ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
Đề tài: PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN ĐỐI
VỚI HOẠT ĐỘNG BÁN HÀNG TRÊN SÀN THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ
CỦA HỘ KINH DOANH, CÁ NHÂN KINH DOANH
Sinh viên thực hiện : Nguyễn Thị Liên
Khoa : Luật
Lớp : 47K13.1
Giảng viên hướng dẫn : TS. Trần Thị Sáu
Đà Nẵng, Tháng 5 năm 2025
DANH MỤC HÌNH VẼ
i
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Thương mại điện tử ở Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ với tốc độ nhanh
chóng, vượt qua nhiều quốc gia khác ở Đông Nam Á và vươn lên xếp vị trí thứ ba
trong khu vực1. Trong đó, sàn thương mại điện tử là mô hình thương mại điện tử có
sự phát triển nổi bật nhất. Các hình thức giao dịch mua bán hàng hóa, cung ứng dịch
vụ và số lượng người tham gia mua bán trên các sàn thương mại điện tử như
Shopee, Lazada, Sendo,... được diễn ra ngày càng đa dạng và phổ biến. Theo số liệu
thống kê trong Báo cáo toàn cảnh thị trường sàn bán lẻ trực tuyến năm 2024 của
Metric, có khoảng 3,421 triệu đơn vị sản phẩm được tiêu thụ trên 05 sàn thương mại
điện tử lớn ở Việt Nam (Shopee, Tiktok shop, Lazada, Tiki, Sendo) giúp nâng tổng
doanh thu của 05 sàn trong năm 2024 đạt khoảng 318,9 nghìn tỷ đồng, tăng trưởng
37,36% so với năm 20232. Điều này đã giúp các nhà bán hàng trên các sàn thương
mại điện tử thu được một khoản doanh thu rất lớn. Song song với những lợi ích kinh
tế mà hoạt động kinh doanh bán hàng trên sàn thương mại điện tử mang lại thì cũng
đặt ra nhiều thách thức đối với công tác giám sát, quản lý của cơ quan nhà nước
trong lĩnh vực thuế, đặc biệt là thuế thu nhập cá nhân đối với các cá nhân kinh
doanh khi thực hiện bán hàng trên một môi trường mới. Mặc dù pháp luật Việt Nam
đã có những điều khoản quy định về việc thực hiện và quản lý thuế thu nhập cá
nhân đối với các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh bán hàng trên sàn thương mại
điện tử nhưng do tính chất đặc thù của hoạt động kinh doanh trên sàn thương mại
điện tử là việc kinh doanh của các cá nhân được diễn ra trên không gian số nên rất
khó để kiểm soát một cách toàn diện về địa điểm kinh doanh và doanh thu hằng
năm đối với nhóm đối tượng này. Điều này dẫn đến tình trạng nhiều cá nhân lợi
dụng các kẽ hở trong quy định pháp luật để trốn tránh nghĩa vụ kê khai và nộp thuế
gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến nguồn thu ngân sách nhà nước. Trong giai đoạn từ
năm 2021 đến năm 2023, có 31.570 trường hợp doanh nghiệp, cá nhân có hoạt động
kinh doanh thương mại điện tử bị cơ quan thuế đưa vào diện rà soát, trong đó cơ
quan thuế đã phát hiện và xử lý đối với 22.159 trường hợp vi phạm nghĩa vụ kê khai
và nộp thuế, kết quả thu về thêm 2,9 nghìn tỷ đồng. Theo một báo cáo khác của
Tổng Cục thuế, trong 5 tháng đầu năm 2024, cơ quan thuế đã đưa 30.770 trường
1 Anh Thư (2024) Thương mại điện tử Việt Nam phát triển nhanh nhất Đông Nam Á, Tạp chí Tài chính,
https://tapchitaichinh.vn/thuong-mai-dien-tu-viet-nam-phat-trien-nhanh-nhat-dong-nam-a.html, truy cập ngày
19/05/2025.
2 Ngô Huyền (2025) Doanh Thu Thương Mại điện tử Việt Nam đạt hơn 318 nghìn tỷ trong năm 2024, Tạp chí
điện tử VnEconomy, https://vneconomy.vn/doanh-thu-thuong-mai-dien-tu-viet-nam-dat-hon-318-nghin-ty-
trong-nam-2024.htm, truy cập ngày 18/04/2025.
1
hợp (gồm 1.838 doanh nghiệp và 28.932 cá nhân) vào diện rà soát, đôn đốc và hỗ
trợ kê khai nộp thuế đối với thu nhập phát sinh từ hoạt động kinh doanh TMĐT. Kết
quả xử lý vi phạm đối với 3.285 trường hợp (gồm 69 doanh nghiệp và 3.216 cá
nhân) với tổng số thuế và tiền phạt thu được đạt gần 50,8 tỷ đồng3. Chính những bất
cập trên đã đặt ra yêu cầu cần phải hoàn thiện các quy định pháp luật về thuế thu
nhập cá nhân đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh trên sàn thương mại điện
tử nói riêng và trong hoạt động thương mại điện tử nói chung một cách chặt chẽ
hơn. Từ đó, tạo nên một hệ thống cơ sở pháp lý vững chắc cho các hộ kinh doanh,
cá nhân kinh doanh thực hiện và cơ quan nhà nước có cơ chế quản lý thuế thu nhập
cá nhân hiệu quả và tốt hơn nhằm bảo vệ quyền lợi cho nhà nước và bảo đảm mục
tiêu công bằng xã hội.
Xuất phát từ những lý do trên, cùng với mong muốn hoàn thiện hệ thống pháp
luật về thuế thu nhập cá nhân đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh trên sàn
thương mại điện tử nói riêng và trong hoạt động thương mại điện tử nói chung, tác
giả lựa chọn đề tài nghiên cứu: “Pháp luật Việt Nam về thuế thu nhập cá nhân đối
với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh bán hàng trên sàn thương mại điện tử”
để làm khóa luận tốt nghiệp của mình.
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu
Chính sách thuế thu nhập cá nhân là một trong các chính sách thuế trọng điểm
tác động trực tiếp đến người dân và ngân sách nhà nước. Với sự ra đời và phát triển
mạnh mẽ của hoạt động thương mại điện tử trên toàn cầu đã làm phát sinh không ít
thách thức cho việc thực hiện và quản lý đối với chính sách thuế trong hoạt động
này. Do đó, chính sách thuế TNCN trong hoạt động TMĐT nói riêng và chính sách
thuế trong hoạt động TMĐT nói chung luôn nhận được sự quan tâm từ các cơ quan
quản lý nhà nước cũng như các HKD, CNKD tham gia hoạt động kinh doanh trong
môi trường TMĐT. Xuất phát từ nguyên nhân này, hiện nay, không chỉ riêng ở Việt
Nam mà trên thế giới đã có nhiều nghiên cứu liên quan đến chính sách thuế TNCN
đối với hoạt động bán hàng trên sàn TMĐT của HKD, CNKD ở Việt Nam và trên
thế giới.
Trên thế giới
Hoa Kỳ là một trong các quốc gia đi đầu và có thị tường thương mại điện tử
phát triển sớm nhất trên thế giới. Vì vậy, hệ thống pháp luật điều chỉnh về chính
sách thuế trong lĩnh vực thương mại điện tử ở quốc gia này cũng được chú trọng
3 Khánh Chi, Thúc đẩy hoạt động quản lý thuế đối với thương mại điện tử, Tạp chí Tài chính,
https://tapchitaichinh.vn/thuc-day-hoat-dong-quan-ly-thue-doi-voi-thuong-mai-dien-tu.html, truy cập ngày
19/05/2025.
2
xây dựng và củng cố qua nhiều năm. Cuốn sách Global Perspectives on E-
Commerce Taxation Law4 của tác giả Subhajit Basu được xuất bản năm 2007 đã
nghiên cứu và xem xét sự tác động của thương mại điện tử đối với hệ thống thuế nội
địa của Hoa Kỳ và các nước EU. Đồng thời nghiên cứu này đã đi sâu phân tích các
quy định pháp luật liên quan đến thuế TMĐT của một số bang và trách nhiệm của
các cơ quan thuế liên bang trong việc quản lý thuế TNCN trong TMĐT ở Hoa Kỳ.
Hay trong bài nghiên cứu Taxes in an e-commerce generation5 của David R.
Agrawal và William F. Fox vào năm 2016 đã phân tích về sự thay đổi trong quy
định pháp luật thuế tại các nước Liên minh châu Âu (EU) nhằm giải quyết những
thách thức mới phát sinh từ hoạt động TMĐT. Từ đó, đề xuất các giải pháp điều
chỉnh phù hợp đối với chính sách thuế ở Hoa Kỳ và các nước EU trong môi trường
TMĐT. Các công trình nghiên cứu trên đã tập trung phân tích, làm rõ về sự điều
chỉnh và thực thi thuế trong TMĐT, trong đó bao gồm cả thuế TNCN, tuy nhiên
chưa thật sự đi sâu phân tích về thuế TNCN trong hoạt động TMĐT.
Ở châu Á, Trung Quốc là quốc gia phát triển hàng đầu về TMĐT, do đó các
nghiên cứu về chủ đề này cũng được triển khai rất nhiều. Nổi bật trong đó là bài
nghiên cứu của tác giả Mohammad Abdul-JalilHamdan về sự tác động của hoạt
động TMĐT đến chính sách thuế của Trung Quốc mang tên The Impact of E-
Commerce for Taxation6 , đăng trên tạp chí International Journal of Latest Research
in Humanities and Social Science vào năm 2019. Trong nghiên cứu này, tác giả đã
phân tích tình hình TMĐT và xem xét những tác động của TMĐT đến chính sách
thuế, phương pháp đánh thuế và cơ cấu thuế của Trung Quốc. Đồng thời, làm rõ
tình trạng trốn thuế trong bối cảnh TMĐT phát triển tại Trung Quốc và nguyên nhân
dẫn đến tình trạng. Từ đó làm cơ sở đề xuất giải pháp xây dựng chính sách thuế đối
với hoạt động TMĐT chặt chẽ hơn. Bên cạnh đó, ở Indonesia chủ đề này cũng được
quan tâm nghiên cứu. Bài báo Tax in the Digital Age: A Systematic Study on E-
commerce and Taxation Policy7 của tác giả Mukhtaruddin và Cộng sự đăng trên
International Journal of Finance Research vào tháng 3/2025 đã nghiên cứu về chính
sách thuế trong kỷ nguyên số, đặc biệt là trong lĩnh vực TMĐT. Dựa vào cơ sở phân
tích các lý thuyết được sử dụng trong nghiên cứu thuế TMĐT và những yếu tố
4 Basu, S. (2007), Global Perspectives on E-Commerce Taxation Law (1st ed.), Routledge.
https://doi.org/10.4324/9781315584973
5 David R.Agrawal and William F.Fox (2016), Taxes in an e-commerce generation, SSRN.
https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2851356, truy cập ngày 14/04/2025.
6 Mohammad Abdul-JalilHamdan (2019), The Impact of E-Commerce for Taxation, International Journal of
Latest Research in Humanities and Social Science.
7 Mukhtaruddin và Cộng sự (2025), Tax in the digital age: A systematic study on E-commerce and Taxation
Policy, International Journal of Finance Research
3
