Luận án Tiến sĩ: Nghi lễ và phù thuật liên quan đến Đạo giáo trong tín ngưỡng dân gian của người Việt ở Trung Bộ

Đạo giáo, cùng với Phật giáo và Nho giáo, đã sớm du nhập và ảnh hưởng sâu rộng đến đời sống văn hóa Việt Nam. Đặc biệt, các yếu tố Đạo giáo đã hòa nhập sâu sắc vào tín ngưỡng dân gian thông qua quá trình tiếp biến, bản địa hóa, mang lại giá trị tâm linh và an định xã hội. Tuy nhiên, việc nghiên cứu toàn diện về nghi lễ và phù thuật liên quan đến Đạo giáo trong tín ngưỡng dân gian của người Việt ở Trung Bộ vẫn còn là một khoảng trống học thuật cần được lấp đầy. Luận án này nhằm làm rõ cơ chế giao thoa, các loại hình, đặc điểm và động thái của các thực hành này, đồng thời luận giải vai trò và ý nghĩa của chúng trong bối cảnh văn hóa đương đại, từ đó góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa vùng.

Các nhà nghiên cứu, học giả trong lĩnh vực dân tộc học, tôn giáo học, văn hóa học; sinh viên, nghiên cứu sinh các ngành liên quan; và những người quan tâm đến tín ngưỡng dân gian Việt Nam, đặc biệt là ở khu vực Trung Bộ.

Luận án này đi sâu vào nghiên cứu nghi lễ và phù thuật liên quan đến Đạo giáo trong tín ngưỡng dân gian của người Việt ở Trung Bộ, một vùng đất giàu truyền thống văn hóa tâm linh. Nghiên cứu xác định mục tiêu làm rõ mối quan hệ tương tác, các loại hình, đặc điểm và động thái của các thực hành này trong đời sống đương đại. Về phương pháp, luận án kết hợp phương pháp điền dã dân tộc học tại các tỉnh Quảng Trị, Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam với việc thu thập và phân tích tư liệu thành văn, bao gồm văn sớ, khoa nghi và các thư tịch cổ, đồng thời tiếp cận theo hệ hình kiến tạo và công năng xã hội để tôn trọng tiếng nói của chủ thể. Kết quả nghiên cứu cung cấp bằng chứng thực tiễn về lý thuyết giao lưu văn hóa, chỉ ra quá trình giao thoa, bản địa hóa và tái cấu trúc của các yếu tố Đạo giáo trong văn hóa Việt Nam. Luận án cũng mở rộng khái niệm an ninh con người bằng cách định vị nghi lễ và phù thuật như cơ chế kháng cự mối đe dọa và tìm kiếm an toàn tinh thần. Về mặt thực tiễn, công trình mang lại cái nhìn tổng quan về hiện trạng, nhận diện các nhu cầu, động lực và thách thức đối với các thực hành này, góp phần bảo tồn di sản văn hóa địa phương, tham vấn chính sách và thúc đẩy sự hiểu biết đúng đắn về giá trị của nghi lễ và phù thuật. Luận án khẳng định vai trò của chúng trong đời sống xã hội nhưng cũng cảnh báo về những lạm dụng và hiểu sai, từ đó định hướng cách nhìn nhận và bảo tồn phù hợp.