Chuyên gia săn đầu người đã ẩn mình như thế nào?
Mấy năm gần đây, phong trào học các lớp đào tạo nhân sự quản lý kinh tế chuyên
nghiệp như CEO (giám đốc điều hành chuyên nghiệp),
CFO (giám đốc tài chính) nở rộ gợi liên tưởng đến
phong trào đi học ngoại ngữ cũng từng nở rộ mươi,
mười lăm năm về trước. Tuy nhiên, đó chỉ là sự tương
đồng về hình thức, trên thực tế, những khóa đào tạo
quản lý chuyên nghiệp này khác hẳn các lớp học ngoại
ngữ về bản chất: đội ngũ nhân sự được chọn lọc hơn rất
nhiều. Đặc biệt, do hầu hết người đi học đều đang hoặc
sắp là chủ, là giám đốc doanh nghiệp nên khả năng ứng dụng của họ từ kiến thức
học được trên thực tế thương trường là cực cao. Trong khuôn khổ bài viết này, với
tư cách là người trong cuộc, tác giả muốn gói gọn đề tài ở mảng những phụ nữ đi
học CEO nhưng thực chất là để đi thi thố khả năng tiếp thị, khả năng săn lùng cơ
hội kinh doanh, “săn đầu người” (headhunter) siêu hạng của họ…
Đi học & đi “săn”!
Có đi vào thực tế, tôi mới thấy rõ rằng, mục đích của các đối tượng đến tham dự
các lớp CEO chuyên nghiệp cũng có ba bảy đường. Một số đến để học hỏi kiến
thức “đời mới” về nền kinh tế thị trường, các kỹ năng quản trị, đối tượng khác đến
để tìm đối tác làm ăn, cũng không hiếm chuyện mấy cô chưa chồng đã hơi “nhàu
nhàu” đến để quên sầu! Nhưng thú thật, mới đầu tôi không hề hay biết một thực
tế: có khá nhiều đối tượng đến đây để Headhunter – “săn đầu người” theo đúng cả
nghĩa đen nghĩa bóng!
Chuyện ở Việt Nam có những công ty chuyên làm công tác này không có gì là
mới. Cách đây chừng dăm năm ở Việt Nam hình thành nhiều công ty chuyên săn
đầu người để cung cấp cho thị trường như Công ty TD&T, Price Waterhouse
Cooper, KPMP, L&A…Các doanh nghiệp này làm dịch vụ tuyển dụng quản trị
viên, chuyên gia của đủ các ngành và bán lại cho khách hàng có nhu cầu. Họ là
những cỗ máy “đãi cát tìm vàng”, hàng ngày, có hàng chục lượt ứng viên tại các
đơn vị này. Những ai đạt yêu cầu sẽ được công ty giữ lại và họ trở thành một loại
“hàng hóa” cấp cao trong thị trường lao động. Sau khi tuyển dụng được người có
năng lực, trong những trường hợp cần thiết, công ty tổ chức các khóa bồi dưỡng
chuyên môn phù hợp với yêu cầu của người sử dụng. Công ty có thể “bán” đứt họ
cho khách hàng, hoặc chỉ cho thuê trong một thời gian nhất định. Họ là những
chuyên gia giỏi nên luôn có việc làm và được trả lương cao, công ty đứng ra tìm
kiếm khách hàng và tổ chức công việc cho họ.
Tuy nhiên, đó là lối “săn đầu người” công khai và nói thật là khá tốn kém và cũng
chứa kha khá rủi ro. Kiểu săn đầu người tôi đề cập ở đây là phương thức hiện đại,
khác xa lối tuyển dụng nói trên. Thực tế đã chứng minh, nếu thuê các chuyên viên
“săn đầu người” của các công ty chuyên nghiệp như đã nói thì chi phí qua khâu
trung gian sẽ rất tốn kém, trong khi đó thời gian tiếp cận các ứng viên ngắn nên
khả năng rủi ro là khá cao. Chính vì vậy, “mốt săn đầu người” hiện nay là các chủ
doanh nghiệp hay các CEO trực tiếp đi săn đầu người và thị trường tìm kiếm lý
tưởng nhất không ở nơi đâu khác hơn là các trung tâm đào tạo CEO chuyên
nghiệp. Bởi lợi thế là các lớp học tập trung này khá dài (từ 5-6 tháng trở lên) các
ông bà chủ có điều kiện tìm hiểu kỹ lưỡng các đối tác của mình. Hơn thế “ nhân
sự” tại các lớp CEO thường đã và đang là giám đốc, có kinh nghiệm, có tiềm lực
tài chính nên cơ hội hợp tác làm ăn chắc hơn nhiều. Trong lớp CEO tôi học có hơn
70 học viên, lúc đầu cứ ngỡ ai cũng như mình đi để “lấy kiến thức”. Nhưng qua
vài ba tuần lễ, tôi hiểu mình đã nhầm to. Có đến một phần ba là những “học viên”
tại đây đã có chứng chỉ tốt nghiệp CEO tại các trung tâm đào tạo khác, có người
thì học tại trung tâm này đến lần thứ 2, thứ 3 (dĩ nhiên là họ đã được các chủ cơ sở
đào tạo “phím trước” để được miễn hoặc giảm học phí).
“Săn Bạn”…
Một đặc điểm dễ nhận thấy: các CEO săn đầu người thường là nữ, đẹp, gợi cảm và
giao tiếp rất tốt. Là nữ, những thợ săn đầu người có thế mạnh của sự mềm mỏng,
kiên nhẫn và cả những “tuyệt chiêu” riêng của phái nữ mà nam giới không có
được.
Quan trọng là họ đã “phím” trước với cơ sở đào tạo để khi bình bầu lớp họ được
giới thiệu một vị trí nào đó trong “ban lãnh đạo” ví như lớp trưởng, lớp phó, hay
thủ quĩ. Lớp CEO tôi học, có chị lớp phó tên Phương Hoa, khi đến học thì ít nghe
giảng toàn nói chuyện riêng, xin số điện thoại của mọi người nhưng cái gì cũng
biết, đặc biệt thiết lập các chương trình giao lưu, picnic thì siêu hạng…
Với các nữ “săn đầu người” thông thường, internet là kênh thông tin không thể
thiếu. Họ lướt web tìm các ứng viên tiềm năng trên các trang web tuyển dụng hoặc
gửi các bản mô tả công việc đến các ứng viên, các quản trị trang dịch vụ việc làm
trực tuyến, gửi e-mail cho các ứng viên. Nhưng với các CEO tiếp thị kiểu trực tiếp
này, những buổi ngoại khóa tâm tình mới là kênh hiệu quả nhất. Hình thức đẹp,
nói năng dẻo quẹo, lại mang tiếng bạn cùng lớp, những rủ rỉ, gạ gẫm các nhân sự
có năng lực đang từ công ty A, nhảy sang công ty B, C…là chuyện trong tầm tay
của họ.
Một chị ở Quảng Ninh làm nghề xuất khẩu khoáng sản lên Hà Nội học cùng lớp,
khi biết tôi làm báo cũng từng gạ tôi về đầu quân cho cơ quan chị để quản lý
truyền thông. Nhưng vì lý do riêng tôi đã từ chối. Trên thực tế, có khoảng 15-20%
các phi vụ hợp tác săn đầu người trong lớp thành công. Có khi là về làm việc luôn,
có khi góp vốn liếng, quan hệ để thành lập doanh nghiệp mới. Ngoài việc tuyển
nhân sự cao cấp là các “chiến hữu” cùng lớp, khi kết thúc khóa học của chúng tôi,
chị Hoa còn kêu gọi một số học viên thành lập được cả một công ty cổ phần mang
tên CEO6 chuyên kinh doanh thông tin trên mạng! Trong kinh tế, có nguyên lý
“có những thị trường nuôi nhau”: Mở công ty chung này, các công ty riêng của
các thành viên tham gia cũng có thể tham gia, hợp tác, sử dụng dịch vụ của nhau,
hỗ trợ nhau một cách liên hoàn…
“Săn” luôn cả thầy!
Chỉ khoảng hơn một tháng sau khi kết
thúc khóa học CEO6, chúng tôi nhận
được email và điện thoại trực tiếp của
một nữ học viên khác là Thúy Vy –
một trong những học viên nổi bật của
lớp mời dự khai trương một trung tâm
đào tạo CEO khác trên một tòa nhà
tiếng tăm ở đường Phạm Hùng – Hà
nội. Tôi không ngờ là mặc dù đã có
một công ty phân phối rượu ngoại và
mỹ phẩm khá lớn trên phố Hai Bà Trưng, trong quá trình học chị đã âm thầm học
mót ý tưởng và mô hình kinh doanh của công ty đào tạo nhân lực mà chúng tôi
đang học: từ nội dung các bài giảng, cách thức trình bày, quản trị và tổ chức. Sau
đó, Thúy Vy âm thầm hùn hạp vốn với 2 học viên “mạnh” trong lớp để mở ra một
trung tâm đào tạo CEO gần giống như vậy. Trong ngày lễ khai trương, Thúy Vy
tâm sự: Thị trường giáo dục là
thị trường vô cùng tiềm năng, dân Việt Nam mình
lại là dân sính bằng cấp, vì vậy tớ quyết định mở thêm trung tâm này để tìm thêm
cơ hội!
Ở Hà Nội hiện có rất nhiều trung tâm đào tạo CEO nhưng ít phát triển, thậm chí
dựng lên một thời gian rồi im lặng giải tán không phải vì bất cứ cái gì khác mà vì
các trung tâm này không có các giáo sư, chuyên gia giỏi làm trụ cột. Thời buổi,
thương hiệu đang “hot” hiện nay, có đi học, người ta cũng chỉ chọn những trung
tâm có thầy giỏi, thầy hay. Thúy Vy quyết định đi nước cờ cao thủ: “câu” luôn
một giáo sư và một chuyên gia đình đám nhất của trung tâm này, dĩ nhiên là với
giá không rẻ chút nào (nghe đâu sau khi tuyển dụng 2 “tuấn kiệt làng CEO” này,
cơ sở của Thúy Vy không chỉ trả lương cho họ rất cao mà cô còn quyết định mời
họ tham gia vào hội đồng quản trị để tặng một số cổ phần, để trói chân họ lâu dài).
Sau khi hai vị giáo sư tên tuổi này ra đi, chuyện làm ăn ở đơn vị mới chưa nói,