Bài giảng Tín ngưỡng và văn hóa ở Việt Nam: Chương 7 - Tín ngưỡng thờ Mẫu

Tài liệu này trình bày tổng quan về tín ngưỡng thờ Mẫu tại Việt Nam, tập trung vào nguồn gốc hình thành và bản chất cốt lõi của nó.

Tài liệu này dành cho sinh viên, nhà nghiên cứu và những ai quan tâm đến văn hóa, tín ngưỡng dân gian Việt Nam, đặc biệt là tín ngưỡng thờ Mẫu.

Tín ngưỡng thờ Mẫu là một trong những tín ngưỡng dân gian quan trọng và lâu đời nhất tại Việt Nam. Tài liệu này đi sâu phân tích nguồn gốc của tín ngưỡng này, bắt đầu từ thời tiền sử với việc tôn thờ các thần linh tự nhiên như trời, đất, sông núi, phản ánh khát vọng được che chở và bảo trợ của con người. Nó cũng làm rõ bản chất bản địa của tín ngưỡng, từ việc thờ cúng các nữ thần và mẫu thần nguyên thủy, được minh chứng qua các phát hiện khảo cổ học. Đặc biệt, tài liệu chỉ ra quá trình tín ngưỡng thờ Mẫu tiếp thu và hòa nhập với Đạo giáo Trung Hoa vào khoảng thế kỷ XV-XVI, dẫn đến sự hình thành hệ thống thờ Mẫu Tam phủ, Tứ phủ phức tạp hơn. Mặc dù đều tôn vinh các vị thần mang tính nữ, tài liệu cũng phân biệt rõ giữa thờ nữ thần, mẫu thần và mẫu Tam phủ, Tứ phủ. Nhấn mạnh rằng, tín ngưỡng thờ Mẫu không chỉ là nơi gửi gắm ước vọng về sự sinh sôi, bảo trợ mà còn là biểu tượng cho sự giải thoát của người phụ nữ Việt Nam khỏi những ràng buộc của xã hội Nho giáo phong kiến.