Luận văn: Tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến việc xuất khẩu của thủy sản Việt Nam sang thị trường Mỹ. Phân tích và đánh giá thực trạng xuất khẩu hàng thủy sản Việt Nam vào thị trường Mỹ trong thời gian qua

Chia sẻ: Ngọc Hưng | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:85

Thêm vào BST

Báo xấu

158
lượt xem 41
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Những vấn đề lý luận chung về xuất khẩu trong nền kinh tế quốc dân, thực trạng xuất khẩu thuỷ sản của Việt Nam vào thị trường Mỹ thời gian qua, một số giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu thuỷ sản việt nam sang thị trường Mỹ là những nội dung chính trong 3 chương của luận văn "Tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến việc xuất khẩu của thủy sản Việt Nam sang thị trường Mỹ. Phân tích và đánh giá thực trạng xuất khẩu hàng thủy sản Việt Nam vào thị trường Mỹ trong thời gian qua". Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn: Tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến việc xuất khẩu của thủy sản Việt Nam sang thị trường Mỹ. Phân tích và đánh giá thực trạng xuất khẩu hàng thủy sản Việt Nam vào thị trường Mỹ trong thời gian qua

I. ------ 1
Lêi më ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi: + KÕt qu¶ thµnh c«ng cña §¹i héi Trung ¬ng §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam tõ ngµy 19 ®Õn ngµy 21 th¸ng 4 n¨m 2001 ®· tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh con ®êng ®óng ®¾n cho nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ë nh÷ng thËp niªn ®Çu tiªn cña thÕ kû 21. §Ó t¨ng nhanh tèc ®é xuÊt khÈu, ®Èy nhanh tiÕn ®é héi nhËp kinh tÕ víi khu vùc vµ thÕ giíi, §¶ng ta chñ tr¬ng: “TiÕp tôc më cöa nÒn kinh tÕ, thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ thÞ trêng, ®a ph¬ng ho¸ mèi quan hÖ kinh tÕ víi c¸c níc trªn thÕ giíi.”. + ThÞ trêng Mü lµ mét trong nh÷ng thÞ trêng mang tÝnh chÊt chiÕn l- îc ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi. §©y lµ thÞ trêng nhËp khÈu lín nhÊt thÕ giíi, bªn c¹nh ®ã, HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt – Mü ®· chÝnh thøc ®i vµo thùc tiÔn tõ ngµy 17/10/2001. ViÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang thÞ trêng nµy ch¼ng nh÷ng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®Èy nhanh tiÕn tr×nh héi nhËp mµ cßn gãp phÇn gia t¨ng sù ph¸t triÓn vµ n©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam. + ThÞ trêng Mü lµ mét thÞ trêng lín, ®a d¹ng, tÝnh c¹nh tranh cao, luËt lÖ ®iÒu tiÕt nÒn ngo¹i th¬ng Mü phøc t¹p, cã nh÷ng ®Æc thï riªng ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng nghiªn cøu toµn diÖn vµ thÞ trêng nµy cßn rÊt míi ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cña ViÖt Nam. + MÆt hµng thuû s¶n lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng cã kim ng¹ch xuÊt khÈu ngµy cµng t¨ng vµ chiÕm tû träng lín trong sè c¸c mÆt hµng ®ang xuÊt khÈu vµo thÞ trêng Mü. + Ngµnh thuû s¶n ®ang trong qu¸ tr×nh ®Çu t ®Ó trë thµnh mét ngµnh kinh tÕ mòi nhän. Hµng thuû s¶n trë thµnh mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc víi kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t ®îc n¨m 2001 lµ 1.760 triÖu USD vµ ®Æt ra môc tiªu ®¹t kim ng¹ch xuÊt khÈu 3 tû USD vµo n¨m 2005 trong ®ã kim ng¹ch xuÊt khÈu vµo thÞ trêng Mü chiÕm tû träng 25 – 28% trong tæng sè kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n. §iÒu ®ã ®ßi hái ph¶i nghiªn cøu ®Ó t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p thóc ®Èy xuÊt khÈu thuû s¶n vµo thÞ trêng Mü. 2
2. Môc tiªu nghiªn cøu cña ®Ò tµi: - HÖ thèng ho¸ nh÷ng vÊn ®Ò vÒ xuÊt khÈu. - T×m hiÓu c¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn viÖc xuÊt khÈu cña thuû s¶n ViÖt Nam sang thÞ trêng Mü. Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng thuû s¶n ViÖt Nam vµo thÞ trêng Mü trong thêi gian qua. - §Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p ë tÇm vi m« vµ vÜ m« ®Ó ®Èy m¹nh hµng xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam sang thÞ trêng Mü trong giai ®o¹n tíi. 3. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi: a. §èi tîng nghiªn cøu. §Ò tµi nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn liªn quan ®Õn kh¶ n¨ng xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam sang thÞ trêng Mü. b. Ph¹m vi nghiªn cøu. - Nghiªn cøu c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch ¶nh hëng tíi kh¶ n¨ng xuÊt khÈu sang thÞ trêng Mü - Nghiªn cøu m«i truêng xuÊt khÈu. - Nghiªn cøu n¨ng lùc xuÊt khÈu cña thuû s¶n ViÖt Nam sang thÞ tr- êng Mü. 4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu: §Ò tµi ®· sö dông ph¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö cña chñ nghÜa M¸c – Lªnin vµ kÕt hîp víi c¸c ph¬ng ph¸p cô thÓ nh ph¬ng ph¸p ph©n tÝch thèng kª, ®¸nh gi¸ tæng hîp, so s¸nh, ph¬ng ph¸p tham kh¶o tµi liÖu… ®Ó luËn gi¶i, kh¸i qu¸t vµ ph©n tÝch theo môc ®Ých cña ®Ò tµi. 5. KÕt cÊu cña ®Ò tµi: Ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn, §Ò tµi chia lµm 3 ch¬ng: Ch¬ng I : Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ xuÊt khÈu trong nÒn kinh tÕ quèc d©n Ch¬ng II: Thùc tr¹ng xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam vµo thÞ trêng Mü thêi gian qua. Ch¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu thuû s¶n viÖt nam sang thÞ trêng Mü. MÆc dï cã sù nç lùc cña b¶n th©n nhng ®©y lµ mét ®Ò tµi réng, do tr×nh ®é, thêi gian, kinh nghiÖm cßn h¹n chÕ vµ nguån tµi liÖu cßn h¹n 3
hÑp nªn ®Ò tµi kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt. Chóng em rÊt mong nhËn ®îc ý kiÕn ®ãng gãp cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n sinh viªn ®Ó ®Ò tµi cña chóng em ®îc hoµn thiÖn h¬n . . Ch¬ng I Nh÷ng vÊn chung vÒ xuÊt khÈu thuû s¶n sang thÞ trêng Mü 1. quan hÖ th¬ng m¹i viÖt nam – mü vµ nh÷ng c¬ héi, th¸ch thøc trong ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cña viÖt nam 1.1 Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn Quan hÖ th¬ng m¹i ViÖt Nam- Mü. 1.1.1 Giai ®o¹n tríc khi Mü huû bá lÖnh cÊm vËn ®èi víi ViÖt Nam. Bíc sang thËp kû 90, quan hÖ ngo¹i giao còng nh quan hÖ kinh tÕ th- ¬ng m¹i gi÷a hai níc ViÖt Nam vµ Mü ®· cã nh÷ng bíc tiÕn ®¸ng kÓ, nç lùc híng tíi c¸c mèi quan hÖ h÷u nghÞ, hîp t¸c, b×nh ®¼ng cïng cã lîi, v× lîi Ých chung cña mçi níc còng nh v× hoµ b×nh vµ thÞnh vîng chung trong khu vùc Ch©u ¸- Th¸i B×nh D¬ng vµ trªn thÕ giíi. VÒ quan hÖ th¬ng m¹i, tõ ngµy 30/4/1992, Mü cho phÐp xuÊt sang ViÖt Nam nh÷ng mÆt hµng phôc vô nhu cÇu c¬ b¶n cña con ngêi, tõ ngµy 14/12, cho phÐp c¸c c«ng ty Mü ®îc lËp v¨n phßng ®¹i diÖn vµ ký hîp ®ång kinh tÕ ë ViÖt Nam nhng chØ ®îc giao dÞch sau khi lÖnh cÊm vËn ®îc xo¸ bá. Ngµy2/7/1993, Mü kh«ng ng¨n c¶n c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ nèi l¹i viÖn trî cho ViÖt Nam; Tõ ngµy 14/9/1993, Mü ®· cho phÐp c¸c c«ng ty cña m×nh tham gia ®Êu thÇu c¸c dù ¸n ph¸t triÓn ë ViÖt Nam do c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ tµi trî. 1.1.2 Giai ®o¹n sau khi lÖnh cÊm vÊn ®îc huû bá. Ngµy 3/2/1994, c¨n cø vµo nh÷ng kÕt qu¶ râ rµng cña viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò POW/MIA vµ dùa vµo cuéc bá phiÕu t¹i Quèc héi Mü, Tæng thèng Mü ®· chÝnh thøc tuyªn bè b·i bá lÖnh cÊm vËn ®èi víi ViÖt Nam. Vµ ngay sau ®ã, Bé th¬ng m¹i Mü ®· chuyÓn ViÖt Nam lªn nhãm Y- Ýt h¹n chÕ vÒ th¬ng m¹i h¬n (gåm Liªn X« cò, Anbani, M«ng Cæ, Lµo, Campuchia vµ ViÖt Nam). §ång thêi Bé vËn t¶i vµ Bé th¬ng m¹i còng b·i bá lÖnh cÊm tµu biÓn vµ m¸y bay Mü vËn chuyÓn hµng ho¸ sang ViÖt Nam, cho phÐp tµu mang cê ViÖt Nam vµo c¶ng Mü. Trong chuyÕn th¨m ViÖt Nam cña ngo¹i trëng Mü W.Christopher ngµy 5/8/1995, hai bªn nhÊt trÝ ®Èy m¹nh quan hÖ kinh 4
tÕ- th¬ng m¹i vµ xóc tiÕn nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ ®Ó tiÕn tíi ký HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i lµm nÒn t¶ng cho quan hÖ bu«n b¸n song ph¬ng. Ngµy 13/7/2000, t¹i Washington, Bé trëng th¬ng m¹i ViÖt Nam Vò Khoan vµ Bµ Charleen Barshefski, §¹i diÖn th¬ng m¹i thuéc chÝnh phñ Tèng thèng Mü ®· thay mÆt ChÝnh phñ hai níc ký HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i gi÷a níc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam vµ Hîp chñng quèc Hoa Kú, khÐp l¹i mét qu¸ tr×nh ®µm ph¸n phøc t¹p kÐo dµi 4 n¨m rßng, ®¸nh dÊu mét bíc tiÕn míi trong quan hÖ th¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ Mü. 1.2 HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt – Mü. 1.2.1 Néi dung c¬ b¶n cña HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt Nam -Mü. Víi 7 ch¬ng, 72 ®iÒu vµ 9 phô lôc, HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt Nam- Mü ®îc coi lµ mét v¨n b¶n ®å sé nhÊt, ®ång bé nhÊt trong tÊt c¶ c¸c HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i song ph¬ng mµ ViÖt Nam ®· ký kÕt. Kh«ng chØ ®Ò cËp tíi th¬ng m¹i hµng ho¸ mµ hiÖp ®Þnh cßn ®Ò cËp tíi th¬ng m¹i dÞch vô; ®Çu t; së h÷u trÝ tuÖ; t¹o thuËn lîi cho kinh doanh; nh÷ng quy ®Þnh liªn quan ®Õn tÝnh minh b¹ch, c«ng khai vµ quyÒn khiÕu n¹i… Th«ng qua nh÷ng ch¬ng mµ HiÖp ®Þnh ®Ò cËp ta cã thÓ nhËn thÊy lµ kh¸i niÖm “th¬ng m¹i” cña Mü lµ rÊt réng vµ bao hµm c¶ nghÜa “kinh tÕ” trong ®ã n÷a. ViÖc ký kÕt HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt Nam-Mü ®¸p øng ®îc c¶ lîi Ých cña c¶ hai bªn, ch¾c ch¾n sÏ cã t¸c dông tÝch cùc kh«ng chØ ®Õn quan hÖ gi÷a ViÖt Nam vµ Mü mµ cßn tíi mèi quan hÖ ®èi ngo¹i kh¸c trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. 1.2.2 ThuËn lîi vµ khã kh¨n ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt Nam - Mü lµ dÊu hiÖu tèt trong qu¸ tr×nh héi nhËp cña ViÖt Nam vµo hÖ thèng kinh tÕ th¬ng m¹i quèc tÕ. HiÖp ®Þnh th- ¬ng m¹i ViÖt – Mü sÏ mang ®Õn nhiÒu c¬ héi nhng còng kÌm theo kh«ng Ýt khã kh¨n, th¸ch thøc. 1.2.2.1 ThuËn lîi. Thø nhÊt, HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt Nam – Mü sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ViÖt Nam sím gia nhËp tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO). §©y lµ lÇn ®Çu tiªn ViÖt Nam ®µm ph¸n ®Ó ký kÕt HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i dùa trªn c¬ së c¸c nguyªn t¾c vµ chuÈn mùc cña WTO. Do ®ã, nÕu ta thùc hiÖn ®îc nh÷ng cam kÕt theo HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i th× cã nghÜa lµ chóng ta còng sÏ ®¸p øng ®îc nh÷ng yªu cÇu c¨n b¶n cña WTO vµ gi¶m ®îc ®¸ng kÓ c¸c khã kh¨n trong tiÕn tr×nh cam kÕt vµ thùc hiÖn cam kÕt ®Ó sím trë thµnh thµnh viªn cña WTO. Vµ do tr×nh ®é ph¸t triÓn chªnh lÖch nhau nªn phÝa Mü ®ång ý thùc hiÖn ngay c¸c ®iÒu kho¶n trong hiÖp ®Þnh, phÝa ViÖt Nam sÏ cã mét giai ®o¹n chuyÓn tiÕp nhÊt ®Þnh ®Ó thùc hiÖn c¸c 5
cam kÕt. §iÒu nµy sÏ gióp cho ViÖt Nam cã thÓ lµm quen dÇn víi nh÷ng chuÈn mùc quèc tÕ, tõ tõ hoµ nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Thø hai, HiÖp ®Þnh cã t¸c ®éng rÊt lín ®Õn m«i trêng ®Çu t vµ m«i trêng kinh doanh hiÖn nay cña ViÖt Nam. HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ®îc ký kÕt lÇn nµy nh mét lêi høa hÑn ch¾c ch¾n víi c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµI yªn t©m ®Ó dån vèn ®Çu t vµo ViÖt Nam nhiÒu h¬n. Kh«ng nh÷ng thÕ, m«i trêng lµm ¨n thuËn tiÖn h¬n cßn cã t¸c dông kh¬i th«ng c¶ nguån vèn trong níc. Thø ba, viÖc thùc hiÖn HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i còng sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam t×m kiÕm c¸c c¬ héi kinh doanh míi trªn thÞ trêng Mü, më réng thÞ trêng xuÊt khÈu vµ ph¸t triÓn quan hÖ víi c¸c ®èi t¸c Mü. C¸c doanh nghiÖp sÏ cã ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕp cËn víi nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn vµo bËc nhÊt thÕ giíi nµy, qua ®ã häc hái thªm ®îc nh÷ng kinh nghiÖm trong qu¶n lý vµ kinh doanh.. Thø t, HiÖp ®Þnh cßn t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ViÖt Nam tiÕp nhËn c«ng nghÖ vµ kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn th«ng qua ®Çu t trùc tiÕp. C¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt trªn ®Êt ViÖt Nam sÏ tiÕp cËn thÞ trêng Mü ®îc dÔ dµng h¬n, thu hót ®îc nguån t b¶n dåi dµo, nguån c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn tõ c¸c nhµ ®Çu t Mü. Tãm l¹i, nh÷ng c¬ héi mµ HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i më ra lµ v« cïng to lín. Tuy nhiªn, ®ã míi chØ lµ ®iÒu kiÖn ®ñ ®Ó hµng ho¸ cña ta cã thÓ th©m nhËp vµo thÞ trêng Mü. Mµ ®iÒu quan träng nhÊt, theo lêi cña Bé trëng Bé th¬ng m¹i Vò Khoan kh¼ng ®Þnh, lµ lµm sao ®Ó n©ng cao ®îc kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ViÖt Nam ë 3 cÊp ®é: quèc gia, doanh nghiÖp vµ mÆt hµng. 1.2.2.2 Khã kh¨n. Bªn c¹nh nh÷ng c¬ héi trªn, viÖc thùc hiÖn HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt Nam - Mü cßn nhiÒu th¸ch thøc ®èi víi ViÖt Nam, nhÊt lµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. Thø nhÊt, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ kinh doanh trong níc sÏ ph¶i ®èi mÆt víi søc Ðp c¹nh tranh lín h¬n. HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i sÏ më cöa cho hµng ho¸ cña Mü vµo thÞ trêng ViÖt Nam, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c mÆt hµng nµy sÏ cao h¬n so víi c¸c s¶n phÈm néi ®Þa cïng lo¹i. C¸c doanh nghiÖp cña Mü vµ c¸c níc kh¸c ®Çu t vµo thÞ trêng ViÖt Nam sÏ t¨ng lªn, do ®ã sÏ g©y ¸p lùc lªn c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt trong níc. Vµ trong lÜnh vùc th¬ng m¹i t×nh tr¹ng còng diÔn ra t¬ng tù. Ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu mét sè mÆt hµng tríc ®©y chñ yÕu do mét sè doanh nghiÖp thùc hiÖn th× nay mét sè doanh nghiÖp níc ngoµI còng ®îc phÐp tham gia. NÕu kh«ng cã sù 6
chuÈn bÞ cÇn thiÕt, c¸c doanh nghiÖp nµy sÏ gÆp ph¶i nhiÒu khã kh¨n trong c¹nh tranh. Thø hai, HÖ thèng luËt ph¸p cña ViÖt Nam cßn nhiÒu yÕu kÐm. Trong khi ®ã, Mü l¹i lµ mét ®èi t¸c qu¸ lín, qóa hïng m¹nh; hÖ thèng ph¸p luËt rÊt phøc t¹p, ngoµi luËt liªn bang th× mçi bang l¹i cã thÓ lÖ riªng. V× vËy, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam khi tiÕn hµnh xuÊt khÈu sang thÞ trêng Mü th× ph¶I t×m hiÓu luËt ph¸p cña Mü mét c¸ch cÆn kÏ vµ râ rµng. Thø ba, C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam thêng cha hiÓu biÕt nhiÒu vÒ phong c¸ch kinh doanh cña ngêi Mü. Cho nªn nhiÒu khi dÉn ®Õn viÖc bá lì c¬ héi trong kinh doanh mµ ®«i khi cßn bÞ thiÖt thßi v× nh÷ng lý do kh«ng ®¸ng cã. Bªn c¹nh ®ã, víi tr×nh ®é qu¶n lý cßn yÕu kÐm, n¨ng lùc s¶n xuÊt cßn nhiÒu h¹n chÕ…lµm cho s¶n phÈm cña ta bÞ gi¶m n¨ng lùc c¹nh tranh víi c¸c b¹n hµng mËu dÞch cña Mü. Thø t, c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu mòi nhän hiÖn nay cña ViÖt Nam sang Mü lµ giµy dÐp, n«ng h¶i s¶n vµ dÖt may. C¸c s¶n phÈm nµy còng ®îc kú väng lµ sÏ thóc ®Èy m¹nh kim ng¹ch xuÊt khÈu. Tuy nhiªn, hiÖn nay, nh÷ng mÆt hµng nµy l¹i gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n trong tiÕp cËn thÞ trêng, ®Æc biÖt lµ khi phÝa Mü ¸p dông h¹n ng¹ch ®èi víi hµng dÖt may, vµ duy tr× h¹n ng¹ch thuÕ quan ®èi víi hµng n«ng s¶n. §èi víi mÆt hµng h¶i s¶n, thùc ra c¬ héi míi kh«ng nhiÒu v× chªnh lÖch gi÷a møc thuÕ MFN (0%) vµ thuÕ phæ th«ng (1.7%) lµ kh«ng ®¸ng kÓ. MÆt kh¸c, chóng ta chØ lµ b¹n hµng míi trong nhiÒu b¹n hµng truyÒn thèng cña Mü cho nªn ta kh«ng dÔ dµng më réng thÞ phÇn do nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau t¸c ®éng nh tiÕp thÞ, tiÕp cËn m¹ng líi ph©n phèi. Vµ, vÒ mÆt t©m lý, th× muèn tiÕn hµnh giao dÞch víi gi¸ trÞ lín th× ph¶i cã mèi quan hÖ kinh doanh bÒn v÷ng vµ cã ®ñ thêi gian hiÓu nhau cÇn thiÕt. Kh«ng nh÷ng thÕ, thÞ hiÕu tiªu dïng cña kh¸ch hµng vèn quen víi s¶n phÈm cña c¸c níc kh¸c, kh«ng dÔ g× cã thÓ thay ®æi ngay ®îc trong khi hµng ViÖt Nam víi chÊt lîng vµ gi¸ c¶ cha hÊp dÉn mét c¸ch vît tréi. Tãm l¹i, HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt - Mü nãi riªng vµ héi nhËp nÒn kinh tÕ thÕ giíi nãi chung mang l¹i cho ViÖt Nam nhiÒu c¬ héi còng nh nhiÒu th¸ch thøc. VÊn ®Ò lµ chóng ta khai th¸c c¬ héi, th¸o gì khã kh¨n, th¸ch thøc nh thÕ nµo. 2. §Æc ®iÓm cña thÞ trêng Mü ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. 2.1 §Æc ®iÓm vÒ thÞ trêng Mü. 7
2.1.1 §Æc ®iÓm vÒ kinh tÕ. NÒn kinh tÕ Mü lµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng, ho¹t ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng c¹nh tranh. HiÖn nay, nã ®îc coi lµ nÒn kinh tÕ lín nhÊt thÕ giíi víi tæng gi¸ trÞ s¶n phÈm quèc néi b×nh qu©n hµng n¨m trªn 10.000 tû USD, chiÕm trªn 20% GDP toµn cÇu vµ th¬ng m¹i chiÕm kho¶ng 20% tæng kim ng¹ch th¬ng m¹i quèc tÕ. Víi GDP b×nh qu©n ®Çu ngêi hµng n¨m trªn 30.000 USD vµ sè d©n lµ 280 triÖu ngêi. Cã thÓ nãi, Mü lµ mét thÞ trêng cã søc mua lín nhÊt thÕ giíi. ThÞ trêng Mü võa lµ n¬i thuËn lîi cho ®Çu t níc ngoµi l¹i võa lµ n¬i ®Çu t ra níc ngoµi hµng ®Çu thÕ giíi. Mü lµ níc ®i ®Çu thÕ giíi trong nhiÒu lÜnh vùc nh c«ng nghÖ m¸y tÝnh vµ viÔn th«ng, nghiªn cøu hµng kh«ng vò trô, c«ng nghÖ gen vµ ho¸ sinh vµ mét sè lÜnh vùc kü thuËt cao kh¸c. Mü còng lµ níc n«ng nghiÖp hµng ®Çu thÕ giíi. Mü cßn lµ níc ®i ®Çu trong qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ kinh tÕ toµn cÇu vµ thóc ®Èy tù do ho¸ th¬ng m¹i ph¸t triÓn. Nh- ng Mü còng lµ níc hay dïng tù do ho¸ th¬ng m¹i ®Ó yªu cÇu c¸c quèc gia kh¸c më cöa thÞ trêng cña hä cho c¸c c«ng ty cña m×nh nhng l¹i t×m c¸ch b¶o vÖ nÒn s¶n xuÊt trong níc th«ng qua hÖ thèng c¸c tiªu chuÈn kü thuËt, vÖ sinh an toµn thùc phÈm vµ m«i trêng... NÒn kinh tÕ Mü ®ang dÇn dÇn h¹ c¸nh, tèc ®é t¨ng trëng ch÷ng l¹i. Tuy nhiªn, hiÖn t¹i vµ trong nh÷ng thËp kû ®Çu cña thÕ kû 21 nµy, Mü còng sÏ vÉn tiÕp tôc lµ mét nÒn kinh tÕ m¹nh nhÊt, cã ¶nh hëng lín ®Õn kinh tÕ toµn cÇu. 2.1.2 §Æc ®iÓm vÒ chÝnh trÞ HÖ thèng chÝnh trÞ cña Mü ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c tam quyÒn ph©n lËp. HiÕn ph¸p quy ®Þnh ba nh¸nh quyÒn lùc chÝnh riªng rÏ: LËp ph¸p, Hµnh ph¸p vµ T ph¸p. Mçi nh¸nh lµ mét bé m¸y kiÓm so¸t ®èi víi hai nh¸nh kia, t¹o nªn mét sù c©n b»ng ®Ó tr¸nh l¹m dông quyÒn lùc hoÆc tËp trung quyÒn lùc. QuyÒn lËp ph¸p tèi cao ë Mü ®îc quèc héi thùc hiÖn th«ng qua hai viÖn: Thîng nghÞ viÖn vµ H¹ nghÞ viÖn. C«ng viÖc cña hai viÖn phÇn lín ®îc tiÕn hµnh t¹i c¸c Uû ban. HÖ thèng hµnh ph¸p ®îc ph©n chia thµnh hai cÊp chÝnh phñ: C¸c Bang vµ Trung ¬ng. C¸c Bang cã nh÷ng quyÒn kh¸ réng r·i vµ ®Çy ®ñ. C¸c Bang thùc hiÖn ®iÒu chØnh th¬ng m¹i cña Bang, ®iÒu chØnh ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty, ®a ra c¸c quy ®Þnh vÒ thuÕ …cïng víi ChÝnh phñ Trung - ¬ng. 8
Mét ®Æc ®iÓm lín vÒ chÝnh trÞ cña Mü lµ thêng hay sö dông chÝnh s¸ch cÊm vËn vµ trõng ph¹t kinh tÕ ®Ó ®¹t ®îc môc ®Ých cña m×nh. 2.1.3 §Æc ®iÓm vÒ luËt ph¸p. Mü cã mét hÖ thèng luËt ph¸p chÆt chÏ, chi tiÕt vµ phøc t¹p hµng ®Çu thÕ giíi. Khung luËt c¬ b¶n cho viÖc xuÊt khÈu sang Mü gåm luËt thuÕ suÊt n¨m 1930, luËt bu«n b¸n n¨m 1974, hiÖp ®Þnh bu«n b¸n 1979, luËt tæng hîp vÒ bu«n b¸n vµ c¹nh tranh n¨m 1988… C¸c luËt nµy ®Æt ra nh»m ®iÒu tiÕt hµng ho¸ nhËp khÈu vµo Mü; b¶o vÖ ngêi tiªu dïng vµ nhµ s¶n xuÊt khái hµng gi¶, hµng kÐm chÊt lîng; ®Þnh híng cho c¸c ho¹t ®éng bu«n b¸n; quy ®Þnh cña ChÝnh phñ víi c¸c ho¹t ®éng th¬ng m¹i. - VÒ luËt thuÕ: §Ó vµo ®îc thÞ trêng Mü, ®iÒu cÇn thiÕt vµ ®¸ng chó ý ®èi víi c¸c doanh nghiÖp lµ hiÓu ®îc hÖ thèng danh b¹ thuÕ quan thèng nhÊt (The Harmonised Tariff schedule of the Unitedstated-HTS) vµ chÕ ®é u ®·i thuÕ quan phæ cËp (Generalised System of Preferences- GSP). - VÒ h¶i quan: Hµng ho¸ nhËp khÈu vµo Mü ®îc ¸p dông thuÕ suÊt theo biÓu thuÕ quan Mü gåm 2 cét: cét 1 quy ®Þnh thuÕ suÊt tèi huÖ quèc, cét 2 quy ®Þnh thuÕ suÊt ®Çy ®ñ hoÆc thuÕ suÊt ph¸p ®Þnh ¸p dông cho c¸c níc kh«ng ®îc hëng quy chÕ Tèi huÖ quèc. Mét vÊn ®Ò n÷a mµ c¸c doanh nghiÖp cÇn lu ý vÒ m«i trêng luËt ph¸p cña Mü lµ LuËt ThuÕ ®èi kh¸ng vµ LuËt chèng ph¸ gi¸ cïng nh÷ng quy ®Þnh vÒ QuyÒn tù vÖ, B¶o hé quyÒn së h÷u trÝ tuÖ, tr¸ch nhiÖm ®èi víi s¶n phÈm. §©y lµ c«ng cô ®Ó Mü b¶o hé c¸c ngµnh c«ng nghiÖp trong níc, chèng l¹i hµng nhËp khÈu. 2.1.4 §Æc ®iÓm vÒ v¨n ho¸ vµ con ngêi. Mü cã thµnh phÇn x· héi ®a d¹ng, gåm nhiÒu céng ®ång riªng biÖt, ®îc mÖnh danh lµ “quèc gia cña d©n nhËp c”. HÇu hÕt ngêi Mü cã nguån gèc tõ Ch©u ¢u. Chñ nghÜa thùc dông lµ nÐt tiªu biÓu nhÊt cña v¨n ho¸ Mü vµ lèi sèng Mü. Hä rÊt quý träng thêi gian, ë Mü cã c©u thµnh ng÷ “thêi gian lµ tiÒn b¹c’. ChÝnh v× vËy, hä ®¸nh gi¸ cao hiÖu qu¶ vµ n¨ng suÊt lµm viÖc cña mét ngêi. Ngêi Mü rÊt coi träng tù do c¸ nh©n, coi träng d©n chñ. Trong kinh doanh, chñ nghÜa tù do c¸ nh©n biÓu hiÖn ë viÖc c¸c c¸ nh©n, doanh nghiÖp ®îc tù do lùa chän viÖc lµm, n¬i lµm viÖc, chän lo¹i h×nh kinh doanh, lo¹i h×nh ®Çu t. T«n gi¸o chiÕm vÞ trÝ quan träng trong ®êi sèng v¨n ho¸ tinh thÇn cña ngêi Mü. ë Mü cã tíi 219 t«n gi¸o lín nhá, song chØ cã 3 trô cét chÝnh 9
lµ Kit« gi¸o chiÕm h¬n 40%, Thiªn chóa gi¸o 30%, Do Th¸i gi¸o 3,2%. §©y chÝnh lµ thuËn lîi ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp muèn x©m nhËp vµo thÞ tr- êng Mü. 2.2 §Æc ®iÓm thÞ trêng thuû s¶n Mü. 2.2.1 Khai th¸c vµ nu«i trång thuû s¶n. * Khai th¸c thuû s¶n: Mü lµ mét quèc gia cã nguån lîi h¶i s¶n giµu cã vµ phong phó. NghÒ c¸ ®îc tiÕn hµnh ë bê §«ng thuéc §¹i T©y D¬ng, bê T©y thuéc Th¸i B×nh D¬ng vµ trong c¸c thuû vùc néi ®Þa réng lín. Kh¶ n¨ng cã thÓ cho phÐp khai th¸c h»ng n¨m tõ 6 - 7 triÖu tÊn h¶i s¶n, nhng ®Ó b¶o vÖ vµ duy tr× l©u dµi nguån lîi nµy, ngêi ta chØ h¹n chÕ ë møc tõ 4,5 - 5 triÖu tÊn/n¨m. DiÔn biÕn tæng s¶n lîng thuû s¶n cña Mü cho thÊy kh«ng cã sù biÕn ®æi lín vµ ®ét ngét: B¶ng 1: S¶n lîng Khai th¸c thuû s¶n cña mü N¨m S¶n lîng( TriÖu tÊn) Tèc ®é t¨ng/ gi¶m(%) 1996 5 1997 4,98 - 0,4 1998 4,71 - 5,42 1999 4,8 1,91 2000 4,85 1,04 2001 4,7 - 3,093 2002 4,67 - 0,01 Nguån: CFA, HiÖp héi c¸ nheo Mü B¶ng 2: Gi¸ trÞ vµ s¶n lîng khai th¸c mét sè lo¹i h¶i s¶n cña Mü 1997 1998 1999 Tªn h¶i s¶n S¶n lîng Gi¸ trÞ S¶n lîng Gi¸ trÞ S¶n lîng Gi¸ trÞ (1000tÊn (triÖuUS (1000tÊn (triÖuUS (1000tÊn) (triÖuUS ) D) ) D) D) T«m he 132 544 126 515 136 560 Cua 199 430 251 473 210 521 biÓn T«m 41 301 39 278 42 352 hïm C¸ håi 257 270 292 257 353 360 C¸ ngõ 38 110 38,5 94 216 220 C¸ trÝch 920 112 773 103 900 113 C¸ tuyÕt 1.450 410 1.502 300 1.300 280 Nguån: CFA, HiÖp héi c¸ nheo Mü 10
Xu thÕ chung cña tæng s¶n lîng thuû s¶n cña Mü hiÖn nay lµ gi¶m dÇn s¶n lîng khai th¸c vµ t¨ng dÇn s¶n lîng nu«i trång. Mét ®Æc ®iÓm kh¸c lµ, nÕu nh tríc ®©y biÓn miÒn §«ng cã s¶n l- îng khai th¸c lín th× nay gi¶m ®i, trong khi ®ã s¶n lîng khai th¸c ë miÒn T©y t¨ng lªn nhanh vµ hiÖn nay chiÕm tû lÖ lín. Nh vËy, khai th¸c h¶i s¶n cña Mü hiÖn nay diÔn ra ë vïng biÓn phÝa T©y thuéc Th¸i B×nh D ¬ng m¹nh h¬n phÝa §«ng. Sau khi ®¹t ®îc s¶n lîng kû lôc 6 triÖu tÊn n¨m 1987, nghÒ c¸ Mü cã sù ®iÒu chØnh lín vµ triÖt ®Ó. Ngêi ta b¾t ®Çu hiÖn ®¹i ho¸ h¹m tµu c¸ vµ ®iÒu chØnh c¬ cÊu khai th¸c sao cho cã hiÖu qu¶ cao nhÊt. VÊn ®Ò chÊt lîng s¶n lîng ®îc ®Ò cao. H¹n chÕ khai th¸c c¸c ®èi tîng kÐm gi¸ trÞ vµ t¨ng cêng khai th¸c c¸c ®èi tîng cã nhu cÇu cao vµ gi¸ trÞ cao trªn thÞ trêng. Do vËy, tæng s¶n lîng cã gi¶m dÇn ®i vµ hiÖn nay chØ duy tr× ë møc kho¶ng 5 triÖu tÊn/n¨m. Tuy tæng s¶n lîng cã gi¶m dÇn, nhng gi¸ trÞ cña nã l¹i t¨ng lªn. NÕu nh, n¨m 1998 tæng gi¸ trÞ s¶n lîng thuû s¶n cña Mü ®¹t ®îc lµ 4,1 tû USD th× sang n¨m 1999 lªn 4,3 tû USD. Trong s¶n lîng khai th¸c thuû s¶n cña Mü th× c¬ cÊu s¶n lîng khai th¸c ®îc ph©n ®Þnh râ rµng vµ kh¸ ®Çy ®ñ c¶ vÒ khèi lîng vµ gi¸ trÞ v× khai th¸c thuû s¶n cña Mü mang tÝnh th¬ng m¹i rÊt cao. Nhãm ®èi tîng khai th¸c chñ yÕu cho gi¸ trÞ cao nhÊt cña nghÒ khai th¸c thuû s¶n cña Mü ®îc thÓ hiÖn nh sau: - T«m he: Mü lµ cêng quèc khai th¸c t«m cña Ch©u Mü vµ thÕ giíi víi h¹m tµu khai th¸c hiÖn ®¹i bËc nhÊt vµ tËp trung chñ yÕu ë c¸c bang §«ng – Nam níc Mü ven vïng vÞnh Mªhic«. §èi tîng khai th¸c chñ yÕu lµ t«m he n©u vµ t«m he b¹c. Nhê lµm tèt c«ng t¸c b¶o vÖ nguån lîi vµ qu¶n lý cã hiÖu qu¶ nghÒ líi kÐo t«m mµ nguån lîi nµy ®îc duy tr× kh¸ æn ®Þnh. MÆc dï, khai th¸c t«m chØ ®ãng gãp 1% cho s¶n lîng khai th¸c h¶i s¶n nhng t«m l¹i chiÕm tíi 15% tæng gi¸ trÞ. §iÒu nµy, chøng tá nghÒ khai th¸c t«m cña Mü cã vÞ trÝ ®Æc biÖt. - Cua biÓn: Nhê nguån lîi phong phó ë c¸c biÓn phÝa §«ng vµ phÝa T©y nªn tõ l©u nghÒ khai th¸c cua b»ng líi bÉy vµ líi rª ®· cã vÞ trÝ quan träng. Mü lu«n lµ níc cã s¶n lîng cua hµng ®Çu thÕ giíi. Do gi¸ cua trªn thÞ trêng Mü vµ thÞ trêng NhËt t¨ng cao cho nªn mÆc dï s¶n lîng cã gi¶m (n¨m 1999 lµ 210 ngµn tÊn, n¨m 1998 lµ 251 ngµn tÊn) nhng gi¸ trÞ l¹i t¨ng lªn (n¨m 1999 lµ 521 triÖu USD, n¨m 1998 lµ 473 triÖu USD), chiÕm 14,4% tæng gi¸ trÞ khai th¸c. 11
- T«m hïm: T«m hïm lµ nguån lîi quý hiÕm nhÊt cña Mü vµ ® îc b¶o vÖ ®Æc biÖt. Mü lµ quèc gia khai th¸c t«m hïm lín thø nh× thÕ giíi (sau Canada). NghÒ khai th¸c chñ yÕu ë vïng biÓn phÝa §«ng thuéc §¹i T©y D¬ng. N¨m 1999, t«m hïm chØ cã s¶n lîng 42 ngh×n tÊn nhng ®· cã gi¸ trÞ tíi 352 triÖu USD, chiÕm 7,6% tæng gi¸ trÞ khai th¸c h¶i s¶n. - C¸ håi: C¸ håi cã gi¸ trÞ cao nhÊt trong c¸c lo¹i c¸ biÓn khai th¸c cña Mü gåm c¸ håi §¹i T©y D¬ng vµ c¸ håi Th¸i B×nh D¬ng. S¶n lîng c¸ håi t¨ng nhanh lªn 350 ngµn tÊn n¨m 1999, trÞ gi¸ 360 triÖu USD, cao nhÊt trong c¸c loµi c¸ biÓn. S¶n lîng tËp trung chñ yÕu ë hai loµi: C¸ håi b¾c Th¸i B×nh D¬ng (172 ngµn tÊn) vµ c¸ håi ®á Th¸i B×nh D¬ng (110 ngµn tÊn), c¸ håi ®á rÊt quý ®îc ®¸nh gi¸ tíi 233 triÖu USD. Mü lµ níc ®øng thø hai thÕ giíi vÒ khai th¸c c¸ håi (sau NhËt B¶n). - C¸ ngõ: S¶n lîng khai th¸c c¸ ngõ cña Mü lu«n biÕn ®éng. Sau mét thêi gian dµi suy gi¶m m¹nh, n¨m 1999 nghÒ líi v©y c¸ ngõ cña Mü ®îc mïa lín, s¶n lîng t¨ng m¹nh lªn tíi 216 ngµn tÊn gåm: 150 ngµn tÊn c¸ ngõ säc da, 40 ngµn tÊn c¸ ngõ v©y vµng, 15 ngµn tÊn c¸ ngõ m¾t to, tËp trung chñ yÕu ë biÓn phÝa t©y thuéc Th¸i B×nh D¬ng vµ h¹m tµu c¸ ngõ chñ yÕu khai th¸c ë biÓn Quèc tÕ (chiÕm 80% s¶n lîng). Trªn ®©y, lµ 5 lo¹i h¶i s¶n chñ yÕu cã gi¸ trÞ cao nhÊt cña nghÒ khai th¸c h¶i s¶n cña Mü, ®©y còng lµ 5 mÆt hµng cã nhu cÇu cao nhÊt cña Mü vµ còng lµ 5 nhãm s¶n phÈm chñ yÕu mµ Mü ph¶i nhËp khÈu do cung lu«n Ýt h¬n cÇu. * Nu«i trång thuû s¶n: Theo c¸c nghiªn cøu cña trung t©m th«ng tin khoa häc kü thuËt vµ kinh tÕ thuû s¶n – Bé thuû s¶n th× Mü lµ 1 trong 10 níc ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ nu«i trång thuû s¶n. Ho¹t ®éng nu«i trång thuû s¶n cña Mü cã hai ®Æc ®iÓm næi bËt: + Mü chØ chó träng nu«i trång c¸c lo¹i thuû s¶n cã nhu cÇu cao vµ æn ®Þnh ®Ó cung cÊp cho thÞ trêng Mü nh: c¸ nheo chiÕm 60% s¶n l- îng nu«i trång, c¸ håi 12%, t«m níc ngät 7%, nhuyÔn thÓ hai m¶nh vá (ngao, vÑm, hÇu ) 5%… + §Æc biÖt chó träng m«i trêng sinh th¸i vµ chÊt lîng thuû s¶n nu«i trång. Mü hiÖn lµ níc ®ang dÉn ®Çu T©y b¸n cÇu vÒ nu«i trång thuû s¶n. B¶ng 3: Gi¸ trÞ vµ s¶n lîng nu«i trång thuû s¶n cña Mü N¨m 1995 1996 1997 1998 1999 S¶n lîng (1000 tÊn ) 413 393 438 445 460 Gi¸ trÞ ( triÖu 729 736 771 771 798 12
USD ) Nguån: CFA, HiÖp héi c¸ nheo Mü ë giai ®o¹n hiÖn nay, nu«i trång thuû s¶n ë Mü chñ yÕu lµ c¸ nheo, ®©y lµ mÆt hµng ®Æc thuû s¶n cña Mü ®îc ngêi tiªu dïng rÊt a chuéng vµ ë nhiÒu bang cßn lµ mãn ¨n truyÒn thèng. N¨m 1990, Mü nu«i c¸ nheo víi s¶n lîng lµ 163 ngµn tÊn, trÞ gi¸ lµ 273 triÖu USD th× ®Õn n¨m 1999 t¬ng øng lµ 270 ngµn tÊn (t¨ng 1,66 lÇn) víi gi¸ trÞ 443 triÖu USD (t¨ng 1,6 lÇn). NghÒ nu«i c¸ nheo lµ mét lÜnh vùc s¶n xuÊt lín vµ mang tÝnh x· héi cao. HÇu hÕt c¸c chñ trang tr¹i c¸ nheo ®Òu lµ thµnh viªn cña Héi nh÷ng ngêi nu«i c¸ nheo Mü (CFA). Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, thÞ trêng Mü híng vµo c¸ r« phi, thóc ®Èy nghÒ nu«i c¸ r« phi ph¸t triÓn víi s¶n lîng tõ 2000 tÊn n¨m 1990 t¨ng lªn 10.000 tÊn n¨m 1999. NghÒ nu«i t«m cµng níc ngät hiÖn ®ang dÉn ®Çu thÕ giíi víi s¶n lîng 32 ngµn tÊn n¨m 1990 nay chØ cßn 18 ngµn tÊn. Mü còng lµ n- íc nu«i c¸ håi lín ë t©y b¸n cÇu víi s¶n lîng lµ 62 ngµn tÊn n¨m 1999. 2.2.2 ChÕ biÕn thuû s¶n C«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n khæng lå cña Mü ®îc ph©n bè ë kh¾p c¸c bang, nhng tËp trung nhiÒu ë c¸c bang bê §«ng vµ c¸c thµnh phè lín ë bê T©y. Ngoµi ra, cßn nhiÒu s¶n phÈm ®îc chÕ biÕn ngay trªn biÓn. C«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n cña Mü phôc vô c¶ thÞ trêng néi ®Þa vµ thÞ trêng níc ngoµi. Do ngêi tiªu dïng Mü chØ a chuéng c¸c s¶n phÈm tinh chÕ (dï gi¸ cao) nªn ®· thóc ®Èy c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n cña Mü ph¸t triÓn m¹nh vµ lu«n ë tr×nh ®é cao. b¶ng 4: Gi¸ trÞ c¸c s¶n phÈm thuû s¶n chÕ biÕn cña Mü Tªn s¶n phÈm 1998 1999 TriÖu USD % TriÖu USD % S¶n phÈm thùc phÈm - T¬i sèng vµ ®«ng l¹nh 5.224 71 5.051 68,8 - Hép thuû s¶n 1.425 19,3 1.527 20,8 - S¶n phÈm chÝn 132 1,8 152 2,1 Tæng céng 6.781 92,1 6.730 91,7 S¶n phÈm kü thuËt - Hép cho ch¨n nu«i 350 4,8 339 4,6 13
- Dçu c¸, bét c¸ 172 2,3 189 2,6 - Lo¹i kh¸c 61 0,8 79 1 Tæng céng 583 7,9 607 8 Toµn bé 7.364 100 7.337 100 Nguån: CFA, HiÖp héi c¸ nheo Mü Nh ®· nªu, gi¸ trÞ cña tæng s¶n lîng thuû s¶n Mü n¨m 1999 lµ 4,3 tû USD, nhng sau khi chÕ biÕn ra c¸c s¶n phÈm th× tæng gi¸ trÞ ®· lªn tíi 7,3 tû USD (t¨ng lªn 170%). Râ rµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n cña Mü sinh lîi rÊt cao vµ cã vai trß quyÕt ®Þnh cho hiÖu qu¶ cña ngµnh thuû s¶n níc nµy. 2.2.3 XuÊt nhËp khÈu thuû s¶n. Ngo¹i th¬ng thuû s¶n cña Mü cã mét vµI ®Æc ®iÓm chÝnh nh sau: C¶ nhËp khÈu vµ xuÊt khÈu ®Òu ®¹t gi¸ trÞ rÊt lín; Th©m hôt ngo¹i th¬ng thuû s¶n ngµy mét t¨ng. a) XuÊt khÈu thuû s¶n. Mü lµ níc xuÊt khÈu hµng ®Çu thÕ giíi. Gi¸ trÞ xuÊt khÈu thuû s¶n cña Mü nh sau: b¶ng 5: Kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n cña Hoa Kú N¨m Gi¸ trÞ xuÊt khÈu,triÖu USD 1992 3.582 1995 3.383 1996 3.147 1997 2.850 1998 2.400 1999 2.848 2000 3.004 Nguån: CFA, HiÖp héi c¸ nheo Mü N¨m 1992 Mü lµ níc xuÊt khÈu thuû s¶n sè mét thÕ giíi víi gi¸ trÞ kû lôc lµ 3,58 tû USD. Sau khi bÞ Th¸i Lan vît th× xuÊt khÈu gi¶m sót vµ tíi n¨m 1998 chØ cßn 2,4 tû USD, xuèng vÞ trÝ thø 5 thÕ giíi (sau Na Uy, Nga, Trung Quèc, Th¸i Lan). Sang n¨m 2000 xuÊt khÈu t¨ng lªn nhanh vµ ®¹t 3 tû USD. 14
C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu quan träng ®Òu lµ c¸c mÆt hµng Mü s¶n xuÊt ra rÊt nhiÒu nhng ngêi Mü l¹i kh«ng a chuéng. §øng ®Çu vÒ gi¸ trÞ xuÊt khÈu lµ c¸ håi Th¸i B×nh D¬ng (®«ng l¹nh vµ hép c¸) víi gi¸ trÞ kho¶ng gÇn 600 triÖu USD (n¨m 2000). TiÕp theo lµ surimi tõ c¸ tuyÕt Th¸i B×nh D¬ng ®¹t 300 triÖu USD (n¨m 2000), t«m hïm 270 triÖu USD (n¨m 2000). S¶n phÈm ®éc ®¸o nhÊt cña Mü lµ trøng c¸ (trøng c¸ trÝch, c¸ håi, c¸ tuyÕt) víi khèi lîng 42 ngh×n tÊn, gi¸ trÞ 370 triÖu USD (n¨m 1999). Mü còng lµ níc xuÊt khÈu t«m ®«ng víi gi¸ trÞ 123 triÖu USD (1999). ThÞ trêng xuÊt khÈu thuû s¶n chñ yÕu cña Mü lµ : Ch©u ¸ chiÕm 53% tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu, B¾c Mü chiÕm 26%, Ch©u ¢u chiÕm 16%. B¹n hµng lín nhÊt lµ NhËt B¶n víi 42% thÞ phÇn, tiÕp theo lµ Cana®a - 23%, Hµn Quèc - 6% (n¨m 1999). Trong khèi EU cã Anh vµ Ph¸p lµ hai b¹n hµng lín cña Mü. NhËt B¶n lµ níc nhËp khÈu lín nhÊt c¸c c¸c s¶n phÈm c¸ håi, surimi vµ trøng c¸ cña Mü. N¨m 2000 Mü xuÊt sang NhËt 1.157 triÖu USD c¸c mÆt hµng thuû s¶n, nhng chØ nhËp khÈu cña NhËt cã 164 triÖu USD. b). NhËp khÈu thuû s¶n * Gi¸ trÞ vµ khèi lîng B¶ng 6: Kim ng¹ch nhËp khÈu thuû s¶n cña mü N¨m Khèi lîng, 1000T Gi¸ trÞ, triÖu USD 1991 1.400 6.000 1995 1.488 7.043 1996 1.517 7.080 1997 1.629 8.138 1998 1.730 8.578 1999 1.830 9.073 2000 1.866 10.086 2001 1.895 10.975 7 th¸ng ®Çu n¨m 1.188 5.483 2002 Nguån: CFA, HiÖp héi c¸ nheo Mü Sau 10 n¨m gi¸ trÞ nhËp khÈu thuû s¶n cña Mü t¨ng 1,83 lÇn. Trong khi khèi lîng chØ t¨ng 1,35 lÇn, chøng tá c¬ cÊu nhËp khÈu cã thay ®æi c¬ b¶n nghiªng vÒ c¸c mÆt hµng cao cÊp gi¸ ®¾t vµ gi¸ trung b×nh . 15
NhËp khÈu thuû s¶n cña Mü t¨ng trëng rÊt nhanh, ®Æc biÖt tõ n¨m 1997 ®Õn n¨m 2000 gi¸ trÞ nhËp khÈu t¨ng trªn 10%/n¨m. HiÖn nay, Mü lµ thÞ trêng nhËp khÈu lín thø hai thÕ giíi vµ chiÕm 16,5% tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu thuû s¶n thÕ giíi. * C¸c mÆt hµng nhËp khÈu chñ yÕu. Mü nhËp khÈu h¬n 100 mÆt hµng thuû s¶n c¸c lo¹i tõ cao cÊp ®Õn thÊp nhÊt. Díi ®©y lµ mét sè mÆt hµng cã gi¸ trÞ cao nhÊt. B¶ng 7: 10 mÆt hµng nhËp khÈu cã gi¸ trÞ lín cña Mü trong n¨m 2001 TT Tªn mÆt hµng Gi¸ trÞ (triÖu USD) 1 T«m ®«ng cßn vá 1.922 2 T«m ®«ng bãc vá 1.056 3 T«m ®«ng bãc vá chÕ biÕn 612 4 C¸ håi philª ®«ng vµ t¬i 494 5 T«m hïm 431 6 Hép c¸ ngõ 314 7 C¸ håi t¬i vµ ®«ng 297 8 T«m rång 295 9 C¸ ngõ v©y vµng ®«ng vµ t¬i 238 10 C¸ tuyÕt philª ®«ng 207 Nguån: Chuyªn ®Ò thuû s¶n n¨m 2002 B¶ng 8: C¬ cÊu nhãm s¶n phÈm thuû s¶n nhËp khÈu cña Mü n¨m 2001 Tªn nhãm s¶n phÈm Khèi lîng Gi¸ trÞ (1000T) (TriÖu USD) C¸c s¶n phÈm t¬i vµ ®«ng 1.564 8.832 l¹nh - C¸ 917 3.256 - Gi¸p x¸c 647 5.575 Hép thuû s¶n 244 774 - Hép c¸ 183 444 - Hép gi¸p x¸c. nhuyÔn thÓ 33 278 - Hép thuû s¶n kh¸c 27 51 C¸c s¶n phÈm chÝn 32 150 Trøng c¸ 2,2 43 Tæng céng 1.860 9.864 16
Nguån: Chuyªn ®Ò thuû s¶n n¨m 2002 T«m ®«ng: T«m ®«ng lµ mÆt hµng nhËp khÈu sè mét cña Mü trong nhiÒu n¨m qua vµ vµ c¶ trong t¬ng lai. Mü ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ nhËp khÈu mÆt hµng nµy. Sau 10 n¨m, nhËp khÈu t«m ®«ng cña Mü t¨ng tõ 1,79 tû USD n¨m 1991 lªn 3,756 tû USD n¨m 2000, lµ møc t¨ng trëng cao nhÊt thÕ giíi vµ ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ gi¸ trÞ còng nh s¶n lîng nhËp khÈu. Gi¸ trÞ nhËp khÈu t«m ®«ng cña Mü n¨m 2000 chiÕm 37% tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu thuû s¶n vµ t¨ng gÇn 20% so víi n¨m 1999 ( n¨m 1999 lµ 3,138 tû USD ). N¨m 2001, Mü nhËp khÈu t«m ®«ng víi khèi lîng lµ 398 ngh×n tÊn vµ gi¸ trÞ lµ 3.617 triÖu USD, trong 8 th¸ng ®Çu n¨m 2002, Mü nhËp khÈu 254 ngh×n tÊn t«m ®«ng , t¨ng 14% so víi cïng kú n¨m 2001. Nh vËy, thÞ trêng nhËp khÈu t«m cña Mü vÉn t¨ng trëng víi tèc ®é cao. Mü nhËp khÈu 19 lo¹i s¶n phÈm t«m ®«ng kh¸c nhau nhng chØ cã 3 lo¹i cho gi¸ trÞ lín lµ: B¶ng 9: Gi¸ trÞ nhËp khÈu mét sè s¶n phÈm t«m cña Mü N¨m Gi¸ trÞ nhËp n¨m 2000 (triÖu %gi¸ trÞ USD) T«m ®«ng bãc vá 1.244 33 T«m ®«ng chÕ biÕn 654 17 T«m ®«ng cßn vá 334 9 31/40 Nguån: CFA, HiÖp héi c¸ nheo Mü Gi¸ trung b×nh cña t«m ®«ng nhËp khÈu t¨ng tõ 7,8 USD/kg n¨m 1991 lªn 9,6 USD/kg n¨m 1996 vµ 10,9 USD/kg n¨m 2000. Th¸i Lan lµ níc chiÕm lÜnh thÞ trêng t«m ë Mü víi sè lîng xuÊt khÈu n¨m 2000 lµ 126.448 tÊn, trÞ gi¸ 1.480 triÖu USD, tiÕp theo lµ Mªhic«, Ên §é, ViÖt Nam… N¨m 2001, ViÖt Nam ®· v¬n lªn vÞ trÝ thø hai trong c¸c níc cung cÊp t«m chÝnh cho thÞ trêng nµy víi khèi lîng lµ 33 ngh×n tÊn, trÞ gi¸ 381 triÖu USD vµ thÞ phÇn lµ 10,6%. §øng ®Çu vÉn lµ Th¸i Lan víi c¸c con sè t¬ng øng lµ: 136 ngh×n tÊn, 1.266 triÖu USD, 35% thÞ phÇn. Tuy nhiªn, trong t¸m th¸ng ®Çu n¨m cña n¨m 2002, ta míi cung cÊp cho thÞ trêng Mü 26,2 ngh×n tÊn vµ thÞ phÇn gi¶m xuèng 10,3%. Cua: Lµ thÞ trêng nhËp khÈu cua lín nhÊt thÕ giíi, n¨m 2000 lªn tíi 953 triÖu USD ( chiÕm 9,5% tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu ) vµ lµ nhãm hµng 17
®øng ë vÞ trÝ thø hai. Cã tíi 25 lo¹i s¶n phÈm cua ®îc nhËp khÈu nhng nhiÒu nhÊt lµ cua ®«ng nguyªn con ( 380 triÖu USD ), tiÕp theo lµ thÞt cua ®«ng. T«m hïm: Gi¸ trÞ nhËp khÈu t«m hïm n¨m 2000 lªn tíi 870 triÖu USD, ®øng hµng thø ba vÒ gi¸ trÞ vµ chiÕm gÇn 9% tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu thuû s¶n (trong ®ã: t«m hïm ®«ng nguyªn con lµ 530 triÖu USD, t«m hïm sèng lµ 205 triÖu USD ). C¸c níc cung cÊp chÝnh lµ Cana®a, Mªhic«, Brazil… C¸ håi: NhËp khÈu c¸ håi n¨m 2000 lµ 853 triÖu USD vµ ®øng ë hµng thø t trong c¸c mÆt hµng thuû s¶n mµ Mü nhËp khÈu, ngêi Mü rÊt a chuéng c¸ håi §¹i T©y D¬ng íp ®¸ nguyªn con vµ c¸ håi philª íp ®¸ trë b»ng m¸y bay tõ Na Uy, Chilª, Cana®a… C¸ ngõ: Tríc ®©y ngêi Mü chØ a chuéng hép c¸ ngõ nhng gÇn ®©y l¹i thÝch tiªu dïng c¸ ngõ t¬i. Tuy nhiªn, nhËp khÈu c¸ ngõ cña Mü ®ang cã xu híng gi¶m trong mÊy n¨m gÇn ®©y vµ diÔn biÕn nh sau: B¶ng 10: Kim ng¹ch nhËp khÈu c¸ ngõ cña Mü Gi¸ trÞ nhËp khÈu c¸c n¨m, triÖu USD Tªn s¶n phÈm 1998 1999 2000 C¸ ngõ t¬i vµ ®«ng 515 549 418 Hép c¸ ngõ 289 335 210 Tång céng 804 884 628 Nguån: CFA, HiÖp héi c¸ nheo Mü C¸ níc ngät: Mü dÉn ®Çu thÕ giíi vÒ nhËp khÈu c¸ níc ngät. N¨m 2000, gi¸ trÞ nhËp khÈu lªn tíi 173 triÖu USD, riªng c¸ r« phi lªn tíi 102,2 triÖu USD, chiÕm 59% gi¸ trÞ nhËp khÈu c¸ níc ngät víi ba s¶n phÈm lµ phi lª ®«ng, phi lª t¬I vµ c¸ ®«ng nguyªn con, møc nhËp khÈu c¸ basa phi lª còng rÊt cao, tíi 12,4 triÖu USD víi khèi lîng 3.736 tÊn vµ nhËp chñ yÕu tõ ViÖt Nam. 18
* C¸c khu vùc vµ c¸c quèc gia xuÊt khÈu lín thuû s¶n vµo Mü B¶ng 11: C¸c khu vùc xuÊt khÈu thuû s¶n vµo thÞ trêng Mü n¨m 1999 N¨m Gi¸ trÞ XKTS, triÖu USD % Ch©u ¸ 3.573 40 B¾c Mü 2.806 31 Nam Mü 1.368 15 EU 160 1,8 C¸c khu vùc 1.096 12,2 kh¸c Tæng 9.003 100 Nguån: CFA, HiÖp héi c¸ nheo Mü B¶ng 12: C¸c quèc gia dÉn ®Çu vÒ gi¸ trÞ xuÊt khÈu thuû s¶n vµo Mü Níc Gi¸ trÞ XK, triÖu USD 1999 2000 Cana®a 1.712 1.934 Th¸I Lan 1.558 1.816 Trung Quèc 440 598 Mªhic« 494 535 Chilª 371 514 £qua®o 555 363 ViÖt Nam 141 302 19
N N nNguån: CFA, HiÖp héi c¸ nheo Mü Nh vËy, thÞ trêng nhËp khÈu thuû s¶n cña Mü hiÖn nay chñ yÕu tõ c¸c níc §«ng Nam ¸, §«ng ¸, Cana®a vµ mét sè quèc gia Mü La tinh (Mªhic«, Chilª…). Cã rÊt nhiÒu níc xuÊt khÈu thuû s¶n vµo Mü, nhng chØ cã kho¶ng 20 níc cã gi¸ trÞ tõ 100 triÖu USD/n¨m trë lªn. Trong sè c¸c quèc gia nµy th× Cana®a vµ Th¸i Lan chiÕm tû träng lín nhÊt. Cana®a lµ níc xuÊt khÈu thñy s¶n vµo thÞ trêng Mü nhiÒu nhÊt. ThÞ trêng Mü lu«n chiÕm trªn 60% tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu thuû s¶n cña Cana®a. C¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu chñ lùc cña Cana®a vµo Mü lµ c¸ philª, t«m hïm. §øng thø hai lµ Th¸i Lan, gi¸ trÞ xuÊt khÈu lµ 1,55 tû USD n¨m 1999 råi 1,81 tû USD n¨m 2000 vµ ®· gÇn ®uæi kÞp Cana®a. Vµo thêi ®iÓm hiÖn nay Th¸i Lan lµ ®èi thñ nÆng ký nhÊt ®èi víi c¸c níc xuÊt khÈu thuû s¶n vµo Mü v× hä ®ang chiÕm lÜnh hai mÆt hµng quan träng nhÊt lµ t«m ®«ng vµ hép thuû s¶n (chñ yÕu lµ hép c¸ ngõ), hä ®ang chiÕm 19,2% tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu thuû s¶n cña Mü vµ bá rÊt xa c¸c níc ®øng ë díi. Trung Quèc ®· lªn vÞ trÝ thø ba víi gi¸ trÞ xuÊt khÈu tõ 327 triÖu USD n¨m 1998 lªn 440 triÖu USD n¨m 1999 vµ 598 triÖu USD n¨m 2000 chiÕm 6% thÞ phÇn nhËp khÈu cña Mü. Trung Quèc cã tiÒm n¨ng rÊt to lín vÒ t«m, c¸ biÓn, mùc vµ ®Æc biÖt lµ c¸ níc ngät (r« phi, c¸ ch×nh). S¶n phÈm cña Trung Quèc cã gi¸ thµnh s¶n phÈm thÊp, chÊt lîng trung b×nh. TiÕp theo lµ Mªhic«, Chilª vµ £qua®o. Gi¸ trÞ xuÊt khÈu thuû s¶n cña c¸c níc nµy sang Mü gÇn ®©y ®Òu trªn 500 triÖu USD/n¨m. Mªhic« víi c¸c mÆt hµng chñ lùc lµ t«m (khai th¸c tù nhiªn lµ chÝnh) vµ c¸ ngõ. £qua®o víi c¸c mÆt hµng cã nhiÒu tiÒm n¨ng lµ t«m nu«i, c¸ r« phi nu«i vµ c¸ ngõ. Chilª cã tiÕn bé vît bËc vÒ nu«i c¸ xuÊt khÈu. S¶n phÈm chñ lùc lµ c¸ håi 20