Khóa luận tốt nghiệp đại học ngành Giáo dục tiểu học: Dạy học trải nghiệm sáng tạo chủ đề Vật chất và Năng lượng trong môn Khoa học 4

Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 và yêu cầu đổi mới giáo dục nhằm đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, việc phát triển năng lực hành động, tính chủ động và sáng tạo cho người học trở nên cấp thiết. Chủ đề "Vật chất và Năng lượng" trong môn Khoa học lớp 4 mang tính tích hợp cao, nhưng việc giảng dạy truyền thống đôi khi còn khô khan. Nghiên cứu này tập trung vào việc triển khai và đánh giá hiệu quả của phương pháp dạy học trải nghiệm sáng tạo đối với chủ đề này.

Giáo viên tiểu học (đặc biệt là giáo viên dạy môn Khoa học lớp 4), cán bộ quản lý giáo dục, nhà nghiên cứu giáo dục, và sinh viên ngành Giáo dục Tiểu học quan tâm đến phương pháp dạy học đổi mới và dạy học trải nghiệm sáng tạo.

Nghiên cứu này đề xuất và phát triển các ý tưởng, quy trình tổ chức dạy học trải nghiệm sáng tạo (TNST) cho chủ đề "Vật chất và Năng lượng" trong môn Khoa học 4, nhằm nâng cao năng lực và chất lượng học tập của học sinh tiểu học. Bối cảnh nghiên cứu được đặt trong bối cảnh đổi mới giáo dục quốc gia, nhấn mạnh sự chuyển dịch từ phương pháp truyền thụ một chiều sang tiếp cận giáo dục tích cực, khuyến khích học sinh chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức vào thực tiễn cuộc sống.

Luận văn đã đi sâu tìm hiểu cơ sở lý luận về dạy học TNST, phân tích đặc điểm tâm sinh lý của học sinh lớp 4, và khảo sát thực trạng giảng dạy chủ đề "Vật chất và Năng lượng" tại Trường Tiểu học Hùng Vương, thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam. Các phương pháp nghiên cứu được sử dụng bao gồm nghiên cứu lý thuyết, khảo sát (phiếu điều tra giáo viên và học sinh), quan sát, vấn đáp và thực nghiệm sư phạm.

Kết quả khảo sát cho thấy, phần lớn giáo viên nhận thức đúng đắn về vai trò và tầm quan trọng của dạy học TNST, cũng như hiệu quả mà nó mang lại, mặc dù vẫn còn đối mặt với những khó khăn nhất định về phương tiện, thời gian và cơ sở vật chất. Đối với học sinh, nghiên cứu chỉ ra rằng các em có hứng thú cao với chủ đề này và nhận thấy sự gắn kết của kiến thức với cuộc sống hàng ngày. Kết quả thực nghiệm sư phạm tại lớp thực nghiệm đã chứng minh tính khả thi và hiệu quả rõ rệt của các ý tưởng dạy học TNST được đề xuất. Cụ thể, học sinh trong nhóm thực nghiệm cho thấy sự tiến bộ đáng kể về mức độ hiểu bài, khả năng tự khám phá kiến thức và phát huy năng lực sáng tạo so với nhóm đối chứng. Ví dụ, 96,725% học sinh nhóm thực nghiệm trả lời đúng về hướng mọc của cây, so với 78,125% ở nhóm đối chứng; và 93,75% học sinh nhóm thực nghiệm nhận biết đúng màu sắc lá cây dưới các điều kiện ánh sáng khác nhau, trong khi tỷ lệ này ở nhóm đối chứng là 62,5%. Đặc biệt, 96,875% học sinh trong nhóm thực nghiệm cảm thấy tiết học thú vị.

Nghiên cứu kết luận rằng việc áp dụng dạy học TNST cho chủ đề "Vật chất và Năng lượng" môn Khoa học 4 là có cơ sở khoa học vững chắc, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi học sinh và mang lại hiệu quả giáo dục cao. Đề tài đóng góp vào việc hệ thống hóa lý luận và cung cấp những giải pháp thực tiễn để nâng cao chất lượng dạy và học môn Khoa học ở cấp tiểu học. Nghiên cứu cũng đưa ra các kiến nghị cụ thể cho nhà trường và giáo viên để tiếp tục phát huy và tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai dạy học trải nghiệm sáng tạo.