Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Kiều hối, phát triển tài chính và tăng trưởng kinh tế ở các nước đang phát triển

Chia sẻ: Nguyễn Bình | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:72

Thêm vào BST

Báo xấu

10
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn gồm hai vấn đề như sau: Kiều hối tác động như thế nào đến tăng trưởng kinh tế ở các nước đang phát triển trong suốt thời kỳ nghiên cứu; phân tích mối quan hệ giữa kiều hối và phát triển tài chính.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Kiều hối, phát triển tài chính và tăng trưởng kinh tế ở các nước đang phát triển

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM ----------  ---------- CAO THỊ NGUYỆT QUẾ KIỀU HỐI, PHÁT TRIỂN TÀI CHÍNH VÀ TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ Ở CÁC NƯỚC ĐANG PHÁT TRIỂN LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP.Hồ Chí Minh - Năm 2013
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM ----------  ---------- CAO THỊ NGUYỆT QUẾ KIỀU HỐI, PHÁT TRIỂN TÀI CHÍNH VÀ TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ Ở CÁC NƯỚC ĐANG PHÁT TRIỂN Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng Mã số: 60340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS NGUYỄN THỊ LIÊN HOA TP. Hồ Chí Minh – Năm 2013
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng luận văn “Kiều hối, phát triển tài chính và tăng trưởng kinh tế ở các nước đang phát triển” là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các thông tin dữ liệu được sử dụng trong luận văn là trung thực và các kết quả trình bày trong luận văn chưa được công bố tại bất kỳ công trình nghiên cứu nào trước đây. Nếu phát hiện có bất kỳ gian lận nào, tôi xin chịu toàn bộ trách nhiệm trước Hội đồng. TP.HCM, tháng 10 năm 2013 Tác giả luận văn Cao Thị Nguyệt Quế
MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục cụm từ viết tắt Danh mục bảng biểu Danh mục hình vẽ Tóm tắt ......................................................................................................... 1 1. Giới thiệu.................................................................................................. 2 1.1. Mục tiêu nghiên cứu............................................................................. 5 1.2. Các dòng kiều hối................................................................................. 6 1.3. Các kênh chuyển tiền của kiều hối ...................................................... 7 1.4. Khuynh hướng kiều hối trên thế giới ................................................... 9 2. Tổng quan những nghiên cứu trước đây ............................................ 16 3. Phương pháp nghiên cứu...................................................................... 33 3.1. Mô hình nghiên cứu ........................................................................... 33 3.2. Phương pháp nghiên cứu.................................................................... 35 3.3. Dữ liệu nghiên cứu ............................................................................. 37 3.3.1. Mẫu nghiên cứu............................................................................ 37 3.3.2. Nguồn dữ liệu ............................................................................... 39 4. Nội dung và các kết quả nghiên cứu.................................................... 44 4.1. Kết quả nghiên cứu ............................................................................ 44
4.1.1. Thống kê mô tả ............................................................................ 44 4.1.2. Kết quả nghiên cứu chính ............................................................ 46 5. Kết luận ...................................................................................................60
DANH MỤC CỤM TỪ VIẾT TẮT Cụm viết tắt Tên đầy đủ tiếng Anh Tên đầy đủ tiếng Việt GMM Generalized Method of Phương pháp Moment Moments tổng quát IMF International Monetary Quỹ tiền tệ quốc tế Fund OECD Organization for Tổ chức hợp tác và phát Economic Co-operation triển kinh tế and Development OLS Ordinary Least Square Phương pháp bình phương bé nhất TSLS Two Stage Least Square Phương pháp hồi quy hai bước WB World Bank Ngân hàng thế giới UNCTAD United Nations Hội nghị liên hiệp quốc Conference on Trade and tế về thương mại và phát Development triển
DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1: Ước tính kiều hối và tỷ lệ kiều hối trên GDP ở các nước đang phát triển ................................................................................................... 15 Bảng 2: Tên các biến sử dụng trong mô hình của Guiliano và Ruiz-Arranz (2006) .............................................................................................. 21 Bảng 3: Tên biến và cách tính toán các biến của Nyamongo, Misati, Kipyegon và Ndirangu (2012) ........................................................ 30 Bảng 4: Danh sách các quốc gia trong mẫu nghiên cứu............................... 37 Bảng 5: Tên biến và nguồn thu thập dữ liệu ................................................ 39 Bảng 6: Thống kê mô tả các biến trong mô hình ......................................... 44 Bảng 7: Ma trận tự tương quan giữa các biến .............................................. 45 Bảng 8: Tác động của kiều hối đến tăng trưởng kinh tế ở các nước đang phát triển ................................................................................................. 46 Bảng 9: Kiểm định biến công cụ .................................................................. 48 Bảng 10: Tác động của tỷ lệ mở rộng cung tiền trên GDP đến tăng trưởng kinh tế ở các nước đang phát triển .................................................. 49 Bảng 11: Kiểm định biến công cụ. ................................................................. 51 Bảng 12: Tác động của tỷ lệ tín dụng nội địa trên GDP đến tăng trưởng kinh tế ở các nước đang phát triển .......................................................... 52 Bảng 13: Kiểm định biến công cụ .................................................................. 53 Bảng 14: Tác động của kiều hối và phát triển tài chính đến tăng trưởng kinh tế ở các nước đang phát triển .......................................................... 55 Bảng 15: Kiểm định biến công cụ .................................................................. 58
DANH MỤC HÌNH VẼ Hình 1: Kiều hối và các nguồn vốn khác đến các nước đang phát triển ......... 9 Hình 2: Các nước nhận kiều hối nhiều nhất trong năm 2012 ........................ 11 Hình 3: Mười quốc gia có tỷ lệ kiều hối trên GDP lớn nhất năm 2011 ......... 13
1 TÓM TẮT Theo các nghiên cứu về lý thuyết và thực nghiệm thì kiều hối của lao động xuất khẩu, dòng tiền nhận được từ lao động di cư ra nước ngoài, đã trở thành nguồn tài chính bên ngoài lớn thứ hai cho các nước đang phát triển trong những năm gần đây. Đề tài nghiên cứu vai trò của kiều hối và phát triển tài chính đến tăng trưởng kinh tế của 27 nước đang phát triển trong giai đoạn từ năm 2000 đến năm 2011. Đề tài sử dụng dữ liệu bảng và phương pháp moment tổng quát (GMM). Mục tiêu nghiên cứu của luận văn gồm hai vấn đề như sau. Thứ nhất kiều hối tác động như thế nào đến tăng trưởng kinh tế ở các nước đang phát triển trong suốt thời kỳ nghiên cứu. Thứ hai phân tích mối quan hệ giữa kiều hối và phát triển tài chính. Các kết quả chính đạt được của luận văn như sau. Thứ nhất, kiều hối không đóng vai trò là một nguồn quan trọng đến tăng trưởng kinh tế trong mẫu nghiên cứu. Thứ hai, kiều hối có vai trò bổ sung cho phát triển tài chính.
2 1. GIỚI THIỆU Kiều hối của lao động xuất khẩu chuyển về quê hương họ đã tăng lên trở thành một trong những dòng tài chính lớn nhất đến các nước đang phát triển, thường được ẩn chứa dưới các nguồn truyền thống như nguồn viện trợ phát triển chính thức và dòng vốn tư nhân (World Bank (2003, 2004); Aggarwal (2010), Giuliano & Ruiz –Arranz (2009)). Các bằng chứng thêm vào đó chỉ ra rằng trong năm 2012, dòng kiều hối trên toàn thế giới được ước lượng là 529 tỷ USD, trong đó 401 tỷ USD được chuyển về các nước đang phát triển, tăng 5,3% so với năm 2011 (World Bank, 2013), một lượng lớn vượt xa nguồn viện trợ phát triển chính thức. Ngoài ra, lượng kiều hối trong năm 2009 lớn gấp 3 lần số tiền viện trợ phát triển chính thức (ODA) cũng như xấp xỉ đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đến các nước đang phát triển (World Bank, 2011). Và chỉ trong năm 2007, hơn 300 tỷ USD kiều hối của lao động xuất khẩu được chuyển trên toàn cầu theo kênh chính thức và khoảng nghìn tỷ USD được chuyển qua kênh phi chính thức (Barajas, Chami, Fullenkamp, Gapen, & Montiel, 2009). Theo lý thuyết, kiều hối được chuyển theo kênh chính thức và kênh phi chính thức (World Bank, 2011). Theo Nyamongo và Misati, (2011), kiều hối chuyển theo kênh chính thức tác động đến sự phát triển trong lĩnh vực tài chính. Đặc biệt điều này xảy ra khi người nhận kiều hối mở tài khoản tại ngân hàng thương mại. Thêm vào đó, khi những người nhận tiền đến ngân hàng họ có thể thu thập thông tin về việc tồn tại các sản phẩm cho vay của ngân hàng mà họ có thể tận dụng. Nếu tác động này của kiều hối
3 đến lĩnh vực tài chính là có ý nghĩa thì sự phát triển tài chính được kỳ vọng là cao hơn. Nhưng theo lý thuyết, sự phát triển tài chính cũng liên kết với đầu tư tư nhân và tăng trưởng kinh tế (Deodat, (2011); Mindaca, (2009), Misati & Nyamongo, (2010, 2011); Sufian & Siridopoulos, (2010)). Trên đây là tổng hợp các bằng chứng lý thuyết cho thấy phát triển tài chính cũng đóng vai trò quan trọng đến tăng trưởng kinh tế. Các nghiên cứu về lý thuyết trước đó cũng ủng hộ vai trò của phát triển tài chính là Schumpeter (1911), và gần đây là Hicks (1969). Theo Schumpeter (1911), các giao dịch được cung cấp bởi các trung gian tài chính là quan trọng cho sự đổi mới và phát triển. Ông còn chỉ ra rằng các tổ chức tài chính có thể khuyến khích sự đổi mới và tăng trưởng bởi sự nhận biết và cấp vốn cho đầu tư sản xuất. Quan điểm tương tự được đưa ra bởi Hicks (1969) đã tìm được vai trò lịch sử của hệ thống tài chính trong cuộc công nghiệp hoá đầu tiên ở Anh. Các bằng chứng thêm nữa như Aggarwal và cộng sự (2010) đã chỉ ra rằng ở đâu có mức độ phát triển tài chính cao hơn thì kiều hối có xu hướng tác động biên thấp hơn đến tăng trưởng. Điều này, bởi lẽ phát triển tài chính có khuynh hướng liên kết với thông tin sản xuất về các dự án đầu tư có thể có và phân bổ nguồn vốn, giám sát các hãng và có ảnh hưởng đến quản trị doanh nghiệp, thương mại, đa dạng hoá và quản lý rủi ro, huy động và sự hợp nhất các nguồn tiết kiệm, và dễ dàng trao đổi hàng hoá và dịch vụ. Những chức năng này của tài chính có khuynh hướng mang lại quyết định tiết kiệm và đầu tư và cải tiến về công nghệ và sau cùng là góp phần tăng trưởng kinh tế (Misati, (2007), Misati & Nyamingo, (2011)). Tuy nhiên, theo một hướng khác, kiều hối lại có tác động tiêu cực đến tăng trưởng vẫn tồn tại trong lý thuyết. Những kiến nghị về tác động
4 tiêu cực của kiều hối đến tăng trưởng bao gồm, thứ nhất, kiều hối xảy ra trong bối cảnh bất cân xứng thông tin giữa người chuyển và người nhận kiều hối. Trong trường hợp này những người chuyển tiền thiếu sự kiểm soát trong việc sử dụng nguồn này của người nhận, vì vậy, người nhận có thể không dùng các quỹ tiền nhận được cho các dự án đầu tư hoặc hiệu quả như dự định ban đầu. Thứ hai, bởi vì kiều hối là sự chuyển tiền lớn về gia đình để tiêu dùng bên cạnh đầu tư, những người tiếp nhận có thể coi như nguồn quỹ nhận được như là sự thay thế cho thu nhập của người lao động và tăng lên các hoạt động nhàn rỗi, tác động ngược chiều tới năng suất lao động và tăng trưởng kinh tế (Chami, Fullenkamp & Jahjah, 2003). Thứ ba, trong khi kiều hối tăng cường dòng ngoại tệ, kết quả làm tăng tỷ giá hối đoái có thể làm xói mòn tính cạnh tranh cho các quốc gia phụ thuộc vào lĩnh vực thương mại (Amuedo-Dorantes & Pozo, 2004)
5 1.1 Mục tiêu nghiên cứu Căn cứ vào tầm quan trọng gắn liền kiều hối ở các quốc gia đang phát triển và theo bằng chứng thực nghiệm cũng như trong lý thuyết quan điểm không rõ ràng tác động của kiều hối đến mối quan hệ phát triển tài chính và tăng trưởng, thì mối liên kết này đáng để xem xét. Vì vậy đề tài này đưa ra các đóng góp theo sau: Phần lớn các nghiên cứu trong lý thuyết khuynh hướng tiến hành nghiên cứu bảng trong phạm vi toàn cầu nhưng chưa nổi bật lên ở các quốc gia đang phát triển. Với nghiên cứu cụ thể là các nước đang phát triển sẽ chỉ ra có hay không đóng góp của kiều hối đến tăng trưởng kinh tế ở các quốc gia này. Thứ hai, phần lý thuyết về tăng trưởng kinh tế với khuôn khổ dữ liệu bảng là rất lớn, trong những năm gần đây có sự liên kết với phát triển tài chính. Tuy nhiên, không phải phần lớn thấy được vai trò của kiều hối nhằm tăng cường phát triển tài chính. Thứ ba, nghiên cứu này là mới bao gồm các dữ liệu mới trong khoảng thời gian từ năm 2000 đến năm 2011. Phần còn lại của luận văn được sắp xếp như sau: lĩnh vực kế đến là đưa ra các dòng kiều hối, các kênh chuyển tiền của kiều hối và khuynh hướng kiều hối trên thế giới. Phần thứ hai, cung cấp phần tổng quan các nghiên cứu trước đây. Trong phần thứ ba, luận văn sẽ phát thảo phương pháp sử dụng trong nghiên cứu này. Phần thứ tư báo cáo kết quả nghiên cứu trong khi phần 5 là kết luận và những hạn chế của đề tài.
6 1.2 Các dòng kiều hối Theo Wordbank (2011) kiều hối của những người di cư được định nghĩa là tổng kiều hối của lao động xuất khẩu, tiền lương của người lao động và sự chuyển tiền của những người di cư. Kiều hối của lao động xuất khẩu, được định nghĩa là sự chuyển tiển từ những lao động di cư được đánh giá là cư trú ở nước sở tại đến những người nhận trong quốc gia gốc của lao động xuất khẩu. Nếu người di cư sống ở nước sở tại là một hay nhiều hơn một năm, họ được đánh giá là cư trú, không đề cập tình trạng không cư trú. Nếu người di cư sống ở nước sở tại ít hơn một năm, toàn bộ thu nhập của họ ở nước sở tại được phân loại như là tiền lương của người lao động. Mặc dù tình trạng cư trú được hướng dẫn rõ ràng, nhưng nguyên tắc này thường không được áp dụng bởi các nguyên nhân khác nhau. Nhiều quốc gia tập hợp dữ liệu dựa trên quyền công dân của lao động di cư hơn là tình trạng cư trú của họ. Hơn nữa, dữ liệu được chỉ ra toàn bộ hoặc là tiền lương của người lao động hoặc là kiều hối của lao động xuất khẩu mặc dù chúng được chia làm hai loại. Khoảng cách giữa hai cách phân loại này xuất hiện hoàn toàn tuỳ ý, phụ thuộc vào sự ưa thích, thuận tiện, và luật thuế hoặc dữ liệu sẵn có của mỗi quốc gia. Sự chuyển tiền của người di cư là tài sản thực của người di cư được chuyển giao từ một quốc gia này sang một quốc gia khác trong thời gian di cư (thời gian ít nhất một năm). Bởi vì một số lượng lớn lao động tạm thời tăng lên, tầm quan trọng của sự chuyển tiền di cư có thể tăng lên.
7 1.3 Các kênh chuyển tiền của kiều hối Việc chuyển tiền này có thể thông qua kênh chính thức và phi chính thức. Kênh chính thức liên quan sự chuyển khoản thông qua sử dụng hệ thống ngân hàng và các tổ chức chuyển tiền. Kênh chuyển kiều hối chính thức bao gồm các công ty kiều hối, các ngân hàng thương mại được phép làm dịch vụ chuyển tiền quốc tế, các công ty chuyển tiền, công ty bưu chính. Kênh phi chính thức liên quan đến việc chuyển tiền kiều hối chủ yếu bằng tiền mặt hoặc một cách chuyển tiền do kiều bào trực tiếp mang về hoặc nhờ các thành viên trong gia đình, bạn bè, người thân mang về, tiền và hàng hoá được đưa đến người nhận bởi người cư trú trong chuyến viếng thăm quê hương (Nyamongo, Misati, Kipyegon và Ndirangu (2012)). Như đã chỉ ra ở lý thuyết, hệ thống chuyển tiền theo kênh phi chính thức thì hấp dẫn nhiều dân nhập cư bởi vì thứ nhất dễ tiếp cận do không cần phải mở tài khoản tại ngân hàng và không có tính phức tạp. Thứ hai có thể che giấu được danh tính bởi không có nguồn gốc nhận diện được yêu cầu. Thứ ba, rẻ bởi vì chi phí của giao dịch là thấp hơn kênh chính thức. Thứ tư, nhanh và an toàn bởi vì nó dựa trên kênh thiết lập thông tin phi chính thức, từ nội bộ những người thân và bạn bè. Tuy nhiên, kênh phi chính thức có hậu quả sau, thứ nhất, nó gây cản trở trong việc tập hợp các dữ liệu có giá trị bởi chính phủ về bản chất và quy mô của kiều hối. Thứ hai, tăng lên các rủi ro của việc sử dụng sai mục đích của kiều hối cho các hoạt động rửa tiền và các hoạt động tài chính phạm pháp, những chính sách khủng bố. Điều này có thể mâu thuẫn với việc chống rửa tiền và pháp luật về chống khủng bố tài chính ở nhiều quốc gia trên thế giới. Thứ ba, kênh chuyển tiền phi chính thức sẽ làm thu nhỏ sự phát triển tài chính.
8 Từ các vấn đề nêu trên, một thách thức đặt ra trong việc ước lượng gần chính xác cường độ của kiều hối. Bởi vì kênh chuyển tiền phi chính thức của kiều hối sẽ không tập hợp được dữ liệu. Mặc khác, mức độ kiều hối được chuyển qua kênh phi chính thức rất lớn, có thể cao hơn nhiều so với kênh chính thức. Hơn nữa ngay cả khi tất cả số kiều hối chuyển theo kênh chính thức thì độ tin cậy của dữ liệu vẫn có vấn đề (Barajas, Chami, Fullenkamp, và Garg (2010)). Và số liệu được lấy từ Ngân hàng thế giới vẫn là nguồn tin cậy nhất và thường là dữ liệu được sử dụng trong kiều hối (Nyamongo, Misati, Kipyegon và Ndirangu (2012).
9 1.4 Khuynh hướng kiều hối trên thế giới Hình 1: Kiều hối và các nguồn vốn khác đến các nước đang phát triển Nguồn: Migration and development Brief 20, World Bank 2013
10 Theo báo cáo của Ngân hàng thế giới (2013), tổng nguồn kiều hối toàn cầu trong năm 2012 ước đạt 529 tỷ USD. Lượng kiều hối chính thức đến các nước đang phát triển được ước lượng là 401 tỷ USD trong năm 2012, chiếm 75,8% trong tổng lượng kiều hối và tăng 5,3% so với năm 2011. Hình 1 thể hiện dòng kiều hối và các nguồn vốn khác đến các nước đang phát triển trong giai đoạn từ năm 1990 đến 2012. Điều này cho thấy quy mô kiều hối đến các nước đang phát triển là rất lớn và có chiều hướng gia tăng theo thời gian. Trong những năm từ 1990 đến 1999, dòng kiều hối có tăng nhưng với mức độ không đáng kể. Từ năm 2000 đến nay, dòng kiều hối chuyển về các nước đang phát triển tăng nhanh vượt trội so với khoảng thời gian trước. Và tốc độ tăng trưởng của kiều hối xấp xỉ với đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Hơn nữa kiều hối cũng là một nguồn chính vượt xa nguồn viện trợ phát triển chính thức (ODA) cũng như nợ tư nhân và danh mục vốn chủ sở hữu.
11 Hình 2: Các nước nhận kiều hối nhiều nhất trong năm 2012 Nguồn: Migration and development Brief 20, World Bank 2013
12 Ấn Độ, Trung Quốc, Philippine và Mexico vẫn là những nước nhận kiều hối nhiều nhất. Các nước nhận nhiều kiều hối khác theo thứ tự là Nigeria, Ai Cập, Bangladesh, Pakistan, Nigeria, Ai Cập, Việt Nam và Libanon. Đa số các quốc gia nhận lượng kiều hối lớn trên thế giới là những quốc gia đang phát triển. Hình 2 thể hiện 10 quốc gia có lượng kiều hối nhiều nhất trong năm 2012.