Lăng mộ của Mausolus
Một hình ảnh tưởng tượng về Lăng mộ Mausolus, từ một bức tranh khắc năm
1572 của Martin Heemskerck (1498-1574), ông đã tái hiện nó dựa trên những lời
miêu tả
Lăng mộ Maussollos, hay Lăng Halicarnassus là một lăng mộ được xây dựng
giai đoạn 353 TCB–350 TCN tại Halicarnassus (Bodrum, Thổ Nhĩ Kỳ hiện nay),
dành cho Mausolus (Hy Lạp Μαύσωλος Maúsōlos), vị vương hầu một tỉnh thời
Đế chế Ba Tư, và Artemisia, vợ và chị ông. Nó được hai kiến trúc sư Hy Lạp
Satyrus và Pythius thiết kế. Công trình cao gần 45 mét (135 feet) và mỗi mặt đều
được trang trí bởi một trong bốn nhà điêu khắc nổi tiếng Hy Lạp: Bryaxis,
Leochares, Scopas và Timotheus. Khi hoàn thành công trình được coi là một thành
công lớn về nghệ thuật tới mức Antipater đã coi nó là một trong bảy kỳ quan thế
giới. Từ lăng (mausoleum) từ đó được sử dụng chung với nghĩa là một ngôi mộ
lớn, dù nguyên nghĩa "Mausol–eum" là "để vinh danh Mausol".
Mục lục
1 Cuộc đời của Maussollos và Artemisia
2 Quá trình xây dựng Mausoleum
3 Mausoleum ở thời trung cổ và thời hiện đại
4 Xem thêm
5 Liên kết ngoài
[ ] Cuộc đời của Maussollos và Artemisia
Năm 377 TCN, Halicarnassus là thủ đô của một vương quốc nhỏ dọc theo bờ biển
Địa trung Hải của Anatolia. Trong năm này, vị vua của vùng đất, Hecatomnus xứ
Mylasa, qua đời để lại quyền cai quản vương quốc cho con trai là Mausolus.
Hecatomnus, một vị phó vương của người Ba Tư, có nhiều tham vọng và đã chiếm
quyền kiểm soát nhiều thành phố cũng như các tỉnh xung quanh. Ngoài Mausolus
và Artemisia ông còn có nhiều con khác: Ada (được chấp nhận là mẹ của
Alexander Đại Đế), Idrieus, và Pixodarus. Trong thời mình, Mausolus đã mở rộng
lãnh thổ tới mức cuối cùng nó bao gồm hầu hết phía tây nam Tiểu Á. Maussollos,
với hoàng hậu và chị mình là Artemisia đã cai trị Halicarnassus và những lãnh thổ
xung quanh trong 24 năm. Dù có nguồn gốc địa phương, Maussollos nói tiếng Hy
Lạp và rất ngưỡng mộ phong cách sống cũng như cách thức tổ chức chính phủ Hy
Lạp. Ông đã thành lập nhiều thành phố theo kiểu Hy Lạp dọc theo bờ biển và
khuyến khích các truyền thống dân chủ Hy Lạp.
Tập tin:GrantsTomb.jpeg
Mộ Grant tại New York dựa trên sự tái dựng Mausoleum một cách chính xác hơn.
Maussollos đã quyết định xây dựng một thủ đô mới, một thành phố với hệ thống
phòng thủ mạnh mẽ và tráng lệ. Ông đã chọn thị trấn Halicarnassus. Nếu chiến
thuyền của Mausolus phong tỏa một con kênh nhỏ, họ có thể buộc các tàu chiến
địch không thể vào thành phố. Ông đã bắt đầu biến Halicarnassus trở thành thủ đô
cho một vị hoàng tử chiến binh. Những người thợ của ông đào sâu cảng của thành
phố và sử dụng số cát lấy lên được làm vũ khí bảo vệ phía trước kênh. Trên mặt
đất, họ bố trí các quảng trường có lát đá, các đường phố, và các ngôi nhà cho
người dân, phía bên kia cảng, họ xây một pháo đài-lâu đài lớn cho Mausolus, nó
có vị trí tối ưu quan sát được toàn bộ mặt biển và những quả đồi sâu trong đất liền
- những nơi kẻ địch dùng phát động tấn công. Những người thợ đã xây dựng
những bức tường và các tháp canh ở phía trong đất liền và xây một nhà hát kiểu
Hy Lạp và một đền thờ Ares, vị thần chiến tranh Hy Lạp. Mausolus và Artemisia
đã chi phần lớn số thuế thu được để trang hoàng thành phố. Họ dựng những bức
tượng, những đền, những tòa nhà bằng đá mable trắng. Ở trung tâm thành phố,
Mausolus dự định xây mộ cho ông sau khi qua đời. Đây sẽ là nơi thể hiện sự giàu
có của ông và nữ hoàng cho người đời sau. Sau đó Mausolus qua đời năm 353
TCN để lại Artemisia với trái tim tan vỡ. (Theo phong tục tại Caria các vị vua cai
trị sẽ lấy chị/em gái của chính mình. Một lý do của những cuộc hôn nhân đó là để
giữ vững sự giàu có và quyền lực của gia đình.) Như một cống vật dành cho ông,
bà quyết định xây dựng một lăng mộ tráng lệ nhất từng có trên thế giới. Nó trở
thành một công trình nổi tiếng đến mức tên của Mausolus ngày nay đã gắn liền với
mọi lăng mộ nguy nga trong thế giới hiện đại với từ mausoleum (lăng mộ - tiếng
Anh). Công trình cũng đẹp đẽ và độc đáo tới mức nó đã trở thành một trong Bảy
kỷ quan Thế giới Cổ đại. Ngay sau khi việc xây dựng được tiến hành, Artemisia
gặp rắc rối. Rhodes, một hòn đảo trên biển Aegean giữa Hy Lạp và Tiểu Á, nơi
từng bị Mausolus chinh phục. Khi nghe được về cái chết của ông đã nổi loạn và
gửi một hạm đội tới chiếm thành phố Halicarnassus. Biết rằng hạm đội của
Rhodes đang trên đường tới, Artemisa đã xây dựng hạm đội của riêng mình tại
một vị trí bí mật ở phía cực đông cảng thành phố. Sau khi quân lính từ hạm đội
của Rhodes lên bờ tấn công, hạm đội của Artemisia đã tiến hành một cuộc hành
quân bất ngờ, chiếm hạm đội của Rhodes và kéo chúng ra ngoài biển. Artemisia
cho quân sang chiếm các tàu địch và đi thẳng sang Rhodes. Nghĩ rằng các con tàu
của mình đang quay lại cùng với chiến thắng, người Rhodes không phòng bị và
thành phố nhanh chóng bị chiếm giữ, cuộc nổi loạn bị dẹp yên. Artemisa chỉ sống
thêm hai năm sau khi chồng bà qua đời. Vì thế, các bình đựng tro hỏa táng của họ
được đặt trong một lăng mộ còn chưa hoàn thành. Theo nghi lễ tang, thân xác của
rất nhiều loài động vật được đặt trên các bậc cầu thang dẫn vào mộ, sau đó các bậc
cầu thang được đổ đầy đá và gạch, hàn kín lối vào. Theo nhà sử học Pliny, những
người thợ thủ công đã quyết định ở lại và hoàn thành nốt công việc sau khi vua và
hoàng hậu qua đời "cần nhớ rằng đó từng là một đài kỉ niệm cho danh tiếng của
chính họ và của nghệ thuật điêu khắc."
[ ] Quá trình xây dựng Mausoleum
Artemisia đã quyết định rằng bà sẽ không tiếc một chi phí nào cho việc xây dựng
lăng mộ. Bà đã gửi những sứ đoàn tới Hy Lạp để tìm kiếm những nghệ sĩ tài danh
nhất thời ấy. Trong số họ có Scopas, người đã giám sát công việc chữa Đền
Artemis tại Ephesus. Những nhà điêu khắc nổi tiếng khác như Bryaxis, Leochares
và Timotheus cũng đã tham gia vào công trình cùng hàng trăm thợ thủ công tài
năng khác.
Lăng mộ được dựng lên trên một quả đồi nhìn xuống thành phố. Toàn bộ cấu trúc
nằm trong một sân kín. Ở giữa sân là một bục đá, lăng mộ được xây trên bục đá
này. Một cầu thang với những con sư tử đá ở hai bên dẫn tới đỉnh bục đá đó. Dọc
bức tường ngoài của nó là nhiều bức tượng thể hiện các vị thần cả nam và nữ. Mỗi
góc có các bức tượng chiến binh bằng đá, đang ngồi trên mình ngựa canh gác cho
ngôi mộ.
Thiết kế Nhà tưởng niệm tại Melbourne lấy cảm hứng từ thiết kế của Mausoleum.
Tại trung tâm của bục là ngôi mộ. Được làm phần lớn bằng đá cẩm thạch, công
trình mọc lên với hình dáng một khối vuông, thon nhọn bên trên, phần thon này
chiếm khoảng một phần ba chiều cao của lăng mộ (45 mét (135-foot). Phần này
được trang trí bằng các bức điêu khắc thể hiện các cảnh hoạt động trong lịch
sử/thần thoại Hy Lạp. Một phần thể hiện trận đánh của người Centaurs với người
Lapiths. Một phần khác thể hiện những người Hy Lạp đang chiến đấu với người
Amazons, một bộ tộc của những chiến binh nữ.
Phần chóp này của lăng mộ được đỡ bởi ba sáu cột mỏng, chín cột mỗi mặt, với
chiều cao bằng một phần ba chiều cao chính. Ở giữa mỗi hai cột là một bức tượng
khác. Đằng sau các cột là một khối chắc đỡ trọng lượng to lớn của mái lăng mộ.
Mái, chiếm đa số trọng lượng phần này, được xây dựng theo hình thức kim tự tháp
bậc. Trên đỉnh mái là một cỗ xe bốn ngựa: bốn chú ngựa lớn kéo một chiếc xe
trong đó có hình Mausolus và Artemisia.
[ ] Mausoleum ở thời trung cổ và thời hiện đại
