minh lúán: chïë taåo ra la baân, kyä thuêåt chïë taåo giêëy, chïë taåo thuöëc suáng, phûúng phaáp in chûä. Xaä höåi Trung Hoa thúâi kyâ triïët hoåc cöí àaåi ra àúâi (khoaãng thïë kyã VI trûúác cöng nguyïn) laâ thúâi kyâ àang chuyïín tûâ xaä höåi nö lïå sang xaä höåi phong kiïën. Àêy cuäng laâ thúâi kyâ coá nhiïìu biïën àöång sêu sùæc vaâ röång lúán, do vêåy, úã àoá, àaä naãy sinh nhiïìu hoåc thuyïët chñnh trõ — xaä höåi, triïët hoåc, tön giaáo phong phuá vaâ khöng ngûâng àêëu tranh vúái nhau. Trong àoá, coá hai trûúâng phaái lúán vaâ coá aãnh hûúãng lêu daâi, àoá laâ phaái Khöíng do Khöíng Tûã (551 - 479 trûúác cöng nguyïn) saáng lêåp vaâ phaái Laäo, do Laäo Tûã (khoaãng thïë kyã VI-V trûúác cöng nguyïn) saáng lêåp. Dûúái àêy laâ möåt söë vêën àïì chuã yïëu cuãa triïët hoåc Trung Hoa cöí àaåi: 1. Vêën àïì khúãi nguyïn cuãa thïë giúái vaâ vêën àïì cú baãn cuãa triïët hoåc Trûúác hïët, triïët hoåc Trung Hoa noái riïng vaâ triïët hoåc phûúng Àöng noái chung ñt baân àïën vêën àïì vïì giúái tûå nhiïn, nhûng khi kiïën giaãi nhûäng vêën àïì xaä höåi loaâi ngûúâi, ñt nhiïìu hoå coá àïì cêåp àïën vêën àïì khúãi nguyïn cuãa thïë giúái, vêën àïì cú baãn cuãa triïët hoåc. Laäo Tûã cho rùçng, khúãi nguyïn cuãa thïë giúái laâ "Àaåo". Àaåo" laâ möåt tïn goåi khiïn cûúäng, vò theo öng "Àaåo" laâ caái lúán nhêët, caái möng lung múâ aão. Nhûng "Àaåo" cuäng laâ caái coá trûúác vaån vêåt, caái maâ moåi vêåt àûúåc sinh ra vaâ àûúåc nhêåp vaâo sau khi bõ huyã diïåt. "Àaåo" cuäng laâ caái maâ moåi vêåt vaâ caã con ngûúâi phaãi tuên theo. Öng cho rùçng: "Ngûúâi theo quy luêåt cuãa àêët, àêët theo quy luêåt cuãa trúâi, trúâi theo quy luêåt cuãa àaåo..." vaâ "àaåo theo quy luêåt cuãa tûå nhiïn". Vúái Laäo Tûã, "Àaåo" coá tñnh duy vêåt, song trong àoá, coá chûáa àûång mêìm möëng duy têm. Do vêåy, sau naây, möåt söë nhaâ triïët hoåc kïë tuåc http://ebooks.vdcmedia.com
  17. HÛÚÁNG DÊÎN ÖN THI MÖN TRIÏËT HOÅC MAÁC - LÏNIN 17 öng àaä khai thaác yïëu töë duy têm naây vaâ biïën "Àaåo" thaânh caái coá tñnh chêët nhû möåt tinh thêìn tuyïåt àöëi, caái maâ con ngûúâi khöng thïí nhêån thûác àûúåc. Vúái Khöíng Tûã, tuy khöng trûåc tiïëp baân àïën vêën àïì baãn thïí, tûå nhiïn, nhûng öng laåi coá quan niïåm vïì "Trúâi", "mïånh trúâi". Sau naây, möåt söë ngûúâi kïë tuåc öng biïën caác quan niïåm àoá thaânh nhûäng thûåc thïí thêìn thaánh, vúái hoå "Trúâi" laâ võ thêìn coá nhên caách, coá quyïìn thûúãng phaåt..., vaâ laâ keã saáng taåo ra thïë giúái. Khaác vúái nhûäng quan àiïím trïn, möåt söë nhaâ triïët hoåc duy vêåt úã Trung Hoa cöí àaåi cho rùçng vaån vêåt do "nguä haânh" (kim, möåc, thuyã, hoaã, thöí) tûúng sinh tûúng khùæc taåo thaânh. Hoùåc möåt söë khaác cho rùçng, do êm dûúng giao caãm maâ taåo nïn trúâi, àêët, vaån vêåt vaâ con ngûúâi. Triïët hoåc Trung Hoa cöí àaåi giaãi quyïët vêën àïì cú baãn cuãa triïët hoåc thöng qua viïåc luêån giaãi caái phaåm truâ: Têm - Vêåt, Lyá - Khñ, Thêìn - Hònh. Caác nhaâ duy têm cho rùçng, Têm, Lyá, Thêìn laâ coá trûúác, laâ caái chuã àöång; coân Vêåt, Khñ, Hònh laâ coá sau, laâ caái lïå thuöåc. Caác nhaâ duy vêåt àaä phaãn baác laåi quan niïåm duy têm trïn vaâ cho rùçng, caái tinh thêìn, caái têm lyá, caái tû tûúãng luön gùæn vúái caái thên thïí vaâ noá mêët ài khi thên thïí bõ huyã diïåt. 2. Vêën àïì con ngûúâi Triïët hoåc Trung Hoa rêët chuá yá àïën vêën àïì con ngûúâi, nhiïìu vêën àïì "ngoaâi con ngûúâi" coá àûúåc àïì cêåp túái, cuöëi cuâng cuäng chó àïí giaãi quyïët vêën àïì con ngûúâi trong caác möëi quan hïå gia àònh vaâ xaä höåi. Möåt söë quan niïåm coá tñnh chêët duy vêåt cho rùçng, con ngûúâi laâ saãn phêím cuãa sûå vêån àöång, phaát triïín cuãa caác yïëu töë coá tñnh vêåt chêët nhû quan niïåm "nguä haânh", "êm dûúng", hay coi con ngûúâi laâ möåt böå phêån cuãa sûå phaát triïín cuãa caái goåi laâ "Àaåo" hay "tûå nhiïn". Nhûng ngay trong nhûäng quan niïåm trïn cuäng ñt nhiïìu coá biïíu hiïån cuãa yïëu töë duy têm, nhêët laâ trong viïåc giaãi thñch vêën àïì "tñnh ngûúâi". Trong caác quan niïåm naây, "tñnh ngûúâi" àûúåc hiïíu laâ nhûäng phêím chêët, nùng lûåc, yá thûác, tû tûúãng,... Quan niïåm coá tñnh duy têm cho rùçng, tñnh ngûúâi laâ caái coá sùén (tñnh baãn thiïån, tñnh baãn aác, http://ebooks.vdcmedia.com
  18. PTS. TRÛÚNG VÙN PHÛÚÁC (Chuã biïn) 18 tñnh ngûúâi do trúâi phuá...,). Cuäng coá nhaâ triïët hoåc cho rùçng tñnh ngûúâi khöng thiïån, khöng aác, vöën dô gêìn nhau (giöëng nhau) vaâ do "têåp, nhiïîm" maâ thaânh thiïån hay aác. Hoå cho rùçng caái àaáng súå khöng phaãi laâ "mïånh trúâi", maâ laâ "nhên hoaå". Vêën àïì vai troâ cuãa con ngûúâi àaä àûúåc caác nhaâ triïët hoåc Trung Hoa cöí àaåi àïì cêåp khaá nhiïìu. Àiïìu àùåc biïåt lûu yá úã àêy laâ, trong nhûäng biïën àöíi sêu sùæc cuãa àúâi söëng xaä höåi àûúng thúâi, möåt söë nhaâ triïët hoåc àaä thêëy àûúåc vai troâ to lúán cuãa con ngûúâi, cuãa nhên dên. Nhû quan niïåm: "dên laâ göëc, xaä tùæc laâ quyá, vua quan laâ thûúâng", hay "dên coá sûác maånh nhû nûúác, lêåt thuyïìn cuäng laâ dên...". Nhûng do sûå phaát triïín trò trïå cuãa xaä höåi Trung Hoa vaâ do haån chïë lõch sûã cuãa chñnh caác nhaâ triïët hoåc maâ cuöëi cuâng hêìu hïët hoå àïìu coá quan niïåm vïì tñnh chêët àùèng cêëp, àõnh mïånh trong vêën àïì con ngûúâi. 3. Vêën àïì nhêån thûác Triïët hoåc Trung Hoa cöí àaåi ñt baân àïën vêën àïì nhêån thûác giúái tûå nhiïn, vaâ nïëu coá thò nhêån thûác êëy cuöëi cuâng cuäng àïí quay vïì nhêån thûác xaä höåi (thñ duå: vêën àïì "Àaåo" vaâ nhêån thûác "Àaåo" cuãa Laäo Tûã,...). Khi baân nhiïìu àïën khaã nùng nhêån thûác cuãa con ngûúâi, Khöíng Tûã cho rùçng thaánh nhên khöng hoåc cuäng biïët, quên tûã hoåc thò biïët, coân tiïíu nhên hoåc cuäng khöng biïët. Möåt söë nhaâ triïët hoåc khaác thò cho rùçng, duâ keã trñ hay ngu cuäng phaãi qua hoåc múái biïët. Nhûng nhiïìu nhaâ triïët hoåc cho rùçng, caái hoåc, biïët êëy laâ nhùçm àïí laâm theo "danh", "phêån" cuãa mònh. Pheáp biïån chûáng cuäng laâ vêën àïì àaä àûúåc àùåt ra trong triïët hoåc Trung Hoa cöí àaåi, thïí hiïån trong kiïën giaãi vïì "Àaåo", vïì "Biïën dõch". Trong àoá, hoå thûâa nhêån rùçng: Thïë giúái vêån àöång biïën àöíi laâ töìn taåi vônh viïîn, coá tñnh quy luêåt vaâ nhúâ nhûäng mêu thuêîn vöën coá cuãa noá. Nhûng do haån chïë lõch sûã, sûå vêån àöång, biïën àöíi àoá laåi àûúåc coi laâ möåt chu trònh kheáp kñn, khöng coá phaát triïín, khöng coá sûå àöíi múái vïì chêët. * * * http://ebooks.vdcmedia.com
  19. HÛÚÁNG DÊÎN ÖN THI MÖN TRIÏËT HOÅC MAÁC - LÏNIN 19 Do nhûäng àiïìu kiïån lõch sûã cuå thïí maâ Viïåt Nam coá sûå tiïëp thuå vaâ caãi biïën nhûäng tû tûúãng triïët hoåc cuãa Trung Hoa, àoá laâ möåt têët yïëu lõch sûã. Do vêåy, khi nghiïn cûáu tû tûúãng triïët hoåc Viïåt Nam khöng thïí khöng tñnh àïën sûå tiïëp thuå vaâ caãi biïën êëy. http://ebooks.vdcmedia.com
  20. PTS. TRÛÚNG VÙN PHÛÚÁC (Chuã biïn) 20 CÊU 4: Phên tñch cuöåc àêëu tranh giûäa chuã nghôa duy vêåt vaâ chuã nghôa duy têm trong triïët hoåc cöí àaåi Hy Laåp thöng qua hai àûúâng löëi triïët hoåc: Àïmöcrit vaâ Platön. Nhûäng giaá trõ triïët hoåc nöíi bêåt cuãa Arixtöët. 1. Cuöåc àêëu tranh giûäa chuã nghôa duy vêåt vaâ chuã nghôa duy têm trong triïët hoåc cöí àaåi Hy Laåp - Àïmöcrit (460-370 TCN) laâ àaåi biïíu xuêët sùæc nhêët cuãa chuã nghôa duy vêåt Hy Laåp cöí àaåi. Chuã nghôa duy vêåt cuãa Àïmöcrit laâ thïë giúái quan cuãa böå phêån giai cêëp chuã nö dên chuã tiïën böå. Triïët hoåc cuãa Platön (427-347 TCN) laâ chuã nghôa duy têm khaách quan, thïë giúái quan cuãa böå phêån giai cêëp chuã nö quyá töåc phaãn àöång. - Vïì vêën àïì khúãi nguyïn cuãa thïë giúái, Àïmöcrit coi nguyïn tûã vaâ khoaãng tröëng laâ cú súã àêìu tiïn cuãa thïë giúái, trong àoá, nguyïn tûã laâ haåt vêåt chêët khöng thïí phên chia àûúåc luön vêån àöång. Nhûäng nguyïn tûã àöìng nhêët vïì chêët lûúång, vö têån vïì söë lûúång; khaác nhau vïì hònh thûác, kñch thûúác, võ trñ vaâ trêåt tûå. Nhiïìu nguyïn tûã kïët húåp thaânh vêåt thïí, khi vêåt thïí phên raä laåi trúã vïì nguyïn tûã. Nguyïn tûã laâ töìn taåi, vò tûâ caác nguyïn tûã sinh ra caác sûå vêåt; khoaãng tröëng do khöng sinh ra caái gò caã, chó laâ khöng gian àïí caác nguyïn tûã vêån àöång, kïët húåp vaâ phên raä, cho nïn khoaãng tröëng khöng töìn taåi. Ngûúåc laåi, Platön coi "yá niïåm" laâ töìn taåi chên thûåc vaâ vônh cûãu, coân vêåt chêët laâ khöng töìn taåi. Trong quan hïå vúái caác sûå vêåt caãm tñnh, "yá niïåm" vûâa laâ nguyïn nhên, vûâa laâ hònh mêîu, muåc àñch cuãa caán sûå vêåt caãm tñnh. - Vïì vêën àïì linh höìn, Àïmöcrit coi linh höìn àûúåc cêëu taåo tûâ möåt loaåi nguyïn tûã àùåc biïåt - hònh cêìu, giöëng nguyïn tûã lûãa. Linh höìn khöng bêët tûã. Traái laåi, Platön coi linh höìn laâ bêët tûã, linh höìn bõ giam haäm trong thïí xaác vaâ coá thïí nhêåp vaâo thïí xaác khaác. - Vïì vêën àïì nhêån thûác, Àïmöcrit coi caãm giaác laâ nguöìn göëc cuãa nhêån thûác. Song, tri thûác dûåa trïn caãm giaác laâ tri thûác múâ töëi. Coân tri thûác dûåa trïn lyá tñnh cho chuáng ta tri thûác xaác thûåc, àaåt àïën hiïíu biïët vïì baãn chêët cuãa thïë giúái laâ nguyïn tûã vaâ khoaãng tröëng. Àïmöcrit coân àùåt ra vêën àïì vïì möëi quan hïå giûäa caãm giaác vaâ http://ebooks.vdcmedia.com
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Giấy phép ICP số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2009-2018 TaiLieu.VN. All rights reserved. TaiLieu.VN hiển thị tốt nhất với trình duyệt Chrome, Firefox, Internet Explorer 8.

Đồng bộ tài khoản