Một số khái niệm và định nghĩa về quá
trình ra quyết định
Quyết định cũng phải lưu ý đến các tác dụng phụ hoặc các lợi thế gián tiếp.
Một quyết định nếu như chỉ hoàn hảo về mặt kĩ thuật mà lại không có tính
xã hội thì sẽ không hiệu quả. Chỉ có những quyết định đựơc thực hiện một
cách cẩn thận và tỉ mỉ thì mới có hiệu quả như cách chúng được mong đợi.
Quyết định phải đạt được các mục tiêu đề ra một cách hiệu quả với các cân
nhắc về phí tổn, sức lực và các hậu quả có liên quan.
• Thông tin : Đây là sự am hiểu về các quyết định, hiệu quả của các biện
pháp thay thế và những điều tương tự như vậy. Điều quan trọng là tuy các
thông tin quan trọng rất được mong chờ nhưng khái niệm “ càng nhiều thông
tin càng tốt “ở đây là không chính xác. Việc có quá nhiều thông tin có thể
làm giảm tính hiệu quả của quyết định.
• Các biện pháp thay thế: Có một số biện pháp thay thế để chọn lựa.
Chúng có thể được nhận dạng ( có nghĩa là tìm kiếm hoặc định vị ) hay thậm
chí là phát triển (tạo ra chúng ở nơi mà trước đây chúng chưa từng xuất
hiện). Chỉ đơn thuần tìm kiếm những khả năng thay thế đã tồn tại sẵn sẽ
không đem lại hiệu quả cao trong quá trình ra quyết định.
• Các phân tích : Đây là những đặc điểm và yêu cầu mà ít nhiều các khả
năng thay thế phải có. Thường thì các biện pháp thay thế được đánh giá
thông qua khả năng có các phân tích hiệu quả như thế nào. Ví dụ như các
biện pháp thay thế của công ty Toyoa chỉ đứng thứ 8 trong bảng xếp hạng
trong khi đó cũng cùng các biện pháp như vậy công ty Buick lại đứng thứ 6.
• Các mục tiêu : Bạn muốn hoàn thành mục tiêu nào? Một điều đáng ngạc
nhiên là các nhà ra quyết định thường hay thu nhập rất nhiều biện pháp thay
thế để rồi sau đó lại tự hỏi : “ Tôi phải chọn cái nào bây giờ “ mà trước tiên
không hề nghĩ xem mục tiêu mà mình muốn đạt được là gì. Nếu như bạn
thấy bản thân mình đang đặt ra các câu hỏi như “ tôi nên làm gì, tôi nên chọn
biện pháp nào ?” thì trước hết phải hỏi bản thân mình “ Mục tiêu của tôi là gì
?” đã.
• Giá trị : Giá trị liên quan đến hiệu quả cụ thể được mong muốn như thế
nào, giá trị của các khả năng thay thế dù có tính theo USD, cảm giác hài
lòng hay các giá trị khác
• Sở thích: Điều này phản ánh thứ bậc triết lí và đạo đức của các nhà quyết
định. Chúng ta có thể gọi đây là các “ giá trị “ của họ nhưng điều này cũng
khá rắc rối với cách sử dụng khác của những từ trên. Nếu như chúng ta có
thể sử dụng một trong những từ trên chúng ta có thể nói rằng các giá trị cá
nhân tạo ra sở thích. Một số người thích từ sôi nổi cho đến yên tĩnh , chắn
chắn cho tới mạo hiểm, trong khi đó có người lại thích chất lượng cho tới số
lượng ..vân vân. Do đó tuy các cá nhân có chọn lựa khác nhau nhưng điều
này là có lợi dựa trên sở thích riêng của họ.
• Hiệu quả của quyết định : đây là việc xếp loại xem một quyết định là có
hiệu quả hay không. Một quyết định hiệu quả là quyết định có logic dựa trên
các thông tin sẵn có và sự phản ánh các sở thích của người ra quyết định .
Điêù quan trọng cần nắm ở đây là hiệu quả của quyết định không liên quan
tới tác động của nó . Một quyết định tốt đều có thể mang cả hậu quả tốt lẫn
xấu. Tương tự như vậy, một quyết định tồI ( quyết định do thiếu thông tin
hoặc không phản ánh sở thích của người ra quyết định ) có thể mang đến
một kết quả khả quan.
Ví dụ như khi bạn phảI đưa ra quyết định có phân tích và cẩn thận về sự đầu
tư chắc chắn nào đó dựa trên những gì bạn biết về khả năng rủi ro của nó
cũng như những sở thích của bạn thì quyết định của bạn sẽ có hiệu quả ngay
cả khi bạn có thể mất tiền trong việc đầu tư. Tương tự như vậy nếu như bạn
vội vã mua cổ phần của các công ty đang phất thì quyết định của bạn cũng là
một quyết định tồi kể cả khi giá cổ phiếu của các công ty đó đang tăng vọt.
Các quyết định tốt có thể mang lại kết quả tồi do đó không nên kết tộI bản
thân. Nếu như bạn chọn một tuyến đường dựa trên những gì mình đã biết về
con đường (an toàn, không quá đông người qua lại…) và các sở thích các
nhân của bạn (ít nguy hiểm , có nhiều cảnh đẹp..) thì quyết định của bạn là
một quyết định đúng mặc dù trên đường đi bạn có thể gặp tai nạn hay bị
thủng lốp xe . ..Đừng có đổ lỗI cho mình rằng : đó là một quyết định ngu
ngốc.
Quyết định phải đạt được các mục tiêu đề ra một cách hiệu quả với các cân
nhắc về phí tổn, sức lực và các hậu quả có liên quan. Liệu các biện pháp
thay thế có đem tới hậu quả tiêu cực làm cho chọn lựa trở nên ít được mong
chờ hơn không ?
Quyết định cũng phảI lưu ý đến các tác dụng phụ hoặc các lợi thế gián tiếp.
Một ứng cử viên cho vị trí nhân viên có thể có các khả năng trội hơn không
liên quan trực tiếp tới công việc nhưng những khả năng này lại có thể sẽ có
ích cho công ty. Một lần nữa bạn hãy nhớ chú ý đến điều này.
• Sự chấp thuận: Các quyết định đưa ra phải được sự chấp thuận của những
người thực hiện nó và những ai chịu ảnh hưởng từ quyết định đó cả về mặt lí
trí và tình cảm. Nó là một yếu tố quan trọng bởi vì đôi khi nó có thể gây ra
xung đột. Trong trường hợp này hãy chọn một giải pháp tuy có hiệu quả
kém hơn nhưng được chấp thuận nhiều hơn. Ví dụ như khi một loạI bánh
hỗn hợp mới được tung ra thị trường, nhà sản xuất đã chọn những nguyên
liệu có chất lượng tốt nhất để làm bánh và chỉ cần trộn nước vào là dùng
được. Tuy nhiên khi tung ra thị trường loại bánh này lại không được thị
trường chấp thuận. Sau khi điều tra lí do các nhà sản xuất đã phát hiện ra
rằng các bà nội trợ không thích loại bánh này bởi vì n ó tạo cho họ có cảm
giác có lỗi. Họ thấy mình không phải là những người vợ tốt khi làm những
chiếc bánh “ăn liền” như vậy. Giải pháp được đưa ra là nhà sản xuất sẽ rút
nguyên liệu trứng hoắc sữa ra khỏi loạI bánh mới này do đó các bà nội trợ sẽ
phải thêm bánh hoặc sữa mới dùng được thay vì chỉ trộn vào nước như trước
đây.
Điều này khiến họ cảm thấy có ích hơn, vì cảm thấy có ích là một nhu cầu
bản năng mà con người cần có. Như vậy xét về mặt lí thuyết thì giảI pháp
mới tuy kém hiệu quả hơn nhưng về mặt kết quả nó lại được chấp nhận
nhiều hơn. Công thức bánh mới trở nên cực kì phổ biến và được các bà nội
trợ rất ưa thích .
Do đó các phương pháp đơn giản có thể đem lại kết quả khả quan hơn nếu
như nó có sự ủng hộ rộng rãi. Một trong những yếu tố quan trọng cần cân
nhắc trong quá trình ra quyết định đó là nhân tố con người. Bạn nên đặt mọi
quyết định trong nhu cầu của số đông.
Một quyết định nếu như chỉ hoàn hảo về mặt kĩ thuật mà lại không có tính
xã hộI thì sẽ không hiệu quả. Chỉ có những quyết định đựơc thực hiện một
cách cẩn thận và tỉ mỉ thì mới có hiệu quả như cách chúng được mong đợi
