VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
---------------------------
TRẦN MINH TRƯỜNG
TRÁCH NHIỆM HÀNH CHÍNH
TRONG LĨNH VỰC THƯƠNG MẠI TỪ THỰC TIỄN
CÁC TỈNH TÂY NGUYÊN
Ngành: Luật Hiến pháp – Luật Hành chính
Mã số: 9.38.01.02
LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC
Người hướng dẫn khoa học: 1. TS. Trần Minh Đức
2. TS. Dương Quỳnh Hoa
HÀ NỘI, 2024
LỜI CAM ĐOAN
Nghiên cứu sinh xin cam đoan tất cả các thông tin được trích dẫn trong
luận án này là các thông tin có nguồn gốc tin cậy. Nghiên cứu sinh cam kết
các kết quả nghiên cứu trong luận án này là của riêng nghiên cứu sinh.
Tác giả luận án
Trần Minh Trường
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
Chương 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ NHỮNG
VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN ............. 9
1.1. Tổng quan về tình hình nghiên cứu ........................................................... 9
1.2. Đánh giá tổng quan tình hình nghiên cứu về trách nhiệm hành chính trong
lĩnh vực thương mại từ thực tiễn các tỉnh Tây Nguyên .................................. 27
1.3. Cơ sở lý thuyết và câu hỏi nghiên cứu ..................................................... 31
Chương 2. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TRÁCH NHIỆM HÀNH
CHÍNH TRONG LĨNH VỰC THƯƠNG MẠI .......................................... 33
2.1. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của trách nhiệm hành chính trong lĩnh vực
thương mại....................................................................................................... 33
2.2. Nội dung trách nhiệm hành chính trong lĩnh vực thương mại ................. 55
2.3. Nguyên tắc và phạm vi áp dụng trách nhiệm hành chính trong lĩnh vực
thương mại....................................................................................................... 60
2.4. Hình thức và trình tự, thủ tục áp dụng trách nhiệm hành chính trong lĩnh
vực thương mại................................................................................................ 65
2.5. Các bảo đảm áp dụng trách nhiệm hành chính trong lĩnh vực thương mại
......................................................................................................................... 82
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ................................................................................ 86
Chương 3. THỰC TRẠNG ÁP DỤNG TRÁCH NHIỆM HÀNH CHÍNH
......................................................................................................................... 87
TRONG LĨNH VỰC THƯƠNG MẠI TẠI CÁC TỈNH TÂY NGUYÊN 87
3.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả áp dụng trách nhiệm hành chính trong
lĩnh vực thương mại. ....................................................................................... 87
3.2. Tình hình áp dụng trách nhiệm hành chính trong lĩnh vực thương mại tại
các tỉnh Tây Nguyên ....................................................................................... 97
3.3. Đánh giá chung về trách nhiệm hành chính trong thương mại tại các tỉnh
Tây Nguyên ................................................................................................... 105
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 .............................................................................. 123
Chương 4. PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN TRÁCH
NHIỆM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC THƯƠNG MẠI TỪ
THỰC TIỄN CÁC TỈNH TÂY NGUYÊN ............................................... 125
4.1. Phương hướng hoàn thiện trách nhiệm hành chính trong lĩnh vực thương
mại từ thực tiễn các tỉnh Tây Nguyên ........................................................... 125
4.2. Giải pháp hoàn thiện trách nhiệm hành chính trong lĩnh vực thương mại
từ thực tiễn các tỉnh Tây Nguyên .................................................................. 132
KẾT LUẬN CHƯƠNG 4 .............................................................................. 160
KẾT LUẬN .................................................................................................. 161
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 163
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Mặc dù chỉ là biện pháp cuối cùng được áp dụng, khi các biện pháp tác
động khác không đạt được hiệu quả mong muốn, trách nhiệm pháp lý đóng
vai trò hết sức quan trọng trong việc bảo đảm tuân thủ pháp luật, củng cố trật
tự pháp luật. Trong quản lý hành chính nhà nước nói chung, quản lý hành
chính về thương mại nói riêng, thông qua việc áp dụng các chế tài hành chính
, trách nhiệm hành chính thực hiện chức năng xử lý các hành vi vi phạm pháp
luật nhằm bảo đảm sự tuân thủ pháp luật, củng cố trật tự quản lý, góp phần
vào việc bảo vệ quyền và lợi ích của các nhà sản xuất và người tiêu dùng,
thúc đẩy sự phát triển kinh tế- xã hội.
Hiện nay, trách nhiệm hành chính được quy định trong Luật xử lý vi
phạm hành chính năm 2012. Trên cơ sở Luật xử lý vi phạm hành chính năm
2012, Chính phủ đã ban hành, sửa đổi, bổ sung các Nghị định liên quan đến
trách nhiệm hành chính trong lĩnh vực thương mại (Nghị định số
185/2013/NĐ-CP ngày 15/11/2013 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm
hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng
cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị
định số 124/2015/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Nghị định số 185/2013/NĐ-CP)).
Mặc dù, có nhiều điểm tiến bộ nhưng các văn bản quy phạm pháp luật hiện
hành vẫn bộc lộ những tồn tại làm giảm hiệu quả áp dụng pháp luật về trách
nhiệm hành chính trong lĩnh vực thương mại. Ví dụ, các quy định pháp luật
hiện hành vẫn còn nhiều điểm chưa hợp lý về thẩm quyền xử lý vi phạm hành
chính, các chế tài hành chính lạc hậu, không theo kịp sự phát triển không
ngừng của nền kinh tế.
Trong những năm qua, đặc biệt khi nước ta mở cửa hội nhập kinh tế với
các nước trên thế giới và trở thành thành viên của Tổ chức thương mại thế
giới, tình hình vi phạm pháp luật hành chính nói chung, các vi phạm hành
chính trong lĩnh vực thương mại nói riêng đã và đang diễn ra hết sức phức
