VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
ĐẶNG QUANG DŨNG
TRANH TỤNG TRONG TỐ TỤNG DÂN SỰ
Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC
HÀ NỘI, 2023
VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
ĐẶNG QUANG DŨNG
TRANH TỤNG TRONG TỐ TỤNG DÂN SỰ
Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
Ngành: Luật kinh tế
Mã số: 9 38 01 07
LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS. HÀ THỊ MAI HIÊN
HÀ NỘI, 2023
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số
liệu nêu trong luận án là trung thực. Kết quả nêu trong luận án chưa từng
được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
Tác giả luận án
ĐẶNG QUANG DŨNG
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
Chương 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ............................. 7
1.1. Tình hình nghiên cứu đề tài luận án ...................................................... 7
1.1.1. Tình hình nghiên cứu những vấn đề lý luận về tranh tụng trong
tố tụng dân sự ............................................................................................ 7
1.1.2. Tình hình nghiên cứu thực trạng pháp luật về tranh tụng trong
tố tụng dân sự .......................................................................................... 17
1.1.3. Tình hình nghiên cứu giải pháp hoàn thiện pháp luật về thực
hiện tranh tụng trong tố tụng dân sự ở Việt Nam ................................... 21
1.2. Đánh giá tình hình nghiên cứu .............................................................. 28
1.2.1. Những kết quả đạt được và được kế thừa trong luận án ............... 28
1.2.2. Những vấn đề luận án cần tập trung giải quyết ............................ 29
1.3. Cơ sở lý thuyết và câu hỏi nghiên cứu ................................................. 30
Kết luận chương 1 ......................................................................................... 33
Chương 2: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TRANH TỤNG
TRONG TỐ TỤNG DÂN SỰ ....................................................................... 34
2.1. Khái niệm, đặc điểm và ý nghĩa của tranh tụng trong tố tụng dân sự ... 34
2.1.1. Khái niệm tranh tụng trong tố tụng dân sự ................................... 34
2.1.2. Đặc điểm của tranh tụng trong tố tụng dân sự .............................. 44
2.1.3. Ý nghĩa của tranh tụng trong tố tụng dân sự ................................. 47
2.2. Cơ sở khoa học của việc quy định tranh tụng trong tố tụng dân sự . 50
2.2.1. Xuất phát từ việc bảo đảm quyền con người, quyền công dân
trong tố tụng dân sự................................................................................. 50
2.2.2. Bảo đảm bình đẳng, công bằng, dân chủ, công khai, công lý
không bị chậm trễ trong hoạt động tố tụng dân sự ................................. 51
2.2.3. Xuất phát từ bảo đảm tòa án ra phán quyết đúng đắn, chính xác . 52
2.3. Các yếu tố đảm bảo thực hiện tranh tụng trong tố tụng dân sự ....... 53
2.3.1. Các quy định của pháp luật về tranh tụng trong tố tụng dân sự ... 53
2.3.2. Vai trò của tòa án khi giải quyết vụ án ......................................... 53
2.3.3. Sự hỗ trợ của các cá nhân, cơ quan, tổ chức đối với đương sự .... 54
2.3.4. Cơ chế kiểm sát, giám sát hoạt động tranh tụng ........................... 55
2.3.5. Sự hiểu biết pháp luật của các đương sự ...................................... 56
2.4. Khái quát nội dung điều chỉnh của pháp luật về tranh tụng trong
tố tụng dân sự ................................................................................................ 57
2.4.1. Các nguyên tắc bảo đảm thực hiện tranh tụng trong tố tụng dân sự .. 57
2.4.2. Mối quan hệ giữa chế định tranh tụng với chế định khác của
pháp luật liên quan .................................................................................. 64
Kết luận chương 2 ......................................................................................... 93
Chương 3: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ TRANH TỤNG
TRONG TỐ TỤNG DÂN SỰ VÀ THỰC TIỄN THỰC HIỆN Ở VIỆT
NAM HIỆN NAY .......................................................................................... 94
3.1. Thực trạng pháp luật về tranh trong tố tụng dân sự ở Việt Nam
hiện nay .......................................................................................................... 94
3.1.1. Thực trạng pháp luật về quyền và nghĩa vụ của đương sự, người
đại diện và người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự ............. 94
3.1.2. Thực trạng pháp luật về chứng minh và chứng cứ ..................... 105
3.1.3. Thực trạng pháp luật về tranh tụng tại phiên tòa ........................ 108
3.1.4. Thực trạng pháp luật về quyền và nghĩa vụ của tòa án trong
việc bảo đảm tranh tụng ........................................................................ 112
3.1.5. Thực trạng pháp luật về quyền và nghĩa vụ của viện kiểm sát
trong việc bảo đảm tranh tụng .............................................................. 114
3.2. Thực tiễn thực hiện tranh tụng trong tố tụng dân sự ....................... 120
3.2.1 Kết quả đạt được trong việc thực hiện các quy định của pháp
luật Việt Nam thực hiện tranh tụng trong tố tụng dân sự ..................... 120
3.2.2 Hạn chế và nguyên nhân của một số hạn chế trong thực tiễn
thực hiện về tranh tụng trong tố tụng dân sự hiện nay ......................... 128
Kết luận chương 3 ....................................................................................... 134