Kiến thức và thực hành Điều dưỡng về gói thiết lập, chăm sóc đường truyền tĩnh mạch ngoại vi tại bệnh viện TP.HCM

Ngày nhận bài: 14-04-2025 / Ngày chấp nhận đăng bài: 07-05-2025 / Ngày đăng bài: 12-05-2025

*Tác giả liên hệ: Trần Thụy Khánh Linh. Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh, Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam. E-mail:

thuykhanhlinhtran@ump.edu.vn

98 https://www.tapchiyhoctphcm.vn

ISSN: 1859-1779

Nghiên cứu Y học

Tạp chí Y học Thành phố Hồ Chí Minh; 28(5):98-105

https://doi.org/10.32895/hcjm.m.2025.05.13

Kiến thức và thực hành của Điều dưỡng về gói thiết lập

và chăm sóc đường truyền tĩnh mạch ngoại vi tại một

bệnh viện Thành phố Hồ Chí Minh

Trần Hồ Trung Tín1,2, Trần Thị Lan Hương1, Phan Thị Tâm Đan2, Trương Ngọc Lâm Tuyền2, Lê

Văn Khoa2, Trần Thuỵ Khánh Linh1,*

1Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh, Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam

2Bệnh viện Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh – Cơ sở 2, Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam

Tóm tắt

Đặt vấn đề: Gói chăm sóc kim luồn tĩnh mạch ngoại vi (Peripheral Intravenous Catheter - PIVC) đã được chứng minh

giảm thiểu được nhiều biến chứng liên quan đến catheter. Tuy nhiên, tại Việt Nam vẫn chưa có nghiên cứu hệ thống

đánh giá thực trạng kiến thức và thực hành về gói chăm sóc PIVC của điều dưỡng.

Mục tiêu: Khảo sát kiến thức và thực hành của điều dưỡng về gói thiết lập và theo dõi đường truyền tĩnh mạch ngoại vi

tại một bệnh viện Thành phố Hồ Chí Minh.

Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả cắt ngang được thực hiện trên 68 Điều dưỡng viên tại 5 khoa

lâm sàng. Mỗi Điều dưỡng có một lần đánh giá kiến thức và quan sát thực hành về gói chăm sóc PIVCở bệnh nhân có

ống thông tĩnh mạch. Kiến thức được đánh giá theo thang điểm nhị giá (0: sai/không biết; 1: đúng), với tổng điểm tối đa

19. Thực hành được chấm theo thang Likert 3 mức (0: không thực hiện; 1: thực hiện không đầy đủ; 2: thực hiện đúng và

đầy đủ), tổng điểm tối đa 24. Kết quả tổng điểm kiến thức, thực hành ≥ 80% được xem là đạt yêu cầu. Dữ liệu sau khi

thu thập được làm sạch, mã hóa và phân tích bằng Stata 14.2 với các thống kê mô tả: tần số, tỷ lệ phần trăm và trung

bình ± độ lệch chuẩn.

Kết quả: Trong 68 điều dưỡng tham gia khảo sát, 55,7% có kiến thức đúng về gói chăm sóc PIVC, 44,3% trả lời sai/

không biết. Thực hành đúng và đầy đủ chiếm 37,7%, không đầy đủ 33,1% và không thực hiện 29,2%. Kiến thức đạt tỷ

lệ đúng cao ở các nội dung cơ bản (>85%), nhưng còn hạn chế ở kỹ thuật vô trùng (63,2%) và lựa chọn găng tay

(41,2%). Ở giai đoạn theo dõi PIVC, chỉ 10,3% nhận biết đúng tác nhân nhiễm khuẩn chính và 2,9% thực hiện giáo dục

người bệnh. Thực hành đặt PIVC có tỷ lệ đạt từ 73,5% đến 79,4%, ghi chép hồ sơ theo I-DECIDED đạt 50%, trong khi

thực hành đúng và đầy đủ ở giai đoạn theo dõi chỉ dao động từ 2,9% đến 19,1%.

Kết luận: Kiến thức của điều dưỡng về chăm sóc PIVC tương đối tốt, nhưng thực hành còn hạn chế. Giai đoạn theo dõi

PIVC là điểm yếu rõ rệt, đặc biệt ở bước ghi chép hồ sơ có cấu trúc I-DECIDED. Cần tăng cường đào tạo thực hành định

kỳ cho điều dưỡng về gói chăm sóc PIVC nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc và an toàn người bệnh.

Từ khóa: gói chăm sóc; ống thông tĩnh mạch ngoại vi; công cụ I-DECIDED

Tạp chí Y học Thành phố Hồ Chí Minh * Tập 28 * Số 5 * 2025

https://doi.org/10.32895/hcjm.m.2025.05.13 https://www.tapchiyhoctphcm.vn | 99

Abstract

KNOWLEDGE AND PRACTICES OF NURSES REGARDING THE INSERTION

AND MONITORING CARE BUNDLE FOR PERIPHERAL INTRAVENOUS

CATHETERS IN HO CHI MINH CITY

Tran Ho Trung Tin, Tran Thi Lan Huong, Phan Thi Tam Dan, Truong Ngoc Lam Tuyen, Le

Van Khoa, Tran Thuy Khanh Linh

Background: The peripheral intravenous catheter (PIVC) care bundle is shown to reduce catheter-related

complications; however, in Vietnam, no systematic evaluation on nurse’s knowledge and practices has been conducted.

Objective: To assess nurse’s knowledge and practices regarding the peripheral intravenous catheter (PIVC) insertion

and monitoring care bundle at a hospital in Ho Chi Minh City.

Methods: A cross-sectional study was conducted on 68 nurses from five clinical departments. Knowledge was

evaluated using a binary scale (0: incorrect/unknown; 1: correct), with a maximum score of 19. Practices was observed

and scored via a 3-level Likert scale (0: not performed; 1: partially performed; 2: fully performed), with a maximum score

of 24. Scores ≥80% of the total were deemed compliant. Following data collection, the cleaned and coded data were

analyzed using Stata version 14.2. Descriptive statistics including frequencies, percentages, and means with standard

deviations (mean ± SD) were applied.

Results: Among participants, 55.7% demonstrated correct knowledge, while 44.3% provided incorrect/uncertain

answers. For practices, 37.7% performed fully compliant care, 33.1% partially complied, and 29.2% did not comply.

Knowledge was higher in basic care (>85%) but lower in aseptic techniques (63.2%) and glove selection (41.2%).

During PIVC monitoring, only 10.3% correctly identified infection risks, and 2.9% provided patient education. PIVC

insertion practices achieved compliance rates of 73.5–79.4%, while structured documentation using the I-DECIDED tool

reached 50%. Compliance in monitoring phases remained low (2.9–19.1%).

Conclusion: Nurse’s knowledge of PIVC care was adequate, but practical compliance was suboptimal, particularly in

monitoring and structured documentation (I-DECIDED). Regular hands-on training is critical to enhance practice quality

and patient safety.

Keywords: care bundle; peripheral intravenous catheter; I-DECIDED tool

1. ĐẶT VẤN ĐỀ

Thiết lập đường truyền tĩnh mạch ngoại vi (Peripheral

Intravenous Catheter – PIVC) là một kỹ thuật cơ bản nhưng

thiết yếu trong thực hành lâm sàng, nhằm đảm bảo đường

vào tĩnh mạch phục vụ cho truyền dịch, thuốc và các can

thiệp điều trị khác. Tuy phổ biến và tiện lợi, PIVC vẫn tiềm

ẩn nguy cơ gây ra các biến chứng như viêm tĩnh mạch, tắc

mạch hay rò rỉ dịch, dẫn đến gia tăng chi phí điều trị và kéo

dài thời gian nằm viện [1]. Thực tế tại các bệnh viện ở Việt

Nam, PIVC là kỹ thuật thường quy được thực hiện bởi điều

dưỡng tại hầu hết các cơ sở y tế. Với số lượng bệnh nhân

đông, thời gian điều trị ngắn và áp lực công việc lớn, việc

đảm bảo an toàn trong quy trình đặt và theo dõi PIVC là

thách thức không nhỏ. Đáng chú ý, quy trình theo dõi và

đánh giá PIVC vẫn chủ yếu mang tính thủ công, thiếu tính

hệ thống và chưa đồng bộ giữa các ca trực. Điều này khiến

việc can thiệp phòng ngừa biến chứng thường mang tính cảm

tính, không nhất quán, ảnh hưởng đến hiệu quả chăm sóc.

Để giải quyết vấn đề này, Tổ chức Y tế Quốc gia Anh

(NHS) đã khuyến nghị triển khai gói chăm sóc PIVC, bao

gồm các bước chuẩn hóa trong thiết lập, duy trì và theo dõi

đường truyền. Các nghiên cứu tại Hoa Kỳ, Úc và Tây Ban

Nha đã chứng minh hiệu quả rõ rệt của gói chăm sóc trong

việc giảm tỷ lệ viêm tĩnh mạch (4,8–6%) và tiết kiệm chi phí

điều trị [2,3]. Tại Việt Nam, mặc dù một số nghiên cứu ban

Tạp chí Y học Thành phố Hồ Chí Minh * Tập 28 * Số 5* 2025

100 | https://www.tapchiyhoctphcm.vn https://doi.org/10.32895/hcjm.m.2025.05.13

đầu cho thấy tính khả thi của mô hình này, nhưng việc triển

khai trên diện rộng vẫn còn nhiều hạn chế do thiếu bằng

chứng nội địa và quy trình chuẩn phù hợp với bối cảnh lâm

sàng [4].

Trên cơ sở đó, nghiên cứu này được thực hiện tại một bệnh

viện đa khoa của Thành phố Hồ Chí Minh, nhằm khảo sát

thực trạng kiến thức và thực hành của điều dưỡng trong việc

thiết lập và theo dõi PIVC theo gói chăm sóc. Kết quả khảo

sát sẽ cung cấp dữ liệu thực tiễn có giá trị, làm nền tảng xây

dựng chương trình tập huấn phù hợp, góp phần nâng cao

năng lực chuyên môn của điều dưỡng và chất lượng chăm

sóc người bệnh (NB).

Mục tiêu nghiên cứu

Khảo sát kiến thức và thực hành của Điều dưỡng về gói

thiết lập và chăm sóc theo dõi đường truyền tĩnh mạch

ngoại vi.

2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP

NGHIÊN CỨU

2.1. Đối tượng nghiên cứu

Tất cả 68 điều dưỡng tại 5 khoa lâm sàng (Tai mũi họng -

tmh, Phụ Sản - PS, Gây mê hồi sức - GMHS, Chấn thương

chỉnh hình - CTCH, Ngoại tổng hợp) tại bệnh viện Đại học

Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh - Cơ Sở 2. Nghiên cứu

được thực hiện từ tháng 08/2024 đến tháng 02/2025.

2.1.1. Tiêu chuẩn chọn

Các Điều dưỡng làm công tác trực tiếp chăm sóc người

bệnh có đặt ống thông tĩnh mạch ngoại vi và có kinh nghiệm

chăm sóc người bệnh trên 1 năm.

2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ

Điều dưỡng đặt catheter tĩnh mạch ngoại vi trong tình

huống đang cấp cứu người bệnh; không thể tiếp cận trong

thời điểm khảo sát.

2.2. Phương pháp nghiên cứu

2.2.1. Thiết kế nghiên cứu

Nghiên cứu mô tả cắt ngang.

2.2.2. Cỡ mẫu

Chọn mẫu thuận tiện toàn bộ, các Điều dưỡng đang chăm

sóc trực tiếp người bệnh có PIVC tại 5 khoa lâm sàng.

Nghiên cứu đã ghi nhận được 68 Điều dưỡng sử dụng gói

chăm sóc, mỗi Điều dưỡng có một cơ hội quan sát thực hành

thông qua bảng kiểm.

2.2.3. Phương pháp thực hiện

Công cụ thu thập số liệu

Đánh giá kiến thức của điều dưỡng: qua bảng khảo sát có

19 câu hỏi được phát triển bởi (Otis C, 2019) trong đó có 9 câu

hỏi liên quan đến việc bảo trì hệ thống truyền tĩnh mạch ngoại

vi và 10 câu liên quan đến việc chăm sóc PIVC. Hệ số tin cậy

Cronbach's alpha là 0,793 [5].

Đánh giá thực hành của điều dưỡng: Dựa trên bảng kiểm

gói chăm sóc PIVC được chuyển ngữ bởi tác giả Ngô Thanh

Hải, Trần Thuỵ Khánh Linh 2021 gồm 5 biện pháp can thiệp

giai đoạn đặt PIVC, giai đoạn theo dõi PIVC gồm 6 biện pháp

can thiệp.4 Sau khi xin phép tác giả, bộ câu hỏi được xây dựng

lại bổ sung thêm phần “Ghi chép hồ sơ phiếu theo dõi catheter

ngoại vi” tại giai đoạn theo dõi và nội dung quy trình thông

qua tổ thẩm định quy trình tại Bệnh viện. Hệ số tin cậy

Cronbach's alpha là 0,896.

Phương pháp thu thập số liệu

(B1) Các đối tượng tham gia nghiên cứu được lựa chọn theo

phương pháp thuận tiện từ danh sách điều dưỡng tại 5 khoa

lâm sàng, đáp ứng tiêu chí chọn mẫu; (B2) Nghiên cứu viên

trình bày rõ mục đích, lợi ích và rủi ro, người tham gia ký

phiếu đồng thuận trước khi khảo sát; (B3) Bảng câu hỏi kiến

thức gồm 19 câu được tạo qua phần mềm Microsoft Teams;

người tham gia hoàn thành trong 15–20 phút và gửi kết quả

qua hệ thống; (B4) Quan sát thực hành: Mỗi điều dưỡng được

giám sát bởi một điều tra viên (điều dưỡng trưởng tua trực

hoặc trưởng khoa đã được đào tạo thống nhất cách chấm điểm

và sử dụng thành thạo bảng kiểm gói chăm sóc). Các điều

dưỡng sẽ quan sát thực hành trong một ca làm việc, sử dụng

bảng kiểm gói PIVC để ghi chép các bước đặt và theo dõi

catheter.

2.2.4. Biến số nghiên cứu

Biến độc lập: Tuổi, giới tính, khoa công tác, trình độ học

vấn, thâm niên làm việc, số NB chăm sóc/ngày, tần suất tham

gia tập huấn về tiêm truyền/gói PIVC.

Biến phụ thuộc:

Tạp chí Y học Thành phố Hồ Chí Minh * Tập 28 * Số 5 * 2025

https://doi.org/10.32895/hcjm.m.2025.05.13 https://www.tapchiyhoctphcm.vn

101

Kiến thức về gói chăm sóc PIVC: Đánh giá bằng bảng câu

hỏi 19 mục, chấm theo thang nhị giá (0–1), tổng điểm tối đa

19; đạt yêu cầu nếu ≥80%.

Thực hành về gói chăm sóc PIVC: Đánh giá bằng bảng

kiểm quan sát, chấm theo thang Likert 3 mức (0–2), tổng

điểm tối đa 24; đạt yêu cầu nếu ≥80%.

2.2.5. Xử lý và phân tích dữ liệu

Số liệu sau khi thu thập được làm sạch, mã hóa và được

xử lý bằng phần mềm Stata 14.2.

Tần số, tỷ lệ (%) được sử dụng để mô tả các đặc điểm về

kiến thức và thực hành của điều dưỡng về sử dụng gói chăm

sóc PIVC.

3. KẾT QUẢ

Đối tượng nghiên cứu gồm các 68 điều dưỡng có đặc điểm

nhân khẩu học và xã hội học đa dạng. Về độ tuổi, nhóm dưới

30 tuổi chiếm tỷ lệ cao nhất (36,8%), tiếp theo là nhóm 30–40

tuổi (33,8%). Phần lớn làm việc tại khoa PT-GMHS (39,7%)

và khoa Sản (30,9%). Trình độ đại học chiếm khoảng 2/3,

thâm niên công tác >15 năm có tỉ lệ 50%. Hầu hết chăm sóc

từ 4-6 người bệnh/ngày (91,2%). Về đào tạo, đa số các Điều

dưỡng chưa từng tiếp cận với mô hình gói chăm sóc PIVC

chiếm tỉ lệ (91,2%). Bên cạnh đó, chỉ 80% Điều dưỡng tham

gia tập huấn về các liệu pháp tiêm truyền 1–2 lần/năm, 4,4%

không tham gia lần nào.

Bảng 1. Đặc điểm cá nhân của đối tượng tham gia nghiên cứu

(n = 68)

Đặc tính Tần

số

Tỷ

lệ %

Tuổi

< 30 tuổi

30 – 40 tuổi

> 40 tuổi

36,8

33,8

29,4

Giới tính

Nam

Nữ

16,2

83,8

Đơn vị công tác

Khoa Tai mũi họng

Khoa Sản

Khoa Ngoại tổng hợp

Đơn vị CTCH

Khoa PT - GMHS

10,3

30,9

13,2

5,9

39,7

Đặc tính Tần

số

Tỷ

lệ %

Trình độ học vấn

Trung cấp

Đại học

26,5

73,5

Thâm niên công tác

< 5 năm

5 - 10 năm

11 - 15 năm

>15 năm

22,1

23,5

8,8

45,6

Số NB chăm sóc/ngày

< 4 NB

4-6 NB

> 6 NB

8,8

42,7

48,5

Tham gia tập huấn về liệu pháp tiêm truyền

Đã từng

Chưa từng

94,1

5,9

Tần suất tham gia gói tập huấn

0 lần/ năm

1 lần/ năm

2 lần/ năm

3 lần/ năm

4,4

36,8

47,1

11,8

Kết quả khảo sát 68 điều dưỡng về gói chăm sóc đường

truyền tĩnh mạch ngoại vi cho thấy: Về kiến thức, tỷ lệ trả lời

"Đúng" đạt 55,7%, "Sai" 42,8% và "Không biết" 1,5%, phản

ánh phần đông điều dưỡng trả lời đúng về gói chăm sóc. Phần

thực hành có 37,7% đạt "Đúng và đủ", 33,1% "Chưa đủ" và

29,2% "Không thực hành", cho thấy hơn 60% chưa đáp ứng

yêu cầu về gói chăm sóc (Hình 1).

Phân tích kiến thức về thiết lập PIVC cho thấy điểm trung

bình tương đối cao 7,7 ± 0,9. Các kiến thức cơ bản như chọn

kích thước kim luồn (94,2%), vị trí đặt kim luồn (89,7%),

nguyên tắc rút bỏ kim luồn (89,7%), và thời gian lưu kim luồn

(85,3%) có tỷ lệ đúng cao. Đặc biệt, kỹ năng vệ sinh tay

(97,1%) và nhận biết biến chứng khi đặt kim (95,6%) đạt mức

cao nhất. Tuy nhiên, các nội dung về đảm bảo kỹ thuật vô

trùng (63,2%) và lựa chọn găng tay phù hợp (41,2%) có tỷ lệ

kiến thức đúng thấp (Bảng 2).

Khảo sát kiến thức về theo dõi PIVC cho thấy điểm trung

bình đạt mức thấp 3,3 ± 1,3. Các nội dung "vệ sinh da tại vị trí

đặt kim" đạt tỷ lệ đúng cao nhất (64,7%), phản ánh nhận thức

tốt về bước quan trọng này. Tuy nhiên, nhiều nội dung có tỷ lệ

đúng thấp: "tăng nỗ lực đặt kim làm tăng nguy cơ nhiễm

trùng" (32,3%), "loại bỏ ống kim khi không dùng giảm nhiễm

trùng" (30,9%), "băng trong suốt giúp phát hiện sớm nhiễm

trùng" (30,9%). Đáng chú ý, kiến thức về "Tụ cầu vàng là tác

Tạp chí Y học Thành phố Hồ Chí Minh * Tập 28 * Số 5* 2025

102 | https://www.tapchiyhoctphcm.vn https://doi.org/10.32895/hcjm.m.2025.05.13

nhân chính liên quan đầu kim" (10,3%) và "giáo dục người

bệnh" (2,9%) còn hạn chế (Bảng 3).

Kết quả Bảng 4 cho thấy điểm trung bình thực hành giai

đoạn đặt 8,4 ± 1,0. Trong đó, các bước quan trọng như "kỹ

thuật vô khuẩn – chuẩn bị dụng cụ" (73,5%), "cố định đường

truyền – băng dán" (76,5%) và "chuẩn bị da - đặt kim luồn"

(79,4%) đạt tỷ lệ thực hành đạt cao. Tuy nhiên, về nội dung

thực hành "chuẩn bị người bệnh" (61,8%) và "ghi chép hồ sơ

bệnh án theo I-DECIDED" (50%) chỉ đạt mức trung bình,

trong đó "ghi chép hồ sơ" có tỷ lệ đạt thấp nhất.

Bảng 5 cho thấy thực hành theo dõi PIVC có điểm trung

bình rất thấp 3,0 ± 1,3, thấp hơn hẳn so với giai đoạn đặt

PIVC 8,4 ± 1,0, "Vệ sinh tay" đạt cao nhất (19,1%) nhưng

vẫn ở mức báo động, trong khi "kết nối PIVC" và "đánh giá,

ghi chép theo I-DECIDED" chỉ đạt 2,9%. Tỷ lệ không đạt

cao ở các nội dung quan trọng: "thiết bị bảo hộ" (76,5%),

"đánh giá chỉ định lâm sàng" (75%), "kết nối PIVC" (89,7%).

Hình 1. Đặc điểm chung kiến thức và thực hành của Điều dưỡng về gói chăm sóc PIVC

Bảng 2. Đặc điểm kiến thức về đặt PIVC (n = 68)

Nội dung

Kiến thức

Đúng Sai Không biết

n % n % n %

Kích thước kim luồn tĩnh mạch ngoại vi 64 94,2 2 2,9 2 2,9

Vị trí đặt kim luồn 61 89,7 7 10,3 - -

Nguyên tắc rút bỏ kim luồn 61 89,7 7 10,3 - -

Thời gian lưu kim luồn ngoại vi 58 85,3 7 10,3 3 4,4

Biến chứng khi đặt kim 65 95,6 3 4,4 - -

Tình trạng môi trường ảnh hưởng nguy cơ lây nhiễm kim luồn ngoại vi 51 75 15 22,1 2 2,9

Vệ sinh tay ngăn ngừa nhiễm trùng 66 97,1 2 2,9 - -

Đảm bảo kỹ thuật vô trùng 43 63,2 24 35,3 1 1,5

Lựa chọn găng tay phù hợp 28 41,2 36 52,9 4 5,9

Điểm trung bình kiến thức giai đoạn đặt 7,7 ±0,9

Bảng 3. Đặc điểm kiến thức về theo dõi PIVC (n = 68)

Nội dung

Kiến thức

Đúng Sai Không biết

n % n % n %

Vệ sinh da tại vị trí đặt kim 44 64,7 23 33,8 1 1,5

Nỗ lực đặt kim luồn làm tăng nguy cơ nhiễm trùng 22 32,3 45 66,2 1 1,5

Băng trong suốt giúp nhận biết sớm các dấu hiệu nhiễm trùng 21 30,9 47 69,1 - -

Loại bỏ ống kim luồn khi không sử dụng sẽ giúp giảm nguy cơ

nhiễm trùng 21 30,9 45 66,2 2 2,9

55.7

42.8

1.5 KIẾN THỨC

Đúng Sai Không biết

33.1

29.2

37.7

THỰC HÀNH

Đúng và đủ Chưa đủ Không thực hiện

Kiến thức và thực hành của Điều dưỡng về gói thiết lập và chăm sóc đường truyền tĩnh mạch ngoại vi tại một bệnh viện Thành phố Hồ Chí Minh

Chủ đề:

Tài liệu liên quan

Tài liêu mới

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Hỗ trợ

Phương thức thanh toán

Theo dõi chúng tôi