Mu L ng ươ
Ngay x a, co môt đôi v chông phu th ng tre tuôi; Ng i chông th ng xuyên ư ơ ươ ươ ươ
ra biên cât hang, ng i v nha chăm lo viêc buôn ban lam ăn. Tuy giau co, song ươ ơ ơ
ca hai v chông đêu tôt bung, c đên dip têt Nguyên tiêu lai phat thoc cho ng i ơ ư ươ
ngheo quanh vung, vi vây hang xom lang giêng xung quanh đêu quy trong.
T i môt ngay no, ng i chông lai phai lên đ ng t i Ha châu lam ăn, chang t giaơ ươ ươ ơ ư
v rôi dong thuyên ra kh i. Thuyên đi mât 5 ngay 5 đêm m i t i đ c thi trân, khiơ ơ ơ ơ ươ
đên n i, chang bao thuy thu ơ b neo m t b n t p n p nh t, r i lên b tìm n iỏ ơ ộ ế ấ ậ ấ ồ ộ ơ
ngh tr . Nh ng v a lên b , đã th y m t ngôi l u đ s trên b n. Chang ngacỉ ọ ư ư ơ ấ ộ ầ ồ ộ ế
nhiên, đ ng ngân ra ngăm nhin căn nha l n, thi c a bông m toang. M t ng iư ơ ư ơ ộ ươ
đàn bà sang tr ng b c ra vái chào r t cung kính và c t ti ng nói m i m c diuọ ươ ấ ấ ế ơ ọ
dang: - "Chu nhân tôi nghe nói ngài có m t thuy n hàng m i c p b n, ngai ây rât ộ ề ơ ậ ế
mong mu n làm quen và đ c giao thi p lâu dài. N u không chê t xá nh h p,ố ươ ệ ế ệ ỏ ẹ
xin m i lên ngh ng i trong nh ng ngày thuy n đ t i đây".ơ ỉ ơ ữ ề ỗ ạ
Chang phân vân ch a biêt nên tr l i ra sao thì đã th y k h u ha ra đon, ng i ư ả ơ ấ ẻ ầ ươ
nào cũng ăn m c l ch s , chinh chu. Phú th ng nghi thâm: - "Ta m i đ n chânặ ị ự ươ ơ ế
t chân ráo ch a hi u th nào c , nh ng trông cung cách ng i này có v t tươ ư ể ế ả ư ươ ẻ ố
b ng. Bi t đâu ch là s may m n cho ta trong chuy n đi này".ụ ế ả ự ắ ế
Nghĩ v y, chàng vui v nh n l i va lênh cho thu thuy d hang lên b . L p t c,ậ ẻ ậ ơ ơ ơ ậ ư
b n ng i h u ke ha liên t a đi d n d p lăng xăng kh p n i. H làm cho phúọ ươ ầ ỏ ọ ẹ ắ ơ ọ
th ng và nh ng ng i thu thuy r t đ p lòng,ươ ữ ươ ấ ẹ
vì ch a bao gi đ c ti p đãi n ng h u đ n th . Khi vao phong trong, môt ng iư ơ ươ ế ồ ậ ế ế ươ
phu n dang ve quyên quy b c ra đon chao, t gi i thiêu minh la chu nhân ngôi ữ ươ ự ơ
nha chang liên cung kinh vai lay. Chao hoi qua lai đôi câu, ba ngo y muôn dân
khách đi thăm nhà, phu th ng không tiên t chôi, nên cung nghe theo. Các phòng ươ ư
bày bi n nói lên s giàu có quá s c: nh ng cây đèn b ng vàng, nh ng đ c bìnhệ ự ư ữ ằ ữ ộ
c , nh ng đ dùng quý giá. Phú th ng s tay vào m t con rùa vàng bày trên m tổ ữ ồ ươ ơ ộ ộ
chi c bàn khen đo qua la môt mon đô tuyêt mi. Chu nhân c i, rôi gi i thiêu choế ươ ơ
chang biêt đo la bao vât ngan đ i cua tiên nhân đê lai. ơ
Đêm y, ch nhân cho m tiêc l n, ba ăn m c m l , t tay chu c chén m i m iấ ủ ơ ơ ặ ỹ ệ ự ố ơ ọ
ng i. Ăn uông vui ve xong, chang va đoan tuy tung đ c dân t i phong riêng, vaươ ươ ơ
ngu môt giâc ngon lanh.
Sáng hôm sau, khi m i ng i tr d y, s m i m c l i càng ni m n . L i nh ngọ ươ ơ ậ ự ơ ọ ạ ề ơ ạ ữ
mâm th c ăn ngon lành b ng ra v i nh ng câu m i quy n rũ làm cho phú th ngư ư ơ ữ ơ ế ươ
không th t ch i đ c.ể ư ố ươ
Th nh ng, khi phú th ng cáo t tr ra, v a b c v thuy n thì b ng th y cế ư ươ ư ơ ư ươ ề ề ỗ ấ ả
nhà ch nhân đ xô t i: - "Th a các ngài, nhà chúng tôi v a m t con rùa vàng màủ ổ ơ ư ư ấ
các ngài đã bi t. V y có v nào c m nh m hãy cho xin l i".ế ậ ị ầ ầ ạ
M i ng i t ng nh nghe ti ng sét. Song phú th ng bi t tính n t m y ng iọ ươ ươ ư ế ươ ế ế ấ ươ
tùy tùng c a mình v n ch bao gi ăn c p tr m gì c a ai, nên r t v ng tâm.ủ ố ả ơ ắ ộ ủ ấ ữ
Chàng có ng đâu ng i đàn bà kia chính là con m l ng g t n i ti ng. Ba ta cóơ ươ ụ ươ ạ ổ ế
m t đám th h r t đông, chuyên c p c a b ng cách b y ng i vào tròng m tộ ủ ạ ấ ươ ủ ằ ẫ ươ ộ
cách b t ng và êm th m. M i l n làm la 1 món r t to, và th ng nh m vàoấ ơ ấ ỗ ầ ấ ươ ằ
nh ng khách giàu sang, nh t là nh ng khách n c ngoài m i t i. Ngón đ c c aữ ấ ữ ươ ơ ơ ộ ủ
ba ta đã t ng khi n nhi u k m t đ t c c a l n ng i vào tay h n, nên c a c i ư ế ề ẻ ấ ư ả ủ ẫ ươ ắ ủ ả
c a ch a ch t không bi t bao nhiêu mà k .ủ ư ấ ế ể
Hôm đó m L ng - tên ng i ta th ng gán cho m - th y có m t thuy n buônụ ươ ươ ươ ụ ấ ộ ề
m i t i, chu nhân lai không phai ke thao đ i, nên ra s c m i moc. Khi đoan tuyơ ơ ơ ư ơ
tung đang ngu say, m đã sai m t s th h xu ng thuy n gi cách xin xem hàng ụ ộ ố ủ ạ ố ề ả
rôi đem theo con rùa vàng lén b vào trong m t t m đo n. ỏ ộ ấ ạ
Th y chu nhân tr m t vu cho mình lây căp và đòi khám thuy n, phú th ng nóngấ ơ ặ ề ươ
m t, nh t đ nh không cho. Khám thuy n thì ph i d hàng mà d hàng là m t đi uặ ấ ị ề ả ơ ơ ộ ề
r t phi n và t i k khi ch a bán đ c gi. Nên chàng cũng lý s :ấ ề ố ỵ ư ươ ự
- Th a bà, tr phi có quan ch c đ n đây, chúng tôi không th đ cho m t aiư ư ư ế ể ể ộ
xu ng thuy n đ c.ố ề ươ
M L ng v i cho ng i đi trình quan, trình bày vi c m t tr m, rôi đ ri t choụ ươ ộ ươ ệ ấ ộ ổ ệ
ng i nhà phú th ng l y mang đi, và nh t đ nh xin khám thuy n. Phú th ngươ ươ ấ ấ ị ề ươ
bày t s th ng th n c a mình và gia nhân mình, r i nói:ỏ ự ẳ ắ ủ ồ
- N u khám không có thì bà tính sao đây?ế
- Tôi xin "c c" cái nhà l u và m i v t trong đó. Còn qu có rùa trong thuy nươ ầ ọ ậ ơ ả ơ ề
ngài thì làm sao?
Phú th ng nóng n y ti p theo l i m :ươ ả ế ơ ụ
- N u có, tôi cũng xin m t c thuy n hàng l n ng i đây cho bà.ế ấ ả ề ẫ ươ ơ
Hai bên l p t c làm gi y ký k t tr c m t quan. Cu c khám xét b t đâu. Ch m tậ ư ấ ế ươ ặ ộ ắ ỉ ộ
ch c sau, b n lính đã lôi đ c con rùa vàng t trong t m đo n ra. Phú th ng vàố ọ ươ ư ấ ạ ươ
gia nhân đ đ n c ng i. Không còn đ ng ch i cãi, h đành ph i làm theo l iơ ẫ ả ươ ươ ố ọ ả ơ
đã ký k t. Th là c m t thuy n hàng tr giá đ n c vài trăm v n quan đ u v tayế ế ả ộ ề ị ế ả ạ ề ề
m L ng. Phú th ng, b n tùy tùng và th y th đ u b sung làm nô. Theo nhụ ươ ươ ọ ủ ủ ề ị ư
lu t pháp Ha châu quy đ nh, h ph i làm kh d ch cho ch n u không b bán vàậ ị ọ ả ổ ị ủ ế ị
nh t thi t không đ c r i kh i n i làm vi c.ấ ế ươ ơ ỏ ơ ệ
T đó, phú th ng ph i làm vi c qu n qu t su t ngày. Chàng b c t gi vi cư ươ ả ệ ầ ậ ố ị ắ ữ ệ
chăn ng a. Công vi c m t nh c đó làm cho chàng rã r i t i t . Chàng ch bu nự ệ ệ ọ ơ ơ ả ỉ ồ
m t n i là m L ng b t m i ng i m t ph ng không bao gi đ c g pộ ỗ ụ ươ ắ ỗ ươ ơ ộ ươ ơ ươ ặ
nhau. C nh th sau ba năm tr i, chàng b t tin c a quê h ng x s . Nh ngư ư ế ơ ặ ủ ươ ư ơ ư
chàng cũng d n hi u rõ m u mô gian x o và tình hình trong nhà m L ng.ầ ể ư ả ụ ươ
M t hôm đang cho ng a ăn c b n sông, chàng b ng g p m t đ o sĩ ng i bênộ ự ỏ ơ ế ỗ ặ ộ ạ ồ
v đ ng. Th y tr c m t đ o sĩ có bày m t qu b i, chàng l y làm l , l iệ ươ ấ ươ ặ ạ ộ ả ươ ấ ạ ạ
h i mua ăn. Đ o sĩ l c đ u:ỏ ạ ắ ầ
- B i này không ph i bán đ ăn đâu.ươ ả ể
- Th thì dùng làm gì?ế
- Nó dùng đ nh n tin t c v i b t c ng i nào trong th gian.ể ắ ư ơ ấ ư ươ ế
Nghe nói th , chàng nh đ n ng i v yêu c a mình sau ba năm đ ng đ ngế ơ ế ươ ơ ủ ằ ẵ
không m t tin t c, chang liên sôt săng hoi:ộ ư
- Ngăn sông cách núi, ch ng bi t có d đ a đ n n i chăng?ẳ ế ễ ư ế ơ
Đ o sĩ đáp:ạ
- Hãy vi t m t b c th , dùng dao r ch m t ch đ ng cu ng r i nhét th vào.ế ộ ư ư ạ ộ ỗ ơ ằ ố ồ ư
Đ a ra tr c b n này, kh n to tên và ch c a ng i mà mình mu n nh n, r iư ươ ế ấ ỗ ơ ủ ươ ố ắ ồ
v t xu ng n c và nói: "B b i, hãy đi cho đ c vi c!" t kh c nó s v tư ố ươ ơ ươ ươ ệ ự ắ ẽ ươ
sông v t bi n đ n t n tay ng i đó, dù xa bao nhiêu cũng không th t l c đ c.ươ ể ế ậ ươ ấ ạ ươ
Tuy không tin gì l m nh ng chàng cũng mua l y qu b i đ c u s may r i.ắ ư ấ ả ươ ể ầ ự ủ
Chàng vi t m t b c th dài k t t c m i vi c x y ra. Và khi nhìn th y quế ộ ư ư ể ấ ả ọ ệ ả ấ ả
b i v t sóng trôi v ph ng B c, lòng chàng m i th c tràn tr hy v ng.ươ ươ ề ươ ắ ơ ự ề ọ
T ngày ng i ch ng thân yêu v t biên th m tho t đa ba năm không môt tinư ươ ồ ươ ấ ắ
t c, ng i v h t s c đau bu n. Nang nghi răng thuy n đã g p bão, ho c đã g pư ươ ơ ế ư ồ ề ặ ặ ặ
b n c p bi n và không m t m ng nào s ng sót nên đã thi t bài v đê tang suôtọ ươ ể ộ ạ ố ế ị
ba năm; nh ng trong long vân không nguôi môt niêm hy vong, răng chang se trư ơ
vê. Môt hôm khi nàng đ ng ngong bên tau, ch t trông th y m t qu b i trôi ư ơ ơ ấ ộ ả ươ
ng c dòng. L y làm l , nàng vôi bao gia nhân v t qua b i lên xem.ươ ấ ạ ơ ươ
Khi thây b c th trên qua b i la nh ng dòng ch c a ng i chông, nang vui ư ư ươ ữ ữ ủ ươ
m ng khôn xiêt, nh ng cung căm h n mu L ng đôc ac l chia căt nang va phuư ư ơ ươ ơ
th ng bao năm thang. Sáng hôm sau, nàng giao nha c a con gai cho cha me, rôiươ ư
quyêt chi lên đ ng tim chông. Nàng mang theo m t con thuy n đ y t l a g m ươ ộ ề ầ ơ ụ ấ
vóc. L n này, ngoài s gia nhân và th y th nàng con mang theo m t ng i thầ ố ủ ủ ộ ươ ơ
kim hoàn va hai con chu t nh t nuôi trong m t cái l ng nh . ộ ắ ộ ồ ỏ
Thuy n l i r sóng và tìm đ n H -châu, th neo đúng vào n i ba năm tr c đâyề ạ ẽ ế ạ ả ơ ươ
thuy n ch ng nàng đã đ . M L ng th y có thuy n hàng n c ngoài c p b nề ồ ỗ ụ ươ ấ ề ươ ậ ế
mà ch nhân l i là đàn bà thì m ng quá, quy t làm m t m không ng n ng i gìủ ạ ư ế ộ ẻ ầ ạ
n a. T n tu ng cũ l p t c l i đ c di n.ữ ấ ồ ậ ư ạ ươ ễ
Cũng chào m i đon đ , ti c tùng, ch em r t thân m t. Cũng có nh ng ng i lénơ ả ệ ị ấ ậ ữ ươ
đ a rùa vàng xu ng thuy n đ nh th c hành k vu v . Nh ng l n này, ng i thư ố ề ị ự ể ạ ư ầ ươ ơ
kim hoàn đã có l nh s n c a ch , n p kín m t n i rình t ng c ch c a chúng.ệ ẵ ủ ủ ấ ộ ơ ư ư ỉ ủ
Ch cho chúng ra v , anh bèn tr h t tài ngh , th t b m t ch c, rùa vàng ch yơ ề ổ ế ệ ụ ễ ộ ố ả
ra n c và sau đó hóa thành nh ng thoi vàng nén n m g n d i đáy hòm. Choươ ữ ằ ọ ươ
nên, khi m L ng m i quan đ n khám thì h n r t kinh ng c vì l c soát h t tụ ươ ơ ế ắ ấ ạ ụ ế ư
mũi chí lái đ n m y l n, v n không th y tăm d ng "con rùa" đâu c .ế ấ ầ ẫ ấ ạ ả
Bi t là g p ph i tay kình đ ch "t ng k t u k ", m L ng đành nh n thuaế ặ ả ị ươ ế ự ế ụ ươ ậ
cu c, nh ng li n đó l i n y ra m t m o khác. M b o v ng i phú th ng:ộ ư ề ạ ả ộ ẹ ụ ả ơ ươ ươ
- Chúng ta nh n r ng đã m t ngôi l u này. Nh ng các ng i ph i đánh cu c v iậ ằ ấ ầ ư ươ ả ộ ơ
ta m t l n th hai. Các ng i có tin r ng ta có cách b t hai con mèo đ i đèn su tộ ầ ư ươ ằ ắ ộ ố
đêm cho m t canh b c không?ộ ạ
Ng i v phú th ng, qua th ch ng, đã bi t chuy n hai con mèo đ i đèn nàyươ ơ ươ ư ồ ế ệ ộ
r i, song cũng làm b ng c nhiên:ồ ộ ạ
- Làm gì l i có mèo đ i đèn đ c su t đêm?ạ ộ ươ ố
- V y thì - m L ng ti p - các ng i có dám c c v i ta: n u ta sai khi n đ cậ ụ ươ ế ươ ươ ơ ế ế ươ
hai con mèo đ i đèn su t m t đêm thì ngôi l u kia l i thu c v chúng ta, nh cộ ố ộ ầ ạ ộ ề ươ
b ng không có con mèo đ i đ c đèn, ho c đang đ i n a ch ng b d thì ta l iằ ộ ươ ặ ộ ư ư ỏ ơ ạ
m t thêm m t dinh c th hai cũng trong th tr n này. Có dám không?ấ ộ ơ ư ơ ị ấ
V phú th ng vui lòng nh n cu c. Hai bên ký vào gi y và trình quan. M iơ ươ ậ ộ ấ ọ
ng i l i kéo nhau lên l u nhà m L ng v a đánh bài v a luôn th ch ng ki nươ ạ ầ ụ ươ ư ư ể ư ế
s vi c. Qu nhà m có hai con mèo r t khôn đ c luy n t p t lâu, m i con cóự ệ ả ụ ấ ươ ệ ậ ư ỗ
th ng i n ng i su t đêm không c c a, trên đ u đ i m t chi c đèn th p baể ồ ươ ươ ố ụ ự ầ ộ ộ ế ắ
ng n n n. Cu c sát ph t b t đ u và kéo dài t i canh m t, canh hai. Hai con mèoọ ế ộ ạ ắ ầ ơ ộ
v n đ i đèn ch a t d u hi u gì là m i m t. Nh ng ng i v phú th ng v nẫ ộ ư ỏ ấ ệ ỏ ệ ư ươ ơ ươ ẫ
t nh táo. Tr c lúc vào cu c, nàng đã b hai con chu t nh t vào m t cái túi v i,ỉ ươ ộ ỏ ộ ắ ộ ả
khi moi ng i không đê y nàng liên kín đáo th chu t ra. Hai con mèo thoáng th y ươ ả ộ ấ
chu t thì nh y t i v . Hai cây đèn đ tung tóe gi a chi u b c. Th là m t l nộ ả ơ ồ ổ ữ ế ạ ế ộ ầ
n a con m L ng l i cay đ ng thua cu c.ữ ụ ươ ạ ắ ộ
Nh ng m còn c g . M l i đ ng lên, nói:ư ụ ố ơ ụ ạ ư
- Chúng ta đang còn r t nhi u ru ng đ t, trâu bò, voi ng a. Chúng ta còn có r tấ ề ộ ấ ự ấ
nhi u thuy n buôn đang tung ra kh p m i b n. V y n u các ng i dám đánhề ề ắ ọ ế ậ ế ươ
cu c v i ta, ta s tr ng m t cây đã ch t khô, ch trong m t đêm l i xanh tr l i.ộ ơ ẽ ồ ộ ế ỉ ộ ạ ơ ạ
N u làm đ c nh th , các ng i ph i tr l i t t c l u và dinh c c a ta choế ươ ư ế ươ ả ả ạ ấ ả ầ ơ ủ
ta. N u không, ta s m t v i các ng i t t c ng i cũng nh m i c a c i. Cóế ẽ ấ ơ ươ ấ ả ươ ư ọ ủ ả
dám không?
Ng i v phú th ng, cũng qua th ch ng, đã bi t đ y là mi ng đ t màu nhi mươ ơ ươ ư ồ ế ấ ế ấ ệ
bên t cây táo sau nhà. Và cũng ngay trong đêm đánh bài, nàng đã sai gia nhân bíơ ả
m t l n t i đào đ t y đ đi m t n i r i thay vào đó m t l p đ t khác. Cho nênậ ẻ ơ ấ ấ ổ ộ ơ ồ ộ ơ ấ
nàng nh n c c ngay. Phép l c a m L ng vì th l i m t linh nghi m. M táiậ ươ ạ ủ ụ ươ ế ạ ấ ệ ụ
m t khi th y qua m t đêm, cây khô ch ng xanh lên m t tí nào.ặ ấ ộ ẳ ộ
Th là quan ch ng nh n ba l n th t b i đ u v ph n m và m ph i m t cế ư ậ ầ ấ ạ ề ề ầ ụ ụ ả ấ ả
c a l n ng i cho v phú th ng. Nh th phú th ng và nh ng ng i tùy tùngủ ẫ ươ ơ ươ ơ ế ươ ữ ươ
đ c tr t do. Ch ng có ng đâu có ngày đ c g p l i v va giàu g p m yươ ả ự ồ ơ ươ ặ ạ ơ ấ ấ
tr c. Trong m t chuy n tr m L ng và gia nhân c a m v n c làm nô l ,ươ ộ ế ơ ụ ươ ủ ụ ề ươ ệ
vi qua uât c, nên mu nhay xuông biên t t . Đ c Ph t nhân t cho m hóa thành ư ư ư ư ậ ư ụ
cá he. Ng i ta nói vì m xót c a nên lúc nào cũng c ngoi lên l n xu ng mãi.ươ ụ ủ ư ặ ố
Nòi gi ng cá he sau này v n mang thoi quen đo.ố ẫ