Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ tại các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH



LÊ THÀNH ĐẠT

CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN TÍNH HỮU HIỆU

CỦA HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI

CÁC DOANH NGHIỆP BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ

TRÊN ĐỊA BÀN TP. HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. Hồ Chí Minh, tháng 03 năm 2020

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH



LÊ THÀNH ĐẠT

CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN TÍNH HỮU HIỆU

CỦA HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI

CÁC DOANH NGHIỆP BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ

TRÊN ĐỊA BÀN TP. HỒ CHÍ MINH

Chuyên ngành: Kế Toán (Hướng nghiên cứu)

Mã số ngành: 8340301

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

PGS.TS NGUYỄN VIỆT

TP. Hồ Chí Minh, tháng 03 năm 2020

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan, luận văn thạc sĩ với đề tài “Các nhân tố ảnh hưởng đến

tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ tại các doanh nghiệp bảo hiểm phi

nhân thọ trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh” là do tôi thực hiện nghiên cứu riêng dưới

sự hướng dẫn của Thầy PGS.TS Nguyễn Việt.

Những kết quả nêu ra trong luận văn này là trung thực và chưa từng được

công bố dưới bất kỳ hình thức nào. Các vấn đề được tham khảo và tổng hợp từ

những nghiên cứu khác đều được trích dẫn và tham chiếu đầy đủ.

Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về những lời cam đoan của mình.

TP. Hồ Chí Minh, ngày 10 tháng 03 năm 2020

Tác giả

Lê Thành Đạt

MỤC LỤC

TRANG PHỤ BÌA

LỜI CAM ĐOAN

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

DANH MỤC CÁC HÌNH

TÓM TẮT

ABSTRACT

PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1

1. Lý do chọn đề tài. ...................................................................................... 1

2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu. ................................................................ 2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu. ............................................................ 3

4. Phương pháp nghiên cứu. .......................................................................... 3

5. Ý nghĩa thực tiễn đề tài. ............................................................................. 3

6. Kết cấu của đề tài. ...................................................................................... 4

CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC ................................. 5

1.1 Các nghiên cứu công bố nước ngoài. ........................................................ 5

1.2 Các nghiên cứu công bố trong nước. ......................................................... 8

1.3 Nhận xét các công trình nghiên cứu. ....................................................... 13

1.3.1 Nhận xét các công trình nghiên cứu nước ngoài. ........................... 13

1.3.2 Nhận xét các công trình nghiên cứu trong nước. ............................ 13

1.4 Khe hổng nghiên cứu và định hướng nghiên cứu. ................................... 13

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ............................................................................ 14

CHƯƠNG 2 CƠ SỞ LÝ THUYẾT ....................................................................... 16

2.1 Tổng quan về hệ thống kiểm soát nội bộ. ................................................ 16

2.1.1 Khái niệm về hệ thống kiểm soát nội bộ. ....................................... 16

2.1.2 Lịch sử hình thành và phát triển lý thuyết về hệ thống kiểm soát nội

bộ. .................................................................................................... 18

2.1.3 Báo cáo COSO (2013). ................................................................... 20

2.1.4 Lợi ích và hạn chế của hệ thống kiểm soát nội bộ. ......................... 22

2.2 Tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ. ......................................... 24

2.2.1 Khái niệm tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ. ............... 24

2.2.2 Các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát

nội bộ. ............................................................................................. 25

2.3 Các lý thuyết nền có liên quan. ................................................................ 30

2.3.1 Lý thuyết ủy nhiệm. ........................................................................ 30

2.3.2 Lý thuyết thông tin hữu ích. ............................................................ 31

2.4 Đặc điểm kinh doanh của ngành bảo hiểm phi nhân thọ tác động đến các

nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ. .... 32

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ............................................................................ 34

CHƯƠNG 3 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................................... 36

3.1 Phương pháp nghiên cứu. ........................................................................ 36

3.2 Quy trình nghiên cứu. .............................................................................. 37

3.3 Thiết kế nghiên cứu. ................................................................................ 39

3.3.1 Thiết lập mô hình và xây dựng giả thuyết nghiên cứu. .................. 39

3.3.2 Xây dựng thang đo. ......................................................................... 40

3.3.3 Kích thước mẫu và tiến trình thu thập dữ liệu. ............................... 43

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ............................................................................ 45

CHƯƠNG 4 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ............................................................... 46

4.1 Giới thiệu tổng quan về các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ trên địa

bàn Tp. Hồ Chí Minh. .............................................................................. 46

4.2 Kết quả nghiên cứu. ................................................................................. 47

4.2.1 Thống kê mô tả. .............................................................................. 47

4.2.2 Đánh giá độ tin cậy của thang đo thông qua hệ số Cronbach’s

Alpha. .............................................................................................. 49

4.2.3 Phân tích nhân tố khám phá EFA (Exploratory Factor Analysis). . 52

4.2.4 Phân tích mô hình hồi quy tuyến tính bội. ...................................... 57

4.2.5 Kiểm định các giả định hồi quy. ..................................................... 61

4.2.6 Bàn luận kết quả nghiên cứu. .......................................................... 64

KẾT LUẬN CHƯƠNG 4 ............................................................................ 66

CHƯƠNG 5 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .......................................................... 67

5.1 Kết luận. ................................................................................................... 67

5.1.1 Các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của HTKSNB trong các

DN BHPNT trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh. ................................... 67

5.1.2 Mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến tính hữu hiệu của HTKSNB

trong các DN BHPNT trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh. ................... 68

5.2 Kiến nghị. ................................................................................................ 69

5.2.1 Kiến nghị đối với hoạt động đánh giá rủi ro. .................................. 70

5.2.2 Kiến nghị đối với hoạt động kiểm soát. .......................................... 71

5.2.3 Kiến nghị đối với thông tin và truyền thông. .................................. 72

5.2.4 Kiến nghị đối với môi trường kiểm soát. ........................................ 73

5.2.5 Kiến nghị đối với hoạt động giám sát. ............................................ 74

5.3 Hạn chế của nghiên cứu và hướng nghiên cứu tiếp theo. ........................ 75

KẾT LUẬN CHƯƠNG 5 ............................................................................ 75

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

: Hiệp hội kết toán Hoa Kỳ AAA

: Hiệp hội kế toán viên công chứng Hoa Kỳ AICPA

: Báo cáo tài chính BCTC

: Bảo hiểm BH

: Bảo hiểm phi nhân thọ BHPNT

: Ủy ban thủ tục kiểm toán CAP

: Các mục tiêu kiểm soát trong cộng nghệ thông tin và các CoBit lĩnh vực có liên quan.

: Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway

COSO Commission (Ủy ban các tổ chức tài trợ cho Ủy ban

Treadway)

: Doanh nghiệp DN

: Phân tích nhân tố khám phá EFA

: Hồ Chí Minh HCM

HTKSNB : Hệ thống kiểm soát nội bộ

: Liên đoàn kế toán quốc tế IFAC

: Hiệp hội kiểm toán viên nội bộ IIA

: Hiệp hội kế toán viên quản trị IMA

: Chuẩn mực kiểm toán quốc tế ISA

: Kiểm soát nội bộ KSNB

: Ủy ban chứng khoán Hoa Kỳ SEC

: Chuẩn mực kiểm toán SAS

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

Bảng 3.1: Số lượng khảo sát định tính. ............................................................ 44

Bảng 3.2: Số lượng phiếu khảo sát được phát ra. ............................................ 45

Bảng 4.1: Kết quả phân tích Cronbach’s Alpha của các biến độc lập. ............ 49

Bảng 4.2: Kết quả phân tích Cronbach’s Alpha biến phụ thuộc. .................... 52

Bảng 4.3: Kết quả kiểm định về tính thích hợp của phương pháp và dữ liệu

thu thập. ........................................................................................... 53

Bảng 4.4: Kết quả kiểm định mức độ giải thích của các biến quan sát đối với

nhân tố. ............................................................................................ 54

Bảng 4.5: Ma trận nhân tố xoay (Rotated Component Matrixa). ..................... 55

Bảng 4.6: Kết quả phân tích nhân tố khám phá EFA đối với các biến phụ

thuộc. ............................................................................................... 56

Bảng 4.7: Bảng trọng số hồi quy. .................................................................... 58

Bảng 4.8: Kết quả phân tích mức độ giải thích của các biến phụ thuộc của các

biến độc lập. .................................................................................... 59

Bảng 4.9: Bảng kết quả kiểm định độ phù hợp của mô hình........................... 59

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 1.1: Khung nghiên cứu (Olof Arwinge (2014))........................................ 6

Hình 1.2: Mô hình nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của

HTKSNB trong các DN BHPNT tại Việt Nam. ............................. 12

Hình 2.1: Các bước của quy trình đánh giá rủi ro. .......................................... 27

Hình 3.1: Quy trình nghiên cứu chi tiết ........................................................... 38

Hình 4.1: Phần trăm phản hồi theo vị trí công tác. .......................................... 47

Hình 4.2: Phần trăm phản hồi theo trình độ. ................................................... 47

Hình 4.3: Phần trăm phản hồi theo loại hình doanh nghiệp. ........................... 48

Hình 4.4: Phần trăm phản hồi theo vốn điều lệ của doanh nghiệp. ................. 48

TÓM TẮT

Tiêu đề: “Các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát

nội bộ trong các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ trên địa bàn Tp. Hồ Chí

Minh”.

Tóm tắt:

Qua hơn 50 mươi năm phát triển ở Việt Nam, bảo hiểm phi nhân thọ đã và

đang phát triển mạnh mẽ, góp phần phát triển kinh tế, xã hội. Lĩnh vực bảo hiểm phi

nhân thọ đang trở nên cạnh tranh khốc liệt, tiềm ẩn nhiều rủi ro trong hoạt động

nhưng hệ thống kiểm soát nội bộ đang bộc lộ nhiều điểm yếu kèm, chưa có sự hữu

hiệu, hiệu quả trong hoạt động. Vì vậy, tác giả nghiên cứu đề tài “Các nhân tố ảnh

hưởng đến tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ trong các doanh nghiệp bảo

hiểm phi nhân thọ trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh” để xác định các nhân tố và đo

lường mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát

nội bộ trong các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh.

Để giải quyết vấn đề nghiên cứu thì tác giả đã sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn

hợp (nghiên cứu định tính và định lượng). Kết quả nghiên cứu cho thấy các nhân tố

và mức độ ảnh hưởng của các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của hệ thống

kiểm soát nội bộ trong các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ trên địa bàn Tp. Hồ

Chí Minh được sắp xếp giảm dần mức độ ảnh hưởng là: đánh giá rủi ro, hoạt động

kiểm soát, thông tin và truyền thông, môi trường kiểm soát, giám sát. Thông qua đó

tác giả đưa ra các kiến nghị theo từng nhân tố tác động để cải thiện hiệu quả hoạt

động của hệ thống kiểm soát nội bộ trong các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ

trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh.

Từ khóa: hệ thống kiểm soát nội bộ (HTKSNB), doanh nghiệp bảo hiểm phi

nhân thọ (DN BHPNT), địa bàn Tp. Hồ Chí Minh.

ABSTRACT

Title: “The research of Factors affecting the Effectiveness of Internal Control

Systems in Non-life insurance enterprises on Ho Chi Minh City”.

Abstract

After more than 50 years of development in Vietnam, non-life insurance has

been a strong service development sector, contributing to economic and social

development. The non-life insurance sector is becoming fiercely competitive,

potentially risky in operation but the internal control system is showing many

attached weaknesses, which have not worked effectively. Therefore, the author of

the research topic “Factors affecting the effectiveness of the internal control system

in non-life insurance enterprises in the city Ho Chi Minh City” to identify factors

and measure the impact of these factors on the effectiveness of internal control

systems in non-life insurance enterprises in Ho Chi Minh City. To solve the

research problem, the author used qualitative methods combined with quantitative

methods. The research results show that the factors and the influence of the factors

affecting the effectiveness of internal control systems in non-life insurance

enterprises in the Ho Chi Minh City is arranged to gradually reduce the level of

influence: risk assessment, control activities, information and communication,

control environment and monitoring. Through that, the author makes

recommendations according to each impact factor to improve the performance of

internal control systems in the non-life insurance enterprises in the Ho Chi Minh

City.

Keywords: internal control system, non-life insurance enterprises, Ho Chi

Minh City.

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài.

Trong nền kinh tế hiện nay, bảo hiểm phi nhân thọ là một ngành dịch vụ đang

phát triển rất mạnh mẽ, có vai trò cực kỳ quan trọng trong mọi lĩnh vực kinh tế, đời

sống trong xã hội. Nếu bảo hiểm nhân thọ là bảo hiểm gắn liền với tuổi thọ con

người thì bảo hiểm phi nhân thọ là bảo hiểm về tài sản, sức khỏe và trách nhiệm dân

sự. Hoạt động này dựa trên nguyên tắc số đông cho nên có vai trò quan trọng trong

việc huy động một lượng lớn vốn để tài trợ cho sản xuất, kinh doanh. Bảo hiểm phi

nhân thọ là hoạt động “kinh doanh trên rủi ro”. Chia sẻ rủi ro của những cá nhân, tổ

chức tham gia bảo hiểm, góp phần ổn định sản xuất và đời sống. Sản phẩm của bảo

hiểm phi nhân thọ là sản phẩm vô hình. Về bản chất bảo hiểm là một dịch vụ,

nhưng dịch vụ này có đặc điểm riêng đó là lời hứa, một lời cam kết mà công ty bảo

hiểm “bán” ra cho khách hàng của mình. Khách hàng đóng phí để “mua” những

cam kết bồi thường hoặc chi trả trong tương lai của doanh nghiệp bảo hiểm. Do vậy,

lòng tin và chất lượng dịch vụ chính là chìa khóa thành công của ngành bảo hiểm

nói chung và bảo hiểm phi nhân thọ nói riêng.

Lĩnh vực bảo hiểm phi nhân thọ đang hấp dẫn các nhà đầu tư mới cả trong và

ngoài nước. Nhu cầu về bảo hiểm sức khỏe, bảo hiểm xe cơ giới ngày càng gia tăng,

trong khi thiếu các sản phẩm có chất lượng, nhất là sản phẩm cá nhân. Sự cạnh

tranh trên thị trường ngày càng khốc liệt. Theo số liệu từ Hiệp Hội Bảo Hiểm Việt

Nam, thị phần của Top 5 công ty dẫn đầu như Bảo Việt, PVI, PJICO, PTI, Bảo

Minh…đang có xu hướng giảm (từ 70% xuống còn 60%) vô hình chung làm tăng

khả năng cạnh tranh thị phần của các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ khác. Để

tăng tính cạnh tranh trên thị trường, mở rộng quy mô kinh doanh thì các công ty

BHPNT hiện tại đang tập trung nghiên cứu sản phẩm mới, hoàn thiện bộ máy quản

lý cũng như bộ máy kiểm soát nội bộ.

Thực tế cho thấy, vai trò của HTKSNB trong các DN BHPNT được các nhà

quản trị hết sức quan tâm. Bởi vì hiện nay vẫn còn phát sinh nhiều vụ trục lợi bảo

hiểm, làm giả ấn chỉ để lừa đảo khách hàng, nhân viên kinh doanh chiếm dụng phí

bảo hiểm của khách hàng. Theo báo cáo của cục Quản lý – Giám sát bảo hiểm (Bộ

Tài chính), trong giai đoạn 2007-2014, tổng số vụ trục lợi bảo hiểm bị phát hiện và

có bằng chứng cụ thể để từ chối chi trả bảo hiểm là gần 64.000 vụ, tăng trung bình

31,3%/năm; tổng số tiền trục lợi khoảng 850 tỉ đồng, trung bình gần 110 tỉ

đồng/năm. Ngoài ra, bảo hiểm nói chung và bảo hiểm phi nhân thọ nói riêng cũng

đang trong tầm ngắm của tội phạm rửa tiền. Làm tiềm ẩn rất nhiều rủi ro tác động

lên hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ

(https://webbaohiem.net).

Đứng trước thực trạng trên, các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ hiểu rất

rõ hệ thống KSNB có vai trò sống còn trong hoạt động của họ. Tuy nhiên, hệ thống

KSNB có hoạt động tốt hay không thì tùy thuộc vào đặc điểm của mỗi địa bàn kinh

doanh, mỗi doanh nghiệp. Vì vậy, cần thực hiện các nghiên cứu nhằm nhận diện các

nhân tố và đo lường mức độ ảnh hưởng của chúng đến tính hữu hiệu của HTKSNB

trong các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ trên một địa bàn là thực sự cần thiết.

Vì lí do này mà tác giả chọn đề tài: “Các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu

của hệ thống kiểm soát nội bộ tại các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ trên

địa bàn TP. HCM”.

2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu.

Mục tiêu tổng quát mà nghiên cứu hướng đến là nghiên cứu các nhân tố ảnh

hưởng đến sự hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ tại các doanh nghiệp bảo

hiểm phi nhân thọ trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh. Nghiên cứu sẽ tập trung vào hai

mục tiêu cụ thể:

Thứ nhất là xác định các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của HTKSNB

trong lĩnh vực bảo hiểm phi nhân thọ trên địa bàn TP. HCM.

Thứ hai là đo lường mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến sự hữu hiệu của

HTKSNB trong các DN BHPNT trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh.

Để giải quyết hai mục tiêu trên, nghiên cứu sẽ tập trung giải quyết hai câu

hỏi:

- Các nhân tố nào ảnh hưởng đến sự hữu hiệu của hệ thống KSNB tại các

doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ trên địa bàn TP.HCM?

- Mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đó đến tính hữu hiệu của hệ thống KSNB

tại các DN BHPNT trên đại bản TP.HCM như thế nào?

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.

 Đối tượng nghiên cứu.

Đề tài tập trung nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của

HTKSNB tại các DN BHPNT trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh.

 Phạm vi nghiên cứu.

- Về không gian: Khảo sát thực nghiệm trong luận văn được thực hiện tại các

DN BHPNT trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh.

- Về thời gian: Khoảng thời gian để thưc hiện khảo sát là từ tháng 06/2019 đến

tháng 10/2019.

4. Phương pháp nghiên cứu.

Phương pháp nghiên cứu được sử dụng là phương pháp hỗn hợp bao gồm

phương pháp định tính và phương pháp định lượng, cụ thể:

Phương pháp định tính: dựa trên các nghiên cứu trước đã công bố, cùng các lý

thuyết về HTKSNB của COSO (2013) và tham khảo ý kiến chuyên gia để xây

dựng, hoàn chỉnh mô hình và bảng câu hỏi khảo sát.

Phương pháp định lượng: Thiết kế thang đo của các nhân tố của HTKSNB,

đánh giá giá trị và độ tin cậy thang đo bằng hệ số Cronbach’s Alpha và phân tích

khám phá EFA, đánh giá và kiểm định sự phù hợp của mô hình hồi quy, phân tích

hồi quy tuyến tính bội để xác định mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến tính hữu

hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ tại các DN BHPNT trên địa bàn Tp. Hồ Chí

Minh.

5. Ý nghĩa thực tiễn đề tài.

Kết quả của luận văn nghiên cứu đã xác định được các nhân tố và mức độ ảnh

hưởng của những nhân tố đó tới tính hữu hiệu của HTKSNB trong các DN BHPNT

trên địa bản TP. Hồ Chí Minh. Trên cơ sở đó, các nhà quản lý trong lĩnh vực kinh

doanh bảo hiểm phi nhân thọ nói riêng, bảo hiểm nói chung có thể nhận diện những

yếu kém, đồng thời có kế hoạch nâng cao tính hữu hiệu của hệ thống KSNB theo

đặc điểm của doanh nghiệp mình. Giúp phát huy hết vai trò của hệ thống KSNB

trong các DN BHPNT.

6. Kết cấu của đề tài.

Ngoài Phần mở đầu và kết luận chung, luận văn nghiên cứu gồm 5 chương:

Chương 1: Tổng quan các nghiên cứu trước.

Chương 2: Cơ sở lý thuyết.

Chương 3: Phương pháp nghiên cứu

Chương 4: Kết quả nghiên cứu.

Chương 5: Kết luận và kiến nghị.

CHƯƠNG 1

TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC

1.1 Các nghiên cứu công bố nước ngoài.

Tác giả Ozigbo và Orife (2011) với nghiên cứu: “Kiểm soát nội bộ và phòng

chống gian lận trong các tổ chức kinh doanh bảo hiểm ở Nigeria: Một cuộc khảo sát

về một số công ty được lựa chọn trong đô thị Warri” cũng đã thực hiện một nghiên

cứu về KSNB và phòng chống gian lận trong kinh doanh bảo hiểm. Nghiên cứu này

có mục đích chính là kiểm tra hệ thống kiểm soát nội bộ và phòng chống gian lận

trong kinh doanh bảo hiểm. Một cuộc khảo sát đã được thực hiện trong một số công

ty được lựa chọn trong đô thị Warri. Bảng câu hỏi nghiên cứu được thiết kế và khảo

sát 80 nhân viên cao cấp trong các bộ phận kế toán của các công ty. Phương pháp

dữ liệu phân tích là thống kê mô tả, thông qua các bảng và tỷ lệ phần trăm đơn giản.

Phát hiện của nghiên cứu là kiểm soát nội bộ là một công cụ bảo vệ an toàn cần

thiết, đảm bảo chủ sở hữu của doanh nghiệp rằng tiền của họ đang đượcsử dụng

hiệu quả.

Tác giả Olof Arwinge (2014) với đề tài: “Kiểm soát nội bộ trong ngành tài

chính – Nghiên cứu công ty bảo hiểm” đã xây dựng một khung nghiên cứu để

nghiên cứu HTKSNB của Công ty bảo hiểm ở Thụy Điển là Folksam. Nghiên cứu

của tác giả là kiểm tra làm thế nào và tại sao môi trường và các yếu tố đặc thù của

Công ty lại ảnh hưởng đến thiết kế, sử dụng và kết quả đầu ra của HTKSNB. Tức là

tác giả tập trung nghiên cứu các nhân tố trong doanh nghiệp tác động như thế nào

đến việc thiết kế, sử dụng HTKSNB.

Trường hợp

Tính không chắc Quy định Quy mô Công nghệ

chắn (rủi ro)

Chiến lược

Thiết kế và sử dụng Thiết kế và sử

dụng

HTKSNB

Kết quả đầu ra Kết quả của

HTKSNB

Hình 1.1: Khung nghiên cứu (Olof Arwinge (2014))

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng, khi chiến lược công ty không thành công, công ty

gặp phải khủng hoảng lớn trong năm 1990. Công ty đã thay đổi các nhà quản lý đã

góp phần thay đổi thái độ trong quản trị rủi ro. Việc xây dựng HTKSNB giảm rủi ro

nội bộ, đề phòng rủi ro bên ngoài càng được nhìn nhận đúng đắn vai trò của nó từ

những nhà quản trị mới. Qua đó cho thấy việc thay đổi nhận thức của nhà quản trị

về quản trị rủi ro là hết sức cần thiết để hướng công ty đi theo đúng chiến lược đề

ra. Từ đó, tác giả kết luận rằng có hai nhân tố ảnh hưởng tới việc thiết kế và sử dụng

HTKSNB trong doanh nghiệp đó là đánh giá rủi ro và bộ máy lãnh đạo. Việc thiết

kế, sử dụng HTKSNB không được rập khuôn như lý thuyết mà phải tích hợp với

đánh giá rủi ro, chiến lược công ty, bối cảnh bên ngoài…

Stephen Amponsah, Kofi Osei Adu và Anthony Amissah (2015) với đề tài:

“Đánh giá HTKSNB một số doanh nghiệp bảo hiểm ở Ghana” đã sử dụng phương

pháp phân tích phương sai (ANOVA) để đánh giá HTKSNB một số Công ty bảo

hiểm ở Ghana. Dữ liệu được thu thập từ các kiểm toán viên nội bộ trong ngành bảo

hiểm ở Ghana, có 91 câu hỏi được khảo sát thành công. Tác giả đã thống kê sự khác

biệt của HTKSNB giữa các công ty bảo hiểm thông qua các biến phụ thuộc: hoạt

động kiểm soát, giám sát, thông tin và truyền thông, môi trường kiểm soát và đánh

giá rủi ro. Dựa trên kết quả của nghiên cứu, tác giả đã kết luận rằng các công ty bảo

hiểm phi nhân thọ có HTKSNB hiệu quả hơn các công ty bảo hiểm nhân thọ và các

công ty khác (môi giới bảo hiểm, tái bảo hiểm). Nghiên cứu cũng tiết lộ rằng các

công ty bảo hiểm nhân thọ, phi nhân thọ cũng như các công ty môi giới thực hiện

các biện pháp giám sát đầy đủ hơn các công ty môi giới, tái bảo hiểm. Do đó, Ủy

ban bảo hiểm quốc gia cần quan tâm nhiều đến môi giới tái bảo hiểm, tái bảo hiểm

trong việc đảm bảo thực hiện các biện pháp kiểm soát nội bộ.

Nghiên cứu của các tác giả Siyanbola Trimisiu Tunji, Oyebamiji Taofeek

Adewale, Ibrahim John (2016) với đề tài: “Vai trò của HTKSNB hiệu quả với kinh

doanh bảo hiểm” đã chọn ngẫu nhiên năm công ty bảo hiểm trong sáu mươi công ty

bảo hiểm đang hoạt động ở bang Adamawa tại nước Nigeria để nghiên cứu xem tác

động của HTKSNB đến hiệu quả hoạt động của các Công ty bảo hiểm. Tác giả đã

thiết kế bảng khảo sát với thang đo liker 5 cấp độ từ không đồng ý tới hoàn toàn

đồng ý. Khảo sát 50 nhân viên cũng như 50 khách hàng của mỗi công ty trong năm

công ty được chọn. Nghiên cứu đưa ra một số kết luận về HTKSNB như sau:

HTKSNB có tác động trực tiếp tới hiệu suất của Công ty bảo hiểm, sự tồn tại của

HTKSNB đã làm giảm sự xuất hiện của các hành vi gian lận trong Công ty bảo

hiểm ở bang Adamawa, nhân viên KSNB không được chi trả thù lao đúng với năng

lực, làm giảm hiệu quả trong công việc, bộ máy quản lý không cam kết đảm bảo

giám sát hiệu quả HTKSNB trong ngành.

Từ kết quả của nghiên cứu thì tác giả đã đưa ra một số kiến nghị như sau:

- Một hệ thống kiểm soát nội bộ được thiết lập tốt là bắt buộc đối với tất cả

các công ty trong ngành bảo hiểm.

- Tất cả các luật và quy định phải được thực thi nghiêm ngặt và có hình phạt

tương xứng với mức độ nghiêm trọng của vi phạm.

- Nâng cao năng lực trình độ của nhân viên đơn vị kiểm soát nội bộ, luân

chuyển công việc giữa các nhân viên.

- Nâng cao nhận thức của nhà quản trị về vai trò của HTKSNB, khuyến

khích họ trao đổi kinh nghiệm với những nhà lãnh đạo khác trong ngành.

Đồng thời trao quyền cho các nhà quản lý, nhân viên của đơn vị kiểm soát

nội bộ thực thi trách nhiệm của mình.

Nghiên cứu của tác giả Ritah Ndunge Kilemi (2018) với đề tài: “Các nhân tố

tác động đến gian lận bồi thường ở các công ty bảo hiểm tại Nairobi, Kenya” đã

nghiên cứu ba nhân tố tác động tới gian lận bồi thường là động lực nhân viên, dịch

vụ bồi thường và kiểm soát nội bộ. Tác giả đã khảo sát bằng bảng câu hỏi đối với

136 mẫu là các nhân viên làm việc tại 35 công ty bảo hiểm tại Nairobi, Kenya. Sau

đó dùng thống kê mô tả để xem xét mức độ ảnh hưởng của ba nhân tố đó tới gian

lận bồi thường. Kết quả cho thấy, kiểm soát nội bộ trong các công ty bảo hiểm ở

Nairobi có nhiều sơ hở để nhân viên dễ dàng gian lận trong quá trình bồi thường.

Từ đó tác giả đã đưa ra một số giải pháp nâng cao hiệu quả của hệ thống kiểm soát

nội bộ như phát triển một số cơ sở dữ liệu để hỗ trợ phát hiện thông tin bất thường ở

giai đoạn yêu cầu bồi thường như xác minh thông tin được cung cấp bởi người yêu

cầu bồi thường; nâng cao năng lực của nhân viên phòng IT; cải tiến hệ thống thông

tin để hỗ trợ phát hiện gian lận.

1.2 Các nghiên cứu công bố trong nước.

Nghiên cứu của tác giả Vũ Phan Bảo Uyên (2011) về: “Hoàn thiện hệ thống

kiểm soát nội bộ tại Tổng Công ty cổ phần bảo hiểm dầu khí Việt Nam”. Tác giả

nghiên cứu phản ánh và đánh giá thực trạng hoạt động KSNB của Tổng Công ty cổ

phần bảo hiểm dầu khí Việt Nam (PVI) nhằm kiểm soát rủi ro, nhận biết những hạn

chế và nghiên cứu những hạn chế của HTKSNB tại PVI. Tác giả đã sử dụng

phương pháp luận duy vật biện chứng để hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn

nghiên cứu tại Tổng Công ty CP bảo hiểm dầu khí Việt Nam. Từ đó, nghiên cứu đã

tìm ra được những hạn chế trong HTKSNB tại PVI như: chưa có các quy trình cụ

thể mô tả HTKSNB, các công ty thành viên hầu như không tổ chức đào tạo nhân

viên về HTKSNB, thiếu sự giám sát của chặt chẽ lẫn nhau của các nhân viên cùng

phòng ban, tạo điều kiện gian lận trong chính nhân viên của Công ty…Có nhiều

nguyên nhân dẫn đến những yếu kém trên như chính sách nhân sự và đào tạo nhân

viên của PVI vẫn còn nhiều khiếm khuyết; Ban giám sát vẫn còn lơ là trong nhiệm

vụ, thiếu sự sát sao; ban lãnh đạo cao cấp tại Tổng Công ty CP bảo hiểm dầu khí và

các công ty thành viên vẫn còn chưa được đào tạo chuyên sâu về KSNB. Từ đó, tác

giả đưa ra một số các kiến nghị nhằm mục đích hoàn thiện HTKSNB như: sử dụng

phần mềm PAIS để thực hiện các hoạt động kinh doanh bảo hiểm, tái bảo hiểm

cũng như kế toán, bồi thường…, đào tạo nhân viên về KSNB, tuyển dụng thêm IT

phụ trách mỗi đơn vị thành viên để đảm bảo hệ thống phần mềm PAIS hoạt động

liên tục, thành lập phòng kiểm tra hợp đồng. Bên cạnh đó vẫn còn tồn tại những

điểm hạn chế của đề tài: dữ liệu khảo sát nhỏ, những đánh giá về HTKSNB của tác

giả vẫn còn nhiều ý kiến chủ quan, chưa lượng hóa để đánh giá mức độ tác động

của các nhân tố tới tính hữu hiệu của HTKSNB tại đơn vị PVI.

Tác giả Dương Thị Nhi (2013) với bài báo: “Kiểm soát nội bộ bảo hiểm,

những vấn đề gốc rễ” được đăng trong báo Đầu tư chứng khoán số ra ngày

07/02/2013. Theo kết quả khảo sát của Ernt & Young Việt Nam thì hoạt động kiểm

soát nội bộ tại các doanh nghiệp bảo hiểm rất yếu kém (theo Đầu tư chứng khoán số

ra ngày 01/02/2013). Tác giả đã khảo sát thực tế về kiểm soát nội bộ tại các doanh

nghiệp bảo hiểm ở Việt Nam. Từ đó, tác giả nêu ra các nhược điểm và đề xuất giải

pháp để giải quyết các vấn đề còn tồn đọng. Năm 2007, nhà nước ban hành nghị

định 45/2007/NĐ-CP để quy định chi tiết về kiểm tra, KSNB tại các doanh nghiệp

bảo hiểm. Năm 2012 ban hành thông tư 124/2012/TT-BTC “hướng dẫn chi tiết về

hoạt động kiểm tra, KSNB trong DNBH”. Theo đó thì doanh nghiệp bảo hiểm phải

xây dựng và ban hành các quy trình nghiệp vụ và tổ chức kiểm tra, KSNB. Các quy

định đưa ra nhìn chung là rất chi tiết, chụ thể nhưng khi thực hiện thực tế lại chưa

được đáp ứng. Các DNBH hiện nay đang triển khai HTKSNB chưa đồng bộ và quy

chuẩn. Việc cập nhật rủi ro và hoàn thiện HTKSNB chưa được thực hiện thường

xuyên. Các hướng cải thiện được tác giả đưa ra để giải quyết các vấn đề còn tồn

đọng. Nhìn chung, tác giải dựa trên năm nhân tố cơ bản của HTKSNB để nêu ra các

giải pháp nhằm nâng cao tính hữu hiệu của HTKSNB. Các giải pháp đựa nếu ra là:

xây dựng môi trường kiểm soát hiệu quả, nâng cao tư duy các cấp lãnh đạo về chính

HTKSNB, mỗi cá nhân trong doanh nghiệp phải có ý thức tự kiểm soát mình, đồng

thời kiểm soát những người/bộ phận khác; truyền thông của doanh nghiệp phải làm

tốt nhiệm vụ để đánh bật những phản ứng tiêu cực, e ngại trong việc thay đổi của

nhân viên trong doanh nghiệp; xây dựng các hoạt động kiểm soát dựa trên nguyên

tắc ba tầng kiểm soát; tại mỗi bộ phận của doanh nghiệp cần cần nâng cao vai trò

của hoạt động đánh giá rủi ro, xác định cơ chế kiểm soát cho từng phần hành, phòng

ban, nhân viên từ những rủi ro tiềm tàng.

Nghiên cứu của tác giả Nguyễn Thị Thu Hà (2016) với đề tài: “Hệ thống kiểm

soát nội bộ trong các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ ở Việt Nam” đã nêu bật

lên đặc điểm của HTKSNB trong các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ Việt

Nam. Tác giả sử dụng nghiên cứu định tính để khảo sát thực trạng các nghiên cứu

về kiểm soát nội bộ trong các doanh nghiệp bảo hiểm trong và ngoài nước. Bên

cạnh đó tác giả còn khảo sát 15/30 DN BH phi nhân thọ trong đó có 11 DNBH

trong nước, 4 DNBH có vốn nước ngoài. Tác giả đã nêu bật được thực trạng đặc

điểm HTKSNB trong các DN BHPNT ở Việt Nam. Từ đó, tác giả đã nếu ra những

kiến nghị, giải pháp để hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ trong các DN BHPNT

ở Việt Nam. Ưu điểm của nghiên cứu này là tác giả đã tìm hiểu kinh nghiệm xây

dựng HTKSNB trong các DN BHPNT ở các nước như Trung Quốc, Nhật Bản,

Châu Âu từ đó rút ra bài học cho việc xây dựng HTKSNB cho các DN BHPNT tại

Việt Nam. Tuy nhiên, nhược điểm của nghiên cứu này là chưa lượng hóa bằng

nghiên cứu định lượng để phân tích mức độ tác động của các nhân tố tác động tới

tính hữu hiệu của HTKSNB trong các DN BHPNT tại Việt Nam.

Tác giả TS. Nguyễn Quang Hiện, ThS. Phạm Huyền Trang (2017) trong

“Hoàn thiện chính sách quản trị rủi ro tại các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ”

được đăng trên Tạp chí tài chính. Nghiên cứu đã nêu được thực trạng phát triển của

bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam trong 6 tháng đầu năm 2017. Nhưng đó cũng tạo

nên nhiều áp lực cạnh tranh, yêu cầu các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ Việt

Nam phát triển bền vững, cải tiến hệ thống quản trị và công nghê tiên tiến. Bài báo

cũng tóm tắt được thực trạng quản trị rủi ro trong DN bảo hiểm phi nhân thọ. Từ đó,

tác giả đưa ra các giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tại doanh nghiệp bảo hiểm phi

nhân thọ như chủ động xây dựng; triển khai quản trị rủi ro, xây dựng các mục tiêu,

chiến lược rủi ro; phát huy tốt vai trò công tác định phí; đào tạo và phát triển nhân

sự đáp ứng được yêu cầu quản trị rủi ro; xây dựng hệ thống công nghệ thông tin đáp

ứng yêu cầu quản trị DNBH và phát triển kinh doanh.

Tác giả Trương Khánh Phương, (2019) dựa vào 5 yếu tố cơ bản cấu thành của

HTKSNB theo COSO (2013). Ngoài ra, tác giả còn tìm tòi, phỏng vấn các chuyên

gia trong ngành bảo hiểm phi nhân thọ bằng bảng câu hỏi định tính để phát hiện

thêm nhân tố mới tác động tới tính hữu hiệu của HTKSNB trong các Doanh nghiệp

bảo hiểm phi nhân thọ tại Việt Nam. Điểm mới mà tác giả đã tìm ra đó là công nghệ

thông tin trong đề tài “Các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của hệ thống kiểm

soát nội tại các Doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm tại Việt Nam”. Như vậy nội

dung nghiên cứu của đề tài là các nhân tố: môi trường kiểm soát, đánh giá rủi ro,

hoạt động kiểm soát, thông tin truyền thông, giám sát. Bên cạnh đó, tác giả thực

hiện nghiên cứu định tính để tìm ra nhân tố mới đó là công nghệ thông tin.

Hình 1.2: Mô hình nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu

của HTKSNB trong các DN BHPNT tại Việt Nam.

(Nguồn: Tác giả Trương Khánh Phương (2019))

Tác giả dựa vào mô hình nghiên cứu trên, kết hợp nghiên cứu định lượng, thu

thập số liệu thông qua khảo sát các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ trên địa bàn

Hà Nội, Tp. Hồ Chí Minh và Bình Dương. Tác giả đã đo lường được mức độ ảnh

hưởng của các nhân tố đến tính hữu hiệu của HTKSNB trong các doanh nghiệp bảo

hiểm PNT tại Việt Nam. Có thể sắp xếp mức độ ảnh hưởng từ cao đến thấp của các

nhân tố tác động đến tính hữu hiệu của HTKSNB trong các DNBH PNT tại Việt

Nam như sau: đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, thông tin và truyền thông, công

nghệ thông tin, môi trường kiểm soát và giám sát.

Thông qua đó, tác giả cũng đã đề xuất nhiều chính sách cũng như định hướng

nhằm tăng tính hữu hiệu cho HTKSNB trong các DN BHPNT như xem trọng quy

tắc đạo đức trong kinh doanh để tạo dựng môi trường kiểm soát trong sách, xây

dụng các tiêu chuẩn đánh giá rủi ro, rà soát lại các quy trình một cách thường xuyên

và định kỳ, đầu tư vào công nghệ thông tin. Bên cạnh những kết quả đạt được thì

vẫn còn hạn chế đó là nghiên cứu của tác giả lấy mẫu tập trung ở Hà Nội, Tp. Hồ

Chí Minh, Bình Dương, khảo sát cũng thực hiện năm 2018. Điều đó làm mất đi tính

tổng quát và tính cấp thiết của đề tài.

1.3 Nhận xét các công trình nghiên cứu.

1.3.1 Nhận xét các công trình nghiên cứu nước ngoài.

Các công trình nghiên cứu nước ngoài đã nêu bật được vai trò của HTKSNB

trong các công ty cũng như các công ty bảo hiểm. Nhưng ít các nghiên cứu đi sâu

vào nghiên cứu các nhân tố cũng như mức độ ảnh hưởng của chúng tới tính hữu

hiệu của HTKSNB trong các công ty bảo hiểm cũng như bảo hiểm phi nhân thọ.

Ngoài ra, môi trường hoạt động của các nước khác nhau nên ảnh hưởng đến

HTKSNB cũng khác nhau. Do đó, khi phân tích tính hữu hiệu của HTKSNB trong

các nước đang phát triển như Việt Nam cụ thể là Tp. Hồ Chí Minh thì vẫn có thể

thay đổi, cần kiểm định lại cho phù hợp với môi trường phân tích.

1.3.2 Nhận xét các công trình nghiên cứu trong nước.

Các nghiên cứu trong nước đã nêu được thực trạng hệ thống kiểm soát nội bộ

trong các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ tại Việt Nam từ đó đề ra giải pháp

hoàn thiện. Tuy nhiên đa số các nghiên cứu sử dụng phương pháp thống kê mô tả để

nêu lên thực trạng của HTKSNB trong các DN BHPNT. Rất ít các nghiên cứu sử

dụng mô hình và khảo sát số liệu để đo lường mức độ ảnh hưởng của các nhân tố tới

tính hữu hiệu của HTKSNB trong các DN BHPNT.

1.4 Khe hổng nghiên cứu và định hướng nghiên cứu.

Từ những nghiên cứu đã công bố trong và ngoài nước, tác giả nhận thấy yêu

cầu cấp thiết phải nâng cao tính hữu hiệu của HTKSNB trong các doanh nghiệp bảo

hiểm phi nhân thọ Việt Nam nói chung cũng như các doanh nghiệp bảo hiểm phi

nhân thọ trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh nói riêng. Ở Việt Nam thì đã có các nghiên

cứu hệ thống kiểm soát nội bộ nhưng có rất ít các nghiên cứu về hệ thống kiểm soát

nội bộ trong ngành bảo hiểm cũng như bảo hiểm phi nhân thọ. Mà đặc biệt Tp. Hồ

Chí Minh hiện nay là một trung tâm kinh tế lớn của cả nước, tập trung gần như đầy

đủ các văn phòng kinh doanh, chi nhánh, tổng công ty của các doanh nghiệp bảo

hiểm phi nhân thọ có mặt trên thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam. Nhưng

lại chưa có nghiên cứu nào đi sâu nghiên cứu các nhân tố và mức độ ảnh hưởng của

của nhân tố đến tính hữu hiệu của HTKSNB trong các DN BHPNT trên địa bàn Tp.

Hồ Chí Minh. Tác giả Trương Khánh Phương (2019) đã tiến hành nghiên cứu với

đề tài “Các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội tại các

Doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm tại Việt Nam” tuy nhiên vẫn còn hạn chế như

phạm vi nghiên cứu rộng nhưng thực hiện khảo sát chỉ tập trung ở Hà Nội, Bình

Dương và Tp. Hồ Chí Minh. Chính điều này làm mất đi tính tổng quát cũng như

mức độ đại diện của mẫu. Bên cạnh đó, với mong muốn tìm hiểu sâu và tập trung

hơn vấn đề này tại các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ trên địa bàn Tp. HCM,

một thành phố năng động, có mặt đầy đủ 31/31 doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm

phi nhân thọ trên thị trường Việt Nam.

Trên cơ sở kế thừa kết quả đạt được, từ những nghiên cứu trước cũng như

những vấn đề tồn tại, luận văn sẽ tiếp tục nghiên cứu về HTKSNB ở khía cạnh

“Các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của HTKSNB trong các doanh nghiệp

bảo hiểm phi nhân thọ”. Tác giả sẽ thực hiện nghiên cứu trên địa bàn Tp. Hồ Chí

Minh, trong đó tác giả sẽ kiểm định lại các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của

HTKSNB là năm thành phần chính theo COSO (2013): môi trường kiểm soát, đánh

giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, thông tin và truyền thông, giám sát.

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1

Nội dung chính của chương này giúp lượt khảo lại các nghiên cứu trong và

ngoài nước về HTKSNB cũng như HTKSNB trong các doanh nghiệp bảo hiểm phi

nhân thọ. Từ đó, cho người đọc nắm được bức tranh toàn cảnh của sự cần thiết của

HTKSNB trong các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ trên địa bàn Tp. Hồ Chí

Minh.

Trên cơ sở tổng hợp các công trình nghiên cứu trước, tác giả đã xác định

được khe hổng nghiên cứu, từ đó đưa ra tính cấp thiết của đề tài và hướng nghiên

cứu để làm nền tảng trình bày các chương tiếp theo của luận văn.

CHƯƠNG 2

CƠ SỞ LÝ THUYẾT

2.1 Tổng quan về hệ thống kiểm soát nội bộ.

2.1.1 Khái niệm về hệ thống kiểm soát nội bộ.

Một số quan điểm về hệ thống kiểm soát nội bộ như:

Theo từ điển tiếng Việt: “Kiểm soát là một phương tiện nhằm giảm thiểu

những yếu tố gây tác động xấu tới một đối tượng nào đó” (từ điển tiếng Việt, 2000,

trang 3).

Theo quan điểm của liên đoàn kế toán quốc tế (IFAC): “Kiểm soát nội bộ là

một hệ thống gồm các chính sách, các thủ tục được thiết lập tại đơn vị, đảm bảo độ

tin cậy của các thông tin, đảm bảo việc thực hiện các chế độ pháp lý và đảm bảo

hiệu quả của các hoạt động”.

Theo quan điểm của Hiệp hội Kế toán viên công chứng Hoa Kỳ (AICPA) năm

1936: “KSNB là các biện pháp và cách thức được chấp nhận và được thực hiện

trong một tổ chức để bảo vệ tiền và các tài sản khác, cũng như kiểm tra sự chính xác

trong ghi chép của sổ sách”.

Theo chuẩn mực kiểm toán số 35 của Việt Nam: “Kiểm soát nội bộ là quy

trình do Ban quản trị, Ban Giám đốc và các cá nhân khác trong đơn vị thiết kế, thực

hiện và duy trì để tạo ra sự đảm bảo hợp lý về khả năng đạt được mục tiêu của đơn

vị trong việc đảm bảo độ tin cậy của báo cáo tài chính, đảm bảo hiệu quả, hiệu suất

hoạt động, tuân thủ pháp luật và các quy định có liên quan.”

Theo điều 39 luật kế toán số 88/2015/QH13 có hiệu lực 01/01/2017 lại cho

rằng: “KSNB là việc thiết lập và tổ chức thực hiện trong nội bộ đơn vị kế toán các

cơ chế, chính sách, quy trình, quy định nội bộ phù hợp với quy định của pháp luật

nhằm đảm bảo phòng ngừa, phát hiện, xử lý kịp thời rủi ro và đạt được yêu cầu đề

ra”.

Theo COSO (2013): “Kiểm soát nội bộ là một quá trình, chịu ảnh hưởng bởi

Hội đồng quản trị, người quản lý và các nhân viên của đơn vị, được thiết kế để cung

cấp một sự đảm bảo hợp lý nhằm đạt được các mục tiêu: tính hữu hiệu và hiệu quả

của hoạt động, sự tin cậy của BCTC, sự tuân thủ của các luật lệ và quy định”.

Trong khái niệm của tổ chức COSO (2013) nhấn mạnh đến 4 nội dung quan

trọng:

- KSNB là một quá trình: KSNB không chỉ là một tình huống, sự kiện riêng

lẻ mà nó là sự kết hợp một chuỗi các hoạt động, hiện diện ở mọi bộ phận

trong đơn vị.

- KSNB được thiết kế và vận hành bởi con người: trong khái niệm có nêu rất

rõ KSNB do Ban quản trị, Ban Giám đốc và các cá nhân khác trong đơn vị

thiết kế, thực hiện và duy trì…Do đó KSNB trong đơn vị bị ảnh hưởng rất

nhiều bởi yếu tố con người. Trong đó, Hội đồng quản trị có trách nhiệm

giám sát thông qua những chính sách, thủ tục, biểu mẫu…

- KSNB đảm bảo tính hợp lý cho nhà quản lý: KSNB chỉ đảm bảo tính hợp lý

chứ không đảm bảo tính tuyệt đối trong việc thực hiện các mục tiêu của nhà

quản lý. Vì KSNB không thể ngăn chặn việc sai sót của con người, sự thông

đồng, sự yếu kèm, lạm quyền của nhà quản trị...không bao giờ xảy ra. Mà

KSNB chỉ có thể ngăn chặn, phát hiện sớm khi những rủi ro đó xảy ra.

Các mục tiêu của hệ thống KSNB:

- Mục tiêu tuân thủ: KSNB của đơn vị đảm bảo các hoạt động của đơn vị

tuân thủ pháp luật, quy định của nhà nước; yêu cầu quản lý; chính sách và

quy trình nghiệp vụ của đơn vị.

- Mục tiêu hoạt động: phải sử dụng hiệu quả các tài sản và nguồn lực của đơn

vị để hạn chế rủi ro; đảm bảo sự phối hợp, làm việc của toàn bộ nhân viên

để đạt được mục tiêu của đơn vị; tránh thất thoát, lãng phí.

- Mục tiêu báo cáo: việc lập báo cáo tài chính và phi tài chính phải trung

thực, hợp lý, đáng tin cậy phục vụ mục đích sử dụng của các bên cần đọc

báo cáo. Báo cáo phải được lập trên các chuẩn mực, chính sách về kế toán,

quản lý đã được xác định rõ ràng.

2.1.2 Lịch sử hình thành và phát triển lý thuyết về hệ thống kiểm soát nội bộ.

2.1.2.1 Giai đoạn sơ khai.

Năm 1929, thuật ngữ “Kiểm soát nội bộ” được đề cập lần đầu tiên bởi Cục dự

trữ liên ban Hoa Kỳ. Theo đó “KSNB là công cụ để bảo vệ tiền và các tài sản khác

đồng thời thúc đẩy nâng cao hiệu quả hoạt động, đây là một cơ sở để phục vụ cho

việc lấy mẫu thử nghiệm của Kiểm toán viên”.

Năm 1936, Hiệp hội Kế toán viên công chứng Hoa Kỳ (AICPA) đã đưa ra

định nghĩa về KSNB: “KSNB là các biện pháp và cách thức được chấp nhận và

thực hiện trong một tổ chức để bảo vệ tiền và các tài sản khác, cũng như kiểm tra sự

chính xác trong ghi chép của sổ sách”.

2.1.2.2 Giai đoạn hình thành.

Năm 1949, Hiệp hội Kế toán viên công chứng Hoa Kỳ AICPA đã thực hiện

nghiên cứu về KSNB với đề tài: “KSNB, các nhân tố cấu thành và tầm quan trọng

đối với quản trị doanh nghiệp và đối với kiểm toán viên độc lập”.

Năm 1958, Ủy ban thủ tục kiểm toán (CAP) ban hành báo cáo thủ tục kiểm

toán số 29 (SAP 29) “Phạm vi xem xét KSNB của KTV”, lần đầu tiên phân biệt

KSNB về kế toán và KSNB về quản lý.

Năm 1962, CAP ban hành SAP 33, trong đó giới hạn nghiên cứu KSNB về kế

toán, nhưng không bị buộc đánh giá KSNB về quản lý.

Năm 1972, CAP ban hành SAP 54, “Tìm hiểu và đánh giá KSNB” trong đó

giới hạn nghiên cứu KSNB về kế toán, đưa ra bốn thủ tục kiểm soát kế toán: phê

chuẩn, ghi nhận đúng đắn, hạn chế tiếp cận tài sản và kiểm kê”.

Năm 1973, CAP ban hành chuẩn mực kiểm toán SAS 1. Trong đó kiểm soát

quản lý, không chỉ giới hạn ở kế hoạch tổ chức và các thủ tục, mà còn bao gồm quá

trình ra quyết định cho phép thực hiện nghiệp vụ của nhà quản lý. Kiểm soát kế

toán bao gồm các thủ tục và cách thức tổ chức ghi nhận vào sổ sách để bảo vệ tài

sản, số liệu mang tính đáng tin cậy.

2.1.2.3 Giai đoạn phát triển.

Giai đoạn năm 1970 – 1980, nền kinh tế Hoa Kỳ và các nước phát triển mạnh

mẽ, cùng với vụ bê bối lớn nhất nước Mỹ năm 1972, bê bối Watergate. Năm 1977,

Luật phòng chống hối lộ nước ngoài ra đời.

Năm 1979, SEC bắt buộc các công ty phải báo cáo về KSNB đối với công tác

kế toán của các đơn vị. Nhưng khi đó vẫn chưa có các tiêu chuẩn đánh giá tính hữu

hiệu của HTKSNB.

Năm 1985, một ủy ban thuộc Hội đồng quốc gia Hoa Kỳ về chống gian lận

trên báo cáo tài chính là COSO (Committee of Sponsoring Organization) đã bảo trợ

cho 05 tổ chức nghề nghiệp kế toán – kiểm toán: Hiệp hội kế toán công chứng Hoa

Kỳ (AICPA), Hiệp hội kế toán Hoa Kỳ (AAA), Hiệp hội quản trị viên tài chính

(FEI), Hiệp hội kế toán viên quản trị (IMA), Hiệp hội kiểm toán viên nội bộ (IIA).

Năm 1992, Báo cáo COSO được ban hành. Theo đó, KSNB bao gồm: môi

trường kiểm soát, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, thông tin và truyền thông,

giám sát. Báo cáo COSO (1992) là tài liệu đầu tiên trên thế giới tìm hiểu và định

nghĩa về KSNB một cách đầy đủ và có hệ thống. Nó cung cấp một tầm nhìn rộng và

mang tính chính trị, trong đó KSNB không chỉ còn là 1 vấn đề liên quan đến BCTC

mà còn được mở rộng ra các phương diện hoạt động và tuân thủ. COSO đã chính

thức đổi KSNB kế toán bằng KSNB.

2.1.2.4 Giai đoạn hiện đại (từ 1992 đến nay).

Trên nền tảng báo cáo COSO (1992), các tổ chức nghề nghiệp trên thế giới

liên tục phát triển COSO (1992) để ứng dụng nó vào nhiều lĩnh vực khác nhau cũng

như thay đổi để phù hợp với điều kiện nền kinh tế lúc đó:

- COSO phát triển trong CNTT như năm 1996, ISACA đã ban hành CoBIT

nhấn mạnh đến kiểm soát trong môi trường tin học, bao gồm nhiều lĩnh vực

hoạch định tổ chức, mua và triển khai, phân phối, hỗ trợ và giám sát.

- COSO phát triển theo hướng chuyên sâu vào những ngành nghề cụ thể-Báo

cáo Basel (1998), Báo cáo giám sát ngân hàng.

- Trong lĩnh vực kiểm toán độc lập, dựa trên nần tảng COSO ban hành các

chuẩn mực SAS 78 (1995), SAS 94 (2001), ISA 315, ISA 265…

- COSO phát triển về phía quản trị - ERM (2004), hệ thống quản trị rủi ro

doanh nghiệp.

- COSO phát triển cho doanh nghiệp nhỏ: năm 2006, COSO triển khai nghiên

cứu và ban hành hướng dẫn “Kiểm soát nội bộ đối với báo cáo tài chính –

Hướng dẫn cho các công ty đại chúng quy mô nhỏ”.

- Năm 2008, COSO ban hành Hướng dẫn về giám sát hệ thống KSNB – cũng

là một tiêu chuẩn để đánh giá tính hữu hiệu của HTKSNB.

- Gần đây nhất là năm 2013, COSO đã cập nhật khuôn mẫu hệ thống KSNB

nhằm hướng dẫn về quản trị rủi ro, kiểm soát nội bộ và giảm thiểu giản lận.

2.1.3 Báo cáo COSO (2013).

2.1.3.1 Mục tiêu của báo cáo COSO (2013).

Theo COSO thì KSNB là một quá trình do hội đồng quản trị, ban quản lý và

các nhân viên trong đơn vị chi phối, nó được tạo ra để cung cấp một sự đảm bảo

hợp lý nhằm thực hiện các mục tiêu sau:

- Đảm bảo tính hiệu quả của các hoạt động.

- Đảm bảo sự tuân thủ các quy định của đơn vị và luật pháp.

- Đảm bảo báo cáo tài chính trung thực, hợp lý.

2.1.3.2 Các thành phần cấu thành HTKSNB theo COSO (2013).

Từ năm 1992 đến 2013, theo COSO thì hệ thống kiểm soát nội bộ vẫn bao

gồm 5 thành phần: môi trường kiểm soát, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát,

thông tin và truyền thông, giám sát. Nhưng đã có những điểm thay đổi cơ bản tập

trung vào 7 điểm chính như sau:

- Ngăn ngừa, phát hiện và giảm thiểu các gian lận.

- Ứng dụng sự phát triển của KHCN.

- Đáp ứng các nhu cầu, quy định, chuẩn mực.

- Thay đổi các mô hình kinh doanh phù hợp với sự biến động của thế giới.

- Hướng đến sự toàn cầu hóa thị trường và hoạt động kinh doanh.

- Tăng cường các chiến lược cạnh tranh

- Tiếp cận theo hướng quản trị kinh doanh ở tầm vĩ mô và trách nhiệm giải

trình trước xã hội.

Dựa vào 7 khía cạnh chính trên, COSO (2013) đã nêu ra 17 nguyên tắc theo

kết cấu bởi 5 thành phần chính cấu thành HTKSNB là:

 Môi trường kiểm soát:

Nguyên tắc thứ 1: Đơn vị thể hiện sự cam kết về tính chính trực, giá trị đạo

đức.

Nguyên tắc thứ 2: Hội đồng quản trị chứng minh phải độc lập với nhà quản

lý, thực thi việc giám sát sự phát triển và hoạt động của KSNB.

Nguyên tắc thứ 3: Nhà quản lý cần thiết lập cơ cấu tổ chức, quy trình báo cáo,

phân chia trách nhiệm và quyền hạn nhằm đạt được mục tiêu của đơn vị nhưng phải

đặt dưới sự giám sát của HĐQT.

Nguyên tắc thứ 4: Đơn vị thể hiện sự cam kết về việc sử dụng nhân viên có

năng lực thông qua tuyển dụng, duy trì và phát triển nguồn nhân lực phù hợp với

mục tiêu của đơn vị.

Nguyên tắc thứ 5: Các cá nhân phải chịu trách nhiệm báo cáo về nhiệm vụ,

quyền hạn của họ trong việc đáp ứng các mục tiêu của đơn vị.

 Đánh giá rủi ro:

Nguyên tắc thứ 6: Đơn vị phải thiết lập mục tiêu rõ ràng, đầy đủ để xác định

và đánh giá các rủi ro có thể phát sinh ảnh hưởng đến đạt được mục tiêu của đơn vị.

Nguyên tắc thứ 7: Đơn vị phải nhận diện các rủi ro có thể phát sinh có thể ảnh

hưởng đạt được mục tiêu của đơn vị, tiến hành phân tích các rủi ro để quản lý.

Nguyên tắc thứ 8: Đơn vị cần xem xét các loại gian lận tiềm tàng khi đánh giá

rủi ro đối với việc đạt được mục tiêu của đơn vị.

Nguyên tắc thứ 9: Đơn vị cần xác định, đánh giá những thay đổi của môi

trường ảnh hưởng đến KSNB.

 Hoạt động kiểm soát:

Nguyên tắc thứ 10: Đơn vị phải lựa chọn và phát triển các hoạt động kiểm soát

để góp phần hạn chế các rủi ro giúp đạt mục tiêu trong giới hạn chấp nhận được.

Nguyên tắc thứ 11: Đơn vị lựa chọn và phát triển các hoạt động kiểm soát

chung với công nghệ hiện đại để hỗ trợ cho việc đạt được các mục tiêu.

Nguyên tắc thứ 12: Đơn vị tổ chức triển khai hoạt động kiểm soát thông qua

nội dung các chính sách đã được thiết lập và triển khai chính sách thành các hành

động cụ thể.

 Thông tin và truyền thông:

Nguyên tắc thứ 13: Đơn vị thu thập, truyền đạt và sử dụng thông tin thích hợp,

có chất lượng để hỗ trợ những bộ phận khác của KSNB.

Nguyên tắc thứ 14: Đơn vị cần truyền đạt trong nội bộ những thông tin cần

thiết, bao gồm cả mục tiêu và trách nhiệm đối với KSNB, nhằm hỗ trợ cho chức

năng kiểm soát.

Nguyên tắc thứ 15: Đơn vị cần truyền đạt cho các đối tượng bên ngoài đơn vị

về các vấn đề ảnh hưởng đến KSNB.

 Giám sát:

Nguyên tắc thứ 16: Đơn vị phải lựa chọn, triển khai và thực hiện việc đánh giá

liên tục hoặc định kỳ để biết chắc rằng liệu những thành phần nào của KSNB có

hiện hữu và đang hoạt động.

Nguyên tắc thứ 17: Đơn vị phải đánh giá và thông báo những yếu kém của

KSNB một cách kịp thời cho các đối tượng có trách nhiệm bao gồm nhà quản lý và

HĐQT để có những biện pháp khắc phục.

2.1.4 Lợi ích và hạn chế của hệ thống kiểm soát nội bộ.

2.1.4.1 Lợi ích của hệ thống kiểm soát nội bộ.

Ngay từ khi ra đời, trong định nghĩa của Kiểm soát nội bộ đã nói lên lợi ích

của kiểm soát nội bộ. Kiểm soát nội bộ là công cụ nhằm bảo vệ tiền và các tài sản

khác. Nhưng đến hiện tại, những lợi ích mang lại của hệ thống kiểm soát nội bộ

không còn đơn giản như vậy. Một hệ thống KSNB hữu hiệu sẽ mang lại cho tổ chức

những lợi ích sau:

- Đảm bảo các số liệu của kế toán và báo cáo tài chính trong doanh nghiệp.

- Giảm bớt rủi ro gian lận hoặc trộm cắp đối với doanh nghiệp.

- Đảm bảo mọi thành viên đều tuân thủ những quy định trong hoạt động của

tổ chức cũng như các quy định pháp luật.

- Đảm bảo tổ chức hoạt động hiệu quả, sử dụng hợp lý nguồn lực và đạt được

hiệu quả hoạt động.

- Bảo vệ lợi ích, gây dựng lòng tin đối với những nhà đầu tư.

2.1.4.2 Hạn chế của hệ thống kiểm soát nội bộ.

Ngay trong định về về kiểm soát nội bộ của COSO (2013) đã nêu rõ rằng kiểm

soát nội bộ chỉ mang lại một sự đảm bảo hợp lý. Sau hơn 100 năm phát triển về

kiểm soát nội bộ, các nhà nghiên cứu cũng như các tổ chức nghề nghiệp luôn muốn

nâng cao tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ. Nhưng lại không có một

nghiên cứu nào để làm cho hệ thống kiểm soát nội bộ hiểu quả tuyệt đối. Bởi vì,

HTKSNB luôn có sự góp mặt của con người. Dù ngay cả khi xây dựng một

HTKSNB hoàn hảo thì nó vẫn phụ thuộc chủ yêu vào yếu tố con người. Một số

nguyên nhân như:

- Những hạn chế xuất phát từ bản thân nhân viên như: sự cố ý, chủ quan,

đãng trí, thiếu kiến thức, hiểu biết…

- Sự thông đồng giữa các nhân viên hoặc của chính nhà lãnh đạo. Khi đó sẽ

xảy ra các hoạt động để qua mặt hệ thống kiểm soát nội bộ.

- Lợi ích – chi phí: hầu hết các nhà quản lý sẽ không muốn bỏ ra chi phí lớn

hơn lợi ích mà hệ thống kiểm soát có thể mang lại. Ví dụ như nếu chi phí bỏ

ra để ngăn chặn gian lận lớn hơn cả chi phí gian lận thì có thể nhà quản lý

sẽ cân nhắc không bỏ ra chi phí để thực hiện các thủ tục kiểm soát nhằm

ngăn chặn gian lận.

- Sự lạm quyền của nhà quản lý: HTKSNB là do nhà quản lý thiết lập và điều

hành, vì vậy những chính sách của HTKSNB có thể không tác động tới nhà

quản lý mà chỉ đối với các nhân viên cấp dưới.

2.2 Tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ.

2.2.1 Khái niệm tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ.

Hệ thống kiểm soát nội bộ là một quá trình thì tính hữu hiệu của HTKSNB là

một trạng thái của nó ở một thời điểm nhất định. Một hệ thống KSNB hữu hiệu tức

là hệ thống kiểm soát nội bộ đó hoàn thành nhiệm vụ, hay mục tiêu được đặt ra.

Báo cáo COSO (2013) cho rằng, một hệ thống KSNB được coi là hữu hiệu khi

Hội đồng quản trị và nhà quản lý đảm bảo thực hiện hợp lý 03 mục tiêu: mục tiêu

hoạt động, mục tiêu báo cáo và mục tiêu tuân thủ. Cụ thể:

Mục tiêu hoạt động: các hoạt động được coi là hữu hiệu và hiệu quả khi các sự

kiện bên ngoài không có tác động đáng kể đến việc đạt được các mục tiêu hoặc khi

các hoạt động bên ngoài có tác động đến mục tiêu thì đã có những “bức tường” bảo

vệ hoặc ứng phó với các tác động đó. Các hoạt động của doanh nghiệp phải đạt

được sự phù hợp giữa hiệu quả và nguồn lực doanh nghiệp.

Mục tiêu báo cáo: các báo cáo phải đảm bảo sự chính xác của thông tin nhằm

phục vụ cho mục đích ra quyết định của các bên. Một HTKSNB hữu hiệu sẽ làm tốt

điều này.

Mục tiêu tuân thủ: doanh nghiệp phải tuân thủ các quy định của pháp luật, các

quy tắc, quy định từ bên ngoài.

Ngoài ra, có thể xem xét sự hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ dựa trên

05 thành phần cơ bản cấu thành nên HTKSNB theo COSO (2013) đó là: môi trường

kiểm soát, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, thông tin và truyền thông, giám sát.

Nếu mỗi thành phần làm việc hiệu quả thì cả hệ thống sẽ được đánh giá là hiệu quả.

Dựa vào các nghiên cứu Stephen Amponsah, Kofi Osei Adu và Anthony

Amissah (2015), Trương Khánh Phương (2019) và báo cáo COSO (2013) thì tác giả

cho rằng để xem xét xét tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ trong các

doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ thì HTKSNB phải đạt được 03 mục tiêu: hoạt

động của DN BHPNT phải đạt được hiệu quả, hiệu năng; báo cáo tài chính trong

các DN BHPNT phải đáng tin cậy; các DN BHPNT phải tuân thủ các quy định của

pháp luật và mỗi bộ phận trong DN BHPNT phải tuân thủ các quy định bộ. Đây

cũng chính là 03 biến quan sát (thang đo) mà tác giả sử dụng để đánh giá tính hữu

hiệu của HTKSNB trong các DN BHPNT trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh.

2.2.2 Các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội

bộ.

Theo nghiên cứu của Stephen Amponsah, Kofi Osei Adu và Anthony Amissah

(2015), Trương Khánh Phương (2019) cũng như theo COSO (2013) thì có 5 nhân tố

cơ bản ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của HTKSNB bao gồm: môi trường kiểm soát;

đánh giá rủi ro; hoạt động kiểm soát; thông tin và truyền thông; giám sát.

2.2.2.1 Môi trường kiểm soát.

Môi trường kiểm soát phản ánh “sắc thái” chung của doanh nghiệp và được

thể hiện thông qua quan điểm, nhận thức và hành động của Ban quản trị, Ban Giám

đốc liên quan tới HTKSNB và tầm quan trọng của đơn vị. Môi trường kiểm soát

còn ảnh hưởng đến việc thiết kế, sử dụng và kết quả của HTKSNB trong các doanh

nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ (Olof Arwinge, 2014). Môi trường kiểm soát bao

gồm các nội dung cơ bản:

Quan điểm, cách thức điều hành của lãnh đạo, công tác kế hoạch:

Ngày trong COSO (2013) đã nếu rõ, HTKSNB là một quá trình do hội đồng

quản trị, ban quản lý tạo nên. Nếu như người quản lý cao nhất coi kiểm soát là quan

trọng và thể hiện rõ ràng quan điểm của mình cho những thành viên khác trong tổ

chức thì các nhân viên trong đơn vị sẽ phải nghiêm túc thực hiện HTKSNB đã được

thiết lập.

Tính trung thực và giá trị đạo đức:

Tính trung thực và giá trị đạo đức của người quản lý thể hiện ở những hoạt

động làm gương để làm giảm hoặc xóa bỏ những động cơ đang tồn tại ở nhân viên

mà có thể khiến họ sẽ thực hiện những hành vi không trung thực, phi đạo đức nhằm

trục lợi cho bản thân, gây thiệt hại cho đơn vị. Người lãnh đạo có vai trò quyết định

trong việc hình thành văn hóa đông ty, nếu người lãnh đạo trung thực, luôn đề cao

giá trị đạo đức thì sẽ tạo ra môi trường trong sạch cho đơn vị.

Cơ cấu tổ chức bộ máy:

Một cơ cấu tổ chức tốt phải xác định rõ, đầy đủ và hợp lý về chức năng, nhiệm

vụ của các bộ phận trong bộ máy, sự phối hợp và phân chia quyền lực, trách nhiệm

rõ ràng. Việc tổ chức bộ máy đơn vị phải dựa vào các nguyên tắc cơ bản của kiểm

soát và quản trị rủi ro. Điều đó sẽ làm cho bộ máy được tinh gọn, sử dựng hợp lý

nguồn lực của tổ chức.

Hệ thống chính sách, quy chế, quy trình và thủ tục kiểm soát:

Các đơn vị phải có hệ thống các quy chế, quy trình, thủ tục kiểm soát. Hệ

thống quy chế, quy trình, thủ tục kiểm soát về tài chính, kế toán trong đơn vị thường

bao gồm: quy chế tài chính, quy chế kế toán, quy chế đầu tư; quy chế quản lý, mua

sắm, sử dụng tài sản…Hệ thống quy chế là căn cứ để hướng dẫn thực hiện, đồng

thời là căn cứ pháp lý để thực hiện kiểm soát hoạt động của doanh nghiệp.

Chính sách về nguồn nhân lực và quá trình thực hiện:

Nhân tố quan trọng nhất kiểm soát nội bộ và luôn hiện điện trong mọi quy

trình kiểm soát nội bộ đó là con người. Mọi nhân viên trong đơn vị có năng lực, đều

trong thực và xem trọng các giá trị đạo đức thì dù không có các quy trình kiểm soát

nội bộ thì hoạt động của đơn vị vẫn hiệu quả. Nhưng thực tế thì không thể có một tổ

chức hội tụ tất cả nhân viên đều trung thực, có năng lực và làm việc hết mình vì sự

phát triển của đơn vị. Do vậy, doanh nghiệp phải xây dựng được chính sách thích

hợp, trung thực về đánh giá, đối đãi, thăng chức và nhân sự để nâng cao tinh thần

trách nhiệm, hết mình vì mục tiêu của đơn vị. Đồng thời hoàn thiện chính sách đào

tạo để nâng cao năng lực, đạo đức của nhân viên để xây dựng một môi trường kiểm

soát hiệu quả.

2.2.2.2 Đánh giá rủi ro.

Theo nghiên cứu của EZ Baranoff (2004) thì quy trình đánh giá rủi ro trong

các doanh nghiệp bảo hiểm có các bước như hình 2.1:

Lập kế hoạch Đánh giá rủi ro Nhận diên rủi ro Rủi ro nào có thể xảy Lập kế hoạch để Đánh giá xác suất

ngăn chặn và giảm xảy ra và tác động? ra? thiểu rủi ro.

Hình 2.1: Các bước của quy trình đánh giá rủi ro.

(Nguồn: EZ Baranoff, 2004)

Nhận diện rủi ro: là quá trình xác định những mối nguy có thể gây tác động

xấu tới tổ chức như có thể gây tổn hại con người, hư hỏng tài sản, hủy hoại môi

trường…Điều kiện để thực hiện việc này là đơn vị phải lập mục tiêu. Mục tiêu của

đơn vị càng chi tiết, càng rõ ràng thì việc nhận diện rủi ro sẽ càng chi tiết và chính

xác hơn. Theo EZ Baranoff (2004) trong các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ

thì nhận diện rủi ro chính là xác định sản phẩm dịch vụ cung cấp cho khách hàng.

Các nhân viên trong DN BHPNT phải được trang bị đầy đủ kiến thức về nhận diện

rủi ro để tư vấn đúng các rủi ro có thể xảy ra với khách hàng, giải quyết bồi thường

đúng với bản chất của rủi ro... Tránh trường hợp bán sản phẩm sai với mục đích

phòng ngừa rủi ro của khách hàng, từ chối bồi thường hoặc bồi thường nhưng sai

bản chất rủi ro, vô tình làm mất uy tín của đơn vị.

Đánh giá rủi ro: đánh giá rủi ro là bước tiếp theo sau khi đã nhận diện được

các rủi ro liên quan tới mục tiêu của đơn vị. Việc đánh giá rủi ro thực chất đó là dự

đoán xác suất xảy ra đối với đơn vị. Việc dự đoán xác suất xảy ra căn cứ rất nhiều

yếu tố bên trong lẫn bên ngoài của đơn vị. Song song với việc dự đoán xác suất xảy

ra thì đơn vị phải dự đoán được sự tác động của rủi ro tới doanh nghiệp như thế nào

trong trường hợp xấu nhất là rủi ro đó xảy ra với doanh nghiệp. Để làm được điều

này đòi hỏi xây dựng một hệ thống đánh giá rủi ro hiệu quả, được thực hiện bởi

những người có kiến thức và kinh nghiệm cao trong lĩnh vực đánh giá rủi ro.

Lập kế hoạch ngăn chặn rủi ro và giảm thiểu rủi ro: sau khi đã xác định được

các rủi ro có xác suất cao sẽ xảy ra thì phải có kế hoạch ngăn chặn, giảm thiểu rủi

ro. Điểm quan trọng trong bước này là phải xây dựng kế hoạch đồng bộ. Phải xây

dựng kế hoạch ngăn chặn rủi ro và giảm thiểu rủi ro ở tất cả các hoạt động của đơn

vị. Nhưng phải tôn trọng mối quan hệ giũa lợi ích và chi phí. Việc triển khai các kế

hoạch ngăn chặn rủi ro phải xem xét lợi ích mang lại với chi phí phải bỏ ra để triển

khai.

2.2.2.3 Hoạt động kiểm soát.

Hoạt động kiểm soát là các biện pháp, quy trình, thủ tục được thực thi nghiêm

túc trong toàn tổ chức nhằm đảm bảo chỉ thị của ban lãnh đạo trong giảm thiểu rủi

ro và tạo điều kiện cho tổ chức đạt được mục tiêu đã đặt ra.

Theo COSO (2013) thì các yếu tố của hoạt động kiểm soát là soát xét hoạt

động của ban quản trị; xây dựng các hoạt động kiểm soát để phòng ngừa rủi ro;

phân công, phân nhiệm giữa các nhân viên. Sự hiểu biết chắc chắn về quá trình kinh

doanh cơ bản, và sự tham gia của các nhân viên trực tiếp tham gia vào quá trình

kinh doanh, là rất quan trọng cho việc tạo ra các hoạt động kiểm soát tốt những rủi

ro đang cần được giải quyết.

Các yếu tố của hoạt động kiểm soát nội bộ:

- Phân chia trách nhiệm:

Phân chia trách nhiệm làm giảm cơ hội thực hiện hành vi gian lận. Nguyên

tắc của hoạt động kiểm soát là mọi bộ phận hay cá nhân không được thực hiện

các công việc từ lúc bắt đầu đến khi kết thúc; không một nhân viên nào được

thực hiện hơn một những chức năng sau: phê duyệt, ghi chép và bảo vệ tài sản.

- Soát xét các hoạt động của ban lãnh đạo:

Ban kiểm soát của các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ phải có các thủ

tục, quy định để kiểm soát các hoạt động của ban lãnh đạo. Hạn chế các hành

vi gian lận của ban lãnh đạo. Ban lãnh đạo là những người có ảnh hưởng đến

việc thiết kế, vận hành HTKSNB, vì vậy họ sẽ dễ thực hiện các hành vi gian

lận nếu như có động cơ. Vì vậy phải thường xuyên soát xét các hoạt động của

họ.

- DN BHPNT phải xây dựng các hoạt động kiểm soát đề phòng ngừa rủi ro:

Các hoạt động đó phải đồng nhất, có sự kết nối giữa các bộ phận, phòng

ban để kiểm soát các rủi ro có thể xảy ra đối với một nghiệp vụ. Đảm bảo các

nghiệp vụ xảy ra đều có các hoạt động kiểm soát đi kèm từ bước đầu tiên đến

kết quả cuối cùng.

2.2.2.4 Thông tin và truyền thông.

Trong doanh nghiệp phải nhận dạng, thu thập và trao đổi thông tin trong đơn

vị dưới các hình thức khác nhau để mọi người thực hiện nhiệm vụ của mình. Thông

tin phải được thu thập một cách chính xác, đầy đủ và một cách thường xuyên, sau

đó đơn vị phải thiết lập một hệ thống báo cáo mang tính trung thực, hợp lý để các

nhà lãnh đạo đưa ra các quyết định dựa trên các thông tin đã được thu thập. Chất

lượng hệ thống thông tin và truyền thông chỉ đạt được khi các nội dung sau được

đảm bảo:

- Đơn vị phải thiết lập hệ thống báo cáo cho các nhà quản trị mang tính trung

thực, hợp lý.

- Hệ thống truyền thông của doanh nghiệp đảm bảo mọi nhân viên đều nắm

được các quy định, quy trình thực hiện công việc của doanh nghiệp, đồng

thời thường xuyên cập nhật sự thay đổi của chúng.

- Doanh nghiệp xây dựng kênh thông tin nóng, cho phép nhân viên phản ánh

các trường hợp gian lận cũng như các điểm yếu kém trong HTKSNB của

doanh nghiệp.

- Doanh nghiệp đầu tư xây dựng các hệ thống ngăn chặn, phòng ngừa sự

đánh cắp, mất mát thông tin.

2.2.2.5 Giám sát.

Theo Annukka Jokipii (2010), giám sát là bộ phận cuối cùng, cũng là bộ phận

quan trọng nhất của HTKSNB, là quá trình đánh giá chất lượng theo thời gian của

HTKSNB. Mục tiêu của giám sát HTKSNB là đánh giá xem HTKSNB đã được

thiết kế đầy đủ, chặt chẽ và có hiệu quả hay không? Giám sát có thể chia thành hai

loại chính là giám sát thường xuyên và giám sát định kỳ. Trong các doanh nghiệp

bảo hiểm phi nhân thọ thì giám sát định kỳ và giám sát thường xuyên thể hiện qua:

- Doanh nghiệp BHPNT thường xuyên tiến hành kiểm tra chéo giữa các nhân

viên trong một phòng và giữa các phòng ban.

- Bộ phận kiểm soát nội bộ của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ có tiến

hành kiểm tra định kỳ chi nhánh và doanh nghiệp.

- Doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ có thuê kiểm toán độc lập để kiểm

toán thông tin BCTC định kỳ hàng quý, hàng năm.

2.3 Các lý thuyết nền có liên quan.

2.3.1 Lý thuyết ủy nhiệm.

Năm 1976, hai nhà nghiên cứu Jensen và Meckling đã đưa ra lý thuyết ủy

nhiệm. Lý thuyết này nghiên cứu mối quan hệ giữa bên ủy quyền và được ủy quyền.

Quan hệ nhà quản lý và cổ đông: quan hệ này xuất hiện khi có sự tách rời

quyền sở hữu và chức năng quản lý. Lý thuyết ủy nhiệm cho rằng cả hai bên cổ

đông và nhà quản lý luôn muốn tối đa hóa lợi ích của mình. Vì vậy tồn tại một khả

năng là nhà quản lý hành xử không hoàn toàn vì lợi ích cổ đông. Nhà quản lý sẽ tìm

cách tác động vào báo cáo tài chính thông qua vận dụng chính sách kế toán để đặt

được mục đích mà các cổ đông mong muốn, từ đó có thể tối đa lợi cá nhân của

mình.

Quan hệ cổ đông và chủ nợ: lý thuyết ủy nhiệm cho rằng có quan hệ ủy nhiệm

giữa doanh nghiệp và chủ nợ; lúc này chủ nợ là bên ủy nhiệm và doanh nghiệp là

bên được ủy nhiệm. Người quản lý đại diện cho doanh nghiệp nên chính là đại diện

cho cổ đông. Giả sử họ hành sử trên lợi ích của các cổ đông. Lúc này, mối quan hệ

cổ đông và chủ nợ hình thành và cả hai bên cũng sẽ tìm cách tối đa hóa lợi ích của

mình. Để giảm chi phí ủy nhiệm thì chủ nợ có thể sử dụng các biện pháp bảo vệ

bằng giá thông qua lãi suất hoặc đưa vào hợp đồng các điều khoản hạn chế việc chia

cổ tức, hoạt động đầu tư, không để doanh nghiệp lao vào các khoản đầu tư có rủi ro

cao.

Lý thuyết ủy nhiệm cho rằng xung đột sẽ phát sinh khi có thông tin không đầy

đủ và bất cân xứng giữa chủ thể và đại diện trong công ty. Cả hai bên có lợi ích

khác nhau và vấn đề này được giảm thiểu bằng cách sử dụng các cơ chế thích hợp

để có thể hạn chế sự phân hóa lợi ích giữa cổ đông và người quản lý công ty, thông

qua thiết lập những cơ chế đãi ngộ thích hợp cho các nhà quản trị, và thiết lập cơ

chế giám sát hiệu quả để hạn chế những hành vi không bình thường, tư lợi của

người quản lý công ty.

Trong các doanh nghiệp DN BHPNT thì lý thuyết ủy nhiệm thể hiện rõ. Ban

quản trị không phải là người nắm giữ phần lớn vốn mà là các cổ đông, nhưng họ lại

đại diện cho cổ đông để đề ra các quyết định. Do đó bản thân các nhà quản trị phải

kiểm soát các hoạt động bên trong doanh nghiệp bảo hiểm mà mình quản lý để tạo

ra môi trường kiểm soát nội bộ tốt, thực hiện đánh giá rủi ro, kiểm soát rủi ro, đảm

bảo thông tin truyền thông đầy đủ, tin cậy và kịp thời. Lý thuyết ủy nhiệm cũng là

cơ sở để xây dựng các quy định nội bộ trong DNBH, các quy định trong hoạt động

kiểm soát phù hợp với hệ thống phân quyền trong các DN BHPNT trên địa bàn Tp.

Hồ Chí Minh.

Trái lại, bên ủy nhiệm phải tạo ra một cơ chế nhằm giám sát các hoạt động của

nhà quản trị bằng các quy định nội bộ. Điều đó nhằm đảm bảo người được ủy

nhiệm đại diện cho quyền lợi của người ủy nhiệm, giảm thiểu hành vi tư lợi của

người quản trị. Đó là lý do chính để xây dựng HTKNSB, là nền tảng xây dựng các

thủ tục kiểm soát và ban kiểm soát.

2.3.2 Lý thuyết thông tin hữu ích.

Lý thuyết thông tin hữu ích (decision usefulness theory) xuất phát từ những

nghiên cứu chuẩn tắc trong những năm 1950-1970. Lý thuyết thông tin hữu ích là lý

thuyết kế toán chuẩn tắc được sử dụng như một nền tảng để xây dựng các chuẩn

mực kế toán hiện hành. Lý thuyết này nhấn mạnh nhiệm vụ cơ bản của báo cáo tài

chính là cung cấp thông tin hữu ích và thích hợp cho các đối tượng sử dụng trong

việc ra quyết định kinh tế.

Trong nghiên cứu của mình Phiposophy (2012) cho rằng lý thuyết thông tin

hữu ích ra đời với mục tiêu hữu ích về quyết định, mục đích chính là định hướng sử

dụng thông tin kế toán hữu ích phục vụ cho việc ra quyết định của các bên sử dụng

thông tin. Các chuẩn mực kế toán sử dụng lý thuyết này làm nền tảng. Các giả

thuyết được đặt ra theo lý thuyết này:

- Nhu cầu của người sử dụng thông tin là không xác định trước và các thông

tin đó cần được xác minh thông qua dẫn chứng thực tế.

- Đáp ứng nhu cầu sử dụng thông tin phụ thuộc vào những bên có lợi ích

trong việc sử dụng những thông tin đó.

- Giữa người lập báo cáo tài chính và người sử dụng thông tin luôn tồn tài sự

mất cân đối về mặt sử dụng thông tin.

- Tính hữu ích của thông tin còn phải xem xét trên mối quan hệ tương quan

lợi ích-chi phí của thông tin đó.

Thông tin hữu ích trong kế toán đóng vai trò quan trọng trong việc ra quyết

định. Đồng thời, các thông tin đó còn phải trung thực, hợp lý. Việc xây dựng một

HTKSNB hữu hiệu là tiền đề để thông tin trên báo cáo tài chính là trung thực nhất,

có thể phản ánh đầy đủ tình hình tài chính của công ty. Giúp các bên sử dụng báo

cáo tài chính ra quyết định phù hợp nhất. Do đó, các yếu tố môi trường kiểm soát,

giám sát, đánh giá rủi ro được vận dụng để làm cho HTKSNB hữu hiệu. Từ đó, làm

cho thông tin kế toán của doanh nghiệp hữu ích hơn trong việc ra quyết định.

2.4 Đặc điểm kinh doanh của ngành bảo hiểm phi nhân thọ tác động đến

các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội

bộ.

- Kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ là “kinh doanh trên rủi ro”.

Tâm lý con người nói chung luôn sợ xảy ra rủi ro cho bản thân cũng như là

các tài sản của mình. Chính vì vậy họ sẽ nghĩ ra nhiều cách để bảo vệ bản thân cũng

như tài sản. Trong đó mua bảo hiểm cũng được xem là một “chiếc bùa hộ mệnh”

đối với khách hàng. Vì vậy nếu không có rủi ro, sẽ không có bảo hiểm.

Theo định nghĩa bảo hiểm phi nhân thọ: “Bảo hiểm phi nhân thọ là các nghiệp

vụ bảo hiểm thương mại khác không phải là bảo hiểm nhân thọ, là loại hình bảo

hiểm qua đó công ty bảo hiểm cam kết sẽ chi trả bồi thường khi có sự kiện bảo hiểm

xảy ra liên quan đến tổn thất về vật chất và tai nạn con người, trách nhiệm của

người tham gia bảo hiểm” có thể thấy ngay bản chất của kinh doanh bảo hiểm nói

chung và kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ nói riêng là “kinh doanh trên rủi ro”.

Người bán bảo hiểm sẽ được “lời” khoản phí bảo hiểm của người mua bảo hiểm nếu

tổn thất không xảy ra trong thời hạn bảo hiểm. Còn nếu tổn thất xảy ra thì người bán

bảo hiểm phải “lỗ” phí bồi thường. Vì vậy các công ty bảo hiểm phi nhân thọ luôn

muốn bán các sản phẩm của mình cho những đối tượng bảo hiểm có xác suất xảy ra

rủi ro là thấp nhất.

Với đặc điểm là “kinh doanh trên rủi ro” đã ảnh hưởng đến thiết kế, vân hành

hệ thống kiểm soát nội bộ, cụ thể là ảnh hưởng đến việc đánh giá rủi ro, thiết kế các

hoạt động kiểm soát trong các DN BHPNT. Điều này cũng phù hợp với nghiên cứu

của Olof Arwinge (2014).

- Sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ là sản phẩm vô hình.

Sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ về bản chất là một dịch vụ, nhưng được cung

cấp dưới dạng một lời hứa, một lời cam kết mà công ty bảo hiểm đưa ra với khách

hàng. Đa phần các dịch vụ khác thì khách hàng sẽ được sử dụng dịch vụ trước khi

thanh toán cho những dịch vụ đó. Còn đối với bảo hiểm thì khách hàng phải trả

trước để “mua” lời hứa, sau đó mới có thể “sử dụng” dịch vụ. Khác với sản phẩm

vật chất mà người mua có thể cảm nhận được qua các giác quan. Người mua sản

phẩm bảo hiểm không thể chỉ ra màu sắc, hình dáng, kích thước, mùi vị hay có thể

cầm nắm, sờ mó sản phẩm.

Để củng cố lòng tin của khách hàng, các doanh nghiệp bảo hiểm tìm cách tăng

tính hữu hình của sản phẩm: chú ý những lợi ích có liên quan đến dịch vụ; sử dụng

những người nổi tiếng, có uy tín tuyên truyền dịch vụ; sử dụng bên thứ 3 độc lập

làm kênh phân phối như đại lý, môi giới…; xây dựng uy tín của công ty bảo hiểm;

tăng cường vai trò quan trọng của hệ thống kiểm soát nội bộ.

Với đặc điểm về loại hình sản phẩm như vậy, thì doanh nghiệp bảo hiểm phi

nhân thọ phải nâng cao được tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ, cụ thể là

phải nâng cao được môi trường kiểm soát, đánh giá rủi ro, thông tin và truyền

thông, hoạt động kiểm soát cũng như giám sát.

- Mức chi trả bồi thường có thể cao hơn nhiều lần so với phí bảo hiểm phải

trả.

Số tiền bảo hiểm là số tiền được dùng làm cơ sở để xác định quyền lợi bảo

hiểm theo quy định. Số tiền bảo hiểm được bên mua bảo hiểm lựa chọn phù hợp với

những quy định của công ty bảo hiểm và được ghi tại giấy yêu cầu bảo hiểm hoặc

trong phụ lục của hợp đồng.

Phí bảo hiểm là số tiền mà người tham gia bảo hiểm phải trả cho công ty bảo

hiểm để đổi lấy sự bảo đảm trước các rủi ro sẽ chuyển sang cho công ty bảo hiểm.

Giữa số tiền bảo hiểm và phí bảo hiểm có mối quan hệ được thể hiện qua công

thức:

Phí bảo hiểm = Tỷ lệ phí x Số tiền bảo hiểm

Trong đó:

Tỷ lệ phí bảo hiểm thường được xác định theo một tỷ lệ (tỷ lệ phí luôn nhỏ

hơn một).

Theo công thức trên thì phí bảo hiểm luôn nhỏ hơn số tiền bảo hiểm. Tại sao

phí bảo hiểm không bao giờ lớn hơn hoặc bằng số tiền bảo hiểm. Đơn giản bởi vì

nếu điều đó xảy ra thì không ai mua bảo hiểm nữa. Vì nếu tổn thất xảy ra thì họ sẽ

dùng số tiền phí bảo hiểm đó mà khôi phục lại hiện trạng ban đầu thôi. Đâu cần nhờ

đến công ty bảo hiểm.

Với đặc điểm số tiền bồi thường có thể lớn hơn nhiều lần so với số tiền phí

bảo hiểm thì làm gia tăng rủi ro bị trục lợi bảo hiểm đối với người bán bảo hiểm.

Người mua bảo hiểm sẽ tìm nhiều cách tinh vi để qua mặt các công ty bảo hiểm để

lấy tiền bồi thường. Chính đặc điểm này ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của HTKSNB

trong DN BH, cụ thể là ảnh hưởng đến thiết kế, vận hành cơ cấu tổ chức, hoạt động

kiểm soát, đánh giá rủi ro, giám sát.

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2

Chương 2, tác giả trình bày tổng quan cơ sở lý thuyết về hệ thống kiểm soát

nội bộ, sơ lược lịch sử ra đời, phát triển của các lý thuyết về hệ thống kiểm soát nội

bộ. Theo đó, tác giả còn trình bày khái niệm về hệ thống kiểm soát nội bộ theo

COSO (2013), tìm hiểu về tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ cũng như

các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ. Từ đó tác

giả đưa ra một lý luận khoa học vũng chắc để xây dựng mô hình và các giả thuyết

nghiên cứu. Tác giả còn đưa ra một loạt các lý thuyết nền, đặc điểm của ngành bảo

hiểm phi nhân thọ. Từ đó làm luận cứ cho tính cấp thiết của đề tài.

CHƯƠNG 3

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

3.1 Phương pháp nghiên cứu.

Các phương pháp nghiên cứu thường sử dụng trong nghiên cứu khoa học

(Creswell cùng cộng sự, 2013) đó là: nghiên cứu định tính, nghiên cứu định lượng

và hỗn hợp. “Nghiên cứu định tính dùng để xây dựng lý thuyết khoa học dựa vào

quy trình quy nạp. Phương pháp định lượng là phương pháp truyền thống trong

khoa học, trong đó dữ liệu được dùng để khám phá quy luật của hiện tượng khoa

học chúng ta cần nghiên cứu, thu thập dữ liệu để kiểm định các lý thuyết khoa học

được suy diễn từ lý thuyết đã có”. Nhằm giải quyết các mục tiêu đề ra, tác giả sử

dụng phương pháp hỗn hợp, bao gồm phương pháp nghiên cứu định tính và phương

pháp định lượng.

Phương pháp định tính:

Từ những nghiên cứu về HTKSNB đã công bố trước cùng với lý thuyết về

HTKSNB trong COSO (2013), tác giả đã xác định những những nhân tố ảnh hưởng

đến tính hữu hiệu của HTKSNB trong các DN BHPNT trên địa bàn Tp. Hồ Chí

Minh. Dựa vào 17 nguyên tắc của COSO (2013), tác giả xây dựng bảng câu hỏi

khảo sát và chọn mẫu. Các biến quan sát được điều chỉnh, thay đổi dựa vào phỏng

vấn các chuyên gia có liên quan trong lĩnh vực kiểm toán, kiểm toán, kiểm soát nội

bộ và trong ngành bảo hiểm phi nhân thọ. Kết quả cuộc khảo sát sẽ được dùng làm

cơ sở để điều chỉnh bảng câu hỏi khảo sát định lượng.

Phương pháp định lượng:

- Thang đo likert với 05 mức độ từ rất ít tới rất nhiều được sử dụng cho các

biến quan sát đã được xây dựng trong nghiên cứu định tính để khảo sát mức

độ ảnh hưởng của các nhân tố đến tính hữu hiệu của HTKSNB tại các DN

BHPNT trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh.

- Đánh giá giá trị và độ tin cậy thang đo bằng hệ số Cronbach’s Alpha và

phân tích khám phá EFA, đánh giá và kiểm định sự phù hợp của mô hình

hồi quy bằng SPSS 25.0.

3.2 Quy trình nghiên cứu.

Theo phương pháp nghiên cứu hỗ hợp, quy trình nghiên cứu của luận văn theo

các bước cụ thể sau:

Bước 1: Tìm hiểu các công trình nghiên cứu trước có liên quan đến HTKSNB

và tính hữu hiệu của HTKSNB rút ra các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của

HTKSNB trong các DN BHPNT tại TP. Hồ Chí Minh.

Bước 2: Điều chỉnh các biến quan sát thông qua phỏng vấn các chuyên gia có

trình độ và nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực kế toán, kiểm toán, bảo hiểm phi nhân

thọ, kiểm soát nội bộ. Các biến được điều chỉnh và bổ sung cho phù hợp với kết quả

của cuộc khảo sát. Từ đó, tác giả xây dựng bảng câu hỏi dựa trên 5 nhân tố cơ bản

tác động đến tính hữu hiệu của HTKSNB trong các DN BHPNT trên địa bàn TP.

Hồ Chí Minh, tiến hành thu thập dữ liệu chính thức.

Bước 3: Từ số liệu thu thập được, tác giả tiến hành đánh giá giá trị và độ tin

cậy thang đo bằng hệ số Cronbach’s Alpha và phân tích khám phá EFA, đánh giá và

kiểm định sự phù hợp của mô hình hồi quy. Cuối cùng, tác giả rút ra mức độ tác

động của các nhân tố đến tính hữu hiệu của HTKSNB trong các DN BHPNT tại địa

bàn TP. HCM.

Quy trình trên có thể được tập hợp theo mô tả như hình:

Cơ sở lý thuyết và Nghiên cứu Thiết kế mô hình và bảng

các nghiên cứu định tính câu hỏi định tính

Phỏng vấn chuyên gia

Xác định các nhân tố và biến quan sát

Nghiên cứu Thang đo chính thức

định lượng (Bảng câu hỏi khảo sát định lượng)

Đánh giá và giá trị tin cậy của thang đo (Cronbach’s Alpha)

Phân tích khám phá nhân tố (EFA)

Xác định mức độ tác động của các nhân tố đến tính hữu hiệu của

HTKSNB trong các DN BHPNT trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh. (Phân

tích hồi quy tuyến tính bội)

Hình 3.1: Quy trình nghiên cứu chi tiết

(Nguồn: Nguyễn Đình Thọ, (2013))

3.3 Thiết kế nghiên cứu.

3.3.1 Thiết lập mô hình và xây dựng giả thuyết nghiên cứu.

3.3.1.1 Mô hình nghiên cứu.

Dựa trên thực tế công tác cũng như tham khảo các tài liệu, các nghiên cứu liên

quan tới các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của HTKSNB trong các doanh

nghiệp nói chung, các doanh nghiệp bảo hiểm PNT nói riêng. Đồng thời, tác giả kế

thừa 17 nguyên tắc theo khuôn khổ COSO (2013). Cũng như hệ thống lý thuyết nền

ở chương 2 thì tác giả đề xuất mô hình nghiên cứu như sau:

Hình 3.2: Mô hình nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu

của HTKSNB trong các DN BHPNT trên địa bàn TP.HCM.

(Nguồn: Kế thừa và phát triển của tác giả)

3.3.1.2 Giả thuyết nghiên cứu.

Trên cơ sở mục tiêu nghiên cứu, câu hỏi nghiên cứu và mô hình nghiên cứu

được trình bày ở trên, kết hợp với tổng quan các nghiên cứu trước đã trình bày ở

Chương I. Tác giả đề ra các thuyết nghiên cứu được xác định như sau:

Giả thuyết H1: Môi trường kiểm soát có tác động tích cực (cùng chiều) đến

tính hữu hiệu của HTKSNB trong các DN BHPNT trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh.

Giả thuyết H2: Đánh giá rủi ro có tác động tích cực (cùng chiều) đến tính hữu

hiệu của HTKSNB trong các DN BHPNT trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh.

Giả thuyết H3: Hoạt động kiểm soát có tác động tịch cực (cùng chiều) đến

tính hữu hiệu của HTKSNB trong các DN BHPNT trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh.

Giả thuyết H4: Thông tin và truyền thông có tác động tích cực (cùng chiều)

đến tính hữu hiệu của HTKSNB trong các DN BHPNT trên địa bàn Tp. Hồ Chí

Minh.

Giả thuyết H5: Giám sát có tác động tích cực (cùng chiều) đến tính hữu hiệu

của HTKSNB trong các DN BHPNT trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh.

3.3.2 Xây dựng thang đo.

Dựa vào những nghiên cứu trong và ngoài nước đã được công bố, được tác giả

tìm hiểu và tổng hợp trong Chương I. Đồng thời, tác giả cũng kế thừa bảng câu hỏi

khảo sát từ 17 nguyên tắc theo khuôn khổ COSO (2013), tác giả đã xây dựng bảng

câu hỏi và thang đo được lựa chọn là thang đo Likert 5 mức độc. Thang đo này

thích hợp dùng để đo lường mức độ tán thành của đối tượng khảo sát đối với các

biến độc lập được đưa ra.

Sau khi tổng hợp tài liệu, tác giả đã thiết kế bảng câu hỏi khảo sát dựa trên 5

nhân tố: môi trường kiểm soát, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, thông tin và

truyền thông, giám sát.

Thang đo Likert 5 mức độ như sau: 1-Rất ít, 2-Ít, 3-Trung bình, 4-Nhiều, 5-

Rất nhiều. Biến độc lập dùng để đo lường mức độ tán thành của đối tượng khảo sát

và tác động của từng nhân tố tới tính hữu hiệu của HTKSNB.

3.3.2.1 Thang đo nhân tố Môi trường kiểm soát.

Bảy biến quan sát của nhân tố Môi trường kiểm soát như sau:

MTKS.1: Ban lãnh đạo doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ luôn đề cao việc

tuân thủ các quy tắc đạo đức kinh doanh và quy định pháp luật.

MTKS.2: Ban lãnh đạo hiểu rõ tầm vai trò của Ban kiểm soát.

MTKS.3: Doanh nghiệp BHPNT chú trọng đến việc đào tạo nâng cao năng

lực của Ban kiểm soát.

MTKS.4: Doanh nghiệp BHPNT có chính sách và tiêu chí tuyển dụng, đánh

giá nhân viên, đề bạt, trả lương, thưởng đúng với năng lực nhân

viên.

MTKS.5: Doanh nghiệp BHPNT có xây dựng chính sách khen thưởng, kỷ

luật và xử phạt nhân viên rõ ràng.

MTKS.6: Doanh nghiệp BHPNT phân chia rõ ràng quyền hạn, trách nhiệm

giữa các phòng ban, bộ phận.

MTKS.7: Doanh nghiệp BHPNT xây dựng các quy trình làm việc chuẩn và

làm việc dựa trên các quy trình đã đề ra.

3.3.2.2 Thang đo nhân tố Đánh giá rủi ro.

Bốn biến quan sát của nhân tố Đánh giá rủi ro như sau:

DGRR.1: Doanh nghiệp BHPNT xây dựng mục tiêu, lập kế hoạch và đưa ra

quy trình hành động cụ thể để đánh giá rủi ro.

DGRR.2: Ban lãnh đạo Doanh nghiệp quan tâm và khuyến khích nhân viên

chủ động phát hiện các rủi ro hiện hữu và tiềm tang.

DGRR.3: Doanh nghiệp BHPNT xây dựng các tiêu chuẩn để đánh giá rủi ro

theo từng bộ phận phòng ban và chi nhánh.

DGRR.4: Định kỳ tổ chức đánh giá rủi ro theo các tiêu chuẩn đã đề ra.

3.3.2.3 Thang đo nhân tố Hoạt động kiểm soát.

Ba biến quan sát của nhân tố Hoạt động kiểm soát như sau:

HDKS.1: Soát xét ban lãnh đạo đối với các hoạt động.

HDKS.2: Xây dựng các hoạt động kiểm soát và quy trình kiểm soát để phòng

ngừa rủi ro trong mọi hoạt động.

HDKS.3: Phân công, phân nhiệm rõ ràng tuân thủ nguyên tắc bất kiêm nhiệm

và nguyên tắc ủy quyền, phê chuẩn.

3.3.2.4 Thang đo nhân tố Thông tin và truyền thông.

Sáu biến quan sát của nhân tố Thông tin và truyền thông như sau:

TTTT.1: Thông tin được cung cấp thường xuyên và chính xác cho ban lãnh

đạo.

TTTT.2: Hệ thống truyền thông của DN BHPNT đảm bảo cho nhân viên ở

mọi cấp độ đều có thể hiểu và nắm rõ các nội quy, chuẩn mực của

tổ chức.

TTTT.3: Quyền truy cập và sử dụng các thông tin được quy định rõ ràng.

TTTT.4: DN BHPNT lắp đặt hệ thống (an ninh vân tay, tường lửa…) để bảo

vệ số liệu, phòng ngừa sự truy cập, tiếp cận của những người không

có thẩm quyền.

TTTT.5: Nghiêm cấm việc sử dụng hệ thống máy tính của doanh nghiệp để

truy cập và liên kết với hệ thống thông tin bên ngoài.

TTTT.6: DN BHPNT đã xây dựng các chương trình, kế hoạch ứng cứu sự cố

mất thông tin số liệu do thiên tai, hiểm họa.

3.3.2.5 Thang đo nhân tố Giám sát.

Ba biến quan sát của nhân tố Giám sát như sau:

GS.1: Doanh nghiệp BHPNT thường xuyên tiến hành kiểm tra chéo giữa

các nhân viên trong một phòng và giữa các phòng ban.

GS.2: Bộ phận kiểm soát nội bộ của DN có tiến hành kiểm tra định kỳ chi

nhánh và doanh nghiệp.

GS.3: Doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ có thuê kiểm toán độc lập để

kiểm toán thông tin BCTC.

3.3.2.6 Thang đo tính hữu hiệu của HTKSNB.

Q.1: Hoạt động trong các DN BH PNT đạt được hiệu quả và hiệu năng.

Q.2: Báo cáo tài chính trong các DN BHPNT được lập một cách đáng

tin cậy.

Q.3: Pháp luật và các quy định liên quan được tuân thủ.

3.3.3 Kích thước mẫu và tiến trình thu thập dữ liệu.

3.3.3.1 Xác định kích thước mẫu.

Phương pháp chọn mẫu được sử dụng ở đây là chọn mẫu phi xác xuất bởi vì

sự thuận tiện và phổ biến của nó. Trong các phương pháp chọn mẫu phi xác xuất thì

tác giả chọn phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên. Mẫu được chọn dựa trên sự thuận

lợi hay tính dễ tiếp cận của mẫu. Nhược điểm của phương pháp này là không tổng

quát cho đám đông nhưng nó phù hợp với quy mô của bài nghiên cứu và điều kiện

nguồn lực của tác giả.

Kích thước mẫu khảo sát trong bài nghiên cứu dựa vào yêu cầu của phân tích

nhân tố khám phá EFA (Exploratory Factor Analysis) và hồi quy đa biến. Để phân

tích nhân tố khám phá EFA thì theo Hair, Anderson, Tatham và Black (1998) thì

kích thước mẫu tối thiểu là gấp 05 lần tổng số biến quan sát. Có thể khái quát bằng

công thức n=5*m (m là số lượng câu hỏi). Đối với phân tích hồi quy đa biến thì

kích thước mẫu tối thiểu theo Tabachnick và Fidell (1996) sẽ được tính theo công

thức n=50+8*m (m là số biến độc lập). Trong bài nghiên cứu có 05 biến độc lập và

23 câu hỏi khảo sát, vì vậy kích thước mẫu tối thiểu thỏa mãn hai công thức trên là

155. Sau khi khảo sát, số mẫu tác giả đã khảo sát là n=195>155. Vì vậy mẫu tác giả

sử dụng phù hợp để phân tích khám phá EFA và hồi quy đa biến.

3.3.3.2 Tiến trình thu thập dữ liệu.

- Đối với nghiên cứu định tính: Tác giả đã phỏng vấn 05 chuyên gia trong

lĩnh vực bảo hiểm, tài chính-kế toán, giảng viên trong khoản thời gian từ

tháng 06/2019 tới tháng 10/2019. Hai chuyên gia trong đơn vị tác giả đang

công tác là kế toán trưởng và nhân viên bộ phận kiểm soát nội bộ; một

chuyên gia là kế toán trưởng của DN BHPNT khác trên địa bàn TP. Hồ Chí

Minh; một chuyên gia là kiểm toán viên đã có kinh nghiệm hơn 5 năm kiểm

toán các công ty bảo hiểm; người còn lại là giảng viên kiểm toán. Việc

phỏng vấn chuyên giúp tác giả điều chỉnh lại câu hỏi trước khi triển khai

nghiên cứu định lượng và kiểm định mô hình.

Bảng 3.1: Số lượng khảo sát định tính.

Số lượng phỏng vấn TT Đơn vị khảo sát Ghi chú SL Tỉ lệ (%)

1 20% 1 Doanh nghiệp DN BHPNT

2 Công ty kiểm toán 20% 1

3 2 40% DN tác giả công tác

4 20% 1 Giảng viên kiểm toán

Kế toán trưởng có kinh nghiệm 10 năm trong lĩnh cực kế toán – bảo hiểm. Kiểm toán độc lập có kinh nghiệm hơn 5 năm kiểm toán các doanh nghiệp bảo hiểm. Khảo sát kế toán trưởng, nhân viên phòng kiểm soát nội bộ đã có kinh nghiệm hơn 10 năm trong lĩnh vực kế toán – bảo hiểm. Có kinh nghiệm giảng dạy trong lĩnh vực kiểm toán trong trường đại học trên địa bàn Tp. HCM.

5 Tổng cộng 100%

- Đối với nghiên cứu định lượng: tác giả thu thập dữ liệu thông qua các đồng

nghiệp, nhân viên, cán bộ quản lý các DN BHPNT trên địa bàn TP. Hồ Chí

Minh. Tác giả khảo sát bằng cách phát phiếu khảo sát trực tiếp cho các

đồng nghiệp trong đơn vị công tác, đồng thời cũng nhờ các bạn bè của tác

giả ở các DN BHPNT khác trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh lấy khảo sát từ

các đồng nghiệp của họ. Số lượng mẫu khảo sát được phát ra thống kê bảng

sau.

Bảng 3.2: Số lượng phiếu khảo sát được phát ra.

Số phiếu khảo sát định lượng TT Đơn vị khảo sát Ghi chú

SL Tỉ lệ (%)

190 80.85% 1 Doanh nghiệp DN BHPNT

2 Công ty kiểm toán 10 4.25%

3 DN tác giả công tác 35 14.90%

Khảo sát lãnh đạo DN và trưởng, nhân viên các bộ phận, chi nhánh, Kiểm toán độc lập và tư vấn thuế Khảo sát lãnh đạo DN và trưởng, nhân viên các bộ phận

Tổng cộng 235 100%

3.3.3.3 Phương pháp xử lý dữ liệu.

Thu thập khảo sát và làm sạch các khảo sát. Tác giả tập hợp dữ liệu và xử lý

dữ liệu thô trên excel. Tác giả thống kê kết quả ghi nhận từ các phiếu trả lời, đối với

những phiếu trả lời có câu hỏi bị bỏ sót mà người được khảo sát không chọn. Để

đảm bảo tính hợp lý của kết quả thì tác giả sẽ đánh câu trả lời đó ở mức độ “3-

Trung bình”. Dữ liệu sau khi đã được xử lý thô thì sẽ được phân tích trên phần mềm

SPSS 25.0.

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3

Trong chương 3 tác giả đã nếu ra mô hình nghiên cứu, các giả thuyết nghiên

cứu. Từ đó, tác giả triển khai nghiên cứu của mình thông qua nghiên cứu định lượng

và nghiên cứu định tính. Quá trình nghiên cứu được thực hiện qua các bước như

khảo lược các nghiên cứu trước cùng lý thuyết COSO (2013) để xây dựng mô hình,

thang đo; tiến hành phỏng vấn chuyên gia để điều chỉnh các biến quan sát; sau đó

thực hiện khảo sát thông qua bảng khảo sát đã điều chỉnh để thu thập số liệu phục

vụ phân tích định lượng; tác giả kiểm định độ tin cậy thang đo, phân tích khám phá

nhân tố, chạy mô hình hồi quy cùng các giả thuyết của mô hình nhằm tìm ra mức độ

tác động của các nhân tố đến tính hữu hiệu của HTKSNB trong các DN BHPNT

trên địa bàn TP.Hồ Chí Minh.

CHƯƠNG 4

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

4.1 Giới thiệu tổng quan về các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ trên

địa bàn Tp. Hồ Chí Minh.

Theo số liệu của Bộ tài chính – Cục giám sát bảo hiểm, hiện tại đã có 31 công

ty kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ với số vốn điều lệ các thấp nhất là 300 tỷ đồng

tới lớn nhất là 2600 tỷ đồng có mặt trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh.

Theo báo cáo thường niên Bảo hiểm phi nhân thọ của Bộ Tài Chính tại hội

nghị thường niên thị trường bảo hiểm Việt Nam năm 2019 cho biết, năm 2018 có

17/31 doanh nghiệp bảo hiểm PNT lãi về hoạt động kinh doanh bảo hiểm.

Năm 2018, toàn thị trường bảo hiểm phi nhân thọ đạt lợi nhuận lên tới 2.161

tỷ đồng, tăng 12% so với năm 2017. Sang sáu tháng đầu năm 2019, thị trường bảo

hiểm phi nhân thọ cho thấy nhiều tín hiệu tích cực. Theo số liệu của Hiệp hội Bảo

hiểm Việt Nam (IAV), tổng tài sản các DNBH PNT ước đạt 423.423 tỷ đồng; các

DNBH PNT đầu tư trở lại nền kinh tế ước đạt 342.869 tỷ đồng; tổng doanh thu bảo

hiểm ước đạt 71.147 tỷ đồng; chi trả quyền lợi bảo hiểm đạt 18.653 tỷ đồng.

Để đạt được những thành quả như trên, các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân

thọ hiện nay đang chú trọng vào sự đa dạng hóa sản phẩm bảo hiểm, đáp ứng sự

phát trển của kinh tế xã hội, nhu cầu đa dạng, phong phú của con người. Các sản

phẩm phi nhân thọ rất đa dạng chủ yếu tập trung ba nhóm chính là bảo hiểm tài sản,

con người, trách nhiệm dân sự.

Không thể phủ nhận lợi ích mang lại của bảo hiểm phi nhân thọ và sự lớn

mạnh nhanh chóng của ngành. Nhưng ngành bảo hiểm cũng có những đặc điểm

riêng biệt. Vì vậy nhà nước ta cũng đã có sự quan tâm, hoàn thiện cơ chế quản lý

ngành bảo hiểm Việt Nam. Năm 2000, Quốc hội đã ban hành luật kinh doanh bảo

hiểm, đánh dấu sự quản lý nhà nước đối với ngành bảo hiểm. Từ năm 2000 đến này,

đã có 14 văn bản luật, nghị định, thông tư được ban hành. Các văn nghị định, thông

tư được ban hành nhằm chuẩn hóa hoạt động của các doanh nghiệp bảo hiểm hiện

nay, tiến tới hoàn thiện quy trình giám sát hoạt động của các doanh nghiệp bảo

hiểm.

4.2 Kết quả nghiên cứu.

4.2.1 Thống kê mô tả.

Thống kê mô tả miêu tả khái quát về đặc điểm của mẫu đang điều tra. Tác

giả đã thu thập được 225 mẫu, trong đó thì 195 mẫu đạt yêu cầu. Số mẫu này được

tác giả tiến hành nhập liệu trên excel trước khi nhập vào SPSS 25.0 để xử lý số liệu.

Kết quả thống kê mẫu như sau:

Về vị trí công tác: 6 người là kiểm toán viên, 25 người là chuyên viên

phòng bồi thường, 40 nhân viên phòng kinh doanh bảo hiểm, 23 người là thẩm định

viên (phí bảo hiểm), 6 người trong ban kiểm soát, 94 kế toán.

Hình 4.1: Phần trăm phản hồi theo vị trí công tác.

Về trình độ: có 2 người tham gia khảo sát có trình độ cao đẳng, 8 người có

trình độ trên đại học và 184 người có trình độ đại học.

Hình 4.2: Phần trăm phản hồi theo trình độ.

Về loại hình doanh nghiệp: có 23 người tham gia khảo sát làm trong các

doanh nghiệp nhà nước, 62 người làm trong các doanh nghiệp TNHH có vốn đầu tư

nước ngoài, 103 người làm trong các công ty cổ phần và cuối cùng có 06 người làm

trong các loại hình công ty khác.

Hình 4.3: Phần trăm phản hồi theo loại hình doanh nghiệp.

Về vốn điều lệ của các doanh nghiệp có nhân viên được khảo sát: có 87

người tham gia khảo sát đang làm việc cho các doanh nghiệp có vốn điều lệ dưới

500 tỷ VND, 72 người tham gia khảo sát đang làm việc cho các doanh nghiệp có

vốn điều lệ từ 500 tỷ đồng đến 1000 tỷ đồng, còn lại là 35 người tham gia khảo sát

đang làm việc cho các doanh nghiệp có vốn điều lệ trên 1000 tỷ VND.

Hình 4.4: Phần trăm phản hồi theo vốn điều lệ của doanh nghiệp.

4.2.2 Đánh giá độ tin cậy của thang đo thông qua hệ số Cronbach’s Alpha.

Kiểm định độ tin cậy thang đo Cronbach’s Alpha là công cụ giúp kiểm tra

xem các biến quan sát có đáng tin cậy hay không? Nó phản ánh mức độ tương quan

giữa các biến quan sát trong cùng một nhân tố.

Các tiêu chí được sử dụng khi thực hiện đánh giá độ tin cậy thang đo:

- Nếu một biến đo lường có hệ số tương quan biến tổng nhỏ hơn 0.3 thì biến

đó không đạt yêu cầu (Nunnally, L, 1978).

- Các mức giá trị của Alpha: lớn hơn 0,8 là thang đo lường tốt; từ 0,7 đến 0,8

là sử dụng được; từ 0,6 trở lên là có thể sử dụng trong trường hợp khái niệm

nghiên cứu là mới hoặc là mới trong bối cảnh nghiên cứu (Hoàng Trọng và

Chu Nguyễn Mộng Ngọc, 2008).

Dựa trên thông tin trên, tác giả thực hiện đánh giá thang đo dựa theo tiêu chí:

- Loại các biến quan sát có hệ số tương quan biến tổng nhỏ hơn 0.3.

- Chọn thang đo có độ tin cậy Alpha lớn hơn 0.6.

4.2.2.1 Cronbach’s Alpha biến độc lập.

Bảng 4.1: Kết quả phân tích Cronbach’s Alpha của các biến độc lập.

Biến quan sát Tương quan biến tổng Trung bình thang đo nếu loại biến Phương sai thang đô nếu loại biến Cronbach's Alpha nếu lại biến

19.57 19.81 19.46 19.73 19.85 19.48 19.60 26.277 27.554 27.017 27.267 27.313 27.049 25.868 .855 .868 .873 .870 .866 .875 .854

9.290 7.863 9.567 8.664 12.78 12.95 12.79 12.68 .749 .697 .743 .638

1. Nhân tố Môi trường kiểm soát (Cronbach’s Alpha = 0.883) MTKS.1 .755 MTKS.2 .655 MTKS.3 .617 MTKS.4 .640 MTKS.5 .667 MTKS.6 .605 .765 MTKS.7 2. Nhân tố Đánh giá rủi ro (Cronbach’s Alpha = 0.764) .487 DGRR.1 .592 DGRR.2 .496 DGRR.3 .712 DGRR.4 3. Nhân tố Hoạt động kiểm soát (Cronbach’s Alpha = 0.683)

HDKS.1 8.13 3.678 .507 .576

HDKS.2 HDKS.3 8.14 8.29 3.385 3.688 .546 .439 .522 .663

4. Nhân tố Thông tin và truyền thông (Cronbach’s Alpha = 0.851) (SPSS lần 1)

TTTT.1 TTTT.2 TTTT.3 TTTT.4 TTTT.5 TTTT.6 18.78 18.79 18.73 18.73 20.00 18.86 22.329 21.615 21.814 21.495 24.933 22.400 .690 .758 .715 .805 .321 .612 .816 .803 .811 .796 .891 .831

5. Nhân tố Thông tin và truyền thông (Cronbach’s Alpha = 0.891) (SPSS lần 2)

TTTT.1 TTTT.2 TTTT.3 TTTT.4 TTTT.6 16.00 16.02 15.95 15.95 16.08 16.860 16.181 16.366 16.153 16.408 .694 .771 .725 .811 .673 .875 .858 .869 .850 .882

6. Nhân tố Giám sát (Cronbach’s Alpha = 0.833)

6.45 6.27 6.42 5.927 5.617 5.592 .705 .697 .681 .760 .766 .783

GS.1 GS.2 GS.3

Bảng 4.1 cho thấy nhân tố Môi trường kiểm soát gồm 07 biến quan sát

(MTKS.1, MTKS.2, MTKS.3, MTKS.4, MTKS.5, MTKS.6, MTKS.7) có hệ số

tương quan Cronbach’s Alpha là 0.883 >0.6 và hệ số tương quan biến tổng của các

biến nhân tố này đều đạt tiêu chuẩn cho phép lớn hơn 0.3. Trong đó lớn nhất là

MTKS.1 (0.755) và nhỏ nhất là MTKS.6 (0.605). Do đó thang đo nhân tố Môi

trường kiểm soát đạt yêu cầu và các biến đo lường nhân tố này sẽ được đưa vào

phân tích ở bước kế tiếp.

Nhân tố Đánh giá rủi ro gồm 04 biến quan sát (DGRR.1, DGRR.2, DGRR.3,

DGRR.4) có hệ số tương quan Cronbach’s Alpha là 0.764 >0.6 và hệ số tương quan

biến tổng của các biến nhân tố này đều đạt tiêu chuẩn cho phép lớn hơn 0.3. Trong

đó, lớn nhất là DGRR.4 (0.712) và nhỏ nhất là DGRR.1 (0.487). Do đó thang đo

nhân tố Đánh giá rủi ro đạt yêu cầu và các biến đo lường nhân tố này sẽ được đưa

vào phân tích ở bước kế tiếp.

Nhân tố Hoạt động kiểm soát gồm 03 biến quan sát (HDKS.1, HDKS.2,

HDKS.3) có hệ số tương quan Cronbach’s Alpha là 0.683 >0.6 và hệ số tương quan

biến tổng của các biến nhân tố này đều đạt tiêu chuẩn cho phép lớn hơn 0.3. Trong

đó, lớn nhất là HDKS.2 (0.546) và nhỏ nhất là HDKS.3 (0.439). Do đó thang đo

nhân tố Hoạt động kiểm soát đạt yêu cầu và các biến đo lường nhân tố này sẽ được

đưa vào phân tích ở bước kế tiếp.

Nhân tố Thông tin và truyền thông gồm 06 biến quan sát (TTTT.1, TTTT.2,

TTTT.3, TTTT.4, TTTT.5, TTTT.6) có hệ số tương quan Cronbach’s Alpha là

0.851 >0.6 và hệ số tương quan biến tổng của các biến nhân tố này đều đạt tiêu

chuẩn cho phép lớn hơn 0.3. Nhưng trong đó có biến quan sát TTTT.5 có hệ số

tương quan biến tổng quá thấp 0.321. Để đảm bảo cho kết quả là chính sát nhất thì

tác giả sẽ tiến hành loại biến quan sát TTTT.5 và chạy SPPS lần 2.

Sau khi loại bỏ biến quan sát TTTT.5 thì kết quả khi chạy SPSS lần 2 là hệ số

Cronbach’s Alpha là 0.851 >0.6 và hệ số tương quan biến tổng của các biến nhân tố

này đều đạt tiêu chuẩn cho phép lớn hơn 0.3. Trong đó, lớn nhất là TTTT.4 (0.811)

và nhỏ nhất là TTTT.6 (0.673). Do đó thang đo nhân tố Thông tin và truyền thông

đạt yêu cầu và các biến đo lường nhân tố này sẽ được đưa vào phân tích ở bước kế

tiếp.

Nhân tố Giám sát gồm 03 biến quan sát (GS.1, GS.2, GS.3) có hệ số tương

quan Cronbach’s Alpha là 0.833 >0.6 và hệ số tương quan biến tổng của các biến

nhân tố này đều đạt tiêu chuẩn cho phép lớn hơn 0.3. Trong đó, lớn nhất là GS.1

(0.705) và nhỏ nhất là GS.3 (0.681). Do đó thang đo nhân tố Giám sát đạt yêu cầu

và các biến đo lường nhân tố này sẽ được đưa vào phân tích ở bước kế tiếp.

4.2.2.2 Cronbach’s Alpha biến phụ thuộc.

Bảng 4.2: Kết quả phân tích Cronbach’s Alpha biến phụ thuộc.

Nhân tố tính hữu hiệu của HTKSNB (Cronbach’s Alpha = 0.656)

Biến Trung bình thang Phương sai thang Tương quan biến Cronbach's Alpha

quan sát đo nếu loại biến đô nếu loại biến tổng nếu lại biến

7.78 1.303 .541 .473 Q1

7.28 1.137 .467 .566 Q2

7.64 1.351 .406 .638 Q3

Nhân tố phụ thuộc gồm 03 biến quan sát (Q.1, Q.2, Q.3) có hệ số tương quan

Cronbach’s Alpha là 0.656 >0.6 và hệ số tương quan biến tổng của các biến nhân tố

này đều đạt tiêu chuẩn cho phép lớn hơn 0.3. Trong đó, lớn nhất là Q.1 (0.541) và

nhỏ nhất là Q.3 (0.406). Do đó thang đo nhân tố tính hữu hiệu của HTKSNB đạt

yêu cầu và các biến đo lường nhân tố này sẽ được đưa vào phân tích ở bước kế tiếp.

4.2.3 Phân tích nhân tố khám phá EFA (Exploratory Factor Analysis).

Trước khi kiểm định lý thuyết khoa học thì cần phải đánh giá độ tin cậy và giá

trị của thang đo. Phương pháp Cronbach’s Alpha dùng để đánh giá độ tin cậy của

thang đo. Còn phương pháp phân tích nhân tố khám phá EFA (Exploratory Factor

Analysis) giúp chúng ta đánh giá hai loại giá trị quan trọng của thang đo là giá trị

hội tụ và giá trị phân biệt. Giá trị hội tụ là các biến quan sát cùng tính chất hội tụ về

cùng một nhân tố. Giá trị phân biệt là các biến quan sát hội tụ về nhân tố này và

phân biệt với các biến quan sát hội tụ ở nhân tố khác. EFA dùng để rút gọn một tập

K biến quan sát thành một tập F (F

rút gọn này dựa vào mối quan hệ tuyến tính của các nhân tố với các biến quan sát.

Các tác giả Mayers, L.S., Gamst, G., Guarino A.J. (2000) đề cập rằng: “Trong

phân tích nhân tố, phương pháp trích Pricipal Components Analysis đi cùng với

phép xoay Varimax là cách thức được sử dụng phổ biến nhất”.

Theo Hair & các cộng sự (2006): “Factor loading (hệ số tải nhân tố hay trọng

số nhân tố) là chỉ tiêu để đảm bảo mức ý nghĩa thiết thực của EFA”:

- Factor loading > 0.3 được xem là đạt mức tối thiểu.

- Factor loading > 0.4 được xem là quan trọng.

- Factor loading > 0.5 được xem là có ý nghĩa thực tiễn.

 Điều kiện để phân tích nhân tố khám phá là phải thỏa mãn các yêu cầu:

 Hệ số nhân tố tải (Factor loading) > 0.5 (Hair & các cộng sự (2006)).

 Chỉ số KMO (Kaiser – Meyer – Olkin): là một chỉ số dùng để xem xét mức

độ thích hợp của phân tích nhân tố. Chỉ số KMO phải ở mức 0.5 ≤ KMO ≤ 1

thì phân tích nhân là thích hợp, còn nếu nhỏ hơn 0.5 thì phân tích nhân tố có

khả năng không thích hợp dữ liệu.

 Kiểm định Bartlett có ý nghĩa thống kê (Sig. < 0.05): Đây là một đại

lượng thống kê dùng để xem xét giả thuyết các biến không có tương quan

trong tổng thể. Nếu kiểm định này có ý nghĩa thống kê (Sig. < 0.05) thì các

biến quan sát có mối tương quan với nhau trong tổng thể.

 Phần trăm phương sai trích (Percentage of variance) > 50%: Thể hiện

phần trăm biến thiên của các biến quan sát. Nghĩa là xem biến thiên là 100%

thì giá trị này cho biết phân tích nhân tố giải thích được bao nhiêu %.

 Chỉ số Eigenvalue: đại diện cho lượng biến thiên được giải thích bởi nhân

tố. Chỉ những nhân tố có hệ số Eigenvalue lớn hơn 1 mới được giữ lại, nếu

nhỏ hơn 1 sẽ bị loại bỏ khỏi mô hình (Hair và các cộng sự, 2006)

4.2.3.1 Phân tích nhân tố khám phá cho tất cả các biến độc lập.

 Kiểm định về tính thích hợp của phương pháp và dữ liệu thu thập.

Bảng 4.3: Kết quả kiểm định về tính thích hợp của phương pháp và dữ

liệu thu thập.

KMO and Bartlett's Test

.783 Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy.

1927.371 Bartlett's Test of Sphericity Approx. Chi-Square

df 231

Sig. .000

Hệ số KMO = 0.783, thỏa mãn điều kiện 0.5 ≤ KMO ≤ 1, phân tích khám phá

là thích hợp cho dữ liệu thực tế.

Kiểm định Bartlett có sig. ≤ 0.005, thì các biến quan sát có mối tương quan

với nhau trong tổng thể.

 Kiểm định mức độ giải thích của các biến quan sát đối với nhân tố.

Bảng 4.4: Kết quả kiểm định mức độ giải thích của các biến quan sát đối

với nhân tố.

Initial Eigenvalues

Com pone nt Total Total Total Cumul ative % Cumul ative % % of Varia nce Rotation Sums of Squared Loadings % of Varia nce

Total Variance Explained Extraction Sums of Squared Loadings Cumu % of lative Varia % nce 4.214 19.156 19.156 4.214 19.156 19.156 4.171 18.961 18.961 3.663 16.651 35.807 3.663 16.651 35.807 3.519 15.996 34.956 2.515 11.431 47.238 2.515 11.431 47.238 2.440 11.090 46.047 2.361 10.733 57.971 2.361 10.733 57.971 2.283 10.376 56.423 1.544 7.017 64.988 1.544 7.017 64.988 1.884 8.565 64.988 .972 .816 .693 .684 .549 .514 .466 .430 .386 .368 .331 .310 .292 .273 4.417 69.404 3.710 73.114 3.151 76.266 3.110 79.376 2.496 81.872 2.336 84.208 2.118 86.326 1.953 88.279 1.756 90.035 1.674 91.709 1.504 93.213 1.409 94.622 1.329 95.951 1.241 97.192 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19

20 21 22 .233 .220 .165 1.059 98.252 99.250 .998 .750 100.000

Extraction Method: Principal Component Analysis.

Từ bảng trên ta thấy Eigenvalue = 1.544 >1, và trị số phương sai trích

64.988% thỏa điều kiện để phân tích nhân tố khám phá.

 Kết quả mô hình EFA.

Bảng 4.5: Ma trận nhân tố xoay (Rotated Component Matrixa).

Nhân tố Biến quan

sát 1 2 3 4 5

.843 MTKS.7

.840 MTKS.1

.766 MTKS.5

.754 MTKS.2

.743 MTKS.4

.718 MTKS.3

.701 MTKS.6

.883 TTTT.4

.855 TTTT.2

.828 TTTT.3

.804 TTTT.1

.789 TTTT.6

.862 DGRR.4

.788 DGRR.2

.711 DGRR.1

.704 DGRR.3

.870 GS.2

.865 GS.1

.845 GS.3

.798 HDKS.1

.796 HDKS.2

.709 HDKS.3

Kết quả cho thấy các biến quan sát đều có Hệ số nhân tố tải (Factor loading)

> 0.5 và thỏa mãn sự phân biệt của các nhân tố đưa ra nghiên cứu.

4.2.3.2 Phân tích nhân tố khám phá cho biến phụ thuộc.

Khi phân tích nhân tố khám phá cho biến phụ thuộc Tính hữu hiệu của

HTKSNB trong các DN BHPNT trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh với 3 biến quan sát

Q.1, Q.2, Q.3 được kết quả như sau.

Nhân tố Biến quan sát 1

Q.1 .824

Q.2 .776

Q.3 .716

KMO 0.636

Bartlett (Sig.) 0.000

Eigenvalues 1.794

Phương sai trích (%) 59.798%

Bảng 4.6: Kết quả phân tích nhân tố khám phá EFA đối với các biến phụ

thuộc.

Từ kết quả cho thấy, các Hệ số KMO = 0.636, thỏa mãn điều kiện 0.5 ≤

KMO ≤ 1, phân tích khám phá là thích hợp cho dữ liệu thực tế.

Kiểm định Bartlett có sig. ≤ 0.005, thì các biến quan sát có mối tương quan

với nhau trong tổng thể.

Các hệ số Eigenvalues = 1.794 > 1, Phương sai trích (%) = 59,798 >50%.

Các chỉ số trên đều chỉ ra rằng các biến quan sát của biến phụ thuộc đều thỏa mãn

các điều kiện của phân tích khám phá EFA, và có thể tiến hành các bước phân tích

tiếp theo.

4.2.4 Phân tích mô hình hồi quy tuyến tính bội.

Sau khi phân tích nhân tố khám phá EFA thì chúng ta sẽ tạo những biến đại

diện cho mỗi nhân tố độc lập và phụ thuộc (đại diện cho các biến quan sát) cụ thể

như sau: biến Môi trường kiểm soát sẽ có biến đại diện là MTKS, biến Thông tin

truyền thông sẽ có biến đại diện là TTTT, biến Đánh giá rủi ro sẽ có biến đại diện là

DGRS, biến Giám sát sẽ có biến đại diện là GS, biến Hoạt động kiểm soát có biến

đại diện là HDKS và cuối cùng biến Tính hữu hiệu của HTKSNB có biến đại diện

là Y. Từ đó, chúng ta đi bước tiếp theo là phân tích hồi quy đa biến.

Phân tích mô hình hồi quy tuyến tính bộ là một kỹ thuật thống kê được dùng

để phân tích mối quan hệ giữa một biến phụ thuộc và nhiều biến độc lập. Nhằm

xem những biến độc lập đó có ảnh hưởng và mức độ ảnh hưởng tới biến phụ thuộc

như thế nào. Nó giúp xác định nhân tố nào đóng góp nhiều/ít/không đóng góp và sự

thay đổi của biến phụ thuộc, từ đó đưa ra các giải pháp phù hợp (cần thiết và kinh

tế) nhất.

Căn cứ vào mô hình nghiên cứu đã được tác giả xây dựng trong chương 3,

đồng thời khảo sát sự phù hợp của các nhân tố nghiên cứu trong chương 4 thì ta có

mô hình hồi quy tuyến tính bội như sau:

Y = β0 + β1*MTKS + β2*TTTT + β3*DGRS + β4*GS + β5*HDKS

Trong đó:

Các biến độc lập: Môi trường kiểm soát (MTKS), Thông tin truyền thông

(TTTT), Đánh giá rủi ro (DGRS), Giám sát (GS), Hoạt động kiểm soát (HDKS).

Biến phụ thuộc: Tính hữu hiệu của HTKSNB trong các DN BHPNT trên địa

bàn TP. Hồ Chí Minh (Y).

β0: hệ số chặn (hằng số) là giá trị mong muốn của biến phụ thuộc Y khi các

biến độc lập đều có giá trị bằng 0.

βh (h=1,2,3,4,5): hệ số hồi quy riêng của từng nhân tố thể hiện mối quan hệ

của biến phụ thuộc và biến độc lập với ý nghĩa trong điều kiện các nhân tố khác

không đổi. Có thể hiểu đơn giản rằng, chỉ có một nhân tố độc lập trong 5 nhân tố

độc lập thay đổi một đơn vị thì Y sẽ thay đổi bình quân βh đơn vị (theo đơn vị tính

của Y).

Bảng 4.7: Bảng trọng số hồi quy.

Hệ số chưa chuẩn hóa Thống kê đa cộng tuyến Mô hình t Sig.

Hệ số B VIF Sai số chuẩn Hệ số chuẩn hóa Hệ số Beta Tolera nce

1 (Constant) MTKS TTTT

.250 .029 .026 .026 .092 .167 .157 .276 1.007 1.047 1.006 .369 .275 5.676 .302 6.124 .507 10.485 .713 .000 .000 .000 .993 .955 .994 DGRR

.022 .097 .214 4.348 .000 .960 1.041 GS

.252 HDKS .030 .427 8.487 .000 .922 1.085

(Nguồn: Kết quả phân tích SPSS)

Dựa vào bảng kết quả trên, ta thấy giá trị Sig. của 5 nhân tố độc lập: MTKS,

TTTT, DGRR, GS, HDKS đều rất nhỏ (0.000) và nhỏ hơn 0.05 nên ta có thể kết

luận rằng tất cả các biến độc lập đều có mức ý nghĩa thống kê với độ tin cậy cao đối

với biến phụ thuộc Y.

4.2.4.1 Kiểm định độ phù hợp của mô hình.

Giá trị R2 (R square), R2 hiệu chỉnh (Adjusted R square) phản ánh mức độ giải

thích biến phụ thuộc của các biến độc lập trong mô hình hồi quy. R2 hiệu chỉnh

phản ánh sát hơn so với R2. Mức độ dao động của 2 hệ số này là từ 0 tới 1. Hệ số

này càng tiến tới 1 thì ý nghĩa mô hình càng cao. Thường chúng ta lấy 0.5 tới 1 làm

mốc chấp nhận của hai hệ số này chứ chưa thực sự có một quy chuẩn nào cho hai hệ

số này.

Giá trị Sig. của kiểm định F được sử dụng để kiểm định mức độ phù hợp của

mô hình hồi quy. Nếu Sig nhỏ hơn 0.05 thì mô hình hồi quy tuyến tính bội phù hợp

với tập dữ liệu và có thể sử dụng được. Giá trị này nằm trong bảng ANOVA.

Bảng 4.8: Kết quả phân tích mức độ giải thích của các biến phụ thuộc của

các biến độc lập.

Model Summaryb

Adjusted R Std. Error of

Model R R Square Square the Estimate Durbin-Watson

.750a .562 .551 .34801 1.739 1

Từ kết quả ở đây, Adjusted R Square = 0.551 tức là 05 biến độc lập đưa vào

phương trình hồi quy phản ánh được 55.10% sự thay đổi của biến phụ thuộc Y. Còn

lại 44.90% là do phần sai số và những biến độc lập khác mà chưa được đưa vào

phương trình hồi quy.

Bảng 4.9: Bảng kết quả kiểm định độ phù hợp của mô hình.

ANOVAa

Sum of

Model Mean Square F Sig. Squares df

1 Regression 29.249 5 5.850 48.300 .000b

Residual 22.769 188 .121

Total 52.018 193

(Nguồn: Tác giả phân tích SPSS)

Kết quả cho thấy hệ số Sig. <0.05 có nghĩa rằng mô hình hồi quy là phù hợp

với dữ liệu thực tế. Điều đó có nghĩa là các biến độc lập có tương quan tuyến tính

với biến phụ thuộc tính hữu hiệu của HTKSNB trong các DN BHPNT trên địa bàn

TP. Hồ Chí Minh.

4.2.4.2 Phương trình hồi quy tuyến tính bội.

Trong bảng 4.12 kết quả trọng số hồi quy, ta thấy có hai hệ số là hồi quy

chuẩn hóa và hệ số hồi quy chưa chuẩn hóa.

Hệ số hồi quy chưa chuẩn hóa β:

Đây là hệ số chúng ta sử để viết phương trình hồi quy nhưng chúng ta không

dùng hệ số hồi quy chưa chuẩn hóa β để nhận xét thứ tự tác động của các biến độc

lập lên biến phụ thuộc bởi các biến độc lập không đồng nhất về đơn vị hoặc nếu

đồng nhất về đơn vị thì độ lệch chuẩn các biến cũng khác nhau.

Hệ số hồi quy chuẩn hóa Beta:

Đây là hệ số chúng ta sử dụng để nhận xét thứ tự tác động của các biến độc lập

lên biến phụ thuộc bởi vì giá trị này đã được đồng nhất đơn vị giữa các biến phụ

thuộc. Khi nhận xét phương trình cúng ta sẽ nhận xét như sau: “Trong điều kiện các

biến độc lập khác không đổi giá trị, khi biến độc lập thay đổi 1 đơn vị thì biến Y

(biến phụ thuộc) sẽ thay đổi Betah đơn vị.

Dựa vào bảng kết quả 4.12, hệ số hồi quy của 4 biến độc lập Môi trường kiểm

soát, Thông tin truyền thông, Đánh giá rủi ro, Giám sát và Hoạt động truyền thông

ảnh hưởng đến biến phụ thuộc tính hữu hiệu của HTKSNB trong các DN BHPNT

trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh được thể hiện theo phương trình sau:

Y = 0.507*DGRR + 0.427*HDKS + 0.302*TTTT + 0.275*MTKS +

0.214*GS

Phương trình hồi quy cho thấy rằng:

 Có 05 nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của HTKSNB trong các DN

BHPNT trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh.

 Các hệ số hồi quy mang dấu dương thể hiện rằng các nhân tố trong mô hình

hồi quy có ảnh hưởng tỷ lệ thuận đến tính hữu hiệu của HTKSNB trong các

DN BHPNT trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh.

 Thứ tự, tầm ảnh hưởng của các nhân tố phụ thuộc vào giá trị tuyệt đối của hệ

số β. Nhân tố nào có giá trị tuyệt đối của hệ số β lớn thì sẽ có mức ảnh hưởng

lớn tới tính hữu hiệu của HTKSNB trong các DN BHPNT trên địa bàn TP.

Hồ Chí Minh.

4.2.4.3 Kiểm định hiện tượng đa cộng tuyến.

Để kiểm định hiện tượng đa cộng tuyến thì chúng ta sẽ sử dụng hệ số phóng

đại phương sai VIF. Thường nếu VIF của một biến độc lập lớn hơn 10 nghĩa là

đang có hiện tượng đa cộng tuyến xảy ra với biến độc lập. Khi đó, biến này sẽ

không có giá trị giải thích biến thiên của biến phụ thuộc. Nhưng trong thực tế thì

với những thang đo 05 mức độ và mẫu nhỏ hơn 200 thì mốc cao nhất của hệ số VIF

là 2. Nếu VIF lớn hơn 2 thì có thể biến độc lập rất có thể xảy ra hiện tượng đa cộng

tuyến. Từ bảng 4.12, tất cả các hệ số VIF của các biến độc lập đều nhỏ hơn 2. Vì

vậy ta có thể kết luận là không xảy ra hiện tượng đa cộng tuyến.

4.2.4.4 Kiểm định tự tương quan của các sai số.

Chỉ số Durbin – Watson (DW) dùng để kiểm định tự tương quan của các sai số

kề nhau (hay gọi là tương quan chuỗi bậc nhất) có giá trị biến thiên trong khoản từ 0

đến 4. Nếu các giá trị phần sai số không có tương quan chuỗi bậc nhất với nhau thì

giá trị sẽ gần bằng 2 (từ 1 đến 3); nếu giá trị càng nhỏ, gần về 0 thì các phần sai số

có tương quan thuận. Trong bảng kết quả 4.13, giá trị DW = 1.739 gần bằng 2. Vì

vậy ta có thể kết luận không có sự tương quan của các sai số.

4.2.5 Kiểm định các giả định hồi quy.

Sau khi thực hiện phân tích hồi quy tuyến tính bội, chúng ta cần phải kiểm tra

xem kết quả có bị vi phạm các giả định hồi quy hay không. Nếu các giả định bị vi

phạm thì kết quả tính toán ra sẽ không còn đáng tin cậy. Có hai giả định hòi quy

phổ biến đó là phân phối chuẩn của phần dư và liên hệ tuyến tính giữa biến phụ

thuộc với biến độc lập.

4.2.5.1 Kiểm định phân phối chuẩn của phần dư.

Phần dư trong hồi quy phải xấp xỉ phân phối chuẩn. Chúng ta sẽ sử dụng hai

biểu đồ chính để phân tích phần này đó là biểu đồ Histogram và P-P Plot.

Biểu đồ Histogram

Hình 4.1: Đồ thị Histogram của nghiên cứu.

(Nguồn: Kết quả phân tích SPSS)

Dựa trên đồ thị trên ta thấy, giá trị trung bình Mean = 2.69E-15 gần bằng 0.

Độ lệch chuẩn Std.Dev = 0.987 gần bằng 1. Đường cong phân phối chuẩn có dạng

hình chuông, các giá trị phần lớn tập trung từ -2 đến 2 và phần lớn tập trung ở 0.

Chính vì vậy chúng ta có thể kết luận rằng phần dư đang có phân phối xấp xỉ chuẩn.

Biểu đồ Normal P-P Plot.

Hình 4.2: Biểu đồ phần dư chuẩn hóa P-P Plot.

(Nguồn: Kết quả phân tích SPSS)

Biểu đồ P-P Plot cũng là một dạng biểu đồ được sử dụng phổ biến giúp nhận

diện sự vi phạm phần dư chuẩn hóa. Nhìn vào hình trên, các điểm phân vị trong

phân phối chuẩn của phần dư tập trung quanh đường chéo nên phần dư có phân

phối chuẩn.

4.2.5.2 Liên hệ truyến tính giữa biến độc lập và biến phụ thuộc.

Giả định tiếp theo là giữa biến độc lập và biến phụ thuộc phải có mối liên hệ

tuyến tính. Biểu đồ phân tán Scatter Plot giữa các phần dư chuẩn hóa và giá trị dự

đoán chuẩn hóa giúp chúng ta dò tìm xem dữ liệu hiện tại có vi phạm giả định liên

hệ tuyến tính hay không. Nếu phần dư chuẩn hóa phân bổ ngẫu nhiên xung quanh

tung độ 0 và hình dạng tạo thành một đường thẳng, chúng ta có thể kết luận giả định

quan hệ tuyến tính không bị vi phạm.

Hình 4.3: Đồ thị phân tán Scatter Plot.

(Nguồn: Kết quả phân tích SPSS)

Theo biểu đồ trên thì phần dư chuẩn hóa phân bổ ngẫu nhiên xung quanh tung

độ 0 và hình dạng tạo thành một đường thẳng, chúng ta có thể kết luận giả định

quan hệ tuyến tính không bị vi phạm.

4.2.6 Bàn luận kết quả nghiên cứu.

 Nhân tố Đánh giá rủi ro (DGRR): ảnh hưởng mạnh nhất đến tính hữu hiệu

của HTKSNB trong các DN BHPNT trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh với hệ số

β3 = 0.507 và đúng với giả thiết H2 của tác giả. Điều này cũng đúng với thực

tế vì đối với một doanh nghiệp bảo hiểm thì đánh giá xem rủi ro có thể xem là

“mạng sống”. Bởi vì, chúng ta đều biết là doanh nghiệp bảo hiểm “kinh doanh

trên rủi ro” thì việc đánh giá rủi ro có thể giúp doanh nghiệp bảo hiểm né được

những hợp đồng có rủi ro cao, hoạt động trong doanh nghiệp được kiểm soát

tốt hơn…Trong bối cảnh hiện tại, tội phạm ngày cang tinh vi hơn, sẽ có muôn

ngàn vạn trạng hình thức lừa đảo chiếm đoạt phí bảo hiểm, lừa doanh nghiệp

bảo hiểm để lấy tiền bồi thường…thì đánh giá rủi ro càng phải được chú trọng.

Kết luận này cũng phù hợp với nghiên cứu của Trương Khánh Phương (2019).

 Nhân tố Hoạt động kiểm soát (HDKS): ảnh hưởng mạnh thứ hai với hệ số β5

= 0.427 và đúng với giả thiết H3. Muốn phát huy được tính hữu hiệu của

HTKSNB thì phải có sự hiện diện mọi lúc, mọi nơi của hoạt động kiểm soát

trong doanh nghiệp. Nhất là trong doanh nghiệp bảo hiểm hiện nay, hoạt động

kiểm soát rất được chú trọng. Các công ty hiện nay đã bắt đầu xây dựng các

quy chế hoạt động, hướng dẫn kiểm soát... Kết luận này cũng phù hợp với kết

quả nghiên cứu của Stephen Amponsah, Kofi Osei Adu và Anthony Amissah

(2015).

 Nhân tố Thông tin truyền thông: ảnh hưởng mạnh thứ ba với hệ số β2 =

0.302. Đồng thời giả thiết kiểm định H4 của tác giả là đúng. Có thể thấy, khi

doanh nghiệp đã xây dựng được một hệ thống kiểm soát nội bộ mà không tổ

chức đào tạo, thông báo các nguyên tắc, quy định đến mọi nhân viên thực hiện

thì cũng sẽ không đạt được kết quả mong muốn. Thực tế cho thấy, bên cạnh

việc triển khai các hoạt động kiểm soát, đánh giá rủi ro tốt thì nhân tố quan

trọng tiếp theo phải xây dựng một hệ thống báo cáo. Hệ thống báo cáo phải

thường xuyên cập nhật được tình trạng của HTKSNB cho các cấp lãnh đạo.

Điều đó sẽ làm gia tăng tính hữu hiệu của HTKSNB. Kết luận này cũng phù

hợp với nghiên cứu của Trương Khánh Phương (2019).

 Nhân tố Môi trường kiểm soát: ảnh hưởng mạnh thứ tư với hệ số β1 = 0.275

và giả thiết H1 của tác giả là chính xác. Kết quả cho thấy môi trường kiểm

soát chỉ ảnh hưởng tới tính hữu hiệu của HTKSNB trong các DN BHPNT trên

địa bàn TP. Hồ Chí Minh đứng thứ 4 trong năm nhân tố. Thực tế cho thấy điều

này là hợp lý bởi vì các nhân tố như đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát,

thông tin và truyền thông hoạt động trong môi trường kiểm soát. Môi trường

kiểm soát bao quanh và chính là cả doanh nghiệp. Lãnh đạo, nhân viên trong

doanh nghiệp tuân thủ các nguyên tắc đạo đức, quy định pháp luật, phân chia

trách nhiệm, quyền hạn rõ ràng, ban quản trị chú trọng đến đào tạo nâng cao

năng lực nhân viên sẽ làm nền tảng để HTKSNB đạt được tính hữu hiệu. Đồng

thời, kết luận này cũng phù hợp với nghiên cứu của Siyanbola Trimisiu Tunji,

Oyebamiji Taofeek Adewale, Ibrahim John (2016)

 Nhân tố Giám sát: ảnh hưởng yếu nhất trong năm nhân tố được phân tích với

hệ số β4 = 0.214 và giả thiết H5 của tác giả là đúng. Tuy là ảnh hưởng yếu

nhất nhưng cũng không thể phủ nhận được vai trò của Giám sát trong tính hữu

hiệu của HTKSNB trong các DN BHPNT trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh. Việc

giám sát phải được làm thường xuyên, định kỳ và ở mọi hoạt động trong

doanh nghiệp thì mới phát huy được hết vai trò của nhân tố này. Điều này

cũng phù hợp với kết quả nghiên cứu trong đề tài của Vũ Phan Bảo Uyên

(2011).

KẾT LUẬN CHƯƠNG 4

Từ kết quả nghiên cứu của chương 4 chúng ta đã rút ra được kết luận là mô

hình, các thang đo sử dụng trong nghiên cứu này đều đó ý nghĩa. Năm nhân tố được

đưa ra trong mô hình nghiên cứu có tác động tới tính hữu hiệu của HTKSNB trong

các DN BHPNT trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh và thứ tự mức độ tác động từ cao

đến thấp của các nhân tố được sắp xếp như sau: đánh giá rủi ro; hoạt động kiểm

soát; thông tin và truyền thông; môi trường kiểm soát và giám sát.

Từ kết quả trên, chúng ta sẽ rút ra được định hướng, giải pháp nhằm nâng cao

tính hữu hiệu của HTKSNB trong trong các DN BHPNT trên địa bàn Tp. Hồ Chí

Minh.

CHƯƠNG 5

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

5.1 Kết luận.

Theo kết quả nghiên cứu, các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của

HTKSNB trong các DN BHPNT trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh được xác định như

5.1.1 Các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của HTKSNB trong các DN

BHPNT trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh.

Nghiên cứu đã xác định được 05 nhân tố tác động đên tính hữu hiệu của

HTKSNB trong các DN BHPNT trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh như sau:

- Nhân tố đánh giá rủi ro: xác định mục tiêu, lập kế hoạch và đựa ra quy

trình hoạt động trong doanh nghiệp, doanh nghiệp xây dựng các chỉ tiêu đánh giá

rủi ro, định kỳ tổ chức đánh giá theo các chỉ tiêu đã đề ra, khuyến khích nhân viên

chủ động phát hiện rủi ro.

- Nhân tố hoạt động kiểm soát: doanh nghiệp tổ chức nhân diện, kiểm soát

rủi ro trong các hoạt động hằng ngày, phân công công việc tuân thủ nguyên tắc bất

kiêm nhiệm, kiểm tra chéo, tuân thủ nguyên tắc ủy quyền, phê chuẩn.

- Nhân tố thông tin truyền thông: thông tin phải được cung cấp thường

xuyên và chính xác cho ban lãnh đạo, phải tổ chức các buổi tập huấn cho toán thể

nhân viên nắm được các nội quy, chuẩn mực của tổ chức, đảm bảo thông tin được

cung cấp kịp thời, ngăn chặn sự rò rỉ thông tin nội bộ ra bên ngoài bằng xách xây

dựng hệ thống bảo vệ truy cập vào hệ thống như camera, tường lửa…Đồng thời

đảm bảo hệ thống khắc phục sự cố mất thông tin, xập hệ thống.

- Nhân tố môi trường kiểm soát: tính trung thực, tuân thủ pháp luật của ban

lãnh đạo, chính sách tuyển dụng, đào tạo nhân viên mới của doanh nghiệp, xây

dựng các quy chuẩn và làm việc theo những quy chuẩn đã đề ra.

- Nhân tố Giám sát: giám sát định kỳ các bộ phận, các hoạt động trong doanh

nghiệp, thuê kiểm toán độc lập để soát xét các hoạt động trong doanh nghiệp.

5.1.2 Mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến tính hữu hiệu của HTKSNB

trong các DN BHPNT trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh.

Với 05 nhân tố cùng 23 tiêu chí đánh giá mức độ ảnh hưởng đến tính hữu hiệu

của HTKSNB trong các DN BHPNT trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh được sắp xếp

giảm dần như sau:

Bảng 5.1: Thứ tự mức độ ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của HTKSNB

trong các DN BHPNT trên đại bàn Tp. Hồ Chí Minh.

Mức Thứ tự độ ảnh Nhân tố Tiêu chí đo lường ảnh hưởng hưởng (β)

Xây dựng mục tiêu, có kế hoạch và quy trình đánh

giá rủi ro.

Ban lãnh đạo khuyến khích nhân viện chủ động Đánh

phát hiện rủi ro. 0.507 Thứ nhất giá rủi

Xây dụng các tiêu chuẩn để đánh giá rủi ro ro

Định kỳ tổ chức đánh giá rủi ro theo các tiêu

chuẩn đề ra.

Thứ hai Soát xét ban lãnh đạo trong các hoạt động. Hoạt

Xây dựng các hoạt động kiểm soát và quy trình động 0.427 ứng phó rủi ro. kiểm

soát Phân công, phân nhiệm.

Thông tin được cung cấp thường xuyên và chính

xác cho ban lãnh đạo. Thông Đảm bảo các nhân viên đều nắm rõ các nội quy, tin chuẩn mực của doanh nghiệp. 0.302 Thứ ba truyền Quy định rõ ràng quyền truy cập, sử dụng thông thông tin.

Xây dựng hệ thống bảo vệ, ngăn chặn sự truy cập

thông tin trái phép

Xây dựng các kế hoạch, hệ thống khôi phục dữ

liệu khi sự cố xảy ra

Ban lãnh đạo đề cao tính trung thực, tuân thủ pháp

luật.

Ban lãnh đạo hiểu rõ tầm quan trọng của Ban

kiểm soát.

Chú trọng đào tạo nâng cao năng lực của Ban

kiểm soát Môi Có chính sách, tiêu chí tuyển dụng, đánh giá nhân trường 0.275 Thứ tư viên, đề bạt, lương thưởng đúng với năng lực nhân kiểm viên. soát Xây dựng chính sách khen thưởng, xử phạt nhân

viên.

Phân chia quyền hạn, trách nhiệm của các nhân

viên.

Xây dụng quy trình làm việc chuẩn và làm việc

dựa trên quy trình đó.

Kiểm tra chéo. Giám 0.214 Thứ năm Ban kiểm soát của doanh nghiệp định kỳ kiểm tra. sát Thuê kiểm toán độc lập.

5.2 Kiến nghị.

Để nâng cao được tính hữu hiệu của HTKSNB thì các DN BHPNT trên địa

bàn Tp. Hồ Chí Minh phải hiểu rõ những nhân tố nào và mức độ ảnh hưởng của các

nhân tố? Những nhân tố đó có mức độ ảnh hưởng cao thì doanh nghiệp tập trung

xem xét lại tình hình thực tế của doanh nghiệp mình đã thực hiện tốt hay không? Từ

đó lập và thực hiện những thay đổi để nâng cao sự tính hữu hiệu của HTKSNB.

Nhưng không phải vì thế mà quên đi những nhân tố có tác động ở mức thấp tới tính

hữu hiệu của HTKSNB. Bởi vì, một HTKSNB theo COSO (2013) phải đầy đủ 05

yếu tố và các yếu tố có vai trò riêng trên thực tế.

Trên cơ sở đó, tác giả dựa vào kết quả nghiên cứu này mà đề xuất một số kiến

nghị nhằm nâng cao tính hữu hiệu của HTKSNB trong các DN BHPNT trên địa bàn

Tp. Hồ Chí Minh như sau:

5.2.1 Kiến nghị đối với hoạt động đánh giá rủi ro.

Nhân tố đánh giá rủi ro có mức ảnh hưởng cao nhất đối với tính hữu hiệu của

HTKSNB trong các DN BHPNT trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh. Vì vậy để nâng cao

hiệu quả của HTKSNB cần phải tập trung hoàn thiện quy trình đánh giá và ứng phó

rủi ro trong doanh nghiệp.

 Thiết lập mục tiêu rõ ràng, cụ thể cho doanh nghiệp.

Doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ phải xây dựng cho doanh nghiệp một kế

hoạch kinh doanh, sử dụng chi phí một cách hợp lý cho tương lai. Điều nay để định

hướng cho bộ phận kiểm soát phân tích, đánh giá các rủi ro tiềm tàng có ảnh hưởng

đến việc thực hiện kế hoạch.

 Xây dựng hệ thống cảnh báo rủi ro, nhận diện và ứng phó rủi ro.

Ban kiểm soát trong các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ phải xây dựng

một hệ thống cảnh báo rủi ro dựa trên những kinh nghiệp đúc kết từ thực tế, các bài

nghiên cứu về tính hữu hiệu của HTKNSB trong các doanh nghiệp nói chung,

doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ nói riêng để sớm nhận biết, phòng ngừa, lựa

chọn các giải pháp ứng phó đối với từng loại rủi ro khác nhau.

Doanh nghiệp BHPNT có chính sách khuyến khích cho những nhân viên phát

hiện rủi ro, cảnh báo sớm cho ban lãnh đạo về mối nguy hiểm. Điều này nâng cao

tinh thần trách nhiệm, tránh tổn thất cho doanh nghiệp.

Trong các DN BHPNT hiện tại đều có bộ phận khảo sát và bộ phận thẩm định.

Bộ phận khảo sát có trách nhiệm xem xét, đánh giá các rủi ro đối với đối tượng

được bảo hiểm trước khi cấp hợp đồng bảo hiểm còn bộ phận thẩm định sẽ xem xét

tình trạng của đối tượng bảo hiểm sau khi sự kiện được bảo hiểm diễn ra, để đánh

giá mức độ bồi thường hoặc các rủi ro trong gian lận bảo hiểm. Nhưng thực tế cho

thấy lực lượng này còn rất mỏng trong các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ.

Cần phải nâng cao đội số lượng lẫn chất lượng cho bộ phận trên trong các doanh

nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ để có thể giảm thiểu rui ro cho doanh nghiệp bảo

hiểm.

Hoạt động kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ hiện nay được ràng buộc bởi rất

nhiều luật định khác nhau, chịu sự quản lý của nhiều cơ quan nhà nước khác nhau.

Vậy phải nâng cao việc phòng tránh rủi ro liên quan đến pháp luật như phải có bộ

phận pháp chế để kiểm duyệt các hợp đồng, xem xét tính pháp lý của các hợp đồng

bảo hiểm cấp ra, tính pháp lý của các trường hợp đặt biệt mà pháp luật chưa có quy

định cụ thể. Định kỳ xây dựng cập nhật các văn bản pháp luật mới có ảnh hưởng

trực tiếp hoặc gián tiếp tới hoạt động kinh doanh bảo hiểm để có phương án ứng

phó hợp lý.

5.2.2 Kiến nghị đối với hoạt động kiểm soát.

 Hoàn thiện các hoạt động kiểm soát hiện tại.

Hiện này, việc soát xét ban Lãnh đạo ở các doanh nghiệp còn làm hình thức,

chưa thực sự hiểu quả. Nguyên nhân chính là do sợ “quyền lực” của ban lãnh đạo.

Vì vậy ban kiểm soát phải thực sự độc lập với Ban lãnh đạo. Xây dựng các quy

trình, thước đo để soát xét ban Lãnh đạo một cách hiệu quả.

Phân công, phân nhiệm dựa trên nguyên tắc bất kiêm nhiệm như ban hành

bảng phân công công việc cụ thể cho mỗi có cá nhân trong phòng ban, đảm bảo mỗi

nhân viên không thực hiện hai công việc mà kết quả công việc trước là đầu vào

công việc sau.

Tất cả các hoạt động trong doanh nghiệp đều phải được quy định về phê duyệt

một cách rõ ràng, phân cấp để phê duyệt một cách hợp lý.

Nâng cao tư duy, phương thức đánh giá và nâng cao tính hữu hiệu của các quy

trình kiểm soát đang có ở doanh nghiệp. Không ngừng cập nhật sự thay đổi của thị

trường, tội phạm trong lĩnh vực bảo hiểm để có thể đổi mới liên tục các hoạt động

kiểm soát.

 Xây dựng các hoạt động kiểm soát mới ứng dụng công nghệ thông tin.

Hiện nay công nghệ thông tin đang được phát triển rất nhanh, nhiều phần mền,

hệ thống mới liên tục được tạo ra. Đây là cơ hội tốt cho các doanh nghiệp bảo hiểm

phi nhân thọ ứng dụng vào các hoạt động kiểm soát của doanh nghiệp. Doanh

nghiệp bảo hiểm có thể xây dựng các phần mềm kế toán, phần mềm quản lý nội bộ

theo đặc điểm riêng của mỗi doanh nghiệp bởi vì hầu hết các phần mềm hiện tại

trên thị trường là viết chung cho nhiều loại hình doanh nghiệp. Điều đó gây khó

khăn trong việc xử lý các hoạt động riêng biệt trong ngành bảo hiểm phi nhân thọ.

Trên nền công nghệ thông tin thì hầu như không gì là không thể chỉ không thể

là không thể nghĩ ra thôi. Ban kiểm soát phải kết hợp với IT để áp dụng các hoạt

động kiểm soát trên nền công nghệ thông tin. Các hoạt động kiểm soát truyền thống

khi thực hiện có thể gây tốn nhiều chi phí hơn là lợi ích mang lại. Các nhà quản trị

thường sẽ bỏ qua các hoạt động đó do nguyên nhân này. Nếu chúng ta áp dụng trên

nền công nghệ thông tin thì điều đó có thể được xóa bỏ.

Mặt khác, thì khi áp dụng công nghệ thông tin thì doanh nghiệp cần xây dựng

các hoạt động kiểm soát đầu vào của hệ thống tốt, đảm bảo thông tin vào là chính

xác; đảm bảo hoạt động của hệ thống ổn định, sao lưu dữ liệu khi gặp sự cố.

5.2.3 Kiến nghị đối với thông tin và truyền thông.

Thiết lập các kênh thông tin riêng, bảo mật thông tin người gửi để có thể nhận

được các phản hồi, tố giác từ các đối tượng bên ngoài lẫn nhân viên bên trong.

Hệ thống truyền thông của doanh nghiệp phải đảm bảo các nhân viên trong

doanh nghiệp đều biết, hiểu các nội quy, chuẩn mực. Có thể sử dụng các buổi tập

huấn định kỳ, các bài kiểm tra năng lực của nhân viên về HTKSNB bằng các bài

kiểm tra trắc nghiệm ngắn. Kết quả của các cuộc kiểm tra sẽ là một tiêu chí đánh giá

thưởng, thăng chức của nhân viên.

Doanh nghiệp đầu tư xây dựng các hệ thống ngăn ngừa sự đánh cắp thông tin

như tăng cường hệ thống khóa các lối ra vào, thuê bảo vệ để tuần tra. Đầu tư các

phần mềm, tường lửa ngăn chặn sự xâm nhập từ bên ngoài nhằm đánh cắp thông

tin, phá hoại hệ thống của doanh nghiệp.

5.2.4 Kiến nghị đối với môi trường kiểm soát.

 Xây dựng môi trường kiểm soát trên nền tảng là các quy tắc đạo đức và

quy định pháp luật.

Ban lãnh đạo của các DN BHPNT có một vai trò sống còn trong việc xây

dựng môi trường kiểm soát. Vì vậy ban lãnh đạo phải coi trọng vai trò của

HTKSNB để tạo dựng môi trường kiểm soát toàn diện, xuyên suốt các hoạt động

trong toàn bộ doanh nghiệp. Chú trọng đến các giá trị đạo đức và dựa trên nền tảng

là các quy định của pháp luật. Các quy định trong kiểm soát nội bộ hầu như được

xây dựng, phê duyệt và ban hành bởi ban lãnh đạo. Vì vậy tính hữu hiệu của

HTKSNB phụ thuộc nhiều vào quan điểm, nhận thức, cách thức điều hành của ban

lãnh đạo.

Các quy tắc đạo đức phải được cụ thể thành các quy định trong quy chế của

doanh nghiệp.

Xây dựng môi trường trong sạch bằng cách ban hành các quy định khen

thưởng, xử phạt rõ ràng trong doanh nghiệp và áp dụng đối với cả ban lãnh đạo

cũng như ban kiểm soát. Nâng cao tinh thần trách nhiệm của từng cá nhân đối với

môi trường kiểm soát đơn vị.

 Xây dựng cơ cấu tổ chức hợp lý.

Xây dựng, cải tổ cơ cấu tổ chức hợp lý với điều kiện kinh doanh, môi trường

kiểm soát nhằm đáp ứng yêu cầu quản lý chính xác, hiệu quả.

Xác định rõ và phân chia trách nhiệm của các phòng ban trong doanh nghiệp,

tránh việc chồng việc, tốn thời gian xử lý công việc cũng như lãng phí nguồn lực

công ty, gia tăng rủi ro hoạt động.

Các phòng ban có trách nhiệm riêng biệt nhưng đảm bảo sự phối hợp chặt chẽ

giữa các phòng ban bởi vì mỗi phòng ban là một mắc xích trong chuỗi công việc.

 Xây dựng môi trường kiểm soát lấy con người làm nòng cốt.

Nói cho cùng thì con người là một nhân tố không thể thiếu trong môi trường

kiểm soát của đơn vị. Bởi vì mọi hoạt động của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân

thọ đều có mặt của con người. Vì vậy môi trường kiểm soát sẽ phụ thuộc nhiều vào

nhận thức, quan điểm của mỗi nhân viên trong đơn vị.

Muốn xây dựng một đội ngũ nhân viên có năng lực thì yếu tố đầu vào cần

được chú trọng. Xây dựng các quy trình tuyển dụng để kiểm soát chất lượng nhân

viên. Các quy định đó cần được thực hiện chặt chẽ, tránh trường hợp tuyển dụng vì

có người thân, quen biết hay các hiện tượng tiêu cực.

Xây dựng hệ thống đánh giá nhân viên, đề bạt, tăng lương, phụ cấp rõ ràng,

đúng đối tượng, đứng năng lực để nâng cao tinh thân làm việc có trách nhiệm, hiệu

quả.

Định kỳ tổ chức các chương trình tập huấn để nâng cao năng lực ban kiểm

soát. Nâng cao ý thức của các nhân viên trong trong đơn vị về kiểm soát nội bộ

trong đơn vị.

5.2.5 Kiến nghị đối với hoạt động giám sát.

Ban kiểm soát của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ phải có trách nhiệm tổ

chức thực hiện các thủ tục giám sát mọi hoạt động của doanh nghiệp. Kịp thời báo

cáo tình hình, những vi phạm cho ban lãnh đạo để có hướng khắc phục, chấn chỉnh.

 Giám sát thường xuyên.

Các cấp quản lý có trách nhiệm giám sát thường xuyên các hoạt động nhằm

phát hiện các rủi ro, gian lận để kịp thời có hướng xử lý.

Nâng cao tinh thần giám sát của nhân viên đối với các đồng nghiệp. Kịp thời

phản ánh với cấp quản lý để tố cáo các hành vi gian lận, sai phạm của đồng nghiệp.

 Giám sát định kỳ.

Xây dựng các thủ tục kiểm tra chéo và định kỳ thực hiện kiểm tra chéo giữa

các nhân viên trong phòng, ban cũng như giữa các phòng, ban với nhau.

Định kỳ thuê kiểm toán độc lập về soát xét tình hình tài chính, hoạt động của

doanh nghiệp bảo hiểm. Hiện tại tất cả các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ trên

địa bàn Tp. Hồ Chí Minh đều đã thuê kiểm toán độc lập để soát xét báo cáo tài

chính nhưng còn những hạn chế cần thay đổi như:

 Thuê kiểm toán độc lập còn hình thức, chỉ thuê những công ty kiểm

toán có quy mô nhỏ, chưa có nhiều kinh nghiệm kiểm toán các doanh

nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ để giảm chi phí.

 Cần phải định kỳ thay đổi công ty kiểm toán để tránh rủi ro “quen

thuộc” đối với việc soát xét báo cáo tài chính cũng như hoạt động.

 Bảo hiểm phi nhân thọ là một ngành đặc thù, rất nhiều thông tin, số

liệu mang tính chất ước tính như dự phòng phí chưa được hưởng, dự

phòng bồi thường phải trả...Do đó, DN BHPNT cần thuê những kiểm

toán viên thực sự am hiểu, có kinh nghiệm ít nhất 05 năm trong lĩnh

vực bảo hiểm phi nhân thọ mới có thể soát xét báo cáo tài chính hiệu

quả.

5.3 Hạn chế của nghiên cứu và hướng nghiên cứu tiếp theo.

Ngoài những kết quả đạt được nói trên thì bài nghiên cứu còn một số hạn chế

bắt nguồn từ điều kiện thời gian, nguồn lực như sau:

Thứ nhất, phạm vi nghiên cứu, đối tượng chủ yếu của nghiên cứu là các DN

BHPNT trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh chứ chưa thể thực hiện trên cả nước hoặc các

tỉnh thành khác do vấn đề về địa bàn sinh sống cũng như nguồn lực của tác giả.

Thứ hai, các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của HTKSNB trong các DN

BHPNT trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh. Nền tảng các nhân tố đó chính là 05 nhân tố

cơ bản trong COSO (2013) chứ chưa phát hiện thêm nhân tố nào mới. Trong các

nghiên cứu tiếp theo của tác giả sẽ cố gắng phát hiện thêm nhiều nhân tố mới.

KẾT LUẬN CHƯƠNG 5

Chương này tác giả thực hiện tổng kết, tóm tắt kết quả nghiên cứu của đề tài.

Từ đó, tác giả đã đề xuất các chính sách nhằm nâng cao tính hữu hiệu của HTKSNB

trong các DN BHPNT trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh. Cuối cùng là tác giả trình bày

những hạn chế và hướng nghiên cứu tiếp theo.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Danh mục tài liệu bằng tiếng Việt

1. Dương Thị Nhi, 2013. Kiểm soát nội bộ bảo hiểm, những vấn đề gốc rễ. Báo

Đầu tư chứng khoán số ra ngày 27/02/2013.

2. Hoàng Trọng và Chu Nguyễn Mộng Ngọc, 2008. Phân tích dữ liệu nghiên

cứu với SPSS - Tập 2 Tp. HCM: Nhà Xuất Bản Hồng Đức.

3. Nguyễn Quang Hiện, ThS. Phạm Huyền Trang, 2017. Hoàn thiện chính sách

quản trị rủi ro tại các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ. Tạp chí tài

chính.

4. Nguyễn Đình Thọ, 2011. Phương pháp nghiên cứu khoa học trong kinh

doanh - Thiết kế và thực hiện. Tp.HCM: Nhà Xuất Bản Lao Động - Xã Hội.

5. Nguyễn Thị Thu Hà, 2016. Hệ thống kiểm soát nội bộ trong các doanh

nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ ở Việt Nam, Luận văn thạc sĩ.

6. Phạm Quang Huy, 2014. Bàn về COSO 2013 và định hướng vận dụng việc

giám sát quá trình thực thi chiến lược kinh doanh. Tạp chí phát triển và hội

nhập.

7. Trương Khánh Phương, 2019. Các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của

hệ thống kiểm soát nội tại các Doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm tại Việt

Nam. Luận văn thạc sĩ.

8. Trường Đại học Kinh tế Tp. Hồ Chí Minh, 2016. Sản phẩm phái sinh và

quản trị rủi ro tài chính - tái bản lần thứ 9.

9. Vũ Phan Bảo Uyên, 2011. Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ tại Tổng

Công ty cổ phần bảo hiểm dầu khí Việt Nam. Luận văn thạc sĩ.

10. Vũ Hữu Đức, 2010. Những vấn đề cơ bản củ Lý thuyết kế toán, Nhà xuất bản

Lao Động.

11. 214/2012/TT-BTC, 2014. Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 315.

Danh mục tài liệu bằng tiếng Anh

1. Annukka Jokipii, 2010. Determinants and consequences of internal control

in firms: a contingency theory based analysis. Journal of Management &

Governance.

2. BG Tabachnick, LS Fidell, 1996. Using multivariate statistics. New York.

3. COSO, 1992. Internal Control – Integrated Framework, New York.

4. COSO, 2013. Internal Control – Integrated Framework, New York.

5. EZ Baranoff, 2004. Risk management and insurance, Nhà xuất bản Himalaya

Pvt. Ltd.

6. Joseph F.Hair, William C. Black, Barry J. Babin, Rolph E. Anderson, 1998.

Multivariate Data Analysis. Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.

7. Joseph F.Hair, William C. Black, Barry J. Babin, Rolph E. Anderson, 2006.

Multivariate Data Analysis (Vol. 6). Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.

8. Nunnally, L, 1978. Psychometric Theory, New York, McGraw-Hill.

9. Ozigbo, Orife, 2011. Internal Control and Fraud Prevention in Nigerian

Business Organizations: A Survey of Some Selected Companies in Warri

Metropolis.

10. Olof Arwinge, 2014. Internal Control in the Financial Sector: A

Longitudinal Case Study of an Insurance Company.

11. Phiposophy, 2012. The data Decision – Usefulness Theory: An Exploration

of Post – 1990 Reprorted Products and Services Segment Data Decision

Usefulness. University of Houston, American, Tollerson.

12. Ritah Ndunge Kilemi, 2018. Factors influencing fraudulent claims by

employees in selected main insurance companies in Nairobi, Kenya. A

Thesis Submitted to the Graduate School in Partial Fulfilment for the Award

of Degree of Masters of Arts in Criminology and Criminal Justice of Egerton

University.

13. Stephen Amponsah, Kofi Osei Adu and Anthony Amissah, 2015. Assessing

Internal Controls among Insurance companies in Ghana. MPRA Paper No.

68535, posted 01 Jan 2016.

14. Siyanbola Trimisiu Tunji, Oyebamiji Taofeek Adewale, Ibrahim John, 2016.

Role of Effective Internal Control Systems on Insurance Business

Performance in Nigeria. Research journal of Finance and Accounting.

PHỤ LỤC

PHỤ LỤC 1: DÀN BÀI THẢO LUẬN.

Phần 1: Giới thiệu

Kính chào Quý Anh /Chị!

Tôi tên là Lê Thành Đạt, hiện là học viên cao học chuyên ngành Kế toán tại

trường Đại học Kinh Tế Tp. HCM. Hiện tại tôi đang nghiên cứu khoa học đề tài

“Các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ trong các

doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ trên địa bàn TP. HCM” để phục vụ cho mục

đích tốt nghiệp cao học ngành kế toán.

Thông qua buổi thảo luận trên tác giả sẽ củng cố được các nhân tố ảnh hưởng

đến tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ mà tác giả đã rút kết từ những

nghiên cứu trước và lý thuyết nền COSO (2013). Từ các ý kiến của Anh/Chị, tác giả

bổ sung, điều chỉnh các biến quan sát cũng như thang đo cho các nhân tố: môi

trường kiểm soát, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, thông tin và truyền thông,

giám sát.

Xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của quý Anh/Chị để tôi có thể hoàn thành

nghiên cứu này!

Phần 2: Thông tin chung

1. Họ và tên người tham gia khảo sát:…………………………………

2. Chức vụ: …………………………………………………………….

3. Tên Công ty:…………………………………………………………

4. Trình độ học vấn

 1. Trung cấp  2. Cao đẳng

 3. Đại học  4. Trên đại học

5. Kinh nghiệm.

 Dưới 5 năm

 Từ 5 năm đến10 năm

 Trên 10 năm

Phần 3: Nội dung thảo luận

Bảng kết quả thảo luận về tập biến quan sát để đo lường sự hữu hiệu của

HTKSNB trong các DN BHPNT trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh.

Biến quan sát Kết quả Điều chỉnh Nhân tố ảnh hưởng S T T

Có điều

1 Đồng ý chỉnh từ

ngữ Ban lãnh đạo doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ luôn đề cao việc tuân thủ các quy tắc đạo đức kinh doanh và quy định pháp luật.

Có điều

Đồng ý chỉnh từ 2 Ban lãnh đạo hiểu rõ tầm vai trò của Ban kiểm soát. ngữ

Đồng ý 3

Đồng ý 4 Môi trường kiểm soát (MTKS)

Đồng ý 5

Đồng ý 6

Đồng ý 7

Có điều

Đồng ý chỉnh từ 9

ngữ Đánh giá rủi ro (ĐGRR)

DN bảo hiểm phi nhân thọ chú trọng đến việc đào tạo nâng cao năng lực quản lý của nhân viên Chính sách và tiêu chí tuyển dụng, bổ nhiệm rõ ràng. Có chính sách khen thưởng, kỷ luật và xử phạt nhân viên Phân chia rõ ràng quyền hạn, trách nhiệm Xây dựng quy trình làm việc chuẩn Doanh nghiệp BHPNT xây dựng mục tiêu, lập kế hoạch và đưa ra quy trình hành động cụ thể để đánh giá rủi ro. Ban lãnh đạo Doanh nghiệp quan tâm và khuyến khích nhân viên chủ động phát hiện các rủi ro hiện hữu và tiềm tang. Xây dựng các tiêu chuẩn đánh giá rủi ro Đồng ý Đồng ý 11 Định kỳ đánh giá rủi ro

Có điều

Đồng ý chỉnh từ 12 Soát xét ban lãnh đạo đối với các hoạt động. Hoạt động ngữ

Đồng ý 13 kiểm soát (HDKS)

Đồng ý 14

Đồng ý 15

Có điều

Đồng ý chỉnh từ 16

ngữ

Đồng ý 17

Đồng ý 18

Thông tin và truyền thông (TTTT) Đồng ý 19

Xây dựng các hoạt động kiểm soát và quy trình kiểm soát để phòng ngừa rủi ro trong mọi hoạt động. Phân công, phân nhiệm rõ ràng tuân thủ nguyên tắc bất kiêm nhiệm, nguyên tắc ủy quyền, phê chuẩn Thông tin được cung cấp thường xuyên và chính xác cho ban lãnh đạo. Hệ thống truyền thông của DN đảm bảo cho nhân viên ở mọi cấp độ đều có thể hiểu và nắm rõ các nội quy, chuẩn mực của tổ chức. Quyền truy cập và sử dụng các thông tin được quy định rõ ràng. DN BHPNT lắp đặt hệ thống (an ninh vân tay, tường lửa…) để bảo vệ số liệu phòng ngừa sự truy cập, tiếp cận của những người không có thẩm quyền. Nghiêm cấm việc sử dụng hệ thống máy tính của doanh nghiệp để truy cập và liên kết với hệ thống thông tin bên ngoài.

Có điều

Đồng ý chỉnh từ 20

DN BHPNT đã xây dựng các chương trình, kế hoạch ứng cứu sự cố mất thông tin số liệu do thiên tai, hiểm họa. ngữ

21 Đồng ý Kiểm tra chéo giữa các phòng ban

Đồng ý 22 Giám sát (GS)

Đồng ý 23 Bộ phận kiểm soát nội bộ của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ có tiến hành kiểm tra định kỳ chi nhánh và doanh nghiệp. Thuê kiểm toán độc lập

Các câu hỏi mở về các biến độc lập cũng như các biến quan sát được sử dụng

để đo lường tính hữu hiệu của HTKSNB trong các DN BHPNT trên địa bàn Tp. Hồ

Chí Minh:

1. Theo Anh/Chị các nhân tố được nêu trên đã chính xác chưa? Nếu chưa cho

ý kiến bổ sung.

2. Theo Anh/Chị các biến quan sát trong từng nhân tố đã chính xác chưa?

Nếu chưa cho ý kiến bổ sung.

3. Theo Anh/Chị tính hữu hiệu của HTKSNB trong các DN BHPNT trên địa

bàn Tp. Hồ Chí Minh có thể được đánh giá qua?

 Hoạt động trong các DN BH PNT đạt được hiệu quả và hiệu năng.

 Báo cáo tài chính trong các DN BHPNT được lập một cách đáng tin cậy.

 Pháp luật và các quy định liên quan được tuân thủ.

4. Theo Anh/Chị trong hệ thống KSNB thì nhân tố nào là tác động mạnh nhất

và yếu nhất tới sự hữu hiệu của HTKSNB trong các doanh nghiệp bảo

hiểm PNT trên đại bàn Tp. Hồ Chí Minh.

5. Anh/Chị có kiến nghị gì nhằm góp phần nâng cao tính hữu hiệu của

HTKSNB trong các DN BHPNT trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh hiện nay?

PHỤ LỤC 2: DANH SÁCH CÁCH CHUYÊN GIA THẢO LUẬN ĐỊNH TÍNH

STT Họ và tên Chức vụ Nơi công tác

Công ty TNHH Bảo Bà Nguyễn Trung Thanh Kế toán trưởng Hiểm Phi Nhân Thọ 1 Thảo Cathay Việt Nam

Giám đốc khối Công ty TNHH Bảo

2 Ông Hồ Chí Thánh hành chính-nhân sự Hiểm Fubon (Việt

- Kế toán trưởng Nam)

Công ty TNHH Bảo Trưởng bộ phận 3 Bà Đinh Ngọc Lan Hiểm Fubon (Việt kiểm soát nội bộ Nam)

Công ty TNHH

KPMG Việt Nam –

Kiểm toán viên mảng 4 Ông Nguyễn Phú Thịnh Kiểm Toán Viên các doanh nghiệp bảo

hiểm phi nhân thọ Tp.

HCM.

Bà Nguyễn Thị Như Giảng viên kiểm Trường Đại Học 5 Trâm toán Nguyễn Tất Thành

PHỤ LỤC 3: PHIẾU KHẢO SÁT ĐỊNH LƯỢNG

ĐO LƯỜNG MỨC ĐỘ ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC NHÂN TỐ ĐẾN TÍNH

HỮU HIỆU CỦA HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TRONG CÁC DOANH

NGHIỆP BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ TRÊN ĐỊA BÀN TP. HỒ CHÍ MINH.

Xin chào quý Anh/Chị.

Tôi tên Lê Thành Đạt, Tôi đang tiến hành một nghiên cứu khoa học “Đo

lường mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến tính hữu hiệu của HTKSNB trong các

doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh”.

Xin các Anh/Chị vui lòng dành chút ít thời gian giúp tôi trả lời một số câu

hỏi và đóng góp ý kiến một cách trung thực thẳng thắn. Tất cả các câu trả lời của

các anh/chị đều có giá trị đối với chương trình nghiên cứu của tôi. Những thông tin

này sẽ được đảm bảo bí mật và không sử dụng cho mục đích nào khác ngoài nghiên

cứu.

Tôi mong nhận được sự hợp tác chân tình của các Anh/Chị. Xin chân thành

cảm ơn các Anh/Chị đã giúp tôi hoàn thành chương trình nghiên cứu này.

I. CÁC THÔNG TIN CHUNG:

1. Họ và tên người tham gia khảo sát:……………………………………

2. Chức vụ:……………………………………………………………….

3. Tên Công ty:…………………………………………………………...

4. Trình độ:

 1. Trung cấp  2. Cao đẳng

 3. Đại học  4. Trên đại học

5. Loại hình doanh nghiệp:

 1. Doanh nghiệp Nhà nước

 2. Công ty TNHH có vốn đầu tư nước ngoài

 3. Công ty Cổ phần

 4. Khác

6. Vốn Điều lệ của Công ty:

 1. Dưới 500 tỷ

 2. Từ 500 tỷ đến 1000 tỷ

 3. Trên 1000 tỷ

II. CÂU HỎI KHẢO SÁT:

Tất cả các phát biểu dưới đây đề cập tới các vấn đề liên quan đến ảnh hưởng

của các nhân tố đến tính hữu hiệu của HTKSNB trong các DN bảo hiểm phi nhân

thọ trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh. Xin vui lòng cho biết mức độ đồng ý của

Anh/Chị với mỗi phát biểu sau.

Anh/Chị vui lòng khoanh tròn lựa chọn tương ứng với các mức độ:

1 Rất ít 2 Ít 3 Trung bình 4 Nhiều 5 Rất nhiều

STT Ký hiệu Biến quan sát

Thang đo LIKERT 5 mức độ MTKS MÔI TRƯỜNG KIỂM SOÁT

01 MTKS.1 1 2 3 4 5

02 MTKS.2 1 2 3 4 5

03 MTKS.3 1 2 3 4 5

04 MTKS.4 1 2 3 4 5

05 MTKS.5 1 2 3 4 5

06 MTKS.6 1 2 3 4 5 Ban lãnh đạo doanh nghiệp luôn đề cao việc tuân thủ các quy tắc đạo đức kinh doanh và quy định pháp luật. Ban lãnh đạo hiểu rõ tầm vai trò của Ban kiểm soát. Doanh nghiệp BHPNT chú trọng đến việc đào tạo nâng cao năng lực của Ban kiểm soát. Doanh nghiệp BHPNT có chính sách và tiêu chí tuyển dụng, đánh giá nhân viên, đề bạt, trả lương, thưởng đúng với năng lực nhân viên. Doanh nghiệp BHPNT có xây dựng chính sách khen thưởng, kỷ luật và xử phạt nhân viên rõ ràng. Doanh nghiệp BHPNT phân chia rõ ràng quyền hạn, trách nhiệm giữa các phòng ban, bộ phận.

07 MTKS.7 1 2 3 4 5 Doanh nghiệp BHPNT xây dựng các quy trình làm việc chuẩn và làm việc dựa trên các quy trình đã đề ra.

DGRR

08 DGRR.1 1 2 3 4 5 ĐÁNH GIÁ RỦI RO Doanh nghiệp BHPNT xây dựng mục tiêu, lập kế hoạch và đưa ra quy trình hành động cụ thể để đánh giá rủi ro.

09 DGRR.2 1 2 3 4 5 Ban lãnh đạo doanh nghiệp BHPNT quan tâm và khuyến khích nhân viên chủ động phát hiện các rủi ro hiện hữu và tiềm tang.

10 DGRR.3 1 2 3 4 5

11 DGRR.4 1 2 3 4 5 Doanh nghiệp BHPNT xây dựng các tiêu chuẩn để đánh giá rủi ro theo từng bộ phận phòng ban và chi nhánh. Định kỳ tổ chức đánh giá rủi ro theo các tiêu chuẩn đã đề ra.

HDKS

12 HDKS.1 1 2 3 4 5

13 HDKS.2 1 2 3 4 5

14 HDKS.3 1 2 3 4 5 HOẠT ĐỘNG KIỂM SOÁT Soát xét ban lãnh đạo đối với các hoạt động. Xây dựng các hoạt động kiểm soát và quy trình kiểm soát để phòng ngừa rủi ro trong mọi hoạt động. Phân công, phân nhiệm rõ ràng tuân thủ nguyên tắc bất kiêm nhiệm và nguyên tắc ủy quyền, phê chuẩn.

TTTT THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG

15 TTTT.1 1 2 3 4 5

16 TTTT.2 1 2 3 4 5

17 TTTT.3 1 2 3 4 5

18 TTTT.4 1 2 3 4 5

19 TTTT.5 1 2 3 4 5

20 TTTT.6 1 2 3 4 5 Thông tin được cung cấp thường xuyên và chính xác cho ban lãnh đạo. Hệ thống truyền thông của DN đảm bảo cho nhân viên ở mọi cấp độ đều có thể hiểu và nắm rõ các nội quy, chuẩn mực của tổ chức. Quyền truy cập và sử dụng các thông tin được quy định rõ ràng. DN BHPNT lắp đặt hệ thống (an ninh vân tay, tường lửa…) để bảo vệ số liệu phòng ngừa sự truy cập, tiếp cận của những người không có thẩm quyền. Nghiêm cấm việc sử dụng hệ thống máy tính của doanh nghiệp để truy cập và liên kết với hệ thống thông tin bên ngoài. DN BHPNT đã xây dựng các chương trình, kế hoạch ứng cứu sự cố mất thông tin số

liệu do thiên tai, hiểm họa.

GSTD GIÁM SÁT

21 GS.1 1 2 3 4 5

22 GS.2 1 2 3 4 5

23 GS.3 1 2 3 4 5 Doanh nghiệp BHPNT thường xuyên tiến hành kiểm tra chéo giữa các nhân viên trong một phòng và giữa các phòng ban. Bộ phận kiểm soát nội bộ của DN có tiến hành kiểm tra định kỳ chi nhánh và doanh nghiệp. Doanh nghiệp BHPNT có thuê kiểm toán độc lập để kiểm toán thông tin BCTC.

24 Q.1 1 2 3 4 5

25 Q.2 1 2 3 4 5

26 Q.3 1 2 3 4 5 TÍNH HỮU HIỆU CỦA HTKSNB TRONG CÁC DNBH PNT TRÊN ĐỊA BÀN TP. HỒ CHÍ MINH Hoạt động trong các DN BH PNT đạt được hiệu quả và hiệu năng Báo cáo tài chính trong các DNBH được lập một cách đáng tin cậy Pháp luật và các quy định liên quan được tuân thủ

PHỤ LỤC 4: KẾT QUẢ PHÂN TÍCH TRÊN PHẦN MỀM SPSS 25.0

1. Kết quả phân tích Cronbach’s Alpha.

 Môi trường kiểm soát.

Case Processing Summary

Cases

Valid Excludeda Total 194 0 194

% 100.0 .0 100.0 a. Listwise deletion based on all variables in the procedure.

Reliability Statistics

Cronbach's Alpha N of Items .883 7

Item-Total Statistics

Scale Mean if Item Deleted Scale Variance if Item Deleted Corrected Item-Total Correlation Cronbach's Alpha if Item Deleted

19.57 19.81 19.46 19.73 19.85 19.48 19.60 26.277 27.554 27.017 27.267 27.313 27.049 25.868 .755 .655 .617 .640 .667 .605 .765 .855 .868 .873 .870 .866 .875 .854 MTKS.1 MTKS.2 MTKS.3 MTKS.4 MTKS.5 MTKS.6 MTKS.7

 Đánh giá rủi ro.

Case Processing Summary

N %

Cases

Valid Excludeda Total 194 0 194 100.0 .0 100.0

a. Listwise deletion based on all variables in the procedure.

Reliability Statistics

Cronbach's Alpha N of Items

.764 4

Item-Total Statistics

Scale Mean if Item Deleted Scale Variance if Item Deleted Corrected Item-Total Correlation Cronbach's Alpha if Item Deleted

12.78 12.95 12.79 12.68 9.290 7.863 9.567 8.664 .487 .592 .496 .712 .749 .697 .743 .638 DGRR.1 DGRR.2 DGRR.3 DGRR.4

 Hoạt động kiểm soát.

Case Processing Summary

N %

Cases

Valid Excludeda Total 194 0 194 100.0 .0 100.0

a. Listwise deletion based on all variables in the procedure.

Reliability Statistics

Cronbach's Alpha N of Items

.683 3

Item-Total Statistics

Scale Variance if Item Deleted Scale Mean if Item Deleted Corrected Item-Total Correlation Cronbach's Alpha if Item Deleted

HDKS.1 HDKS.2 HDKS.3 8.13 8.14 8.29 3.678 3.385 3.688 .507 .546 .439 .576 .522 .663

 Thông tin và truyền thông (Cronbach’s Alpha lần 1).

Case Processing Summary

N %

Cases

Valid Excludeda Total 194 0 194 100.0 .0 100.0

a. Listwise deletion based on all variables in the procedure.

Reliability Statistics

Cronbach's Alpha N of Items

.851 6

Item-Total Statistics

Scale Mean if Item Deleted Corrected Item- Total Correlation Cronbach's Alpha if Item Deleted

Scale Variance if Item Deleted 22.329 18.78 .690 .816 TTTT.1

18.79 21.615 .758 .803 TTTT.2

18.73 21.814 .715 .811 TTTT.3

18.73 20.00 21.495 24.933 .805 .321 .796 .891 TTTT.4 TTTT.5

18.86 22.400 .612 .831 TTTT.6

 Thông tin và truyền thông (Cronbach’s Alpha lần 2).

Case Processing Summary

N %

Cases

Valid Excludeda Total 194 0 194 100.0 .0 100.0

a. Listwise deletion based on all variables in the procedure.

Reliability Statistics

Cronbach's Alpha N of Items

.891 5

Item-Total Statistics

Scale Mean if Item Deleted

Scale Variance if Item Deleted 16.860 Corrected Item-Total Correlation .694 Cronbach's Alpha if Item Deleted .875 TTTT.1 16.00

16.181 .771 .858 TTTT.2 16.02

16.366 .725 .869 TTTT.3 15.95

16.153 .811 .850 TTTT.4 15.95

16.408 .673 .882 TTTT.6 16.08

 Giám sát

Case Processing Summary

N %

Cases

Valid Excludeda Total 194 0 194 100.0 .0 100.0

a. Listwise deletion based on all variables in the procedure.

Reliability Statistics

Cronbach's Alpha N of Items

.833 3

Item-Total Statistics

Scale Mean if Item Deleted Scale Variance if Item Deleted Corrected Item-Total Correlation Cronbach's Alpha if Item Deleted

GS.1 GS.2 GS.3 6.45 6.27 6.42 5.927 5.617 5.592 .705 .697 .681 .760 .766 .783

 Tính hữu hiệu của HTKSNB trong các DN BHPNT trên địa bàn Tp. Hồ

Chí Minh.

Case Processing Summary

N %

Cases

Valid Excludeda Total 194 0 194 100.0 .0 100.0

a. Listwise deletion based on all variables in the procedure.

Reliability Statistics

Cronbach's Alpha N of Items

.656 3

Item-Total Statistics

Scale Mean if Item Deleted Scale Variance if Item Deleted Corrected Item-Total Correlation Cronbach's Alpha if Item Deleted

7.78 7.28 7.64 1.303 1.137 1.351 .541 .467 .406 .473 .566 .638

Q1 Q2 Q3

KMO and Bartlett's Test

of Sampling .783

Approx. Chi-Square 1927.371

Kaiser-Meyer-Olkin Measure Adequacy. Bartlett's Test of Sphericity

df Sig. 231 .000

2. Kết quả phân tích nhân tố khám phá EFA.

 Biến độc lập

Total Variance Explained

Initial Eigenvalues

Total Total Total Co mp one nt Cumula tive % Cumula tive % Cumula tive % % of Varianc e Rotation Sums of Squared Loadings % of Varianc e

7.017 64.988 1.884

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Extraction Sums of Squared Loadings % of Varianc e 4.214 19.156 19.156 4.214 19.156 19.156 4.171 18.961 18.961 3.663 16.651 35.807 3.663 16.651 35.807 3.519 15.996 34.956 2.515 11.431 47.238 2.515 11.431 47.238 2.440 11.090 46.047 2.361 10.733 57.971 2.361 10.733 57.971 2.283 10.376 56.423 8.565 64.988 1.544 .972 .816 .693 .684 .549 .514 .466 .430 .386

15 .368

16 .331

17 .310

18 .292

19 .273

20 .233 7.017 64.988 1.544 4.417 69.404 3.710 73.114 3.151 76.266 3.110 79.376 2.496 81.872 2.336 84.208 2.118 86.326 1.953 88.279 1.756 90.035 1.674 91.709 1.504 93.213 1.409 94.622 1.329 95.951 1.241 97.192 1.059 98.252

.220 21

.165 22 .998 99.250 .750 100.000

Extraction Method: Principal Component Analysis.

Rotated Component Matrixa

Component

3 1 2 4 5

.843 .840 .766 .754 .743 .718 .701

.883 .855 .828 .804 .789

.862 .788 .711 .704

.870 .865 .845

.798 .796 .709

MTKS.7 MTKS.1 MTKS.5 MTKS.2 MTKS.4 MTKS.3 MTKS.6 TTTT.4 TTTT.2 TTTT.3 TTTT.1 TTTT.6 DGRR.4 DGRR.2 DGRR.1 DGRR.3 GS.2 GS.1 GS.3 HDKS.1 HDKS.2 HDKS.3 Extraction Method: Principal Component Analysis. Rotation Method: Varimax with Kaiser Normalization.a a. Rotation converged in 5 iterations.

 Biến phụ thuộc

KMO and Bartlett's Test

Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy. .636

Bartlett's Test of Sphericity

Approx. Chi-Square df Sig. 86.511 3 .000

Communalities

Initial Extraction

1.000 1.000 1.000 .679 .603 .513

Q.1 Q.2 Q.3 Extraction Method: Principal Component Analysis.

Total Variance Explained

Initial Eigenvalues

% of Variance 59.798 Cumulati ve % 59.798 Extraction Sums of Squared Loadings % of Variance 59.798 Cumulati ve % 59.798 Total 1.794 Compon ent 1

Total 1.79 4 .698 .508 83.081 100.000

23.283 2 3 16.919 Extraction Method: Principal Component Analysis.

Component Matrixa

Component 1

.824 .776 .716

Q.1 Q.2 Q.3 Extraction Method: Principal Component Analysis. a. 1 components extracted.

3. Phân tích hồi quy tuyến tính bội.

Model Summaryb Adjusted R Square Std. Error of the Estimate Durbin- Watson

R .750a R Square .562 .551 .34801 1.739

Model 1 a. Predictors: (Constant), HDKS, MTKS, DGRR, GS, TTTT b. Dependent Variable: Y

Coefficientsa Standardized Coefficients Collinearity Statistics

Unstandardized Coefficients Std. Error Beta Tolera nce VIF

Model 1

(Constant) MTKS TTTT DGRR GS HDKS .250 .029 .026 .026 .022 .030 .993 1.007 .955 1.047 .994 1.006 .960 1.041 .922 1.085 t .369 5.676 .275 .302 6.124 .507 10.485 4.348 .214 8.487 .427 Sig. .713 .000 .000 .000 .000 .000

B .092 .167 .157 .276 .097 .252 a. Dependent Variable: Y

Variables Entered/Removeda

Variables Entered Variables Removed Method

Model 1 . Enter

HDKS, MTKS, DGRR, GS, TTTTb

a. Dependent Variable: Y b. All requested variables entered.

ANOVAa

Sum of Squares df Mean Square

Model 1 Regression 29.249 5 5.850 F 48.300 Sig. .000b

.121 Residual Total 22.769 52.018 188 193

a. Dependent Variable: Y b. Predictors: (Constant), HDKS, MTKS, DGRR, GS, TTTT

Collinearity Diagnosticsa

Variance Proportions

Model Eigenv alue Condition Index Dim ensio n GS

1 2 3 4 5 6 5.718 .111 .063 .055 .046 .008 (Con stant ) .00 1.000 .00 7.180 .00 9.542 .00 10.220 11.178 .00 26.548 1.00 MTK S .00 .04 .05 .80 .00 .10 DGR R .00 .01 .01 .08 .69 .21 TTTT .00 .01 .67 .00 .03 .29 HD KS .00 .03 .11 .14 .26 .46 .00 .80 .02 .01 .02 .15

a. Dependent Variable: Y

Residuals Statisticsa

Minimum Maximum Mean Std. Deviation N

Predicted Value Residual 2.6468 -1.34588 4.5695 .83021 3.7835 .00000 .38929 .34348 194 194

-2.920 2.019 .000 1.000 194

-3.867 2.386 .000 .987 194

Std. Predicted Value Std. Residual a. Dependent Variable: Y

Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ tại các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH



LÊ THÀNH ĐẠT

CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN TÍNH HỮU HIỆU

CỦA HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI

CÁC DOANH NGHIỆP BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ

TRÊN ĐỊA BÀN TP. HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH



LÊ THÀNH ĐẠT

CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN TÍNH HỮU HIỆU

CỦA HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI

CÁC DOANH NGHIỆP BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ

TRÊN ĐỊA BÀN TP. HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

PGS.TS NGUYỄN VIỆT

MỤC LỤC

PHỤ LỤC

Có thể bạn quan tâm

Tài liêu mới

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Giới thiệu

Về chúng tôi

Việc làm

Quảng cáo

Liên hệ

Chính sách

Thoả thuận sử dụng

Chính sách bảo mật

Chính sách hoàn tiền

DMCA

Hỗ trợ

Hướng dẫn sử dụng

Đăng ký tài khoản VIP

093 303 0098

support@tailieu.vn

Phương thức thanh toán

Theo dõi chúng tôi

Facebook

Youtube

TikTok