Gi i Thi u.ớ ệ
Hi n nay Lan H Đi p nói chung và các lo i lan nói riêng đ c xemệ ồ ệ ạ ượ
là cây tr ng đem l i hi u qu kinh t cao. Do đó cũng đã có nhi u nhàồ ạ ệ ả ế ề
v n m nh d n đ u t chuy n đ i c c u cây tr ng t lúa, hoa màuườ ạ ạ ầ ư ể ổ ơ ấ ồ ừ
sang tr ng lan. Hi u qu kinh t cao g p 2-3 l n so v i cây tr ng khác.ồ ệ ả ế ấ ầ ớ ồ
Lan H Đi p hi n nay r t đ c yêu thích không ch v màu s c, ki uồ ệ ệ ấ ượ ỉ ề ắ ể
dáng mà còn mang m t v đ p sang tr ng và trang nhã. Tuy nhiên Hộ ẻ ẹ ọ ồ
Đi p là loài lan khó nhân gi ng, hi n t i ch có m t s c s m tr ngệ ố ệ ạ ỉ ộ ố ơ ở ườ
Đ i h c, Vi n nghiên c u có h ng phát tri n trên nh ng k thu t m iạ ọ ệ ứ ướ ể ữ ỹ ậ ớ
nh : K thu t nuôi c y quang t d ng, Bioreactor. v.v..nh ng v nư ỹ ậ ấ ự ưỡ ư ẫ
ch a đ a ra áp d ng r ng rãi. Vi c nhân gi ng b ng k thu t nuôi c yư ư ụ ộ ệ ố ằ ỹ ậ ấ
mô in-vitro t o ra hàng lo t cây con n đ nh v m t di truy n và đáp ngạ ạ ổ ị ề ặ ề ứ
giá c ph i chăng là r t h u ích. ả ả ấ ữ
T i Trung tâm Công Ngh Sinh H c TPHCM nghiên c u thàngạ ệ ọ ứ
công k thu t nuôi c y ng p chìm t m th i đ i v i cây H Đi p. V i kỹ ậ ấ ậ ạ ờ ố ớ ồ ệ ớ ỹ
thu t này, vi c nhân gi ng hoa lan H Đi p có nhi u u đi m nh t lậ ệ ố ồ ệ ề ư ể ư ỉ ệ
s ng c a cây con trong giai đo n v n m đ t 95%.. rút ng n th i gianố ủ ạ ườ ươ ạ ắ ờ
đ cây đ t kích th t khi ra v n m. đây do m t h n ch v côngể ạ ướ ườ ươ Ở ộ ạ ế ề
ngh cũng nh thi t b , k thu t nên ch gi i thi u quy trình c b nệ ư ế ị ỹ ậ ỉ ớ ệ ơ ả
nhân gi ng lan H Đi p b ng ph ng pháp nuôi c y mô in-vitro.ố ồ ệ ằ ươ ấ
1
Mc l c.ụ ụ
Ph n I: T ng quan v Lan H Đi p. ầ ổ ề ồ ệ
I.1 Tên và ngu n g c.ồ ố
I.2 Hình dáng.
I.3 Đi u ki n sinh thái.ề ệ
I.3.1 Nhi t đ và đ m.ệ ộ ộ ầ
I.3.2 Nhu c u n c t i.ầ ướ ướ
I.3.3 Ánh sáng.
I.3.4 Đ thông thoáng.ộ
I.3.5 Dinh d ng.ưỡ
I.3.6 Sâu b nh.ệ
I.3.7 Ch u, Giá th , Cách tr ng.ậ ể ồ
I.4 Tình hình s n xu t Vi t Nam.ả ấ ở ệ
Ph n II: Nhân gi ng invitro Lan H Đi p.ầ ố ồ ệ
II.1 L ch s ra đ i.ị ử ờ
II.2 M t s ph ng pháp nuôi c y.ộ ố ươ ấ
II.3 Quy trình nhân gi ng.ố
II.4 Các y u t nh h ng đ n môi tr ng nuôi c y.ế ố ả ưở ế ườ ấ
Ph n III: K t lu n.ầ ế ậ
Tài li u tham kh o.ệ ả
2
PH N I: T NG QUAN V LAN H ĐI P.Ầ Ổ Ề Ồ Ệ
I.1 Tên và ngu n g cồ ố .
- H Đi p có tên khao h c là Phalaenopsis là loài có hoa l n, b n, đ p. Cóồ ệ ọ ớ ề ẹ
tên t ch grec Phalaina nghĩa là b m và opsis có nghĩa là s gi ng nhau. Lanừ ữ ướ ự ố
H Đi p là loài lan có hoa gi ng b m b m ph t ph r t đ p.ồ ệ ố ươ ướ ấ ơ ấ ẹ
- H Đi p đ c khám phá năm 1750, đ u tiên đ c ông Rumphius đ t tên làồ ệ ượ ầ ượ ặ
Angraecum album. 1753 Linne đ i tên thành Epidendrum. 1825 nhà th c v tổ ự ậ
Hà Lan đ nh danh l i là Phalaenopsis.ị ạ
- H Đi p phân b ch y u : Malay, Indo, Philipin, phía đông n Đ và Úc.ồ ệ ố ủ ế ở Ấ ộ
Vi t nam cũng có m t s loài vì có hoa nh nên đ c g i là ti u H Đi pỞ ệ ộ ố ỏ ượ ọ ể ồ ệ
(phalaenopsis manni, gibbosa, lobbi, fuscata, cornucervi.). H Đi p có th m cồ ệ ể ọ
khí h u nhi t đ i và đ i núi cao 2000m nên v a ch u đ c khí nóng m v aở ậ ệ ớ ồ ừ ị ượ ẩ ừ
ch u đ c khí h u mát.ị ượ ậ
I.2 Hình dáng Lan H Đi p.ồ ệ
-H Đi p là loài lan đ n thân, m p, ng n lá to, dày m c sát vào nhau. Đâyồ ệ ơ ậ ắ ọ
là gi ng g m các loài có hoa l n, đ p. Phát hoa m c t nách lá, dài, đ nố ồ ớ ẹ ọ ừ ơ
hay phân nhánh, cánh hoa ph ng, tr i r ng, hoa n t ng cái, 3 đài to tròn,ẳ ả ộ ở ừ
2 cánh xòa r ng kín. Môi cong, d p có 2 râu dài. Tr có hình bán nguy tộ ẹ ụ ệ
v i 2 phân kh i u lên ch a đ y ph n hoa. Ngày nên H Đi p đ c laiớ ố ứ ầ ấ ồ ệ ượ
t o v i nhi u màu s c và kích th t đa d ng: tr ng, tím, đ , vàng, h ng.ạ ớ ề ắ ướ ạ ắ ỏ ồ
3
I.3 Đi u ki n sinhề ệ
thái.
I.3.1 NHi t đ và đệ ộ ộ m.ẩ
- H Đi p là lo iồ ệ ạ hoa c a nhi t đ i,ủ ệ ớ
nhi t đ t i thi u 22oC-ệ ộ ố ể 25oC ban ngày và
18oC vào ban đêm. Tuy nhiên H Đi p làồ ệ
lo i lan ch u nóng nhi u h n đa s các loài khác. Cây có th phát tri n t t ạ ị ề ơ ố ể ể ố ở
n i có nhi t đ cao 35oC vào ban ngày và 25oC vào ban đêm. Nhi t đ lýơ ệ ộ ệ ộ
t ng đ phát tri n t t là 25oC-27oC. H Đi p phát tri n quanh năm h u nhưở ể ể ố ồ ệ ể ầ ư
không có mùa nghĩ thu n l i tr hoa lúc th i ti t l nh.( Vi t Nam th ngậ ợ ổ ờ ế ạ Ở ệ ườ
n hoa vào cu i tháng 12,1.)ở ố
- H Đi p ch u m cao, t i thi u 60% nh ng không ch u n c. Làmồ ệ ị ẩ ố ể ư ị ướ
gìan che ph i che 70% n ng. m đ này r t phù h p v i đi u ki n khí h uả ắ Ẩ ộ ấ ợ ớ ề ệ ậ
Vi t Nam.ệ
I.3.2 Nhu c u n c t i.ầ ướ ướ
- H Đi p là cây đ n thân nên không có gi hành đ d tr dinh d ngồ ệ ơ ả ể ự ữ ưỡ
và n c. N c th ng t p trung lá. Vì H đi p có lá l n, di n tích ti p xúcướ ướ ườ ậ ở ồ ệ ớ ệ ế
4
nhi u nên r t d thoát h i n c. Vào mùa n ng có th t i 3 l n/ngày: Sáng,ề ấ ễ ơ ướ ắ ể ướ ầ
tr a, chi u. Chú ý khi t i vào bu i tr a ph i t i th t đ m đ tránh n ng sư ề ướ ổ ư ả ướ ậ ẩ ể ắ ẽ
làm s c cây lan. Mùa m a thì tuỳ theo đi u ki n th i ti t mà t i n c choố ư ề ệ ờ ế ướ ướ
phù h p. tóm l i H Đi p c n m nhi u h n n c.ợ ạ ồ ệ ầ ẩ ế ơ ướ
I.3.3 Ánh Sáng.
- H Đi p c n ánh sáng y u vì đây là loài a bóng mát, biên đ bi nồ ệ ầ ế ư ộ ế
thiên khá r ng 5.000 – 15.000m/m2, ánh sáng ch c n 20%-30% là đ . Tuyộ ỉ ầ ủ
nhiên không tr ng H Đi p n i quá răm mát vì ánh sáng r t c n cho s sinhồ ồ ệ ở ơ ấ ầ ự
tr ng và tr hoa. Ánh sáng khuy ch tán v a ph i t t t t. N u chi u sángưở ổ ế ừ ả ấ ố ế ế
đ c 12h/ngày thì cây s phát tri n t t h n. châu Âu H Đi p đ c tr ngượ ẽ ể ố ơ Ở ồ ệ ượ ồ
trong nhà kính có h th ng làm mát, máy đi u hòa nhi t đ và ánh sáng nhânệ ố ề ệ ộ
t o nên H Đi p phát tri n r t đ ng đ u, xanh t t. Thu n l i cho vi c đi uạ ồ ệ ể ấ ồ ề ố ậ ợ ệ ề
khi n ra hoa đ ng lo t.ể ồ ạ
I.3.4 Đ thông thoáng.ộ
- R t c n thi t cho H Đi p, H Đi p hay b b nh th i nhũn lá (phõngấ ầ ế ồ ệ ồ ệ ị ệ ố
lá), s thông thoáng giúp lá cây mau khô sau khi t i và b r không b úngự ướ ộ ễ ị
n c nên h n ch b nh r t nhi u. n c ta vào mùa m a H Đi p tăngướ ạ ế ệ ấ ề Ở ướ ư ồ ệ
tr ng m nh nh ng gi t m a n ng h t có th làm th i đ t. Do đó đ ngănưở ạ ữ ọ ư ặ ạ ể ố ọ ể
ng a tình tr ng trên nên dùng nh ng t m tôn nh a xanh đ che. Có m t sừ ạ ữ ắ ự ể ộ ố
tr ng h p tr ng H Đi p trên cao (Sân th ng) có hi u qu h n. Tuy nhiênườ ợ ồ ồ ệ ượ ệ ả ơ
gió nhi u và m nh d làm cây m t n c nhanh n u ta không cung c p đ láề ạ ễ ấ ướ ế ấ ủ
cây s héo rũ, nhăn.ẽ
I.3.5 Dinh d ng.ưỡ
- H Đi p c n dinh d ng th ng xuyên, quanh năm vì không có mùaồ ệ ầ ưỡ ườ
ngh . Khi t i phân không nên t i v i n ng đ cao cà đ ng t i lên đ t,ỉ ướ ướ ớ ồ ộ ừ ướ ọ
5
