TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI
KHOA/VIỆN ĐÀO TẠO LIÊN TỤC
------
TIỂU LUẬN
Chủ đề: TÁC ĐỘNG CỦA CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0 ĐẾN KHUNG
PHÁP LÝ KINH DOANH TẠI VIỆT NAM
Sinh viên thực hiện : Nguyễn Thị Huyền – 20220905P
Hoàng Bảo Linh – 20220667P
Nguyễn Thị Lan Anh – 20220897P
Đặng Diệu Thảo – 20220923P
Hà Nội, Ngày 22 tháng 5 năm 2025
Phân chia công việc nhóm 3
STT Họ và tên MSSV Nhiệm vụ chính
1Nguyễn Thị Lan Anh 20220897P - Nhóm trưởng, phân công công việc
- Tổng hợp và kiểm duyệt nội dung
- Trình bày slide chung
- Viết phần Mở đầu & Kết luận tiểu luận
2Nguyễn Thị Huyền 20220905P - Tìm tài liệu tham khảo
- Viết phần Cơ sở lý luận
- Chuẩn bị nội dung slide lý luận
- Phối hợp chỉnh sửa nội dung giải pháp
1
3Hoàng Bảo Linh 20220667P - Tìm tài liệu tham khảo
- Viết phần Thực trạng và dẫn chứng
- Thiết kế biểu đồ minh họa
- Làm slide phần Thực trạng
4Đặng Diệu Thảo 20220923P - Tìm tài liệu tham khảo
- Viết phần Giải pháp/Kiến nghị
- Làm slide phần Giải pháp
- Thiết kế bảng phân công công việc
2
LỜI MỞ ĐẦU
Thế giới đang bước vào kỷ nguyên số hóa sâu rộng, nơi công nghệ
không chỉ là công cụ hỗ trợ mà đã trở thành yếu tố cốt lõi định hình lại
mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội. Sự phát triển như vũ bão của trí
tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), chuỗi khối (Blockchain), điện
toán đám mây (Cloud Computing), và Internet vạn vật (IoT) đang làm lu
mờ ranh giới giữa các ngành nghề, tạo ra các mô hình kinh doanh hoàn
toàn mới – linh hoạt, sáng tạo và không ngừng thay đổi.
Trong bối cảnh đó, hệ thống pháp luật – vốn được xây dựng dựa trên các
mô hình kinh doanh truyền thống – đang đứng trước những thách thức
chưa từng có. Làm thế nào để pháp luật không tụt hậu so với thực tiễn?
Làm sao để vừa khuyến khích đổi mới sáng tạo, vừa bảo đảm nguyên tắc
minh bạch, công bằng và bền vững trong môi trường kinh doanh số?
Đây là những câu hỏi mang tính thời sự và có ý nghĩa quyết định đối với
quá trình chuyển đổi số tại Việt Nam.
Trước thực tế, việc hoàn thiện khung pháp lý điều chỉnh hoạt động
kinh doanh, đặc biệt là pháp luật về doanh nghiệp – lĩnh vực then chốt
của nền kinh tế thị trường định hướng XHCN – đóng vai trò vô cùng
quan trọng. Đây không chỉ là yêu cầu thực tiễn cấp bách mà còn là nền
tảng để bảo đảm một môi trường đầu tư – kinh doanh minh bạch, hiệu
quả và bền vững trong thời kỳ số hóa. Việc nghiên cứu tác động của
Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đối với pháp luật kinh doanh, đặc biệt
là pháp luật doanh nghiệp, sẽ cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn cho
việc hoạch định chính sách pháp luật phù hợp với bối cảnh mới.
1, Lý do chọn đề tài:
Cách mạng công nghiệp lần thứ tư (CMCN 4.0), với nền tảng là sự tích
hợp giữa công nghệ số, công nghệ sinh học và vật lý, đang tạo ra những
chuyển biến mang tính đột phá trong mọi lĩnh vực đời sống – kinh tế –
xã hội. Đặc biệt trong lĩnh vực kinh doanh, sự xuất hiện của các mô hình
kinh tế số như thương mại điện tử, nền tảng số (platform economy), tài
3
chính số, kinh tế chia sẻ,… đã làm thay đổi sâu sắc phương thức tổ chức,
vận hành và cạnh tranh trên thị trường.
Tại Việt Nam, CMCN 4.0 đang tác động mạnh mẽ đến cộng đồng doanh nghiệp, đồng thời đặt ra hàng loạt vấn đề pháp lý
mới, phức tạp và vượt ra ngoài khuôn khổ điều chỉnh của nhiều đạo luật hiện hành. Những hiện tượng pháp lý mới như hợp
đồng thông minh (smart contract), tài sản ảo, dữ liệu cá nhân như tài sản, cạnh tranh trên nền tảng số, trí tuệ nhân
tạo tự hành xử như chủ thể kinh doanh,… chưa được luật hóa đầy đủ hoặc còn thiếu các quy định mang tính định hướng.
Thực tế đó đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc đánh giá lại khung pháp lý điều chỉnh hoạt động kinh doanh, từ đó xây dựng
định hướng hoàn thiện nhằm thích ứng với xu thế phát triển công nghệ và thúc đẩy chuyển đổi số một cách bền vững. Chính
vì vậy, việc nghiên cứu tác động của CMCN 4.0 đến hệ thống pháp luật kinh doanh tại Việt Nam không chỉ mang ý nghĩa học
thuật mà còn có giá trị thực tiễn sâu sắc trong hoạch định chính sách pháp lý quốc gia.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu chính của đề tài là làm sáng tỏ mối quan hệ giữa sự phát triển nhanh chóng của công nghệ trong thời kỳ Cách
mạng công nghiệp 4.0 với những yêu cầu cấp thiết trong việc hoàn thiện khung pháp lý điều chỉnh hoạt động kinh doanh tại
Việt Nam.
Trước hết, nghiên cứu nhằm phân tích những tác động cụ thể của công nghệ 4.0 đối với môi trường kinh doanh hiện đại.
Các công nghệ như trí tuệ nhân tạo (AI), chuỗi khối (Blockchain), dữ liệu lớn (Big Data), điện toán đám mây (Cloud Comput-
ing) hay Internet vạn vật (IoT) không chỉ làm thay đổi phương thức kinh doanh truyền thống, mà còn tạo ra những mô hình
hoàn toàn mới như kinh doanh nền tảng, giao dịch tự động, tài sản kỹ thuật số, hợp đồng thông minh,… Những thay đổi này
kéo theo hàng loạt vấn đề pháp lý mới mà pháp luật hiện hành chưa lường hết được.
Thứ hai, đề tài hướng đến việc đánh giá một cách toàn diện và có hệ thống thực trạng các quy định pháp luật kinh doanh
hiện hành tại Việt Nam, từ đó chỉ ra những điểm còn hạn chế, chưa tương thích hoặc lạc hậu khi đối chiếu với yêu cầu thực
tiễn đặt ra từ công nghệ số. Các đạo luật quan trọng như Luật Doanh nghiệp, Luật Giao dịch điện tử, Luật Thương mại, Luật
Cạnh tranh, Luật An ninh mạng… sẽ được xem xét dưới góc độ khả năng đáp ứng trước các hiện tượng pháp lý mới. Việc
nhận diện các khoảng trống pháp lý, sự thiếu đồng bộ hoặc xung đột giữa các văn bản quy phạm là một trong những nhiệm vụ
trọng tâm của nghiên cứu.
Cuối cùng, nghiên cứu hướng đến việc đề xuất các kiến nghị lập pháp có giá trị tham khảo đối với cơ quan quản lý và
hoạch định chính sách pháp luật. Những đề xuất này không chỉ tập trung vào việc sửa đổi các quy định cụ thể, mà còn hướng
đến xây dựng cơ chế điều chỉnh linh hoạt, thích ứng với sự biến động nhanh chóng của môi trường công nghệ. Việc vận dụng
mô hình “sandbox pháp lý”, tiếp cận quản lý dựa trên rủi ro, cũng như học hỏi từ kinh nghiệm các quốc gia tiên tiến sẽ là nền
4
tảng để đưa ra các giải pháp phù hợp, bảo đảm cân bằng giữa yêu cầu thúc đẩy đổi mới sáng tạo và bảo vệ lợi ích công cộng,
quyền của người tiêu dùng và an ninh kinh tế – xã hội.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là khung pháp lý điều chỉnh hoạt
động kinh doanh tại Việt Nam trong bối cảnh cuộc Cách mạng công
nghiệp lần thứ tư đang diễn ra mạnh mẽ. Tác động của công nghệ đến
các mô hình tổ chức và vận hành doanh nghiệp là rất sâu rộng, kéo theo
đó là sự thay đổi trong cách thức giao kết hợp đồng, quản lý lao động,
xử lý thông tin, vận hành hệ thống thanh toán, bảo mật dữ liệu, cũng như
cạnh tranh trên thị trường. Những thay đổi này không chỉ ảnh hưởng đến
doanh nghiệp mà còn tác động trực tiếp đến người tiêu dùng và vai trò
quản lý nhà nước.
Nghiên cứu tập trung làm rõ những vấn đề pháp lý phát sinh trong
hoạt động kinh doanh có yếu tố công nghệ, chẳng hạn như việc sử dụng
AI trong quản lý điều hành, giao dịch điện tử sử dụng hợp đồng thông
minh, xử lý và lưu trữ dữ liệu xuyên biên giới, bảo vệ quyền riêng tư của
người dùng, và trách nhiệm pháp lý trong môi trường mạng. Đây là các
hiện tượng pháp lý chưa từng có tiền lệ hoặc chưa được pháp luật Việt
Nam điều chỉnh một cách đầy đủ.
Về phạm vi nội dung, bài viết giới hạn phân tích trong các lĩnh vực
pháp luật có liên quan trực tiếp đến kinh doanh như Luật Doanh nghiệp
2020, Luật Thương mại 2005, Luật Giao dịch điện tử 2005 và Luật Giao
dịch điện tử 2023 (nếu đã có hiệu lực), Luật Đầu tư 2020, Luật Cạnh
tranh 2018, Luật An ninh mạng 2018, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu
dùng 2023, cùng các văn bản dưới luật và nghị định hướng dẫn thi hành.
Việc nghiên cứu cũng sẽ mở rộng đến một số lĩnh vực pháp lý mới đang
hình thành như pháp luật về bảo vệ dữ liệu cá nhân, pháp luật về fintech
và tài sản số, nhằm tiếp cận toàn diện hơn bức tranh pháp lý hiện nay.
Về phạm vi không gian, đề tài chủ yếu tập trung trong khuôn khổ
pháp luật Việt Nam, nhưng đồng thời tham khảo và đối chiếu với một số
hệ thống pháp luật nước ngoài tiêu biểu như Hoa Kỳ, Liên minh châu
5
