Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu thuế giá trị gia tăng đối với hoạt động thương mại điện tử ở Việt Nam

Hoạt động thương mại điện tử (TMĐT) tại Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ, trở thành trụ cột quan trọng trong nền kinh tế số và là động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Với quy mô thị trường dự kiến đạt 43 tỷ USD vào năm 2025, TMĐT mang lại nhiều lợi ích nhưng cũng đặt ra những thách thức đáng kể cho công tác quản lý nhà nước, đặc biệt là việc thu thuế giá trị gia tăng (GTGT). Hệ thống pháp luật hiện hành và công cụ quản lý thuế truyền thống chưa hoàn toàn thích nghi với đặc thù phức tạp của các giao dịch TMĐT, dẫn đến thất thu thuế và tạo ra sự cạnh tranh không bình đẳng. Do đó, nghiên cứu về thuế GTGT đối với hoạt động TMĐT là hết sức cần thiết để hoàn thiện chính sách, đảm bảo nguồn thu ngân sách nhà nước, đồng thời tạo môi trường kinh doanh công bằng và khuyến khích sự phát triển bền vững của kinh tế số.

Các nhà hoạch định chính sách, cán bộ ngành thuế, nhà nghiên cứu kinh tế và tài chính, và các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực thương mại điện tử tại Việt Nam.

Luận án này tập trung nghiên cứu sâu rộng về thuế giá trị gia tăng (GTGT) đối với hoạt động thương mại điện tử (TMĐT) tại Việt Nam, một lĩnh vực đang phát triển với tốc độ nhanh chóng nhưng cũng đối mặt với nhiều thách thức trong quản lý thuế. Nghiên cứu đi sâu phân tích cơ sở lý luận về thuế GTGT và đặc điểm của TMĐT, từ đó làm rõ vai trò của thuế GTGT trong nền kinh tế và những yếu tố ảnh hưởng đến công tác thu thuế. Bằng cách kết hợp phương pháp định tính và định lượng, luận án đã khảo sát nhận thức của cán bộ thuế và hành vi tuân thủ nghĩa vụ thuế của các doanh nghiệp hoạt động TMĐT. Dữ liệu thu thập trong giai đoạn 2016-2022, đặc biệt tập trung vào thực trạng tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh, cho thấy những hạn chế trong khung khổ pháp lý, quy trình thu thuế và cơ sở hạ tầng công nghệ, dẫn đến tình trạng thất thu thuế đáng kể, gây ảnh hưởng đến nguồn thu ngân sách nhà nước và môi trường cạnh tranh công bằng. Từ những phân tích này, luận án đề xuất một loạt giải pháp toàn diện nhằm hoàn thiện công tác thu thuế GTGT đối với TMĐT ở Việt Nam. Các giải pháp bao gồm việc hoàn thiện quy định pháp luật, chuẩn hóa quy trình thu thuế, xây dựng cơ sở dữ liệu thông tin người nộp thuế, thành lập bộ phận chuyên trách, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ngành thuế, hiện đại hóa công cụ thu thuế, tăng cường tuyên truyền và phổ biến pháp luật, cũng như tăng cường phối hợp giữa các cơ quan liên quan. Mục tiêu của các giải pháp này là không chỉ đảm bảo thu đúng, thu đủ thuế GTGT từ hoạt động TMĐT mà còn tạo điều kiện thuận lợi, khuyến khích sự phát triển bền vững của kinh tế số, đặc biệt cân nhắc đến các giao dịch TMĐT nhỏ lẻ nhằm thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện.