Của 1 tạ(usd) Của TSL (usd)
Lần thứ 1 100 4 25 25 100 0
Lần thứ 2 100 5 20 25 125 25
Chừng nào thời hạn thuê đất vẫn còn thì nhà tư bản bỏ túi số lợi nhuận siêu
ngạch trên.Nhưng khi hết hạn hợp đồng thì chủ ruộng đất sẽ tìm cách nâng
mức địa tô lên để giành lấy lợi nhuận siêu ngạch đó, biến nó thành địa tô chênh
lệch .
Vì lẽ đó ,chủ ruộng đất chỉ muốn cho thuê ruộng đất ngắn hạn còn nhà tư bản
lại muốn thuê dài hạn.
Cũng vì lẽ đó nhà tư bản kinh doanh trong nông nghiệp không muốn bỏ ra số
vốn lớn hơn để cải tiến kĩ thuật ,cải tạo đất đai ,vì làm như vậy phải mất nhiều
thời gian mới thu hồi được vốn về . Và rốt cuộc chủ đất sẽ là kẻ hưởng hết lợi
ích của những cải tiến đó . Và nhà tư bản thuê ruộng đất vì vậy chỉ nghĩ làm
sao tận dụng hết màu mỡ của đất đai trong thời gian thuê ruộng đất. Mục đích
thâm canh của họ là nhằm thu được thật nhiều lợi nhuận trong thời gian kí kết
hợp đồng,nên họ ra sức bòn rút hết màu mỡ đất đai . Mac nói :”Mỗi bước tiến
của công nghiệp tư bản chủ nghĩa là một bước tiến không những trong nghệ
thuật bóc lột người lao động ,mà còn là bước tiến trong nghệ thuật làm cho đất
đai ngày càng kiệt quệ; mỗi bước tiến trong nghệ thuật làm tăng màu mỡ cho
đất đai trong một thời gian là một bước tiến trong việc tàn phá những nguồn
màu mỡ lâu dài của đất đai.” Một ví dụ điển hình là ở Mỹ trước đây ,chế độ
canh tác bất hợp lí đã làm cho 16 triệu ha ruộng đất vốn màu mỡ đã trở thành
bạc màu hoàn toàn.
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com
1.2.2. Địa tô tuyệt đối.
Ngoài địa tô chênh lêch địa chủ còn thu được địa tô tuyệt đối trong khi cho
thuê ruộng đất.
Phần trên, khi nghiên cứu địa tô chênh lệch chúng ta đã giả định là người thuê
đất xấu chỉ thu về chi phí sản xuất cộng với lợi nhuận bình quân , và không
tính đến việc phải nộp địa tô.Thực ra không phải như vậy, người thuê ruộng đất
dù là đất tốt hay xấu đều phải nộp địa tô cho chủ đất. Địa tô mà các nhà tư bản
thuê ruộng đất nhất thiết phải nộp _”tuyệt đối” phải nộp dù ruộng đất tốt ,xấu
như thế nào , là địa tô tuyệt đối .Vậy các nhà tư bản kinh doanh trên ruộng đất
lấy đâu mà nộp?
Dưới chế độ tư bản chủ nghĩa , nông nghiệp lạc hậu hơn công nghiệp , cả về
kinh tế lẫn kĩ thuật . Cấu tạo hữu cơ của tư bản trong nông nghiệp vì vậy thấp
hơn trong công nghiệp . Cho nên nếu tỉ suất giá trị thặng dư tức là trình độ bóc
lột ngang nhau từ một tư bản ngang nhau sẽ sinh ra trong công nghiệp nhiều
giá trị thặng dư hơn trong nông nghiệp .
Ví dụ : có hai tư bản nông nghiệp và tư bản công nghiệp ngang nhau,đều là
100 chẳng hạn; cấu tạo hữu cơ trong tư bản công nghiệp là 80c + 20v (4/1) của
tư bản nông nghiệp là 60c + 40v (3/2) nếu tỉ suất giá trị thặng dư đều là 100%
thì sản phẩm và giá trị thặng dư sản xuất ra sẽ là.
Trong công nghiệp : 80c + 20v + 20m = 120
Trong nông nghiệp : 60c + 40v + 40m = 140
Giá trị thặng dư dôi ra trong nông nghiệp so với công nghiệp là 20m.
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com
Nếu là trong công nghiệp thì số giá trị thặng dư này sẽ được đem chia chung
cho các nhà công nghiệp trong quá trình bình quân hoá tỉ suất lợi nhuận .
Nhưng trong nông nghiệp điều đó không thể diễn ra được ,đó là chế độ độc
quyền tư hữu ruộng đất không cho phép tư bản tự do di chuyển vào trong nông
nghiệp , do đó ngăn cản việc hình thành lợi nhuận bình quân chung giữa nông
nghiệp và công nghiệp. Và như vậy ,phần giá trị thặng dư dôi ra ngoài lợi
nhuận bình quân ( Nhờ cấu tạo hữu cơ của tư bản trong nông nghiệp thấp ,bóc
lột được của công nhân nông nghiệp nhiều hơn) được giữ lại và dùng để nộp
địa tô tuyệt đối cho địa chủ.
Vậy địa tô chênh lệch tuyệt đối cũng là một loại lợi nhuận siêu ngạch dôi ra
ngoài lợi nhuận bình quân, hình thành nên do cấu tạo hữu cơ của tư bản trong
nông nghiệp thấp hơn trong công nghiệp mà bất cứ nhà tư bản thuê ruộng đất
nào cũng phải nộp cho địa chủ .Nó là số chênh lệch giữa giá trị nông phẩm và
giá cả thực tế hình thành nên do cạnh tranh trên thị trường .
Địa tô tuyệt đối gắn liền với độc quyền tư hữu ruộng đất .Chính độc quyền tư
hữu ruộng đất làm cho lợi nhuận siêu ngạch hình thành trong nông nghiệp
không bị đem chia đi và làm cho lợi nhuận siêu ngạch đó phải chuyển hoá
thành địa tô.
Về địa tô tuyệt đối ,Mac nói :”...bản chất của địa tô tuyệt đối là :Những tư
bản ngang nhau của chúng sinh sản những khối lượng giá trị thặng dư khác
nhau “.
Để minh hoạ cho những điều nói trên chúng ta có thể lấy ví dụ sau đây:
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com
Do độc quyền về ruộng đất là nguyên nhân sinh ra địa tô tuyệt đối , cho nên
nếu không có chế độ tư hữu về ruộng đất , không có giai cấp địa chủ , thì địa tô
tuyệt đối sẽ bị xoá bỏ , giá cả nông phẩm sẽ giảm xuống có lợi cho x• hội .
Tóm lại , nêú điều kiện sản xuất có lợi (điều kiện tự nhiên hoặc điều kiện
kinh tế do thâm canh đưa lại ) là điều kiện hình thành địa tô chênh lệch và độc
quyền kinh doanh ruộng đất là nguyên nhân trực tiếp để tạo ra địa tô chênh
lệch ấy , thì điều kiện để hình thành địa tô tuyệt đối là cấu tạo hữu cơ của tư
bản trong nông nghiệp thấp hơn trong công nghiệp , và nguyên nhân trực tiếp
đẻ ra địa tô tuyệt đối là độc quyền tư hữu về ruộng đất .
Song dù là địa tô chênh lệch hay địa tô tuyệt đối , nguồn gốc và bản chất của
địa tô cũng chỉ là một bộ phận của giá trị thặng dư , do lao động không công
của công nhân làm thuê trong nông nghiệp tạo ra . Nói cách khác ,địa tô chỉ là
một hình thái đặc thù của giá trị thặng dư mà thôi .
Địa tô cùng với lợi nhuận của nhà tư bản nông nghiệp chính là cái xác định
tính qui định về mặt x• hội của tư bản kinh doanh trong nông nghiệp , nói lên
tư bản nông nghiệp là mối quan hệ bóc lột , gắn liền với một quan hệ bóc lột
khác của địa chủ do quyền tư hữu về ruộng đất sinh ra .
1.2.3.Các loại địa tô khác:
Ngoài những loại địa tô trên còn có các loại địa tô khác như địa tô về cây đặc
sản , địa tô về hầm mỏ , địa tô về các b•i cá , địa tô về đất rừng , thiên nhiên …
a.Địa tô về cây đặc sản:
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com
Là địa tô thu được trên những đám đất trồng những cây quí mà sản phẩm có
thể bán với giá độc quyền , tức là giá cao hơn giá trị. Người tiêu thụ những sản
phẩm trên phải trả địa tô này .
b.Địa tô hầm mỏ
Đất hầm mỏ_đất có những khoáng sản được khai thác cũng đem lại địa tô
chênh lệch và địa tô tuyệt đối cho người sở hữu đất đai ấy.Địa tô hầm mỏ cũng
hình thành và được quyết định như địa tô đất nông nghiệp.
c.Địa tô đất xây dựng:
Địa tô đất xây dựng về cơ bản được hình thành như địa tô đất nông
nghiệp.Nhưng nó cũng có những đặc trưng riêng:
+Thứ nhất,trong việc hình thành địa tô xây dựng ,vị trí của đất đai là yếu tố
quyết định,còn độ màu mỡ và trạng tháI của đất đai không ảnh hưởng lớn.
+Thứ hai,địa tô đất xây dựng tăng lên nhanh chóng do sự phát triển của dân
số,do nhu cầu về nhà ở tăng lên và do những tư bản cố định sát nhập vào ruộng
đất ngày càng tăng lên.
d.Địa tô độc quyền:
Địa tô luôn luôn gắn liền với độc quyền sở hữu ruộng đất,độc chiếm các đIều
kiện tự nhiên thuận lợi,cản trở sự cạnh tranh của tư bản,tạo nên giá cả độc
quyền của nông sản.Tuy nhiên,có những loại đất có thể trồng những loại cây
cho những sản phẩm quý hiếm,có giá trị cao(như những vườn nho có thể cho
những thứ rượu đặc biệt)hay có những khoáng sản đặc biệt có giá trị,thì địa tô
của những đất đai đó sẽ rất cao,có thể xem đó là địa tô độc quyền .Nguồn gốc
của địa tô độc quyền này cũng là lợi nhuận siêu ngạch do giá cả độc quyền cao
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com