Khóa luận tốt nghiệp đại học: Thiết kế, chế tạo và sử dụng một số thí nghiệm trong dạy học vật lý THPT theo hướng phát huy tính tích cực và sáng tạo của học sinh

Giáo dục Việt Nam hướng tới đào tạo con người phát triển toàn diện, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, với trọng tâm là đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của người học. Vật lý là môn khoa học thực nghiệm, có vai trò quan trọng trong đời sống và sản xuất, đòi hỏi phải rèn luyện kỹ năng thực hành thí nghiệm. Tuy nhiên, việc sử dụng thí nghiệm trong dạy học Vật lý ở trường Trung học phổ thông (THPT) còn nhiều hạn chế do các yếu tố khách quan và chủ quan. Để khắc phục thực trạng này, việc thiết kế và chế tạo các thí nghiệm tự tạo (TNTT) từ vật liệu đơn giản, dễ kiếm sẽ góp phần làm cho giờ học sinh động, giúp học sinh kiểm nghiệm kiến thức và phát triển tư duy, tính tích cực, sáng tạo. Xuất phát từ thực tiễn và những ưu điểm của TNTT, đề tài này tập trung vào việc thiết kế, chế tạo và sử dụng một số thí nghiệm Vật lý THPT nhằm phát huy tính tích cực và sáng tạo của học sinh.

Giáo viên Vật lý THPT, học sinh THPT, nhà nghiên cứu giáo dục, cán bộ quản lý giáo dục.

Luận văn này trình bày kết quả nghiên cứu về việc thiết kế, chế tạo và sử dụng một số thí nghiệm trong dạy học Vật lý THPT theo hướng phát huy tính tích cực và sáng tạo của học sinh. Mục tiêu của đề tài là làm rõ cơ sở lý luận và vai trò của thí nghiệm trong dạy học Vật lý, từ đó đề xuất phương án thiết kế, chế tạo các thí nghiệm tự tạo (TNTT) phù hợp với chương trình phổ thông và thiết kế các giáo án sử dụng chúng để đánh giá hiệu quả. Các thí nghiệm được thiết kế và chế tạo bao gồm: thí nghiệm về sự nở vì nhiệt của vật rắn, thí nghiệm về sự phụ thuộc của điện trở vào nhiệt độ, và thí nghiệm về sự tổng hợp của ánh sáng trắng. Đề tài cũng hướng dẫn học sinh cách tự làm các thí nghiệm đơn giản tại nhà. Thông qua thực nghiệm sư phạm, kết quả cho thấy việc thiết kế, chế tạo và sử dụng TNTT có tính khả thi cao, phù hợp với thực tiễn giáo dục THPT hiện nay. Các thí nghiệm này đã góp phần tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh, giúp các em nắm vững kiến thức, rèn luyện kỹ năng, phát triển tư duy và khả năng sáng tạo, đồng thời làm cho giờ học Vật lý trở nên sinh động và hiệu quả hơn. Nghiên cứu cũng đưa ra các kiến nghị và hướng phát triển cho việc ứng dụng TNTT trong tương lai.